بخشی از مقاله

مهندسی هوا فضا


مهندسی هوا فضا، شاخه ای از مهندسی است که با هواپیماو فضاپیما سر وکار دارد. اغلب از آن به نام مهندسی هوانوردی یاد می شود، خصوصا موقعی که فقط به هواپیما اشاره می شود، و وقتی که به فضاپیما شاره می شود،مهندسی فضانوردی گفته می شود. بعضی از عناصر مهندسی هوا فضا عبارتند از:


• آئرودینامیک(هوا سرش)- مطالعه سیالی که در اطراف اشیائی از قبیل بال، یا سیالی که از میان اشیائی مانند تونل باد جریان دارد.


• پیش رانش – انرژی برای حرکت یک وسیله نقلیه از میان هوا( یا در فضای خارجی)، که توسط موتور احتراق داخلی، موتورهای جت، یا موشک ها تولید می شود( همچنین پیش رانه و نیروی محرکه فضاپیما را ببینید)


• کنترل یا دینامیک پرواز – مطالعه وسایل نقلیه در حال پرواز برای دستیابی به مکان و ارتفاع مطلوب(یعنی، از چه راهی وسیله به اوج میرسد) ( دینامیک ستاره ای را هم ببینید)
• طراحی سازه – طراحی پیکربندی فیزیکی پرنده برای تاب آوردن در مقابل نیروهای وارده در حین پرواز.
• آئروالاستی

سیته – عمل متقابل نیروهای آئرودینامیک و انعطاف پذیری سازه، که بصورت بالقوه باعث لرزش، جداشدن، و غیره می شود.


• نیروهای وارد بر هواپیما ــ مطاتعه نیروهای چهارگانه موثر در پرواز سازه های پرنده.
پایه بیشتر این عناصر بر اساس ریاضی نظری است، مانند دینامیک سیالات برای آئرودینامیک یا معادلات حرکت برای دینامیک پرواز.به هر حال،اجزا تجربی بسیاری نیز در این رابطه وجود دارد. از نظر تاریخی، این اجزا تجربی از آزمایش مدلهای کوچک و نمونه اولیه، در تونل باد و یا در فضای باز منشا گرفته. در این اواخر، پیشرفتهای کامپیوتر ما را قادر ساخته از دینامیک سیالات کامپیوتری، برای شبیه سازی رفتار سیال، در جهت کاهش هزینه و زمان صرف شده در آزمایش تونل باد استفاده کنیم.


به علاوه، مهندسی هوا فضا بر سلامت تمام اجزائی که یک وسیله نقلیه هوا فضا را تشکیل می دهد (زیر ساختارهائی مثل نیرو، ارتباطات، تنظیم حرارت، حفاظت از جان، و غیره) و چرخه حیات( طراحی، دما، فشار، تشعشع، سرعت، طول عمر...)نظارت دارد، که سبب رقابتهای فوق العاده ای در قلمرو مهندسی سیستمهای هوا فضا می گردد.

 

تاریخچه مختصر:

صنعت هوانوردی به عنوان صنعت طراحی، ساخت و استفاده از هواپیماها و انواع وسایل پروازی- هوایی شناخته می شود. این صنعت در کل به دو شاخه اصلی تقسیم می شود:
شاخه اول گونه سنگین تر ازهوا ( heavier- than- air )
شاخه دوم سبک تر از هوا ( lighter- than- Air ).
نوع اول یا سنگین تر از هوا بر ساخت گلایدرها، هلیکوپترها، هواپیماها و... متمرکز است و نوع دوم یا سبک تر از هوا وسایل هوایی چون بالن ها و کشتی های فضایی را شامل می شود.
اولین وسیله پرنده تاریخ یک کایت( kite ) یا چیزی شبیه بادبادک بوده که قدمتش به قرن پنجم میلادی باز می گردد. سپس در قرن ۱۳ میلادی یک راهب انگلیسی به نام راجربیکن ( Roger Bacon ) در زمینه ساخت مدل های پرنده آغاز به کار کرد و به این نتیجه رسید که همان گونه که آب می تواند قایق را به حرکت درآورد و آن را در خود به صورت معلق نگه دارد، هوا نیز می تواند وسیله ای را در خود به همان گونه حفظ کند.

در قرن ۱۶ میلادی نابغه ای به نام لئوناردو داوینچی پا به عرصه مطالعه در زمینه پرواز پرندگان گذاشت بعد از مدتی مطالعه وسیله ای ساخت که چیزی شبیه یک فرفره بزرگ در وسط آن بودو با نیروی انسانی شروع به چرخش می کرد و این فرفره را می توان سرآغاز ایده ساخت هلیکوپترها دانست. داوینچی طرحی از یک چتر نجات را ارایه کرد که در آینده صنعت هوانوردی بسیار سودمند بود. در اصل او در قرن شانزدهم سه گونه متفاوت از شاخه سنگین تر از هوا (heavier than air )را پیش بینی کرده بود که عبارتند از: هلیکوپتر، گلایدر و اورنیتاپتر( ornithopter )
طراحی های لئوناردو داوینچی سرنوشت صنعت هوانوردی را رقم می زد ولی تمامی آنها دارای یک مشکل اساسی بودند و آن هم استفاده از نیروی انسانی (ماهیچه ای) بود زیرا در آن زمان ماشین های مکانیکی قوی ساخته نشده بود و از طرف دیگر نیروی ماهیچه ای برای غلبه بر نیروی جاذبه کافی نبود اما در هر صورت می توان او را پایه گذار صنعت هوانوردی شناخت.
کشورهای دارنده صنایع هوایی

شرق غرب دیگر کشورها

صنایع هوایی روسیه
صنایع هوایی آمریکا
صنایع هوایی آفریقای جنوبی
صنایع هوایی چین


صنایع هوایی انگلستان
صنایع هوایی استرالیا
صنایع هوایی هند
صنایع هوایی فرانسه

صنایع هوایی پاکستان


صنایع هوایی آلمان

صنایع هوایی ژاپن
صنایع هوایی ایتالیا

صنایع هوایی کره جنوبی
صنایع هوایی اسپانیا

صنایع هوایی اکراین
صنایع هوایی سوئد

صنایع هوایی ایران
صنایع هوایی لهستان

صنایع هوایی ترکیه
صنایع هوایی کانادا

صنایع هوایی تایوان
صنایع هوایی برزیل



رشته هوا فضا یکی از رشته های گروه فنی مهندسی است . با توجه به رشد سریع و ناگهانی این علم در دهه های اخیر هم اکنون این رشته جزو رشته های استراتژیک علوم به حساب می آید . ولی با این وجود این رشته در ایران از قدمت زیادی بر خوردار نیست .
رشته مهندسی هوا فضا برای اولین بار در سال 1366 وارد ایران شد و اولین دوره کارشناسی این رشته را دانشگاه پلیتکنیک ( امیرکبیر ) راه اندازی کرد . هم اکنون این رشته در 6 دانشگاه صنعتی شریف ، امیرکبیر ، امام حسین (ع) ، شهید ستاری ، مالک اشتر و آزاد شعبه علوم و تحقیقات تدریس میشود .
همچون اکثر دیگر رشته های مهندسی طول متوسط دوره تحصیلی برای دوره کارشناسی 4 سال است . و همچون بسیاری از رشته های مهندسی دروس اين مجموعه شامل دروس عمومي ، پايه ، اصلي ، تخصصي ، كارگاهي و كارآموزي است و زمينه‌هايي چون آيروديناميك ، سازه هوايي ، مكانيك پرواز و جلوبرنده‌ها دروس تخصصی این رشته را شامل میشوند .
بايد توجه داشت كه صنايع هوافضا در دنيا يكي از پيشروترين زمينه‌هاي تحقيقاتي است و همواره موجبات ترقي و جهش در ساير رشته‌هاي علوم و مهندسي را فراهم ساخته و در اين راستا بودجه‌هاي عظيم نظامي و غيرنظامي را به خود اختصاص داده است ، موضوعاتي از قبيل طراحي و ساخت هليكوپتر ، هواپيماي بدون سرنشين ، بدون موتور ، عمود پرواز و يا جنگنده از يك طرف و ساخت پايگاههاي فضايي ، مسافرت به كرات ديگر و از طرف ديگر جامعيت و حساسيت اين رشته را بيش از پيش روشن مي‌سازد .


به طور کلی میتوان گفت هدف از تحصیل در این رشته آشنایی با شرایط اجسام پرنده و یا اجسام دارای شرایط جسم پرنده و بررسی و تحلیل این شرایط است .


دكتر كامران رئيسي استاد رشته مهندسي هوافضاي دانشگاه صنعتي اميركبير در معرفي اين رشته مي‌گويد : مهندسي هوافضا مجموعه‌اي از علوم و توانايي‌هاي علمي و عملي در زمينه تحليل ، طراحي و ساخت وسايل پرنده‌ نظير هواپيماها ، چرخ‌بال‌ها ، گلايدرها ، موشك‌ها و ماهواره‌ها است.


يكي از دانشجويان كارشناسي ارشد اين رشته نيز مهندسي هوا فضا را علمي استراتژيك مي‌داند كه در آن از همه علوم از جمله متالوژي ، كامپيوتر و الكترونيك استفاده مي‌شود و هدف آن تربيت كارشناساني است كه كادر مورد نياز محاسبات ، طراحي ، تحقيقات و ساخت صنايع مختلف هواپيمايي ، چرخ‌بال‌سازي و موشكي را تامين سازند. به همين دليل دانشجويان اين رشته موظف هستند كه در طي تحصيل 3 واحد پروژه بگيرند و در تابستان نيز در دفاتر مهندسي صنايع مربوط كارآموزي بكنند .


دروس تخصصی رشته مهندسی هوافضا بر چهار پایه کلی استوارند این چهار رکن اصلی عبارتند از : آيروديناميك ، جلوبرنده ها ، مكانيك پرواز و سازه‌هاي هوافضايي .
به عنوان توضیح میتوان به این نکات اشاره کرد که :
آيروديناميك به مطالعه و بررسي جريان هوا ، محاسبه نيروها و گشتاورهاي ناشي از آن بر روي جسم پرنده مي‌پردازد و مهندس هوا فضا با فراگيري اين علم به تحليل جريان‌هاي پيچيده در اطراف اجسام پرنده پرداخته و با به دست آوردن نيروهاي آئروديناميكي امكان بررسي پايداري و طراحي سازه را فراهم مي‌كند .
جلوبرنده ها به مطالعه و بررسي سيستم‌هاي جلوبرنده اعم از موتورهاي پيستوني ، توربيني ، راكت‌ها و نحوه توليد نيروي رانش در آنها مي‌پردازد .
مكانيك پرواز به مطالعه و بررسي رفتار و حركات جسم پرنده با استفاده از اطلاعات آئروديناميكي ، هندسي و وزني مي‌پردازد و در واقع علم مكانيك پرواز از عملكرد ( performance ) تشكيل مي‌شود و عملكرد به بررسي برد ، مسافت نشست و برخاست ، مداومت پروازي در سرعت‌هاي مختلف و پايداري و كنترل وسايل پرنده مي‌پردازد .
سازه‌هاي هوافضايي به مطالعه و بررسي سازه‌هاي هواپيما و ديگر وسايل پرنده مي‌پردازد و هدف آن طراحي سازه‌هايي است كه علاوه بر استحكام كافي در برابر بارهاي آئروديناميكي و ساير بارهاي استاتيكي وارد بر وسايل پرنده ، حداقل وزن ممكن را نيز داشته باشند
قابل ذکر است که این رشته در مقطع کارشناسی ارشد ( در ایران ) دارای همین گرایشها میباشد و هم اکنون قابلیت ادامه تحصیل در رشته هوا فضا در داخل کشور تا مقطع دکترا میسر میباشد .
رشته هوافضا قرابت زیادی با تمامی گرایشهای مهندسی مکانیک دارد به این جهت دارای تعدادی واحد مشترک با گرایشهای مهندسی مکانیک مثل جامدات و سیالات میباشد .
و اما در مورد دورنمای شغلی و آینده کاری فارق التحصیلان رشته مهندسی هوا فضا :
در این زمینه دکتر رئیسی اشاره میکند که :


همان‌طور كه پيش از اين گفتيم هدف اصلي صنعت هوافضا طراحي و ساخت وسايل پرنده است ، در نتيجه فارغ‌التحصيلان مهندسي هوافضا مي‌توانند در صنايع و موسسات تحقيقاتي هواپيمايي ، موشكي و ماهواره فعاليت بكنند و همچنين در كليه موسسات و سازمانهايي كه به نحوي از وسايل پرنده استفاده مي‌كنند ، به عنوان كارشناس تحقيق در عمليات و تعمير و نگهداري خدمت كنند. اما علاوه بر اشتغال در مراكز فوق يك مهندس هوافضا با تسلط بر علوم آئروديناميك ، طراحي سازه و روشهاي طراحي توربو ماشين‌ها توانايي‌ كار در شاخه‌هاي متعددي از مهندسي و پروژه‌هاي خارج از حيطه صنايع هوافضايي را نيز دارد.


كاربرد زمينه‌هاي مطالعاتي يك مهندس هوافضا تنها به طراحي هواپيما و وسايل پرنده محدود نمي‌شود. براي مثال آئروديناميك خودروها از برخي جهات شباهت زيادي به آئروديناميك هواپيما دارد و امروزه در اغلب صنايع خودروسازي با استفاده از تونل باد و علم آئروديناميك ، خودروهاي كم مصرفتري مي‌سازند. فرايند سيستم‌هاي كنترل صنعتي نيز با فرايندهاي طراحي كنترل در وسايل

پرنده بر يك مبنا است و همچنين سازه اتومبيل و كشتي مشتركات زيادي با سازه يك هواپيما دارد و بالاخره توربين‌هاي گاز يك نيروگاه يا ايستگاه پمپ گاز همانند يك موتور جت تحليل و طراحي مي‌گردند. در نتيجه يك مهندس هوافضا علاوه بر شركت‌هاي هوايي در نيروگاهها ، صنايع نفت و گاز و صنايع خودروسازي فرصتهاي شغلي خوبي دارد.


و اما در مورد مشكلات و دشواري‌هاي شغلي فارغ‌التحصيلان اين رشته نيز میتوان به این نکات اشاره کرد که : مهمترين مشكل اين رشته جديد بودن آن است و اين كه هنوز براي آن برنامه‌ريزي‌هاي لازم به صورت كلان تدوين نشده است و در نتيجه پراكنده‌كاري در اين رشته زياد است و در كل جذب نيروي انساني از كانال صحيحي انجام نمي‌گيرد وگرنه عمدتا فارغ‌التحصيلان اين رشته از نظر بازاركار مشكلي ندارند.
رشته مهندسي هوافضا نيازمند سرمايه‌گذاري كلان است و بيش از ساير صنايع از وضعيت اقتصادي كشور تاثير مي‌پذيرد يعني اگر رشد اقتصادي خوبي داشته باشيم سرمايه‌گذاري در اين بخش بيشتر مي‌باشد و البته عكس اين قضيه نيز صادق است.
فارغ‌التحصيلان كادر مورد نياز محاسبات ، طراحي، تحقيقات و ساخت صنايع مختلف هواپيمايي، هليكوپترسازي، موشكي و صنايع ديگر را تامين مي‌كنند.
و اما هوافضا در بخش خصوصی چه جایگاهی دارد ؟
در سال 70 وزارت صنايع لايحه‌اي به مجلس داد كه بر اساس آن بخش خصوصي مي‌توانست در كشور فعاليت‌هايي در زمينه هوافضا انجام بدهد . از سال 72 نيز به صورت رسمي مجموعه‌اي در وزارت صنايع متولي اين كار شد و به صورت هدايت‌كننده شركت‌ها و مجموعه‌هاي بخش خصوصي فعاليت خود را آغاز كرد كه حاصل اين كار ، توليداتي مثل ساخت هواپيماي گلايدر در بخش خصوصی بود كه طراحي آن توسط فارغ‌التحصيلان همين رشته انجام شد و در حال حاضر نيز 10 فروند از اين هواپيما توليد شده و با اخذ مجوزهاي بين‌المللي در باشگاههاي سازمان هواپيمايي كشوري شروع به فعاليت كرده است. همچنين مي‌توان به پروژه طراحي و ساخت هواپيماي سبك موتوردار اشاره كرد كه با موفقيت انجام شده و پروازهاي آزمايشي را نيز انجام داده است و بالاخره پروژه هواپيماي سم‌پاش از پروژه‌هايي است كه به تازگي در بخش خصوصی صنایع كشور مطرح شده است .
در حال حاضر در كشور ما به ساخت هواپيما به دليل عدم سرمايه‌گذاري توجه زيادي نمي‌شود اما فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند در فرودگاهها در قسمت تعمير و نگهداري هوايي و همچنين در صنايع دفاع روي طراحي موشك و جنگ‌افزارها فعاليت بكنند. علاوه بر اينها مي‌توانند روي آئروديناميك خودروها، سازه‌هاي خودروسازي و توليد توربين‌هاي بخار براي توليد برق كار بكنند. فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند در شركت‌هاي خصوصي، هواپيماهاي كوچك دو نفره و يا چهارنفره‌اي را كه در دست ساخت است با استانداردهاي بين‌المللي تطابق داده و براي هواپيما گواهي پرواز يا توليد بگيرند


دانشکده فنی و مهندسی

ردیف رشته گرایش
1 مهندسی برق- قدرت سیستمهای قدرت
2 مهندسی برق- قدرت الکترونیک قدرت


3 مهندسی برق- مخابرات سیستمهای مخابراتی
4 مهندسی برق- مخابرات میدان
5 مهندسی برق- کنترل سیستمهای گسترده
6 مهندسی برق – کنترل کنترل صنعتی
7 مهندسی برق مهندسی پزشکی
8 مهندسی برق- کامپیوتر شبکه


9 مهندسی برق- کامپیوتر بانکهای اطلاعاتی
10 مهندسی برق- کامپیوتر یادگیری ماشین
11 مهندسی مکانیک- طراحی کاربردی -----
12 مهندسی مکانیک- تبدیل انرژی انرژی


13 مهندسی مکانیک- ساخت و تولید روشهای ساخت غیر سنتی
14 مهندسی مکانیک- ساخت و تولید تست غیر مخرب
15 مهندسی مکانیک- ساخت و تولید اتوماسیون
16 مهندسی مکانیک- هوافضا ایرودینامیک و گاز دینامیک تجربی
17 مهندسی مکانیک- هوافضا مکانیک مواد مرکب
18 مهندسی مکانیک- هوافضا دینامیک و پایداری سازه های فضایی
19 مهندسی مکانیک- هوافضا هدایت و ناوبری
20 مهندسی مکانیک- هوافضا طراحی وسایل نقلیه هوایی
21 مهندسی عمران سازه
22 مهندسی عمران- سازه های هیدرولیکی سازه های دریایی
23 مهندسی عمران محیط زیست
24 مهندسی عمران خاک و پی
25 مهندسی عمران- راه و ترابری برنامه ریزی حمل و نقل
26 مهندسی عمران- راه و ترابری راه و ترابری
27 مهندسی عمران- آب آبهای زیرزمینی
28 مهندسی عمران- آب منابع آب
29 مهندسی عمران- زلزله زلزله شناسی مهندسی
30 مهندسی مواد خوردگی و حفاظت از فلزات
31 مهندسی مواد سرامیک
32 مهندسی شیمی- فرآیند کنترل
33 مهندسی شیمی- فرآیند استخراج و تنظیم
34 مهندسی شیمی- فرآیند مهندسی نفت
35 بیوتکنولوژی ----
36 مهندسی معدن مکانیک سنگ
37 مهندسی معدن استخراج
38 مهندسی معدن فرآوری مواد معدنی

مروری بر اولین دوره مسابقات طراحی و ساخت هواپیمای بدون سرنشین

هر جا که امکان بکارگیری نیروی انسانی بدلایل مختلف وجود نداشته باشد و یا مقرون به صرفه نباشد، وسایل هدایت پذیر زمینی، دریایی و هوایی می‌توانند جایگزین شوند و با پیشرفت علم و تکنولوژی هر روز عملیات پیچیده‌تری را انجام دهند. به چند نمونه از کاربردهای پرنده‌های هدایت‌پذیر از دور (پهپاد) توجه کنید: شناسایی (عکسبرداری، ارسال تصویر), گشت, فریب, عملیات انتحاری و رزمی, هدف پدافند, هدف‌یابی, مرزبانی, رله مخابراتی, دیده‌بانی و هدایت آتش توپخانه, کشف مین, جنگنده‌های تاکتیکی, ارزیابی خسارت منطقه نبرد, کنترل ترافیک, سمپاشی, ورزشی و تفریحی, کشف و ارزیابی منابع و معادن, مطالعات زمین شناسی و ... .


پهپادها با توجه به مأموریتی که برای آنها در نظر گرفته می‌شود، از شکل و ترکیبی خاص با محموله ویژه‌ای برخوردار هستند. البته این تنوع شکل و اندازه، به میزان تنوع مأموریت نمی‌باشد و معمولاً چند نوع از این پرنده ها، به صورت بال ثابت یا بالگردان با موتور پیستونی یا جت ساخته می شوند و مأموریت‌های مختلف، با تغییر محموله، به اجرا در می‌آید.


اهداف و ساختار مسابقه :
پژوهشکده شهید رضایی وابسته به دانشگاه صنعتی شریف با همکاری اساتید دانشکده هوافضا، به منظور گسترش علوم وابسته به طراحی و ساخت وسایل پرنده، برای اولین بار یک دوره از مسابقات طراحی و ساخت هواپیمای بدون سرنشین, را برگزار کرد. هدف از این مسابقه، کشف استعداد های خلاق دانشجویان و گسترش و توسعه فرایند ارتباط با صنایع هوایی کشور بیان گردیده است.
مسابقه طراحی و ساخت هواپیمای بدون سرنشین یک مسابقه ملی و منطقه ای است, مشابه مسابقات علمی و تکنولوژیک رایج در دنیا همانند X-PRIZE و Formula-1 , که در نظر است با حمایت های مسئولین، همه ساله برگزارگردد. هدف از این مسابقه تحریک جامعه علمی و مهندسی دانشجویی کشور در خلق و یا به کارگیری صحیح زمینه های زیر است:
1. شکل و ساختارهای وسایل پرنده؛
2. بکارگیری مواد و روش های ساخت؛
3. بکارگیری موتورهای کوچک؛
4. پیاده سازی و یا ابداع روش های هدایت؛
5. پیاده سازی سیستم های کنترل.
این مسابقه هرساله و در سه مرحله برگزار می‌گردد که در هر مرحله شرکت کنندگان از دیدگاه های فوق و از نظر قدرت پیاده سازی و بکارگیری سیستم های شناخته شده و یا ابداعات جدید مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. به لحاظ طبیعت اجرایی مسابقه، کلیه موارد فوق منحصراً در زمینه هواپیماهای کوچک خواهد بود.
کلیه تیم های شرکت کننده باید مرحله‌ی یک مسابقه را که مربوط به طراحی مفهومی (Conceptual Design) است به انجام برسانند. در انتهای زمان مقرر شده برای این مرحله، تیم‌هایی که مایل به ادامه شرکت در مسابقه نباشند، می توانند از مسابقه خارج شوند. زمان هر تیم برای تکمیل مرحله 1 مسابقه، تا پایان اردیبهشت 1385 بوده است. کلیه تیم‌های شرکت‌کننده در مرحله 1 صرف نظر از مقامی که در مرحله‌ی مذکور کسب می‌نمایند، می‌توانند مسابقه را در مرحله 2 ادامه دهند. این مرحله مربوط است به ساخت نمونه‌ی غیرپروازی (Non-flying Prototype), که توانایی ساخت و دقت در جزییات طرح و تطابق آن‌را با نقشه‌های مرحله‌ی طراحی مفهومی مدنظر دارد. زمان هر تیم برای تکمیل مرحله 2 مسابقه 90 روز بود. کلیه تیم‌های شرکت کننده در مرحله 2 صرف نظر از مقامی که در مرحله مزبور کسب نمودند، میتوانند مسابقه را در مرحله 3 ادامه دهند. این مرحله مربوط است به مرحله ساخت نمونه پروازی Flying Prototype و علاوه بر توانایی ساخت نمونه اصلی و دقت در جزییات توانایی‌های عملیات در شرایط واقعی را مد نظر دارد. زمان هر تیم برای تکمیل مرحله 3 مسابقه 120 روز است.


نتایج مراحل اول و دوم مسابقه :
در دو مرحله قبل, تیم‌های شهبال 1 از دانشگاه صنعتی شریف, تیم پرستو از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات, تیم آزاد از انجمن علمی هوافضای دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات, تیم آریا از دانشگاه صنعتی اصفهان, تیم زنیت از دانشگاه امیرکبیر و تیم شهبال با همکاری صنعت قدس حائز رتبه‌های برتر شدند.

هواپیمای آریا-دانشگاه صنعتی اصفهان هواپیمای پرستو-دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

هواپیمای آزاد-انجمن علمی هوافضا هواپیمای زنیت-دانشگاه امیرکبیر

هواپیمای شهبال ۱-با همکاری صنعت هوایی قدس تیم شهبال-دانشگاه صنعتی شریف

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید