دانلود مقاله چرخه عملیات و کیفیت سود

بخشی از مقاله

چکیده

کیفیت سود میتواند در گزارشگری مالی، اطمینان سرمایهگذاران را در بازارهای مالی تحت تاثیر قرار دهد.از آنجا که محیط اطلاعاتی و گزارشگری مالی سازمانها متاثر از نوع فعالیت واحد تجاری میباشد در نتیجه کیفیت گزارشگری مالی نیز به نوعی تحت تاثیر این ویژگیها و نوع فعالیت متفاوت سازمانها قرار میگیرد. مقاله حاضر در قالب یک کار علمیو مروری به تبیین رابطه بین چرخه عملیاتی و کیفیت اطلاعات در حسابداری پرداخته است و نتایج نشان می دهد که چرخه عملیاتی بر کیفیت اقلام تعهدی تأثیر معناداری ندارد در حالیکه بر کیفیت سود تأثیرگذار بوده است و هر چه چرخه عملیاتی طولانی تر باشد عدم اطمینان و خطای برآورد بیشتر و منجربه کیفیت پایینتر گزارشگری مالی میگردد در واقع هر چه چرخه عملیاتی افزایش یابد کیفیت سود کاهش می یابد.

واژههای کلیدی: چرخه عملیاتی، کیفیت اطلاعات حسابداری، کیفیت سود

1. مقدمه
نقش اصلی اطلاعات حسابداری در بازارهای مالی فراهم کردن زمینههای لازم برای تخصیص بهینهی منابع است. در پی رسوایی-های مالی اخیر، اطمینان و اعتماد سرمایهگذاران به سیستم گزارشگری مالی ضعیف شده و کیفیت سود به عنوان یک عامل مهم در تعیین اعتبار و قابلیت اعتماد ارقام گزارش شده پدیدار گشته است. در نتیجه، تعیین کیفیت اطلاعات حسابداری و نتایج حاصل از آن، مورد علاقهی سرمایهگذاران، مدیران، قانونگذاران و تدوینکنندگان استانداردها میباشد. همچنین از آنجا که مدیران واحد تجاری در تمامیتصمیمات خود نیازمند اطلاعات مختلفی از جمله اطلاعات بازار، اطلاعات حسابداری و جریانات نقد عملیاتی و اقلام تعهدی هستند، بنابراین سیستم حسابداری به عنوان سیستم تامین کننده این اطلاعات نقش بسیار با اهمیتی را ایفا میکند.

در تصمیم گیریهای مدیران اطلاعات دقیقتر از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و به عبارت دیگر تصمیم گیرندگان نسبت به این اطلاعات با کیفیت، حساسیت بیشتری از خود نشان میدهند. سود حسابداری و اجزای آن نیز از جمله اطلاعاتی محسوب میشود که در هنگام تصمیمگیری توسط افراد در نظر گرفته میشود و سود حسابداری مبتنی بر ارقام تعهدی از نظر بسیاری از کاربران اطلاعات صورتهای مالی، ابزاری برای سنجش عملکرد شرکتها محسوب میشود. با توجه به اهمیت اطلاعات حسابداری در تصمیمات استفاده کنندگان از این اطلاعات و تاثیر آن بر کیفیت گزارشگری مالی از یک سو و همچنین تاثیر چرخه عملیاتی بر کیفیت گزارشگری مالی بررسی ارتباط بین دو متغیر چرخه عملیاتی و کیفیت اطلاعات حسابداری از دید کلیه استفاده کنندگان صورتهای مالی، سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان حائز اهمیت میباشد.

از عوامل مهم مؤثر در کیفیت سود میتوان به روشهای متعدد حسابداری، نارساییهای موجود در فرآیند برآوردها و پیشبینیها، اختیار عمل مدیران و تاثیرپذیری سود از مبانی گزارشگری و صلاحدید مدیران اشاره کرد (دسای و همکاران1، .(2009

با وجود اهمیت کیفیت اطلاعات حسابداری و نقش آفرینی آن در تصمیمات ذینفعان هدف از مقالهی حاضر مطالعه تئوریک رابطه بین چرخه عملیاتی و کیفیت اطلاعات

1Desai and et al

1

چرخه عملیاتی

چرخه عملیات از پرداخت وجه نقد برای خرید مواد یا کالا شروع و به وصول وجه نقد حاصل از فروش ختم میشود. چیزی که چرخه عملیات توصیف میکند این است که چگونه یک محصول در حسابهای مختلف داراییهای جاری حرکت میکند؛ محصول در حساب موجودی کالا بوجود میآید سپس وقتی بفروش میرسد، تبدیل به حسابهای دریافتنی میشود، و در نهایت هنگامی که وجه فروش آن دریافت میشود به نقد تبدیل میشود، شایان توجه است که مرحله به مرحله دارایی به وجه نقد بیشتر نزدیک میشود.

این چرخه به دو قسمت تقسیم میشود: قسمت اول، دوره تحصیل دارایی تا دوره فروش آن که "دوره فروش موجودی کالا" نامیده میشود و قسمت دوم، دوره فروش موجودی کالا تا زمان دریافت مابه ازای فروش که "دوره وصول حساب دریافتنی" نامیده میشود. بنابراین:

دوره وصول حسابهای دریافتنی+دوره گردش موجودی کالا= چرخه عملیات از آنجایی که چرخههای عملیاتی در بنگاههای اقتصادی مدت زمانی است که طول میکشد مبلغ وجه نقد سرمایه گذاری شده در

فعالیتهای اصلی فروش یا ارائه خدمات مجدداً به شرکت بازگردد، طبیعی به نظر میرسد هرچه مدت زمان بازگشت پول سرمایه گذاری شده طولانی تر شود. دریافت مجدد آن با خطر (ریسک عملیاتی) بیشتری مواجه میشود از این منظر میتوان مدت "چرخههای عملیاتی "را که حاصل جمع "دوره وصول مطالبات "و "دوره گردش کالا " است به عنوان یک متغیر متمایز کننده برای شناسایی ریسک عملیاتی در نظر گرفت. از طرف دیگر مفهوم اقلام تعهدی در واقع بر مبنای انجام عملیات از طریق ایجاد اقلام تعهدی بطور اختیاری و یا غیر اختیاری القا میشود هرچه میزان اقلام تعهدی در اطلاعات حسابداری شرکتها بیشتر باشد، ریسک عملیاتی شرکت بیشتر خواهد بود. بدین ترتیب متغیر متمایز کننده دیگری از منبع از ریسک عملیاتی می باشد (اقلام تعهدی) معرفی میگردد.

کیفیت اطلاعات حسابداری

کیفیت اطلاعات حسابداری به میزان قابلیت استفاده اطلاعات حسابداری در تصمیم گیری مالی راکیفیت اطلاعات حسابداری میگویند هر قدر اطلاعات حسابداری با کیفیتتر باشد تصمیم گیریهای بهینهتری اتخاذ میشود.

سرمایه گذاران توازن بین ریسک و بازده را مبنای تصمیم گیری خود قرار میدهند. آنها علاقـه مندنـد بـازده مـورد انتظـار سـرمایه گذاری خود را به کمک اطلاعات گزارش شده توسط شرکت و سایر شواهد برآورد کنند. هرقدر کیفیـت اطلاعـات ارائـه شـده بـالاتر باشد، از میزان ابهام در برآورد بازده مورد انتظار کاسته شده و ریسک اطلاعات کاهش خواهد یافت (کردستانی و مجدی .(1386

تعیین کیفیت اطلاعات حسابداری و نتایج حاصل از آن، مورد علاقـهی سـرمایهگـذاران، مـدیران، قـانونگـذاران و تـدوینکننـدگان استانداردها است.

تحلیلگران مالی، مدیران و سرمایهگذاران در سالهای اخیر به گزارش سودآوری شرکتها توجه زیادی داشتهاند. مدیران علاقهمند به حفظ رشد سود هستند زیرا، پاداش آنان اغلب به سود شرکت وابسـته اسـت. سـود حسـابداری و اجـزای آن از جملـه اطلاعـاتی محسوب میشود که در هنگام تصمیمگیری توسط افراد در نظر گرفته میشود. سـود حسـابداری مبتنـی بـر ارقـام تعهـدی از نظـر بسیاری از کاربران اطلاعات صورتهای مالی، ابزاری برای سنجش عملکرد شرکتها محسوب مـیشـود. منظـور از ارزیـابی عملکـرد شرکتها ارزیابی کلی وضعیت مالی و نتایج عملیات برای تصمیمگیریهای منطقی است.

کیفیت سود

2

همان گونه که در تحقیقات دانشگاهی و بیانه مفهومی هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی درباره مفید بودن کیفیت سود در تصمیمگیری بحث شده است، اعتقاد بر این است که کیفیت سود و به طور کلی کیفیت گزارشگری مالی برای کسانی با اهمیت محسوب میشود که گزارشهای مالی به منظور انعقاد قرارداد یا اتخاذ تصمیمات اقتصادی استفاده میکنند. به علاوه ، از دید استانداردگذاران، کیفیت گزارشگری مالی بعنوان معیار غیر مستقیمی از کیفیت استانداردهای گزارشگری مالی محسوب میشود.

سود (و پارامترهایی که از آن مشتق میشوند) به طور متداول در قراردادهای پاداش و قراردادهای بدهی مورد استفاده قرار میگیرند. تصیمات قراردادی مبتنی بر سودهای با کیفیت پایین یا با کیفیت بد منجر به انتقال ناخواسته ثروت میشود. برای نمونه، اگر سودهای بیش از واقع گزارش شده به عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد مدیران مورد استفاده قرار گیرند به تعیین پاداش بیش از واقع برای مدیران میانجامد. همچنین، سودهای بیش از واقع گزارش شده ای که عدم سلامت مالی شرکت را نشان نمیدهد منجر به تصمیمات اشتباه اعتبار دهندگان برای ادامه منابع محسوب میشوند.

از دید اجتماعی نیز سودهای با کیفیت پایین اثربخش نیستند زیرا، سبب تخصیص نادرست سرمایه شده و از این طریق سبب کاهش رشد اقتصادی میگردند. حتی در موارد محدودی، سودهایی با کیفیت پایین زیاد، ممکن است متقلبانه محسوب شوند، زیرا منابع را از پروژههای توجیه پذیر با برگشتهای مورد انتظار واقعی به پروژههای بی پایه با برگشتهای مورد انتظار ساختگی منتقل میکنند.

بالاخره اینکه، هنگامی که استانداردگذاران به دنبال بازخورد این هستند که آیا استانداردهای وضع شده توسط آنها اثربخش است، بر خروجیها و از جمله سودهای گزارش شده تمرکز میکنند. بیانیه مفهومی هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی بیان میکند که مفید بودن در تصمیمگیری معیاری برای ارزیابی اثر بخشی استانداردهای وضع شده است.

وجود زمینه های مناسب برای »دستکاری سود«ناشی از تضاد منافع و همچنین به علت پاره ای از محدودیت های ذاتی حسابداری از جمله الف )نارسایی های موجود در فرآیند برآوردها و پیش بینی های آتی ب)امکان استفاده از روشهای

3

متعدد حسابداری باعث شده است که سود واقعی یک واحد اقتصادی از سود گزارش شده در صورتهای مالی متفاوت باشد. محققان و دست اندرکاران حرفه حسابداری اهمیت سود به عنوان یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین کننده ارزش شرکت ناگریز به ارزیابی سود گزارش شده توسط واحدهای اقتصادی می باشند. برای ارزیابی این سود از مفهومی بنام کیفیت سود استفاده می شود.

کیفیت سود حسابداری یکی از معیارهای بهبود کیفیت گزارشگری مالی محسوب می شود. تحقیقات زیادی نشان داد که سود میتواند معیار سنجش سودمندی برای اندازهگیری عملکرد شرکتها باشد. کیفیت اطلاعات حسابداری تحت تأثیر مجموعه ای از عوامل قرار دارد که برخی از آنها ریشه در انگیزه های مدیران برای مدیریت اعداد و ارقام گزارش شده دارد. کیفیت سود را میتوان به سه دستهی پایداری سود، سطوح ارقام تعهدی و سود منعکس کنندهی معاملات اقتصادی مربوط، تقسیم کرد. پایداری سود به معنی تکرارپذیری (استمرار) سود جاری است. هر چه پایداری سود بیشتر باشد، یعنی شرکت توان بیشتری برای حفظ سودهای جاری دارد و فرض میشود کیفیت سود شرکت نیز بالاتر است. سطوح ارقام تعهدی نیز با کیفیت سود رابطهی معکوس دارد، زیرا هر چه میزان ارقام تعهدی سود بیش تر باشد، کیفیت سود شرکت کاهش مییابد. همچنین، هر چه سود حسابداری که گزارش میشود منعکس کنندهی معاملات واقعی اقتصادی موجود باشد به همان اندازه کیفیت سود نیز افزایش مییابد مک نیچالس ( 2002) 1، انگیزههای مدیریتی برای تعدیل سودها ممکن است تحت تأثیر پذیرش اوراق بهادار شرکت در بازار سرمایه باشد.. ازدیدگاه هاج2 (2003) کیفیت سود درجه تفاوت سود خالص گزارش شده ازعایدات واقعی است.تعریف میخائیل و همکاران(2003) 3 از کیفیت سود نیز درجه ارتباط عایدات گذشتهی یک شرکت با جریان نقدی آینده آن است. وایت(2003) 4 کیفیت سود را میزان محافظهکاری اعمال شده در سود گزارش شده میداند. کرسکن هایتر و ملوماد(2004) 5 سود با کیفیت

MC Nichals1
Hodge2
Mikhail and et al3
White4
Kirschenheiter and Melumad5

4

را سودی میدانندکه به ارزش شرکت در بلندمدت نزدیکتر بوده و حاوی محتوای اطلاعاتی بیشتر باشد. اسکولر1 (2004) کیفیت سود را به شکل رابطهی بین اقلام تعهدی وجریان های نقدی تعریف میکند.

چرخه عملیاتی و کیفیت سود

با توجه به ویژگیهای متفاوت شرکتها ، فعالیتهای واحدهای تجاری نیز از یکدیگر متمایز میباشد. تفاوت این فعالیتها در چرخه عملیاتی، ریسک و بازده ، سرمایه ، منابع مالی و اهداف می باشد. از آنجا که محیط اطلاعاتی و گزارشگری مالی سازمانها متاثر از نوع فعالیت واحد تجاری می باشد در نتیجه کیفیت گزارشگری مالی و کیفیت سود نیز به نوعی تحت تاثیر این ویژگیها و نوع فعالیت متفاوت سازمانها قرار میگیرد . با توجه به تعریف چرخه عملیاتی میتوان چنین استدلال نمود که طولانی تر بودن چرخه عملیاتی موجب طولانی شدن فاصله زمانی تبدیل اقلام تعهدی به جریانات نقدی میشود که این امر موجب کاهش دقت پیش بینی اقلام تعهدی و کاهش کیفیت گزارشگری مالی میشود.

گوئتنر(1944) 2، رنجن (1998 )3 ، تئو و دیگران(1998) 4 ، نشان می دهند که اقلام تعهدی جاری ، عامل اساسی در جابجایی سود بین دورههای جاری و آینده و طبقه بندی اقلام تعهدی به جاری و غیر جاری می باشند (کیم و همکاران (5 2003 و طبقه بندی اقلام تعهدی به جاری وغیر جاری بستگی به تعریف چرخه عملیاتی دارد . دیچو و دیگران (1998) نشان میدهند که توانایی سودها برای پیش بینی جریانات نقدی آینده به چرخه وجه نقد عملیاتی شرکت بستگی دارد . (کوهن(2004 6 دیچو و دیچو 20027 بین کیفیت گزارشهای مالی و طول چرخه عملیاتی رابطه منفی پیدا کردند . به اعتقاد آنها چرخه عملیاتی طولانی تر نشان نشان دهنده عدم اطمینان بیشتر ، خطای در برآورد بیشتر و بنابراین کیفیت گزارشگری مالی پایین تر میباشد .

از منظر درون سازمانی توانایی پیش بینی نتایج فعالیتهای آتی، خصوصا جریان نقدی اداره امور را در کاراترین شکل خود ممکن میسازد و به اتخاذ تصمیمات بهینه عملیاتی، سرمایه گذاری، تامین مالی منجر میشود از طرف دیگر بسیاری از تصمیمات استفاده کنندگان برون سازمانی نیز مبتنی بر اطلاعات جریانهای نقدی آتی است.بنابراین در بین موضوعات تحقیق در حسابداری و مدیریت مالی ، شاید چیزی محرک تر از کیفیت سود نباشد . کیفیت سود، میزان تداوم سود شرکت میباشد و این تداوم تابعی از تعهدات میباشدکه تعهدات را میتوان تغییر در داراییهای غیر نقدی پس از کسر بدهیها تعریف کرد.
از جمله مواردی که در پیش بینی سود از آن استفاده میشود سود و کیفیت سود و به طور جزئی تر کیفیت اقلام تعهدی است که تاثیر بسزایی در پیش بینی جریانهای نقدی آتی دارند. کیفیت سود که شاید بهتر باشد گفت کیفیت بخش تعهدی سود به اقلام تعهدی بستگی دارد واقلام تعهدی نیز که خود به اختیاری و غیر اختیاری مجزا میشوند کیفیتشان به برآورد اقلام آن بستگی دارد.