بخشی از مقاله

چکیده

تشویق و تنبیه از عوامل مؤثر در یادگیري به شمار می روند. معمولا افراد اموري را یاد می گیرند که فراگرفتن آن ها همراه با تشویق باشد و از انجام اموري که با سرزنش همراه باشد، خودداري می کنند.

با مطالعه قرآن مجید و روایات اهل بیت، چنین برمی آید که آن بزرگواران از تشویق به صورت کلامی و معنوي براي تربیت کودکان استفاده می کردند و اسلام، توسل به خشونت و تنبیه را در امر تعلیم و تربیت ناپسند دانسته است.

این تحقیق روش هاي تشویق و تنبیه را بررسی کرده و محاسن و معایب آن را بیان کرده است.

کلمات کلیدي: تشویق، تنبیه، تعلیم و تربیت اسلامی


.1 مقدمه

هر کودکی باید یاد بگیرد که چه رفتاري مورد قبول و پذیرش و چه رفتاري نامطلوب است. در حقیقت کودك باید خوب را از بد و خیر را از شر تمییز دهد. والدین و مربیان کودك در یادگیري و درك این امر نقش مهمی دارند و به صورت آگاهانه و ناآگاهانه در پرورش شخصیت کودکان اثر می گذارند.

رفتار والدین و مربیان با کودك باید منطقی و حساب شده باشد. توجه زیاد به کودك یا کم توجهی به او می تواند، اثرات نامطلوبی بر رفتار او داشته باشد. حفظ کرامت فرد توسط والدین و بزرگترها عاملی می شود که کودك براي خود ارزش قائل شود و در ورطه پستی ها و زشتی ها سقوط نکند. پس باید دانست، تشویق و تنبیه توسط والدین و مربیان نقش بسیار مؤثري در تربیت کودکان دارد.

هر کسی در طول روز با نوعی تشویق و تنبیه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، ارادي یا غیر ارادي سروکار دارد ولی کمتر کسی است که از ماهیت تشویق و تنبیه و عواقب و نتایج واقعی آن اطلاع داشته باشد. این مقاله تلاش می کند نقش تشویق و تنبیه را در تعلیم و تربیت اسلامی بررسی کرده و محاسن و معایب آن را بیان کند.

.2تشویق و تنبیه

از تعالیم اسلامی چنین بر می آید که وظیفه ي مربی، ساختن و پروراندن کلی دانش آموز و مزین کردن او به مکارم اخلاق و فضایل انسانی است که جز از طریق محبت و تشویق به کودکان انجام نمی گیرد .[1]

انسان به طور طبیعی از پاداش لذت می برد و از تنبیه روي گردان است. همین گرایش سبب ترغیب انسان به انجام کارهاي خوب و خودداري از انجام کارهاي ناپسند می شود. تجربیات آدمی در طول تاریخ تأثیر پاداش و تنبیه را تایید می کند .[2]

.3تشویق

تشویق عبارتست از ارائه عاملی خوشایند به دنبال رفتار براي تکرار رفتار .[3]

تشویق از نظر لغوي به معناي آرزومند کردن، به شوق افکندن و راغب ساختن است. در حقیقت تشویق عاملی است که موجب ایجاد ذوق و شوق، تحرك و امید و علاقه در انسان شود.

تشویق در پیشبرد تعلیم و تربیت نقش مهمی را ایفا می کند، زیرا انسان به طور طبیعی می خواهد اعمال و رفتارش مورد قبول و پسند اطرافیان قرار گیرد .[4]

در قرآن کریم و بیانات پیشوایان دینی تشویق و ترغیب به انجام کارهاي نیک و پسندیده و تحسین و تمجید نیکان مورد توجه قرار گرفته و کسانی که در راه دانش و کمال گام بر می داشته اند، مورد ستایش و تحسین قرار گرفته و چه بسا از پاداش هاي مادي نیز بهره مند می شدند .[5] هم چنین وجود بهشت و جهنم، انذار و تبشیر پیامبران، آیات مربوط به پاداش و کیفر و... جلوه هایی از پاداش و تنبیه می باشند.

در قسمتی از آیه ي 62 سوره ي بقره آمده است:

عملَ صالحا فَلَهمنْم أَجرُهم عند ربهِم ولَا خَوف علَیهِم ولَا یهحمزَنُونَ آنهایی که به خدا و روز قیامت ایمان آوردند و عمل نیکو انجام داده ند، پاداش آنان نزد پروردگارشان است و نه ترسی بر

ایشان مسلط خواهد شد و نه غمگین می شود.

امام علی (ع)خطاب به مالک اشتر درباره ي نفش تشویق می فرماید:

æ واصل فی حسن الثناء علیهم و تعدید ما أبلی ذوو البلاء منهم فإن کثرة الذکر لحسن فعالهم تهز الشجاع و تحرض الناکل إن شاء االله

æ همواره از آنان ستایش کن و کارهاي مهمی که انجام داده اند، برشمار زیرا یادآوري کارهاي ارزشمند آنان شجاعان را بر می انگیزد و ترسوها را به تلاش وامی دارد، اگر خدا بخواهد .[6]

امام صادق(ع) دانشمندان و کسانی را که در راه علم و تقوا گام بر می داشتند، تحسین و تشویق می فرمود و آنان را مورد تکریم و احترام قرار می داد ]٧.[

.3,1انواع تشویق

اولیاء و مربیان باید با توجه به سن و سطح درك کودك، اوضاع و شرایط خاص زندگی و ارزش و اهمیت کار او، نوع تشویق و میزان آن را انتخاب نمایند.

صورت هاي مختلف تشویق شامل دلجویی، به کار بردن عبارت محبت آمیز، نگاه توأم با لبخند و محبت، جایزه دادن و...

است.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید