بخشی از مقاله

چکیده:

ایجاد بام و دیوارهای سبز تلاشی در جهت پایدارتر ساختن شهرها و یکی از راه حلهای مدرن برای مشکلات شهری و کاهش آلودگی هوا از طریق ایجاد فضای سبز می باشد. در این مقاله پس از بررسی مزایا و معایب بام و دیوارهای سبز و نقش آنها در معماری پایدار و مسائل زیست محیطی، این نتیجه حاصل شد که استفاده از فناوری معماری سبز که از تکنیک های پیشرفته فضای سبز است، به دلیل مزایایی چون کاهش آلودگی هوا، کاهش گرمایش جهانی، از بین رفتن جزیره حرارتی در شهر،کنترل میزان منوکسید کربن و افزایش سرانه فضای سبز؛ از معایب و مشکلاتی چون بکارگیری و ساخت واحدهای گیاهی و عدم تطبیق طراحی این بام ها و دیوارها با شرایط اقلیمی منطقه، صرف نظر می شود، و در میان انواع پوشش گیاهی، با وجود اینکه درختان و درختچه ها در بام های سبز متراکم از نظر کاهش آلودگی مطلوب تر هستند، اما به دلیل عدم امکان استقرار آنها،کاشت هر یک متر مربع از گیاهان دارویی و پوشش علفی، علاوه بر زیبایی خاص قادر به حذف سالانه 0/2 کیلوگرم ذرات معلق در هوا می شوند، لذا به عنوان موثرترین پوشش گیاهی معرفی شدند، در واقع هدف از ارائه این مقاله نقش معماری سبز در توسعه فضای سبز شهری، گسترش معماری پایدار و کاهش آلودگی هوا است.

واژه های کلیدی: آلودگی هوا، بام سبز، توسعه پایدار، دیوار سبز، معماری سبز.

-1مقدمه

توسعه فضای سبز شهری و توزیع عادلانه آن در محله ها، به خصوص در مراکز شهرها، به گونه ای که متناسب با ساخت و ساز شهری باشد یکی از چالش های عمده کلان شهرهای معاصر تقلی می شود. از آنجاییکه فضاهای باز و سبز شهری اغلب فاقد ارزش های مستقیم اقتصادی به نظر می رسند، گسترش ساخت و سازهایی که در کوتاه مدت منفعت کلان تری را در سرمایه گذاریهای محلی و بخش دولتی دارد، باعث بالارفتن میزان استفاده از زمین در کوتاه مدت شده است و گسترش فضاهای سبز شهری در مقایسه با سایر سرمایه گذاری ها، از حمایت مالی کمتری برخوردار است. معماری سبز یکی از رویکردهای نوین معماری و

1


شهرسازی و برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار است که از آن می توان در جهت افزایش سرانه فضای سبز، ارتقای کیفیت محیط زیست و توسعه پایدار شهری بهره برد(.(Kanter, 2005:47

در واقع منظور از فضای سبز شهری، نوعی از سطوح کاربری زمین شهری با پوشش گیاهی انسان ساخت است، که هم واجد بازدهی اجتماعی و هم بازدهی اکولوژیک باشد، فضای سبز شهری از دیدگاه شهرسازی در بر گیرنده بخشی از سیمای شهر است که از انواع پوشش های گیاهی تشکیل شده است و به عنوان یک عامل زنده و حیاتی در کنار کالبد بی جان شهر، تعیین کننده ساخت مرفولوژیک شهر است(.(Schrader & Böning, 2006:349 و از آنجاییکه گسترش فیزیکی شهرها منجر به از بین رفتن محیط های طبیعی پیرامونی و زمین های زراعی شده، لذا در ساختمان های شهری بام های مسطح با هزینه زیاد به منظور حفاظت ساختمان در برابر باران و برف و نگهداری لوازم مکانیکی طراحی شده است. بام های تخت معمولا فاقد ملاحضات زیبایی شناسانه معماری بوده و بنابراین نمی توانند در اغنای ارزش زیبایی و معماری ساختمان نقشی داشته باشند. این سطوح، چهره ای خشن به سیمای شهر و یا محدوده ساختمان می بخشند و نیازمند سیستم دفع آب باران نیز هستند(.(Ermis, 2007:1739

لذا در راستای ایجاد و توسعه فضای های سبز مصنوعی و نقش و جایگاه آن در زندگی بشر، بسیاری از فناوری ها و فعالیت های جدید به منظور کاهش تاثیر انسان بر روی زمین به وجود آمده است، که انرژی های جایگزین، استفاده موثر از منابع طبیعی، کشاورزی بدون استفاده از مواد صنعتی و سبز پوش کردن پشت بام ها و دیوارها نمونه های از آن است، معماری سبز بخشی از تلاش مدیران شهری برای پایدار ساختن فضای شهرها و یکی از راه حل های مدرن برای حل مشکلات محیط زیست شهری می باشد(.(Spala et al, 2008:175از سوی دیگر، ضرورت ایجاد کاربری های جدید شهری، برای پاسخگویی به نیاز های روز افزون و اسکان جمعیت به تدریج باعث کاهش سهم فضای سبز و باغهای شهری، و در نتیجه موجب آلودگی محیط زیست شده است. فضاهای سبز شهری به عنوان ریه های تنفسی شهرها به شمار می روند بطورکه افزون بر عملکرد های زیبایی شناختی، اجتماعی و ساخت کالبدی شهر، روی تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی، لطافت هوا، کاهش آلودگی صوتی، افزایش نفوذ پذیری خاک، کاهش سطح ایستایی، بهبود شرایط بیوکلماتیک در شهر و جذب گرد و غبار تاثیر دارند پوشش گیاهی یک منطقه در حقیقت از یکایک گونه های گیاهی موجود در آن تشکیل شده است و وضعیت آب و هوایی و نوع خاک حدود گونه خاص را تعیین می کند( Kessel

.)et at, 2009:34

امروزه متناسب نمودن کمیت و کیفیت معماری به نخستین دغدغه معماران تبدیل شده است و در رویکرد زیست محیطی با عنوان هایی مانند» معماری پایدار« و » معماری سبز « بررسی می شود. در حالیکه پیش از این تنها موسسات آموزشی و آژانس های دولتی بر ساخت ساختمان هایی مطابق با اولویت های زیست محیطی تاکید داشتند. در واقع بام های سبز یا باغ بام می توانند در انواع متمرکز و فشرده، نیمه متمرکز و گسترده یا وسیع بسته به عمق متوسط کشت و میزان تاسیسات مورد نیاز طبقه بندی شوند(.(Mohammadabadi & Ghoreshi,2011:584 بامهای سنتی سبز که نیازمند عمق متعارفی از خاک برای رشد گیاهان حجیم و چمن معمولی می باشند، به عنوان بام های سبز متحرک مطرح هستند، این نوع بام ها نیازمند آبیاری، کوددهی و سایر مراقبتها می باشند، بدین ترتیب بام های متمرکز، محیط کشت عمیق و در دسترسی دارند. در مقابل بامهایِ سبز وسیع یا گسترده، به عنوان سیستمهای خودنگهدار در نظر گرفته می شوند و حداقل به یکبار هرس یا کوددهی برای افزایش رشد گیاهان نیازمند هستند. این نوع بامهای سبز در لایه بسیار نازکی از خاک قرار دارند(.(Takebayashi et al, 2012:79

در ایران با توجه به پیشینه ی تاریخی استفاده از خشت و گل در معماری ایران، پوشش خزه، گلسنگ و انواع گیاهان علفی بر روی بام بناهای مناطق مختلف کشور چون آذربایجان، گیلان و مازندران بام های خانه های کوهستانی و روستاها به صورت سنتی و از دیرباز مشاهده شده است. نمونه بسیار بارز آن، خانه های روستای ماسوله است که، بام خانه های پایین تر به عنوان حیاط خانه های بالایی عمل می کنند. از طرفی در گذشته، درکنار توجه به تفرج و زیبایی، جنبه دارویی و اقتصادی کشت گیاهان در فضای سبز و باغها نیز مد نظر بود و از آنجاییکه گیاهان دارویی در مدت کوتاهی، سطح خاک را فرا می گیرند و به علت سبزی و کوتاهی

2


در رشد، و پر توقع نبودن به مواد غذایی و آب،زیبایی خاصی را پدید می آورند. همچنین برخی از آنها در برابر شوری خاک مقاوم هستند و علاوه بر دوام و عمر طولانی، استقامت بالایی دارند، لذا کاشت آنها در باغ بام ها مفید است( سعید نیا،.(68:1383

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید