دانلود مقاله منابع گاز

بخشی از مقاله

منابع گاز
نگهداري منابع گازهاي پزشگي ومراقبت از كپسولهاي گازهاي پزشگي معمولاً تحت نظارت مهندسين وافراد فني بيمارستان است ولي متخصصين هوشبري كه از اين منابع گازي وگپسولها استفاده مي كنند بايد شناختي دراين باره داشته باشند .

كپسولهاي گاز
اغلب كپسولهاي گازي بزرگ را در وضعيت سرپا وبعضي از كپسولهاي كوچكتر وكپسولهاي كوچكتر وكپسولهاي اتانوكس را خوابيده نگهداري مي كنند . كپسولها را بايد داخل درهاي بسته نگهداشت وآنها را در برابر هوا وسرما وگرهاي شديد محافظت كرد .

همچنين محل نگهداري كپسولهاي پر وخالي بايد جدا از هم باشد . كپسولهاي محتوي گازهاي پزشگي را بايد جدا از انواع ديگر كپسولها نگهداشت وبراي گازهاي اشتعال پذيري مانند سيكلو پروپان فضاي جداگانه اي اختصاص داد . اين كپسولها را براي اينكه بتوانند فشارهاي بالايي را متحمل شوند از فولادي با كربن زياد ، فولاد ومنگنز يا آلياژ آلومينيم مي سازند ، هر چند اگر كپسول روي سطح آسفالتي سختي بيافتد اين فولادها نيز از خطر انفجار مصون نخواهد ماند .

كپسولها علاوه برداشتن برچسب به كد رنگ نيز مجهزند . در استاندارد بين المللي رنگها گازهاي پزشكي (ISO/R32) كپسولهاي اكسيژن سياه اند با درژوش سفيد ، اكسيدازت آبي ، سيكلو پروپان نارنجي ، ودي اكسيد كربن خاكستري است . در بريتانيا از سيستم بين المللي پيروي ميشود ولي در آمريكا وبرخي از كشورهاي ديگر ممكن است هنوز كدهاي رنگ مختلفي را ديد .

دور گلوگاه هر كپسول در بريتانيا ديسك پلاستيكي وجود دارد كه رنگ وشكل آن معرف آخرين سالي است كه كپسول بازرسي شده است (شكل 21-1) . سازندگان كپسولها به طور منظم كپسولها را بازرسي وامتحان مي كنند . اين بازرسي شامل بازرسي دروني كپسول با اندوسكوپ نيز هست وكپسولهاي معيوب را از رده خارج مي كنند . مدت زمان بين بازرسي ها متغير بوده وبسته به نوع گاز از پنج تا ده سال است .

در بالاي كپسول بر چسب شناسايي قرار دارد ك موارد ايمني را فهرست وار روي آن نوشته اند . اگر روغن يا معايعات اشتعال پذير ديگر با اكسيژن ، اكسيد ازت يا اتانوكس فشار بالا تماس حاصل كنند خطر انفجار يا آتش سوزي وجود خواهد داشت چون اين گازها احتراق پذيرند .

گرم كردن كپسولها خطرناك است چون فشار داخل آنها را افزايش مي دهد . با وجود اين بالا رفتن دما در تابستان مهم نيست زيرا كپسولها مي توانند فشارهايي بمراتب بالاتر از فشاري را كه درآن كار مي كنند تحمل كنند . مقدار واقعي فشاري كه كپسول مي تواند تحمل كند به نوع كپسول وگاز داخل آن بستگي دارد ومعمولاً 65 تا 70% فشار كاري كپسول است .

قبل از اتصال كپسول به ماشين هوشبري بايد موقتاً دريچه آن را باز كرد . با اين كارگرد وغبار يا هر ماده اي كه در خروجي كپسول گير كرده باشد بيرون مي آيد كه در غير اين صورت وارد دستگاه هوشبري مي شود .

پس از اتصال كپسول توصيه مي شود كه دريچه آن را به آرامي باز كرد تا از گرمادهي آدياباتيك جلوگيري شود . دريچه را بايد دوباره كامل چرخاند چون دريچه اي كه نيمه باز باشد وقتي كه فشار درون كپسول افت كند جريان گاز خروجي را محدود مي كند . سرانجام نبايد دريچه را محكم بست چون در اين صورت نشيمنگاه دريچه آسيب مي بيند .

شكل 12-2 جزئيات مقطع نشيمنگاه دريچه را نشان مي دهد . محوري با روكش پلاستيكي در نشيمنگاه دريچه پيچ مي شود . اگر دريچه را محكم ببنديم اين روكش پلاستيكي خراب مي شود . اطراف محور زير مهره بالايي واشر پلاستيكي تراكم پذيري وجود دارد معروف به گلاند كه در عين حال كه امكان چرخاندن محور را مي دهد از نشت جلوگيري مي كند .

روي تنه دريچه سوراخهايي هستند كه با سوزنهاي روي يوغ ماشين هوشبري متناظرند . اين آرايش سيستم شاخص سوزني را تشكيل مي شود كه ابزاري است براي اينكه كپسول نادرستي به يوغ ماشين هوشبري وصل نشود . براي هر يك از گازهاي پزشكي پيكربندي شاخص سوزني خاص وجود دارد وشكل 21-1 اين پيكر بندي را براي اكسيژن ، اتانوكس واكسيد ازت نشان مي دهد .

روي كپسولهاي بزرگ به جاي سيستم شاخص سوزني از دو سيستم ديگر استفاده مي شود .براي اكسيژن از كپسولهاي بزرگ استفاده مي كنند كه در سمت چپ شكل 21-3 نشان داده شده است. خروجي اين كپسول شيارهاي داخلي راستگردي دارد كه با آنهايي كه روي كپسول بزرگ هوا ،هليوم وازت وجود دارد يكي است . با وجود اين هيدروژن وگازهاي اشتعال پذير ديگر خروجي كپسول شيار چپ گردي دارد كه تا حدي از اتصال كپسول نادرست جلوگيري مي كند .

نمودار سمت راست دريچه بزرگ كپسول اكسيد ازت را نشان مي دهد . توجه كنيد كه اين كپسول اتصال شياردار خارجي وشيرفلكه دارد . كپسولهاي فلكه دار مشابهي خارج بريتانيا نيز وجود دارند كه اغلب حاوي گازهاي ديگر هستند ولي نقش سيار متفاوتي دارند . با وجود اين ، سيستمها تا حدي از خطر اتصال نادرست جلوگيري مي كنند .

منابع اكسيژن لوله كشي شده
به منظور جلوگيري از تعويض مكرر كپسولهاي گاز در اتاق عمل شلوغ ونيز بدلايل اقتصادي گازها را از منابع ذخيره دوردست لوله كشي مي كنند . متداولترين منبع لوله كشي اكسيژن است ومنبع مركزي مي تواند تعداد چند كپسول يا تانك اكسيژن مايع باشد . با وجود اين ، درهر دوي اين موارد منبع ذخيره مركزي گاز بايد خارج از ساختمانهاي اصلي بيمارستان باشد يا ارتباط نزديكي با آن نداشته باشد چون در همه جاهايي كه اكسيژن وجوددارد خطر آتش سوزي وجود خواهد داشت .

در بسياري از بيمارستانها منبع اكسيژني به صورت چند كپسولي است وشكل 21-4 چنين ترتيبي را نشان مي دهد كه در آن كپسولها بيكديگر متصل شده اند . اين كپسول به دو باند سه كپسولي تقسيم مي شوند وطوري مرتب شده اند كه تعداد كپسول هر باند دقيقاً براي مصرف عادي حداقل دوروز كافي باشد وبدينگونه تعداد كپسولها بسته به اندازه بيمارستان متغير است .

در شكل 21-4 سه كپسول طرف چپ در مدار هستند وسه كپسول راست رزرو هستند . هر يك از كپسولها با لوله مارپيچي به خط لوله كشي وصل هستند كه به جعبه كنترل مركزي مي رود . گازهاي فشار بالاي طرف راست وچپ محتواي كپسول بانكها را نمايش مي دهند ودر زير دريچه هاي كاهنده فشار بالا قرار دارند كه فشار كپسول را از bar 137 به bar10 كاهش مي دهند . دريچه تعويض كه در مركز نشان داده شده است مكانيسم شاتل بادي دارد

كه به طور مغناطيسي در حدود حدي خود نگهداشته شده است ولي اگر فشار به مقدار معيني افت كند به طور خودكار از كپسولهايي كه در حال استفاده اند به بانك كپسولهاي رزرو سويچ مي كند . وسايل الكتريكي هشدار دهنده اي وجود دارند كه با دريچه تعويض فعال مي شوند . اين وسايل هم در جعبه كنترل وهم در نقاط دوردست چراغهاي اخطار را روشن مي كنند يا آژير مي كشند تا نياز به تعويض كپسولهاي خالي بانك را اعلام كنند . سيستم ايمني ديگري نيز با كپسولهاي اضافي وجود دارد كه در صورت عمل نكردن دريچه تعويض تأمين ممتد گاز را تضمين مي كند .

در خروجي دريچه شاتل دريچه كاهنده مرحله دومي وجود دارد كه فشار را از bar10 به bar4 مي رساند كه فشار عادي داخل لوله هاست . گازفشاري براي مقاصد اندازه گيري فشار ونيز دستگاه اخطاري هست كه اگر فشار بيش از حد يا زياد شود اخطار مي دهد . دريچه هاي آزادكننده فشار هم در كار هستند كه از ايجاد فشار زياد در مسير لوله كشي جلوگيري مي كنند .

منبع اصلي اكسيژن لوله كشي شده در بيمارستانهاي بزرگ كپسول نيست بلكه از تانك اكسيژن مايع است . اصول زيربنايي تانك اكسيژن مايع را در فصل 10 شرح داديم .

ظرفيت اين منبع حداقل شش روز است ولي تعدادي كپسول نيز به عنوان رزرو وجود دارد . مكانيسم كنترلي بين تانك اكسيژن مايع وبانك كپسولها عمل مي كند وچنانچه تانك اكسيژن مايع بهر دليلي عمل نكند اين مكانيسم به طور خودكار منبع كپسولي را وارد مدار مي كند

منابع اتانوكس
اكسيژن تنها گازي نيست كه از تانك مركزي بداخل اتاقهاي عمل ونواحي مراقبتهاي شديد لوله كشي مي شود . اتانوكس ، اكسيد ازت وهوا نيز از منابع چند كپسولي لوله كشي مي شوند .
اتانوكس مخلوطي است از 50% اكسيژن و 50% اكسيد ازت كه به صورت گازي در كپسولهايي با فشار bar137 نگهداري مي شود . اگر كپسول پراتانوكس را سرد كنيم فاز مايعي زير گاز تشكيل مي شود كه 20% اكسيژن و80%اكسيد ازت است (شكل 21-5).

بسته به فشار كپسول اين فرآيند در دماي 0C5ر5- رخ مي دهد . اگر فاز گازي كپسولي كه چنين فرآيندي در آن رخ داده است خارج كنيم ، گاز در آغاز درصد اكسيژن بالايي خواهد داشت . با وجود اين خروج اكسيژن از فاز مايع وجايگزين شدنش بجاي اكسيژني كه از فاز مايع خارج شد مخلوط كم اكسيژني باقي مي ماند . براي جلوگيري از اين واقعه اغلب كپسولهاي بزرگ لوله بلندي دارند كه اول فاز مايع را از كپسول بيرون مي كشد .

با اين عمل هيچوقت غلظت اكسيژن ارسالي از 20% كمتر نمي شود . معذالك اين امر ايمني ثانويه اي بحساب مي آيد وتوصيه مي شود كه دماي محل ذخيره سازي اين كپسولها بايد بالاي 0C10 نگهداشته شود .

ترتيب چند كپسولي اكسيد ازت به ترتيب چند كپسولها محتوي اكسيد ازت مايع هستند ودر مقايسه با كپسولهاي هم ارز اكسيژني ذخيره گاز اكسيد ازت بيشتري دارند .

منابع هواي فشرده
هوا منبع ديگري است كه اغلب به اتاقهاي عمل لوله كشي مي شود وهرچند آن را نيز مي توان با ترتيب چند كپسولي تأمين كرد ولي بيمارستانهاي بزرگ تأسيسات كمپرسور مركزي منبع مقرون به صرفه تري است .

شكل 21-6 اجزاء اصلي تأسيسات كمپرسور مركزي را نمايش مي دهد . در عمل غير از مخزن از بقيه واحدهاي عمده اين تأسيسات از هر كدام دو عدد وجود دارد تا بدون مختل شدن وضعيت هوارساني بتوان تك تك قطعات را سرويس يا تعمير كرد . طرف چپ بالاي شكل هواي ورودي را نشان مي دهد كه معمولاً از بيرون درهاي بسته تأمين مي شود

به طوري كه باران ، برف ، گردوغبار يا دود نبايد برآن اثر بگذارد . هواي ورودي ژس از گذشتن از فيلتر اوليه وصدا خفه كن به كمپرسور وارد مي شود كه سردكني وارد كه به محض فشرده شدن هوا آن را سرد مي كند . آنگاه هوا از طريق دريچه يك طرفه اي وارد مخزن استوانه اي شكلي مي شود كه فشار هوا را ثابت نگه مي دارد .

هوا پس از خروج از مخزن با جداسازها وفيلترها پاك مي شود وآنگاه قبل از ورود به لوله كشي اتاق عمل وبخشهاي ديگر بيمارستان خشك مي شود . اغلب كمپرسورها را با روغن روغنكاري مي كنند ودر نتيجه ضروري است كه ذرات ريز روغن را از هواي فشرده جدا ساخت تا بيماران اين ذرات را تنفس نكنند . قطرات درشت روغن را جداسازها مي گيرند وذرات ريز مواد را فيلترها تصفيه مي كنند . هوا نيز بايد خشك شود چون رطوبت نسبي آن براثر فشرده شدن افزايش مي يابد . اين دو خشك كن كاملاً خودكار عمل مي كنند واگر رطوبت هوا بالا رود به طور خودكار از خشك كن در حال كار به خشك كن رزرو تغيير مي يابند . رطوبت هوا بايد چنان باشد كه نقطه شبنم هواي لوله كشي كمتر از 0C40- شود .

بعد از خشك كن فيلتر نهايي قرار دارد كه باكتريهاي هوا را ازبين مي برد . فشار توزيع واقعي هواي فشرده بيش از ساير گازهاي لوله كشي شده است . اين فشار معمولاً bar9ر6 است زيرا هواي لوله كشي شده را معمولاً براي ابزار جراحي بكار مي برند . در بيمارستانها ممكن است براي ابزار جراحي وكاربردهاي هوشبري منابع هواي جداگانه اي فراهم كنند .
سيستم خلاءمتمركز
سيستم خلاء متمركز منبع ديگري است كه آن را به عنوان بخشي از سيستم لوله كشي گاز پزشكي پياده سازي مي كنند وچنانچه شكل 21-6 نشان مي دهد سيستم خلاء شامل پمپ ، مخزن بزرگ و واحد فيلتر است . در پائين سمت راست شكل

واحد نوعي ترمينال خلاء ديده مي شود كه هواي اتاقهاي عمل وديگر بخشهاي بيمارستان را بداخل هواكشها مي كشد وفيلترهاي باكتري زدا آن را خشك وپاك مي كنند . سپس هوا به درون مخزن استوانه اي وارد مي شود تا مكش ثابتي حفظ شود ونيز نمي گذارد كه پمپ قوي زماني كه باركاري زياد نيست همچنان كار كند .

شكل يكي از پمپها را نشان مي دهد ولي معمولاً دو پمپ وجود دارد كه هر كدام از آنها خلاء را بيش از (mmHg400) bar53ر◦ زير فشارجو استاندارد (mmHg760)bar◦ ر1 نگه نمي دارند . گازهاي خروجي از پمپ قبل از خروج از ساختمان كه معمولاً دور از پنجره ها يا ورودي هاي هوا قرار دارد ، از صدا خفه كن عبورداده مي شوند . بعضي از بيمارستانها سيستم دفع فعالي براي گازهاي هوشبري دارند كه براساس همان اصول منبع خلاء كار مي كند ولي معمولاً مخزن ندارد .

دستگاه مكش
شكل 21-7 كنترل مكش نوعي را نشان مي دهد . دستگاه مكش به لوله كشي خلاء وصل مي شود اگر دستگاه خلاء را به ورودي محفظه اي متصل كنيم فضاي زير ديافراگم را تخليه مي كند . با تغيير درجه بندي دكمه كنترل مي توان فشار فنر روي ديافراگم را تغيير داد . اين نيز به نوبه خود فشاري را كه دريچه كنترل ديافراگم با آن ورودي محفظه را باز يا بسته مي كند

تغيير مي دهد ودر نتيجه شدت تخليه تنظيم مي شود . فشارسنجي مقدار خلاء را نمايش مي دهد . محفظه اي زير دريچه كنترل با شناوروفيلتر وجود دارد وسطح جمع آوري با شناورش بين اين محفظه وبيمار قرار گرفته است . اين دو شناور در صورتي كه محفظه ها پر باشند با بستن جريان هوا سيستم كنترل مكش ولوله كشي را محافظت مي كنند وفيلتر نيز از ورود ذرات جلوگيري مي كند .

هر چند واحدهاي مكشي كه براي مقاصد كلي به كار مي روند جريانهايي بيش از litre/min25 وخلاء بيش از (KPa67) bar6ر◦ را تحمل مي كنند ، جريانها وخلاءهايي به اين بزرگي براي همه مقاصد مناسب نيستند ودر صورتي كه براي كاربرد نامناسب به كار روند خطرناك مي شوند . براي مثال، مكش حفره بسته اي بايد با خلاء كم وجريان كم انجام شود .

دستگاه اكسيژن گير
دستگاه اكسيژن گير شباهتهايي به تءسيسات كمپرسور مركزي دارد وعلاوه بر كپسولهاي ديگر كپسولهايي محتوي زيوليت نيز دارد . زيوليت يكي از تركيبات سيليكات است كه خاصيت تعويض يوني دارد وبه عنوان غربال مولكولي عمل كرده ودر هوا اكسيژن را از ازت جدا مي كند . زيوليت شبيه موادي است كه براي پركردن ستون بعضي كروماتوگرافها به كار مي روند .

شكل 21-8 اصول دستگاه اكسيژن گير را نمايش مي دهد . مثل منابع هواي فشرده در اينجا نيز هوا از فيلتر گذشته سپس قبل از آنكه با ژل سيليكا خشك شود فشرده وسرد مي گردد . با وجود اين علاوه بر ژل سيليكا دو كپسول پر از زيوليت نيز وجود دارند

كه ازت را جذب مي كنند . دريچه هاي سلفوئيدي جريان گاز را طوري هدايت مي كند كه يكي از كپسولها ازت وبخار آب را جذب مي كند حال آنكه گاز جذب شده در كپسول ديگر را پمپ خلاء مي مكند . دريچه سلفوئيدي هر نيم دقيقه يكبار معكوس مي شود تا جريان يكنواختي از هواي اكسيژن دار شده را به مخزن برساند .