دانلود مقاله َبررسی ارتباط بین جریان¬های نقدی عملیاتی ، ریسک ورشکستگی

بخشی از مقاله

بررسی ارتباط بین جریان¬های نقدی عملیاتی، ریسک ورشکستگی

چکیده
پژوهش حاضر به بررسی ارتباط بین جریان¬های نقدی عملیاتی ، ریسک¬ورشکستگی و جریان¬های نقدی عملیاتی آتی می¬پردازد. در این راستا ارتباط بین «جریان¬های نقدی عملیاتی آتی» با «جریان¬های نقدی عملیاتی جاری»و «ریسک ورشکستگی»، بررسی می¬شود.در این تحقیق هم¬چنین ارتباط بین جریان¬های نقدی عملیاتی آتی با متغیر جدیدی که از ترکیب «ریسک¬ورشکستگی» با «جریان¬های نقدی عملیاتی جاری»، به¬دست می¬آید، مورد بررسی قرار می¬گیرد. به منظور بررسی ارتباط متغیرها با جریان¬های نقدی عملیاتی آتی، از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه ( چند متغیره) استفاده شده است. در تحلیل داده¬ها از داده¬های 93 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله¬ی زمانی سال¬های 1382تا 1387 استفاده شده است.

نتایج نشان داد که بین جریان¬های نقدی عملیاتی آتی با جریان¬های نقدی عملیاتی جاری ارتباط معنادار قوی و مستقیمی وجود دارد. نتایج بررسی ارتباط بین ریسک¬ورشکستگی و جریان-های نقدی عملیاتی جاری با جریان¬های نقدی عملیاتی آتی نیز نشان داد که در اکثر سال¬های عملیاتی، ریسک¬ورشکستگی وجریان¬های نقدی عملیاتی جاری در پیش¬بینی جریان¬های نقدی عملیاتی آتی مؤثر بوده¬اند.

کلید واژه¬ها: جریان¬های نقدی عملیاتی، ریسک¬ورشکستگی، جریان¬های نقدی عملیاتی آتی
مجید بالایی ، تلفن :09188124053
Abstract
The present paper studies the relations among operation cash flows, bankruptcy risk and future operation cash flows. Accordingly, we have considered the relations between “future operation cash flows” with “current operation cash flows” and “bankruptcy risk”. We have also studied the relations that future operation cash flows can bear with new variable which are formed from the combination of “bankruptcy risk” with “current operation cash flows”. For studying the relation the variables with “future operation cash flows”, we have applied Pearson’s correlation coefficient and multiple regression analysis (multi- variable).In data- analysis stage, we have used the data from 93 firms certified by Tehran’s Stock Exchange from 1382 to1387.
Results from our study prove that there exists a noticeable direct and meaningful relationship between future operation cash flows with current operation cash flows. The same results also, indicate a relation between bankruptcy risk and current operation cash flows with future operation cash flows, so that in most operation years, bankruptcy risk and current operation cash flows have been effective in predicting future operation cash flows.
Key words
Operation cash flows , Bankruptcy risk, future Operation cash flow

مقدمه
از زمان¬های بسیار قدیم، افراد بطور ذاتی درصدد هستند تا به روش¬های مختلف به منظور ایجاد امنیت و رفاه و..... ثروت خود و جامعه را به حداکثر رسانند.ایجاد و توسعه¬ی روز افزون موسسات بزرگ بازرگانی، تولیدی، صنعتی و عمومی یکی از راهکارهای افزایش ثروت در عصر ماست. با به وجود آمدن تاسیسات و سازمان¬های بزرگ و عام¬المنفعه، اداره¬ی صحیح این قبیل موسسات نیز اهمیت و ارج بیشتری می¬یابد. امروزه کمتر کسی ممکن است در لزوم تخصص در فن اداره¬ی امور و شعب مختلفه¬ی آن تردید کند. مدیران موسسات بزرگ،سرمایه¬گذاران، اعتباردهندگان و سایر ذینفعان، بی¬نیاز از

آشنایی با حسابداری و اصول و مفاهیم آن نمی¬باشند. این احتیاج مخصوصاً در سازمان¬های خصوصی و انتفاعی بیشتر احساس می¬شود.به منظور اجرای موفقیت¬آمیز برنامه¬های یک سازمان، باید در طرح و اجرای این برنامه¬ها از اقلام و اعدادی که حسابداری عرضه می¬دارد استفاده¬ی کامل نمود. نتایج حاصله از عملیات حسابداری است که خطاها و نقائص عملکرد گذشته را آشکار می-سازد و راهنمای برنامه¬های آینده است. در حقیقت سیستم حسابداری در هر زمان وضع مالی و قدرت اقتصادی موسسه را نشان می¬دهد.

یکی از عواملی که وضع مالی و قدرت اقتصادی موسسه را نشان می¬دهد، سود است. سود در حسابداری کمیتی است که مطابق اصول و رویه¬های متداول حسابداری اندازه¬گیری می¬شود. سود به عنوان نتیجه نهایی فرآیند طولانی حسابداری مورد توجّه و تأکید استفاده¬کنندگان اطلاعات حسابداری است. تحلیل¬گران اوراق¬بهادار، مدیران شرکت¬ها، سرمایه¬گذاران و پژوهشگران، بیشترین توجّه خود را به رقم سود خالص به عنوان آخرین قلم اطلاعاتی صورت سود و زیان معطوف می¬دارند.از طرفی اطلاعات سود نیز دارای چنین اهمّیت ویژه¬ای می¬باشد. اطلاعات سود از ترکیب جریان¬های نقدی و اقلام تعهدی تشکیل شده است که جریان¬های نقدی و سود حسابداری دو کمیّت مرتبط برای پیش بینی عملکرد شرکت¬ها هستند.از سوی دیگر جریان¬های نقدی از منابع مهم و حیاتی هر واحد اقتصادی است.ایجاد توازن بین جریان¬های نقدی موجود و نیازهای نقدی یکی از مهم¬ترین عوامل سلامت اقتصادی واحدهای تجاری و تداوم فعالیت آن¬هاست.در بسیاری از تصمیمات مالی، مدل¬های ارزش¬گذاری اوراق بهادار، روش¬های ارزیابی طرح¬های سرمایه¬ای و غیره، جریان¬های نقدی نقش محوری دارند.از دید درون سازمانی، جریان¬های نقدی عملیاتی به ویژه جریان¬های نقدی عملیاتی آتی ، اداره امور را در کارآترین شکل خود امکان¬پذیر می¬سازد و منجر به اتخاذ تصمیمات بهینه در زمینه¬های عملیاتی، سرمایه¬گذاری و تأمین مالی می¬شود.از منظر استفاده¬کنندگان برون سازمانی خصوصاً سرمایه¬گذاران و اعتباردهندگان نیز جریان¬های نقدی عملیاتی از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است.
در چارچوب نظری حسابداری مالی که تعیین¬کننده¬ی هدف¬های گزارشگری مالی است، توجه خاصی به جریان¬های نقدی و امکان پیش¬بینی آن مبذول شده است.در بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره¬ی یک هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی (FASB) بیان شده است « یکی از هدف¬های گزارشگری مالی فراهم آوردن اطلاعاتی است که سرمایه¬گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده¬کنندگان بالفعل و بالقوه را در برآوردمبلغ، زمان و مخاطره دریافت¬های آینده یاری رساند.چشم¬انداز این دریافت-های نقدی تحت تأثیر توانایی موسسه در تولید وجه نقد کافی برای ادای تعهداتش به هنگام سررسید و سایر عملیات نقدی و از جمله پرداخت سودنقدی سهام و هم¬چنین تحت تأثیر نگرش عموم سرمایه¬گذاران راجع به آن توانایی است که به نوبه خود بر قیمت بازار سهام اثر می¬گذارد»[10]
کمیته تدوین استانداردهای بین¬المللی حسابداری (IASC) نیز در استاندارد بین¬المللی حسابداری شماره 7 آورده است که «اطلاعات مربوط به جریان¬های وجوه نقد یک واحد تجاری برای استفاده¬کنندگان صورت¬های مالی در فراهم کردن مبنایی به منظور ارزیابی توان آن واحد در ایجاد وجوه نقد و نیازهای آن واحد در به کارگیری این وجوه، سودمند است.هم-چنین تصمیمات اقتصادی که توسط استفاده¬کنندگان اتخاذ می¬شود مستلزم ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد وجوه نقد، زمان¬بندی و اطمینان از آن است»( IASC,1993)
اهداف تحقیق

این پژوهش، از طریق تفکیک و تجزیه¬ی اجزای سود و بررسی ارتباط این اجزای با سایر عوامل مؤثر بر روی سود به دنبال کمک به تحلیل¬گران اوراق¬بهادار و سرمایه¬گذاران در انجام خرید وفروش سهام و در نهایت ارزیابی بهتر قیمت سهام، می-باشد و با توجّه به اینکه اجزای نقدی سود را با ریسک ورشکستگی بررسی می¬نماید، می¬تواند در پایان به اعتباردهندگان و سرمایه¬گذاران برای ارزیابی شفاف¬تر شرایط سرمایه¬گذاری کمک شایانی نماید.هم¬چنین از سوی

دیگر می¬تواند به مدیران در جهت بررسی تغییرات جریان¬های نقدی عملیاتی و چگونگی پیدایش آن¬ها در شرکت یاری رساند.

مروری بر پیشینه¬ی تحقیق
بوئن و همکارانش(1986)درتکمیل¬تحقیقات قبلی با استفاده از چهار مدل به ترتیب با متغیرهای توضیحی سودخالص، سودخالص به علاوه استهلاک، سرمایه¬در گردش حاصل از عملیات و جریان¬های نقدی عملیاتی جاری درصدد بودند تا جریان¬های نقدی عملیاتی یک تا دو سال آینده را به وسیله هر یک از متغیرهای موصوف پیش¬بینی کنند.نتایج این تحقیق با نظر هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مبنی بر برتری سود در پیش¬بینی جریان¬های نقدی هماهنگ نبود. [7]

گرینبرگ و همکارانش (1986) برای پیش¬بینی جریان¬های نقدی عملیاتی دو مدل طراحی کردند. متغیر وابسته در هر دو مدل، جریان¬های نقدی عملیاتی آتی و متغیر مستقل در یکی از مدل¬ها سود و در مدل دیگر جریان¬های نقدی عملیاتی جاری بود.آنها به جای آزمون مستقیم قدرت پیش¬بینی مدل، دو مدل را با استفاده از ضریب همبستگی رتبه¬بندی کردند.نتایج این تحقیق برخلاف تحقیق بوئن و همکاران، نشان داد که برای پیش¬بینی جریان¬های نقدی عملیاتی آتی، سود خالص بهتر از جریان¬های نقدی است.[12]

گهاران (1988) توانایی نسبی معیارهای مختلف جریان وجوه نقد را برای پیش¬بینی جریان¬های نقدی عملیاتی آتی بررسی کرد.وی در این تحقیق با استفاده از مدل رگرسیون سری زمانی، ارتباط جریان¬های نقدی عملیاتی آتی و تعدادی متغیر مستقل مختلف شامل: سرمایه در گردش، خالص دارایی¬های عملیاتی و جریان¬های نقدی عملیاتی جاری را بررسی کرد.نتایج آزمون کلی نشان داد که سرمایه در گردش و خالص دارایی¬های عملیاتی در مقایسه با جریان¬های نقدی عملیاتی جاری بهتر می¬تواند جریان¬های نقدی عملیاتی آتی را پیش¬بینی کند. هم-چنین نتایج نشان داد که در صنایع مختلف، توانایی متغیرهای مستقل مورد بررسی در پیش¬بینی جریان¬های نقدی عملیاتی آتی متفاوت است.[11]
لورک و ویلینگر (1996) برای ارائه یک مدل بهینه جهت پیش¬بینی جریان¬های نقدی عملیاتی آتی به جای استفاده از داده¬های سالیانه، از داده¬های فصلی استفاده کردند.آنها مدل چند متغیری سری زمانی را با استفاده از سود عملیاتی، جریان¬های نقدی عملیاتی جاری و ارقام دارایی¬ها و بدهی¬های جاری به¬دست آوردند.نتایج تحقیق نشان داد که مدل¬های سری زمانی چند متغیری، جریان¬های نقدی عملیاتی آتی را به نحو بهتری پیش¬بینی می¬کند..براساس یافته¬های این تحقیق استفاده از اقلام تعهدی توانایی بهتری برای پیش¬بینی جریان¬های نقدی عملیاتی آتی نسبت به جریان¬های نقدی عملیاتی جاری دارد که این موضوع با ادعای FASB هم¬خوانی داشت.[13]
كلينچ و همكاران ) ۲۰۰۰ ( به بررسي سودمندي اجزای جريان¬هاي نقدی عملياتي در پيش¬بيني جريان¬هاي نقدی عملياتي آتي پرداختند. اين تحقيق كه بر روي تعدادي از شرکت¬هاي فعال در بورس استراليا انجام گرفت، براي آزمون فرضيات خود از مدل¬هاي رگرسيوني سري زماني استفاده كرد.نتايج نشان داد كه توان توضيح دهندگي اجزای جريان هاي نقدي عملياتي (دريافتي از مشتريان بابت فروش، پرداختي به فروشندگان بابت خريد، پرداخت بهره، دريافت سود سهام و ... ) در مقايسه با مجموع جريان¬هاي نقدی عملياتي بيشتر است. به عبارت ديگر، اجزای جريان¬هاي نقدی عملياتي، از تواني افزاينده براي پيش¬بيني جريان¬هاي نقدی عملياتي آتي‐يك سال بعد‐ برخوردار مي باشند.[9]
عطار و حسين ( ۲۰۰۴ ) توانايي داده¬های حسابداري‐ شامل سود، جريان¬هاي نقدي عملیاتی و اقلام تعهدي‐ در پيش¬بيني جريان¬هاي نقدی عملیاتی آتي را مورد بررسي قرار دادند. اين تحقيق كه تعدادي از شرکت¬هاي انگليسي را در دوره زماني۱۹۹۱-۲۰۰۰ به عنوان نمونه انتخاب كرده بود، مبتني بر متدولوژي تحقيق بارث و همكاران ( ۲۰۰۱ ) بود. محققان علاوه بر تجزيه و تحليل رگرسيون حداقل مربعات معمولي، از متدولوژي داده¬ها تابلويي نيز به عنوان روش آماري استفاده نمودند. در ضمن به منظور مقايسه مدل ها (مدل سود در مقايسه با مدل جريان¬های نقدي) علاوه بر استفاده از معيار ضريب تعيين، از معيارهاي ديگري همچون
آكائيك و شوارتز‐ بيزين نيز استفاده شد. نتايج به قرار ذيل بود :
۱. تفكيك سود به اجزای نقدي و تعهدي، سبب بهبود پيش¬بيني جريان¬هاي نقدي عملیاتی مي¬شود.
۲. جريان¬هاي نقدی تاريخي در مقايسه با سودهاي تاريخي از توان بيشتري براي پيش¬بيني جريان¬هاي نقدی عملیاتی آتي برخوردارند.

۳. جريان¬هاي نقدی تاريخي در مقايسه با استفاده همزمان از جريان¬هاي نقدي عملیاتی و اجزای تعهدي سود، توان کمتري براي پيش¬بيني جريان¬هاي نقدی عملیاتی آتي دارند.
۴. با افزايش افق زماني توان توضيح¬دهندگي مدل ها كاهش مي يابد، اما برتري نسبي مدل جريان¬های نقدی عملیاتی نسبت به مدل سود كماكان حفظ مي شود.[3]

يودر ( ۲۰۰۶ ) توان مدل¬هاي تعهدي نسبت به مدل¬هاي جريان-های نقدی عملیاتی را به منظور پيش¬بيني جريان¬هاي نقدی عملیاتی آتي مورد بررسي قرار داد. محقق از متدولوژي تحقيق بارث و همكاران(۲۰۰۱) البته با انجام برخی تعديلات‐ به عنوان روش تحقيق خود استفاده نمود و به اين نتيجه دست يافت كه مدل¬هاي تعهدي در مقايسه با مدل¬هاي جريان¬های نقدی عملیاتی، از تواني افزاينده براي پيش¬بيني جريان¬هاي نقدی عملیاتی آتي برخوردار نيستند. در تشريح علت اين مسأله محقق دريافت كه توان افزاينده پيش¬بيني مدل¬هاي تعهدي، با كاهش نوسان در سود وفروش و همچنين كاهش در نوسان نسبت موجودي به فروش¬هاي آتي، بهبود مي يابد .[14]

براكت و همكارانش (2007) دريافتند كه بطور متوسط قدرمطلق خطاهاي پيش¬بيني براي جريان¬هاي نقدي عملیاتی آتي ، زماني¬كه اقلام تعهدي به عنوان يك پيش¬بيني كننده به جريان¬هاي نقدي عملياتي اضافه مي¬شوند كوچكتر از زماني است كه جريان¬های نقدی عملیاتی به تنهايي به عنوان يك پيش¬بيني كننده استفاده می-شوند.[8]

عطار و همکارانش (2008) تحقیقی را بروی شرکت¬های انگلیسی انجام دادند وهدف آنها در تحقیق این بود که بررسی نمایند که آیا بین اقلام تعهدی غیرعادی و عادی و ریسک¬ورشکستگی با جریان¬های نقدی عملیاتی آتی ارتباط معناداری وجود دارد؟ آنها برای پی¬بردن به این موضوع اقلام تعهدی را با استفاده از مدل تعدیل شده جونز (1991) تخمین زدند.سپس با استفاده از تجزیه و تحلیل رگرسیون چند متغیره به بررسی ارتباط بین جریان¬های نقدی عملیاتی جاری، اقلام تعهدی عادی و غیرعادی با جریان¬های نقدی عملیاتی آتی پرداختند و نتایج تحقیق خود را اینگونه بیان کردند که بین این سه متغیر با جریان¬های نقدی عملیاتی آتی ارتباط مستقیم معناداری وجود دارد .در واقع آنها می¬خواستند با استفاده از یافته¬های این تحقیق به این موضوع دست یابند که ،جریان¬های نقدی عملیاتی جاری، اقلام تعهدی عادی و غیرعادی توان توضیحی

قوی برای پیش¬بینی جریان¬های نقدی عملیاتی آتی دارند. هم¬چنین آنها تحقیق خود را با اضافه کردن یک متغیرجدید با نام ریسک¬ورشکستگی، که این متغیر با استفاده از مدل ریسک¬ورشکستگی چاریتو(2004) تخمین زده می¬شد، گسترش دادند و ارتباط ریسک¬ورشکستگی را بطور جداگانه و هم¬چنین بصورت همراه با سه متغیر دیگربا جریان¬های نقدی عملیاتی آتی به عنوان متغیر وابسته، بررسی کردند و یافته¬های جدید خود را بدین¬گونه اعلام کردند که ¬بین ریسک¬ورشکستگی وجریان¬های نقدی عملیاتی آتی ارتباط غیرمستقیم معناداری وجود دارد.این نتیجه برای متغیرهای دیگر همراه با ریسک¬ورشکستگی نیز تایید شد.در واقع آنها به این نتیجه رسیدند که ریسک¬ورشکستگی توان توضیحی قوی را بطور غیرمستقیم در پیش¬بینی جریان¬های نقدی عملیاتی آتی دارند. [4]

احمد مدرس( ۱۳۸۰ ) به بررسي كاربرد مدل سري زماني چند متغيره در پيش بيني جريان¬هاي نقدی عملياتي پرداخته است . محقق ۴۰ شركت پذيرفته شده در بورس تهران را در يك دوره زماني ۱۹ ساله به عنوان نمونه تحقيق خود برگزيده و از متدولوژي باكس وجنکيز نيز به عنوان روش تحقيق استفاده نموده است . پس از آزمون فرضيات و تجزيه و تحليل داده¬ها، محقق به نتايج زيردست يافته است:

سري زماني جريان¬هاي نقدی عملياتي از فرايند گام تصادفي تبعيت مي¬نمايد، در نتيجه پيش¬بيني جريان¬هاي نقدی عملياتي آتي با استفاده از جريان¬هاي نقدی عملياتي تاریخی امكان پذير نيست.
پيش¬بيني جريان¬هاي نقدی عملياتي با استفاده از سودهاي تاريخي به نحو معناداري امكان پذير است. بنابراين در پيش-بيني جريان¬های نقدی عملياتي ، برتري سود بر جريان نقدي تأييد شده است.

استفاده همزمان از جريان¬هاي نقدی عملياتي تاريخي و سودهاي تاريخي تا حد زيادي توان پيش بيني مدل را بهبود مي بخشد.

استفاده همزمان از جريان هاي نقدی عملياتي تاريخي و سودهاي تاريخي و دارائي هاو بدهي هاي جاري تاريخي مرتبط، تا حد زيادي توانايي پیش¬بيني مدل را بهبود مي بخشد. اين يافته نشان مي¬دهد كه اطلاعات مرتبط صورت هاي در مجموع براي پيش¬بيني جريان هاي نقدی عملياتي سودمند است.

مناسب ترين مدل براي پيش بيني در سطح شرکت¬ها، استفاده از مدلي است كه در برگيرنده جريان¬هاي نقدی عملياتي تاريخي، سودهاي تاريخي و دارائي ها و بدهي هاي جاري تاريخي مربوطه است. [2]

ثقفي و فدائي(1386) در تحقيقي به بررسي مدل¬هاي پيش¬بيني جريان-هاي نقدي پرداختند. نتايج تحقيقات¬ آنها نشان داد در مدل¬هايي كه از اقلام تعهدي استفاده مي¬شود نسبت به مدل¬هايي كه تنها برمبناي جريان¬های نقدي عملیاتی مي¬باشند قابليت پيش¬بيني بالاتري وجود دارد.[1]
فرضیه¬های تحقیق
1. بین جریان¬های نقدی عملیاتی جاری وجریان¬های¬ نقدی عملیاتی آتی رابطه معناداری وجود دارد.
2. بین جریان¬های نقدی عملیاتی جاری و ریسک ورشکستگی با جریان¬های نقدی عملیاتی آتی رابطه معناداری وجود دارد.
جامعه و نمونه آماری تحقیق
جامعه مورد مطالعه در این پژوهش شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بوده و دوره زمانی تحقیق از سال1382 تا 1387 می¬باشد و روش نمونه¬گیری، روش حذفی است. بدین ترتیب که کلیه شرکت¬های عضو جامعه آماری که دارای شرایط زیر بوده جزء نمونه آماری لحاظ شده و آن دسته از شرکت¬هایی که این شرایط را نداشته¬اند از نمونه آماری، حذف گردیده¬اند. شرایط مذکور به شرح زیر می¬باشند:
1. اطلاعات مالی شرکت برای دوره زمانی بین 1382 الی 1388 موجود باشد.
2. شرکت در طی دوره مورد بررسی تغییر سال مالی را تجربه نکرده باشد.
3. شرکت¬هایی که تا پایان سال 1380 در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده باشند و هم چنین نام شرکت در دوره مورد بررسی از بین شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران حذف نشده باشد.
4. سال مالی آن¬ها منتهی به پایان اسفند ماه باشد.
5. شرکت مالی(اعم از بانک¬ها و شرکت¬های سرمایه¬گذاری) نباشد.
از بین شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تعداد 93 شرکت حائز شرایط عضویت در نمونه آماری بودند.
روش تحقیق
در این پژوهش متغیرهای مستقل شامل : جریان¬های نقدی عملیاتی جاری و ریسک ورشکستگی می¬باشد.متغیر وابسته نیز جریانهای نقدی عملیاتی آتی است.
در فرضیه¬های تحقیق متغیر وابسته یعنی جریان¬های نقدی عملیاتی آتی از صورت جریان گردش وجوه نقد شرکت¬ها استخراج شده است و با توجه به اینکه جریان¬های نقدی عملیاتی آتی است از صورت گردش وجوه نقد سال بعد استفاده شده است.
در فرض اول متغیر مستقل جریان¬های نقدی عملیاتی جاری است که از صورت جریان گردش وجوه نقد استخراج شده است.در فرض دوم ریسک ورشکستگی نیز با استفاده از مدل چاریتو بدین شرح:
j,t= w1 .TLTA j ,t+ w2. EBITTL j ,t+ w3 .CFOTL j ,t+ қ
ما نخست این مدل را برای ایران پیاده¬سازی کردیم یعنی نمونه¬ای انتخاب کرده¬ایم از 33 شرکت¬های سالم و33 شرکت ورشکسته در یک دوره¬ی زمانی 5 ساله از سال 1381تا 1385 و ضرایب ثابت و مقدارخطا را محاسبه کردیم سپس با استفاده از این مدل ریسک¬ورشکستگی تمام شرکت¬های نمونه¬ی عملیاتی را محاسبه کردیم.
و در پایان رابطه¬ی بین متغیرها در مدل ذیل بررسی می¬شود:
OCFi,t+1 = 0 +1OCFi,t + 2AAi,t + 3NAi,t + 4BRi,t + 5BR.OCFi,t +6BR.AAi,t+ 7BR.NAi,t + wi,t+1
که در آن متغیرهای مورد مطالعه فرضیات ما عبارتند از :
OCFi,t+1 = جریان¬های نقدی عملیاتی آتی ، OCFi,t = جریان-های نقدی عملیاتی جاری
BR.OCFi,t = ریسک¬ورشکستگی و جریان¬های نقدی عملیاتی جاری
نحوه¬ی محاسبه¬ی ریسک¬ورشکستگی

که در این معادله BRریسک ورشکستگی است و با استفاده از مدل ریسک ورشکستگی چاریتو محاسبه می¬شود که این معادله هم مبتنی بر رگرسیون لوجستیک زیر است.
j,t= w1 .TLTAj,t+ w2. EBITTLj,t+ w3 .CFOTLj,t+ к
که در آن متغیرها به¬شرح زیر است:

TLTA = کل بدهیهاتقسیم برکل داراییها
EBITTL = سود قبل از کسر مالیات و بهره تقسیم بر کل بدهیها
CFOTL = جریانهای نقدی عملیاتی تقسیم بر کل بدهیها

W1و W2و W3 = ضرایب ثابت ،к = خطای مانده رگرسیون
t = این متغیر مجازی رگرسیون لوجستیک میباشد و با صفرو 1 نشان داده می¬شود . برای شرکتهای ورشکسته عدد 1 را قرار میدهیم و برای شرکتهای غیر ورشکسته عدد صفر را قرار می¬دهیم معیار ما برای شرکتهای ورشکسته و غیر ورشکسته قانون 141 تجارت ایران می¬باشدکه بیان می¬کند« اگر زیان انباشته شرکتی بیشتر از نصف سرمایه شود شرکت ورشکسته محسوب می¬شود».
جدول1: طبقه بندی قبل از ورود رگرسوری به آنالیز

همان طور که ملاحظه می شود پیش از ورود رگرسورها پیش بینی درستی انجام نشده است ، در مرحله بعد طبقه بندی¬های ارائه شده پس از ورود رگرسورها به شکل زیر است :
جدول 2 : طبقه بندی بعد از ورود رگرسوری به آنالیز

که در 94% موارد به درستی طبقه¬بندی شده¬اند، که پیشرفت قابل ملاحظه¬ای محسوب می شود .
در جدول زیر می توان میزان تطابق مدل با داده ها را ملاحظه کرد :

با توجه به سطح معنی داری ارائه شده می توان به مناسب بودن مدل اطمینان حاصل کرد.در پایان هم جدول مربوط به ضرایب معادله لوجیت ارائه شده اند:
جدول 3 : ضرایب معادله لوجیت
متغیر ضرایب متغیرها S.E. آزمون والد درجه آزادی سطح معنی داری (sig) Exp(B) فرض H0
TLTA 6.772 1.891 12.821 1 .000 873.185 رد
EBITTL -18.338 3.192 32.999 1 .000 .000 رد
CFOTL -4.150 1.779 5.440 1 .020 .016 رد
Constant -4.242 1.496 8.042 1 .005 .014 رد
و معادله ای که برای برآورد ریسک¬های ورشکستگی سال¬های مختلف استفاده کرده¬ایم مبتنی بر رابطه زیر است:

تکنیک¬های تحلیلی
در این تحقیق از آمار توصیفی، آزمون کولموگروف-اسمیرنف، همبستگی پیرسون و رگرسیون به منظور تحلیل داده¬ها استفاده شده است.در اولین مرحله از تحلیل داده¬ها، به¬منظور درک بهتر، داده¬ها خلاصه و گروه¬بندی شده¬اند و برخی آماره¬های توصیفی شامل ماکزیمم، مینیمم، میانگین و انحراف معیار توسط نرم¬افزارSPSS از داده¬ها استخراج گردیده است. در مرحله دوم با استفاده از آزمون کلموگرف- اسمیرنوف نرمال بودن داده¬ها مورد آزمون قرار می¬گیرد. سپس برای آزمون فرضیه¬ اول تحقیق از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده و برای آزمون فرض دوم از تجزیه و تحلیل¬های رگرسیون چند متغیره استفاده خواهد شد.
آمار توصیفی
جدول 4 :آمار توصیفی مربوط به جریان های نقدی (OCF )سال¬های عملیاتی 82-87
متغیر Ocf82 Ocf83 Ocf84 Ocf85 Ocf86 Ocf87 Ocf88
تعداد نمونه 93 92 93 93 93 93 91

میانگین 67357.7889 118173.1087 233259.0323 188807.3978 277613.9677 280643.4731 372598.6264
میانه 20771.0000 21068.0000 24276.0000 37184.0000 30729.0000 36106.0000 38956.0000
مد 42588.00 -588623.00a -62365.00a 0.00 829411.00 -1411521.00a -253064.00a
انحراف استاندارد 2.93661E5 5.55611E5 9.69935E5 8.49242E5 1.20262E6 1.13205E6 1.78107E6

می-نیمم -1378783.00 -588623.00 -62365.00 -291967.00 -448734.00 -1411521.00 -253064.00
ماکزیمم 2025724.00 4759063.00 6830449.00 7911315.00 9821295.00 7523624.00 13829320.00
دامنه 3404507.00 5347686.00 6892814.00 8203282.00 10270029.00 8935145.00 14082384.00
چارک اول 4582.7500 3408.0000 5090.0000 6933.0000 7678.0000 10162.5000 11448.0000
چارک سوم 80980.0000 54933.7500 87076.0000 116306.5000 103442.0000 135601.0000 150268.0000

جدول 5: آمار توصیفی ریسک ورشکستگی (BR )سال های عملیاتی 82-87
متغیر BR82 BR83 BR84 BR85 BR86 BR87
تعداد نمونه 93 93 93 93 93 93
میانگین .22013400 .27437332 .28925944 .31515355 .27922440 .28481039
میانه .01070400 .03901700 .07598800 .15794100 .04452200 .03092700
مد .000000 .000000 .000000 .000000 .000000 .000000
انحراف استاندارد .336152898 .362256372 .360186311 .350434233 .358803192 .368409326
می نیمم .000000 .000000 .000000 .000000 .000000 .000000
ماکزیمم .999361 .998965 .999941 .999994 .999998 .999992
دامنه .999361 .998965 .999941 .999994 .999998 .999992
چارک اول .00004550 .00069850 .00060900 .00242200 .00058350 .00023250
چارک سوم .43429300 .55818750 .68012200 .63313500 .62400500 .57999650

آزمون نرمال بودن داده¬ها
فرض¬های آماری این آزمون به صورت زیر است:
H0 : داده¬هاي تحقيق نرمال هستند ، H1 :داده¬هاي تحقيق نرمال نیستند
استفاده از سطح معني¬داري (sig) و مقايسه آن با سطح خطاي مجاز براي تاييد يا رد اين فرضيات متداول است. با توجه به اين که در تحقيق حاضر، خطاي مجاز در α= 0.05 در نظر گرفته شده است، در صورتيکه سطح معني¬داري (sig) بيشتر از سطح خطاي مجاز باشد (يعني sig > α)، در نتيجه فرضيه آماري صفر(H0) پذیرفته مي¬شود و فرضيه آماري مقابل (H1) به معناي نرمال بودن داده¬هاي تحقيق پذيرفته مي¬شود. جدول مربوط به آزمون کو لموگروف – اسميرنف در ادامه ارائه شده است و همانطور که مشاهده مي¬شود کليه داده¬هاي تحقيق (با توجه به سطح معنا داري بيشتر از سطح خطاي مجاز ) نرمال محسوب مي¬شوند.نمودار باقی مانده¬ها در مقابل مقادیر پیش¬بینی شده نیز بصورت تصادفی است و الگوی خاصی ندارد، این نمودار می¬تواند همسانی واریانس¬ها را برای مدل ذکر شده تامین نماید.

جدول 6: نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنف برای متغیرOCF
Ocf82 Ocf83 Ocf84 Ocf85 Ocf86 Ocf87
N 93 93 93 93 93 93
Normal Parameters
(پارمترهای نرمال)
41405.3011 158044.4624 -36799.7957 121035.2043 195695.5591 366426.5591
2.85958E5 5.71328E5 9.83946E5 8.46942E5 1.26123E6 1.14195E6
Most Extreme Differences
(کران های اختلاف های حدی موجود ) Absolute
(مطلق) .053 .049 .045 .097 .062 .050
Positive
(مثبت) .034 .049 .045 .097 .062 .050
Negative
(منفی) -.053 -.037 -.035 -.053 -.035 -.050
Kolmogorov-Smirnov
(کلوموگروف اسمیرنف) .510 .474 .431 .934 .600 .485
ZAsymp. Sig. (2-tailed)
(سطح معنی داری ) .957 .978 .992 .347 .864 .973

جدول 7:نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنف برای متغیرBR
BR82 BR83 BR84 BR85 BR86 BR87
N 93 93 93 93 93 93
Normal Parameters
(پارمترهای نرمال)
.2744 .2982 .2932 .2659 .2150 .3215
.30345 .37133 .39630 .32861 .37921 .32773
Most Extreme Differences
(کران های اختلاف های حدی موجود ) Absolute
(مطلق) .050 .061 .078 .051 .079 .065
Positive
(مثبت) .050 .037 .052 .051 .079 .065
Negative
(منفی) -.040 -.061 -.078 -.047 -.052 -.048
Kolmogorov-Smirnov
(کلوموگروف اسمیرنف) .479 .588 .756 .492 .761 .623
Z Asymp. Sig. (2-tailed
(سطح معنی داری ) .976 .880 .618 .969 .609 .832
آزمون فرض¬ها
فرض اول :بین جریان¬های نقدی عملیاتی جاری وجریان¬های¬ نقدی عملیاتی آتی رابطه معناداری وجود دارد.
آزمون فرض اول بدین ترتیب است که:
H0: بین متغیرها رابطه وجود ندارد.، H1: بین متغیرها رابطه وجود دارد.
جدول 8: ضریب همبستگی سال¬های82-87
H0فرض سال 85 OCF85 OCF86
OCF86 ضریب همبستگی پیرسون .522** 1
Sig. (2-tailed) .000
حجم نمونه 93 93
Hفرض0 سال86 OCF86 OCF87
OCF87 ضریب همبستگی پیرسون .944** 1
Sig. (2-tailed) .000
حجم نمونه 93 93
Hفرض0 سال87 OCF87 OCF88
OCF88 ضریب همبستگی پیرسون .960** 1
Sig. (2-tailed) .000
حجم نمونه 91 91
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).
Hفرض0 سال 82 OCF83 OCF82
رد OCF83 ضریب همبستگی پیرسون 1 .518**
Sig. (2-tailed) .000
حجم نمونه 92 89
Hفرض0 سال83 OCF83 OCF84
OCF84 ضریب همبستگی پیرسون .889** 1
Sig. (2-tailed) .000
حجم نمونه 92 93
Hفرض0 سال84 OCF84 OCF85
OCF85 ضریب همبستگی پیرسون .664** 1
Sig. (2-tailed) .000
حجم نمونه 93 93
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

تحلیل جدول¬های ضریب همبستگی
در تمام سال¬ها بر اساس سطح معنی داری بدست آمده رابطه بین دو متغیر تایید می گردد ،شدت رابطه بین این دو متغیر در سال 82 برابر 0.51، در سال83 برابر0.88، در سال84 برابر0.66، درسال85 برابر0.52،در سال 86 برابر0.94 و در سال 87 برابر0.96 است که رابطه ای مستقیم را بین متغیرها تایید می کند. این مطلب بیان کننده این موضوع است که بین جریان¬های نقدی عملیاتی جاری و جریان¬های نقدی عملیاتی آتی ارتباط معنادار¬مستقیمی وجود دارد.
فرض اول مبتنی بر مدل رگرسیونی زیر نیز می¬باشد :
OCFi,t+1 = l0 +l1OCFi,t + BR.OCFi,t
که آزمون فرض آن عبارت است از:
H0: رابطه رگرسیونی بین متغیرها تایید نمی¬گردد. 1H : رابطه رگرسیونی بین متغیرها تایید می¬گردد.
جدول 9 :جدول¬ ANOVA
مدل مجموع مربعات Df میانگین مربعات F دوربین واتسون R Sig سال
رگرسیون 8.315E12 2 4.157E12 18.113 82
مانده ها 1.974E13 86 2.295E11 2.146 0/54 0.000
کل 2.805E13 88
رگرسیون 7.204E13 2 3.602E13 220.961 83
مانده¬ها 1.451E13 89 1.630E11 1.967 0.91 0.000
کل 8.655E13 91
رگرسیون 5.629E13 2 2.815E13 251.845 84
مانده¬ها 1.006E13 90 1.118E11 1.563 0.92 0.000
کل 6.635E13 92
رگرسیون 3.623E13 2 1.811E13 16.835 85
مانده¬ها 9.683E13 90 1.076E12 1.872 0.52 0.000
کل 1.331E14 92
رگرسیون 1.104E14 2 5.519E13 660.953 86
مانده¬ها 7.515E12 90 8.350E10 1.889 0.96 0.000
کل 1.179E14 92
رگرسیون 2.769E14 2 1.385E14 1419.301 87
مانده¬ها 8.585E12 88 9.755E10 2.083 0.98 0.000
کل 2.855E14 90
تحلیل جدول¬ ANOVA
درتمام سال¬ها فرض مسئله براساس آزمون F درسطح معنی-داری(sig<0.05) تایید می¬شود، یعنی فرض H0 رد می¬شود و رابطه رگرسیونی بین متغیرها تایید می¬گردد.شدت رابطه¬ی بین متغیرهای معادله رگرسیونی در سال 82 برابر0.54، در سال 83 برابر0.91 ،در سال 84 برابر0.92 ، در سال 85 برابر0.52 ، در سال 86 برابر0.96 و در سال 87 برابر0.98 است .
آزمون ضرایب متغیرها در مدل بدین شرح است:
H0: ضریب معادله برابر صفر است، 1H : ضریب معادله برابر صفر نیست.
جدول 10 :ضرایب متغیرها در مدل
متغیرها ضرایب استاندارد نشده ضرایب استاندارد شده t sig فرض
سال
B خطا استاندارد β
constant 85433.564 54465.612 1.569 .120 تایید 82
Ocf82 .394 .363 .206 1.086 .280 تایید
BR*ocf82 1.307 .700 .354 1.868 .065 تایید
constant 54470.646 43058.242 1.265 .209 تایید 83
Ocf83 1.361 .087 .776 15.609 .000 رد
BR*ocf83 1.196 .255 .233 4.694 .000 رد
constant 65843.606 35674.343 1.846 .068 تایید 84
Ocf84 .082 .048 .094 1.700 .093 تایید
BR*ocf84 1.390 .089 .856 15.544 .000 رد
constant 139329.324 115564.550 1.206 .231 تایید 85
Ocf85 .725 .428 .512 1.692 .094 تایید
BR*ocf85 .024 .691 .011 .035 .972 تایید
constant 36666.146 30763.259 1.192 .236 تایید 86
Ocf86 .772 .029 .820 526.65¬¬ .000 رد
BR*ocf86 .504 .063 .246 7.988 .000 رد
constant -33425.573 33830.725 -.988 .326 تایید 87
Ocf87 1.194 .038 .767 31.174 .000 رد
BR*ocf87 .794 .067 .293 811.89 .000 رد
تحلیل جدول¬ ضرایب متغیرها
فرض مسئله براساس آزمون آمارهt که مربوط به ضرایب معادله¬ی رگرسیونی می¬باشد برای سال¬های 83، 86 و 87 معنی¬ دار است که نشان می¬دهد جریان¬های نقدی عملیاتی جاری ، در برآورد جریان¬های نقدی عملیاتی آتی مؤثر است.فرض مسئله براساس آزمون آمارهt که مربوط به ضرایب معادله¬ی رگرسیونی می¬باشد برای سال¬های 82، 84 و85 معنی¬ دارنیست که نشان می-دهد جریان¬های نقدی عملیاتی جاری، در برآورد جریان¬های نقدی عملیاتی آتی مؤثر نیست.
فرض دوم :بین ریسک ورشکستگی وجریان¬های نقدی عملیاتی جاری با جریان¬های نقدی عملیاتی آتی رابطه معناداری وجود دارد.این فرض مبتنی بر معادله رگرسیونی زیر است
OCFi,t+1 = l0 +l1OCFi,t + l2 BRi,t + l3 BR.OCFi,t
که آزمون فرض آن عبارت است از:
H0 : رابطه رگرسیونی بین متغیرها تایید نمی¬گردد.، 1H : رابطه رگرسیونی بین متغیرها تایید می¬گردد.
جدول 11 :جدول ANOVA
مدل مجموع مربعات df میانگین مربعات F دوربین واتسون R sig سال
رگرسیون 8.393E12 3 2.798E12 12.095 82
مانده ها 1.966E13 85 2.313E11 2.101 0.54 0.00
کل 2.805E13 88
رگرسیون 7.279E13 3 2.426E13 155.256 83
مانده¬ها 1.375E13 88 1.563E11 1.787 0.91 0.000
کل 8.655E13 91
رگرسیون 5.692E13 3 1.897E13 179.023 84
مانده¬ها 9.432E12 89 1.060E11 1.987 0.92 0.000
کل 6.635E13 92
رگرسیون 3.778E13 3 1.259E13 11.763 85
مانده¬ها 9.528E13 89 1.071E12 2.054 0.53 0.000
کل 1.331E14 92
رگرسیون 3.778E13 3 1.259E13 11.763 86
مانده¬ها 9.528E13 89 1.071E12 1.587 0.96 0.000
کل 1.331E14 92
رگرسیون 2.769E14 3 9.231E13 935.548 87
مانده¬ها 8.584E12 87 9.866E10 1.812 0.98 0.000
کل 2.855E14 90

تحلیل جدول¬ ANOVA
در تمام سال¬ها فرض مسئله براساس آزمون F درسطح معنی-داری(sig<0.05) تایید می¬شود، یعنی فرض H0 رد می¬شود و رابطه رگرسیونی بین متغیرها تایید می¬گردد.شدت رابطه¬ی بین متغیرهای معادله رگرسیونی در سال 82برابر0.54، در سال 83 برابر0.91، در سال 84 برابر0.92، در سال 85 برابر 0.53، در سال 86 برابر0.96و در سال 87 برابر0.98است.
آزمون ضرایب متغیرها در مدل بدین شرح است:
H0: ضریب معادله برابر صفر است. ،1H: ضریب معادله برابر صفر نیست.
جدول 12 :ضرایب متغیرها در مدل
متغیرها ضرایب استاندارد نشده ضرایب استاندارد شده
t
sig فرض
سال
B خطا استاندارد β
constant 61756.775 68183.484 .906 .368 تایید 82
OCF82 .454 .378 .237 1.199 .234 تایید
BR82 90785.580 156198.988 .055 .581 .563 تایید
BR*OCF82 1.193 .730 .323 1.635 .106 تایید
constant -18069.730 53544.419 -.337 .737 تایید 83
OCF83 1.389 .086 .791 16.091 0.000 رد
BR83 254284.000 115704.346 .095 2.198 .031 رد
BR*OCF83 1.119 .252 .218 4.438 0.000 رد
constant 134442.294 44758.571 3.004 0.003 رد 84
OCF84 .064 .048 .073 1.342 0.183 تایید
BR84 -236874.971 97452.405 -.100 -2.431 0.017 رد
BR*OCF84 1.446 .090 .890 16.056 0.000 رد
constant 276987.965 162362.824 1.706 0.091 تایید 85
OCF85 .557 .449 .393 1.239 0.218 تایید
BR85 -391899.352 325504.526 -.114 -1.204 0.232 تایید
BR*OCF85 .310 .729 .135 .425 0.672 تایید
constant 41015.628 39531.993 1.038 0.302 تایید 86
OCF86 .771 .029 .820 26.168 0.000 رد
BR86 -15326.203 86750.106 -.005 -.177 0.860 تایید
BR*OCF86 .507 .065 .247 7.779 0.000 رد
constant -35954.173 43289.135 -.831 0.408 تایید 87
OCF87 1.195 .039 .767 30.612 0.000 رد
BR87 8852.691 93706.868 .002 .094 0.925 تایید
BR*OCF87 .793 .069 .292 11.477 0.000 رد
تحلیل جدول¬ ضرایب متغیرها
فرض مسئله براساس آزمون آمارهt که مربوط به ضرایب معادله¬ی رگرسیونی می¬باشد برای سال 83،¬ 84، 86 و 87 معنی¬ دار است که نشان می¬دهد ریسک¬ورشکستگی و جریان¬های نقدی عملیاتی جاری، در برآورد جریان¬های نقدی عملیاتی آتی مؤثر است.فرض مسئله براساس آزمون آمارهt که مربوط به ضرایب معادله¬ی رگرسیونی می¬باشد برای سال¬های82 و85 معنی¬ دارنیست که نشان می¬دهد ریسک¬ورشکستگی و جریان¬های نقدی عملیاتی جاری، در برآورد جریان¬های نقدی عملیاتی آتی مؤثر نیست.