بخشی از مقاله
ﭼﮑﯿﺪه
ﺧﺎﻃﺮه زداﯾﯽ و اﻧﻘﻄﺎع از ﮔﺬﺷﺘﻪ در دﻧﯿﺎي ﻣﺪرن ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ در ﻗﺮن ﻣﻌﺎﺻﺮ ، ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﺎﻃﺮه ﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻮرد ﺑﯽ اﻋﺘﻨﺎﯾﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﮑﺎن ﻫﺎي ﺧﺎﻃﺮه اﻧﮕﯿﺰ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻪ و ﯾﺎ دﭼﺎر دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﮔﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي آن در ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮐﺸﻮر، ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ.ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس، ﻧﻮﺷﺘﺎر ﭘﯿﺶ رو ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻤﻌﯽ در ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﺿﻤﻦ اﺷﺎره ﺑﻪ اﯾﺠﺎد و ارﺗﻘﺎي "ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ"، "ﺣﺲ ﻣﮑﺎن" و "اﻧﺴﺠﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ" ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ، ﻣﺤﯿﻄﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﺎﻃﺮه ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯿﺘﻮان از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ، اﺑﻌﺎد اﻗﺘﺼﺎدي، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﻋﻤﻠﮑﺮدي، ﮐﺎﻟﺒﺪي-ﻓﻀﺎﯾﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺷﻬﺮي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز و اﻗﺪام ﺟﺎﻣﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت ﺷﻬﺮي ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ و ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺴﺘﻤﺮي را در ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﮐﺎﻟﺒﺪي و اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﻓﺘﻬﺎي ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورد؛ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار داده و ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن زﻧﺪﮔﯽ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻬﺮي ﺷﻮد.اﻟﮕﻮي ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﯿﺶ رو ﺑﺮ اﺳﺎس روﺷﯽ " ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ-ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ" اﺳﺖ، ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﮔﺮدآوري ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﺗﺌﻮرﯾﮏ از ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ و ﻣﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اﯾﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از " روش ﻫﺎي ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﻧﺖ ﺑﺮداري ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯿﺪاﻧﯽ" ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. و در ﻧﻬﺎﯾﺖ راﻫﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ اﻧﺴﺠﺎم ﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ارﺗﻘﺎي ﺣﺲ ﻣﮑﺎن در ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪه ﮐﻪ ﺣﻀﻮر ﻣﺤﻼت و ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ را در ﺗﺼﻮﯾﺮ ذﻫﻨﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﭘﺮرﻧﮓ ﺗﺮ ﻣﯿﮕﺮداﻧﺪ.
واژﮔﺎن ﮐﻠﯿﺪي: ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي، ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ، ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﮑﺎن، اﻧﺴﺠﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ
1
ﻣﻘﺪﻣﻪ
اﻣﺮوزه ﺳﺨﻦ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﮐﻬﻦ ﺷﻬﺮي، اﻧﺪﯾﺸﻪ اﯾﯽ ﻧﻮ را ﺗﺰرﯾﻖ ﮐﺮد، اﻧﺪﯾﺸﻪ اﯾﯽ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ اﺷﯿﺎء و ﭼﯿﺰﻫﺎي دوروﺑﺮ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮي وارد ﺷﻮﻧﺪ و در ﺑﺎز ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻀﺎي ﺷﻬﺮي ﻧﻘﺶ ﺟﺪي و ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺎز ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﺎﮐﻦ ﺷﻬﺮ را ﺑﺎ ﻓﻀﺎي ﺷﻬﺮي و اﺟﺰاء ﻣﺘﺸﮑﻠﻪ ي آن درﮔﯿﺮ ﮐﺮده، در ﺧﺎﻃﺮه او ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ و او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮه ﺳﺎزي در ﺷﻬﺮ وادارﻧﺪ. ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﮐﻬﻦ ﺷﻬﺮي ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ اﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﯽ ﻣﺠﺪد ﮔﺮدﻧﺪ، ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻮن روزﮔﺎران ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي ﺧﺎﻃﺮات ﻏﯿﺮ ارادي ﮔﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در ذﻫﻦ ﺟﻤﻌﯽ ﺷﻬﺮ ﺟﺎي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ (روﺑﺮت اﺷﺘﺎﯾﻦ1،.(1382
ﺷﻬﺮﻫﺎ، روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻓﺘﯽ، ﺳﺮﺷﺎر از ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ درذﻫﻦ ﺳﺎﮐﻨﺎن، ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺎﻧﺪﻧﯽ دارﻧﺪ. ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﮔﺎه ﻓﺮدي اﻧﺪ و از ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﻬﻤﯽ در ﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻓﺮد ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ و ﮔﺎه ﺟﻤﻌﯽ و در ﻣﯿﺎن ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺸﺘﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪي ﻧﺎﮔﺴﺴﺘﻨﯽ ﺑﺎ ﻫﻮﯾﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﻓﺮد و ﻫﻮﯾﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ( وﯾﻠﺴﻮن2، . (2005
از ﻃﺮﻓﯽ ﺧﺎﻃﺮه زداﯾﯽ و اﻧﻘﻄﺎع از ﮔﺬﺷﺘﻪ در دﻧﯿﺎي ﻣﺪرن ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ در ﻗﺮن ﻣﻌﺎﺻﺮ ، ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﺎﻃﺮه ﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻮرد ﺑﯽ اﻋﺘﻨﺎﯾﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﮑﺎن ﻫﺎي ﺧﺎﻃﺮه اﻧﮕﯿﺰ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻪ و ﯾﺎ دﭼﺎر دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﮔﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي آن در ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮐﺸﻮر، ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ(ﺣﺴﯿﻨﯽ ﮐﻮﻣﻠﻪ و ﺳﺘﻮده ﻋﻠﻤﺒﺎز، .(1392 از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ زﻧﺪه ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ اﯾﻦ اﻣﺎﮐﻦ در اذﻫﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ در راﺳﺘﺎي ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ از ﺟﻤﻠﻪ اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و زﯾﺒﺎﺳﺎزي ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود. ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ اﻣﺮوز ﻣﯿﺰان ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻣﺮﻣﺖ و ﺑﺎزﺳﺎزي ﻧﯿﺰ ﻓﺰوﻧﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺴﯿﺎري از اﻣﺎﮐﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮده ﺷﺪه اﻧﺪ، ﻟﺬا اﯾﻦ ﺣﻮزه از دﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاران ﺧﺼﻮﺻﯽ و دوﻟﺘﯽ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ دور از دﺳﺘﺮس ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه و دﭼﺎر ﮐﻢ ﻣﻬﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻟﺬا ﯾﺎدآوري اﯾﻦ ﻣﮑﺎن ﻫﺎ در اذﻫﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺗﺨﺮﯾﺐ و از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻦ آﻧﻬﺎ از ﺿﺮورت ﻫﺎي اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود.
ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي ﺗﻨﻮﻋﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و ﻣﺴﺎﺋﻞ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﺎﮐﻦ و ﻣﺤﻞ ﻫﺎ در ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﺤﻮل داﺋﻤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺤﺮك ﻫﺎ و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دروﻧﯽ و ﺑﯿﺮوﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر داﺋﻤﯽ در ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻣﺮوزه ﺑﺎﻓﺘﻬﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﮐﺜﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﮐﺸﻮرﻣﺎن ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻓﻘﺪان ﺣﯿﺎت ﺷﻬﺮي، رو ﺑﻪ وﯾﺮاﻧﯽ ﻧﻬﺎده اﻧﺪ .اﯾﻦ ﺑﺎﻓﺘﻬﺎ در روﻧﺪ رو ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺷﻬﺮﻫﺎ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺎل، در ﺑﺮ دارﻧﺪه ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻫﺮ دوره ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻌﻤﺎري را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﯿﮑﺮه اي واﺣﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻠﯽ و اﺳﻄﻮره ﻫﺎي ﻗﻮﻣﯽ ﯾﮏ ﻣﻠﺖ در آن ﻣﺘﺠﻠﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد، ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﻘﺶ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ و اﻧﻌﮑﺎس زﻣﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻧﯽ از ﻧﺴﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ ﺻﺤﻪ ﮔﺬاﺷﺖ. در ﺟﻬﺖ اﺣﯿﺎء و ﺑﺎ زﻧﺪه ﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺘﻬﺎ و ﻧﯿﺰ اﺳﺘﺤﮑﺎم ﺑﺨﺸﯽ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮده آﻧﻬﺎ، راﻫﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ (راﺳﺘﯽ و ﻫﻤﮑﺎران، .(1384
ﺑﺎﻓﺖ ﮐﻬﻦ ﺷﻬﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻤﻠﻮ ﺑﻮدن از ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎ و ﺗﺼﻮرات ﺷﻬﺮي ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺗﺎزه ﺑﺮاي ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﻬﺮي دﯾﮕﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﺗﺠﺮﺑﻪ اﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺎل ﻫﻤﺎﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در دﯾﮕﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از اﯾﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﺎﻓﺖ ﮐﻬﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ اﯾﯽ ﺟﺪي ﺑﺮاي ﺗﮑﻮﯾﻦ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺮدﻣﺎﻧﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﻬﺮي ﺧﻮد را در ﻣﮑﺎن ﻫﺎﯾﯽ ﮐﺴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن دﯾﮕﺮ در
1 Robert Eshtain
2 Wilson,
2
آن ﺳﮑﻨﯽ ﻧﺪارﻧﺪ. آﻧﺎن ﺑﺎ ﺑﺎز ﺧﻮاﻧﯽ ﺧﺎﻃﺮه ﻫﺎي ﺧﻮد در ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ﺣﺎﻓﻈﻪ اﯾﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻤﮏ رﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺷﻬﺮ ﮐﻬﻦ را داراي ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺟﻤﻌﯽ ﺟﺪﯾﺪي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ، ﺣﺎﻓﻈﻪ اﯾﯽ ﺗﺒﻠﻮر ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﺸﺨﺺ (ﺣﺒﯿﺒﯽ و ﻣﻘﺼﻮدي، .(1391
ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ
در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﮐﺘﺎب ﻫﺎ، ﻣﻘﺎﻻت و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮاي ﻣﺮﻣﺖ و ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﯾﺮان اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﮐﻪ در ﻃﻮل اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﻌﯽ ﺑﺮ آن ﺷﺪه ﺗﺎ ﺧﻼﺻﻪ اي از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﮐﺎرﺑﺮدي آن ﻫﺎ، ﻣﺘﻨﺴﺐ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﯿﺶ رو ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. در ذﯾﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي از ان ﻫﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ.
- ﺣﺴﯿﻨﯽ ﮐﻮﻣﻠﻪ و ﺳﺘﻮده ﻋﻠﻤﺒﺎز (1392) در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯾﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﻧﻘﺶ ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ در ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺷﻬﺮي: اراﺋﻪ راﻫﮑﺎر در ﺧﺼﻮص ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻻﻫﯿﺠﺎن" ، ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ "ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ"، "اﻧﺴﺠﺎم اﺟﻨﻤﺎﻋﯽ" و "ﺣﺲ ﻣﮑﺎن" ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﭘﯽ آن ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ ﺑﺮ اﺑﻌﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، اﻗﺘﺼﺎدي، زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ، ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي ﺷﻬﺮي را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮده اﺳﺖ.
- ﺣﻨﺎﭼﯽ و دﯾﮕﺮان (1386) در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﺗﺠﺎرب ﻣﺮﻣﺖ ﺷﻬﺮي در اﯾﺮان و ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﻧﮕﺎه وﯾﮋه ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺷﻬﺮ ﯾﺰد"، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد از ﺗﺠﺎرب ﻣﺮﻣﺖ ﺷﻬﺮي ﺷﻬﺮ ﯾﺰد را در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺎرب ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺮﻣﺖ ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش درآورده اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮم آن ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﻮده و ﻧﻮع ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﯿﺰ ﮐﺎرﺑﺮدي اﺳﺖ.
- ﭘﻮراﺣﻤﺪ و ﺣﺴﯿﻦ ﮐﻼﻧﺘﺮي ﺧﻠﯿﻞ آﺑﺎد (1387)، در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯾﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "اﻟﮕﻮ ي ﺧﺎم و ﻓﻨﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻣﺮﻣﺖ ﺑﺎﻓﺖ ﻗﺪﯾﻢ ﺷﻬﺮﻫﺎ" ﺑﯿﺎن ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺷﻬﺮ ﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﺘﯽ، ﻋﺪم ﺳﻬﻮﻟﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ و.... ﻣﺴﯿﺮ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ را ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و از دﻫﻪ 1960م. ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﺣﯿﺎي ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ و ارزش ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪ.
- ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻧﯽ (1386) ﻧﯿﺰ در ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "روش ﻫﺎي ﺣﻔﻆ و اﺣﯿﺎي ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎ" ﻧﺨﺴﺖ درﺑﺎره ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﺑﻌﺎد ﺑﺎﻓﺖ ﻗﺪﯾﻢ در ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺳﺨﻦ راﻧﺪه و در اداﻣﻪ، ﺗﺌﻮري ﻫﺎي ﻣﺮﻣﺖ ﺷﻬﺮي را ﮐﻪ درﺑﺮدارﻧﺪه ﻧﮕﺮش ﻣﻮزه اي، ﺳﻠﻮﻟﯽ و ارﮔﺎﻧﯿﮏ اﺳﺖ، ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدﻫﺪ. در اﻧﺘﻬﺎ ﻧﯿﺰ راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ را ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ و اﺣﯿﺎي ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ.
- ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي ﻣﻨﻈﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﯿﺮاث ﺟﻬﺎﻧﯽ1 ﻣﻨﺸﻮر ﻓﻠﻮراﻧﺲ، ﭘﯽ.اچ. ﭼﺎﯾﻠﺪﻫﻮد، ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﻨﮕﺎه ﭘﺎرك ﻫﺎي ﮐﺎﻧﺎداﯾﯽ، ﺑﻨﮕﺎه ﭘﺎرك ﻣﻠﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه
ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ، ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي ﻣﻨﻈﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﺎ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي اﺻﻮل روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺣﻔﻆ و ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﯿﺮاث ﺮﻧﺎﻣﻪﺑ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﭘﺎرك ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ، دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ روﻧﺪي ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻨﺪ در اﺣﯿﺎء و ﺑﺎززﻧﺪه ﺳﺎزي ﻣﻨﺎﻇﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻫﻮﯾﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺳﺎﯾﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ در ﻫﻢ ادﻏﺎم ﺷﺪه اﻧﺪ.
روش ﺗﺤﻘﯿﻖ
روش ﭘﮋوﻫﺶ، روﺷﯽ "ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ – ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ" اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﺗﺌﻮرﯾﮏ از ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ
و ﻣﺴﺘﻨﺪ در زﻣﯿﻨﻪ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﺟﻤﻠﻪ "ﺳﺎﯾﻨﺲ داﯾﺮﮐﺖ، ﭘﺮوﮐﻮﺳﺖ، واﯾﻠﯽ، اﺷﭙﺮﯾﻨﮕﺮ و ﻏﯿﺮه" اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از "روش ﻫﺎي ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﻧﺖ ﺑﺮداري ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯿﺪاﻧﯽ" در راﺳﺘﺎي اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎزار ﺳﻨﺘﯽ ﺷﻬﺮ ﺳﻨﻨﺪج ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر، ﻋﻤﺪه ﺗﺮﯾﻦ اﺳﻨﺎد و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﮑﺘﻮب از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ
و ﻣﻘﺎﻻت ﭼﺎپ ﺷﺪه در ﻣﺠﻼت و ﮐﺘﺐ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه و ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﻗﺘﺒﺎس از ﻧﻘﺸﻪ اوﻟﯿﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺮدﺳﺘﺎن و ﺗﮑﻤﯿﻞ و وﯾﺮاﯾﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.
1 ICOMOS
3
ک- ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻔﻬﻮم جﺧﺎﻃﺮهج و جﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ1ج
در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎﻃﺮه در ﻋﻠﻮم ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ و ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ، ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻓﺮدي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد، ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺧﺎﻃﺮه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪار ﺟﻤﻌﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. واژه ﺧﺎﻃﺮه در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺣﻮزه ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﮐﻪ از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ در ﺣﯿﻄﻪ ﺗﺎرﯾﺢ و ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از آداب و رﺳﻮم و. ﺟﺸﻦ ﻫﺎي ﯾﺎدﺑﻮد در ﺣﯿﻄﻪ اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. ﻫﻤﻪ اﯾﻦ روﯾﮑﺮدﻫﺎ در ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺸﺘﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ
ﮐﻪ ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ، ﺧﺎﻃﺮه اي " ﻓﺮاﻓﺮدي " اﺳﺖ اﻣﺎ اﻏﻠﺐ در ﺗﺸﺮﯾﺢ اﯾﻦ اﯾﺪه ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ ( وﯾﻠﺴﻮن2، .(2005
ﺧﺎﻃﺮه ﺑﻪ ﺣﺎل آوردن ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ (ﻟﻮﯾﮑﺎ،.(39:2005ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮه را اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ:"ﺧﺎﻃﺮه اﺑﺰار ﺗﻔﺤﺺ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺤﻨﻪ اﯾﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺎل آﻣﺪن ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﺻﺤﻨﻪ اﯾﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﺠﺪد ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ، ﺧﺎﻃﺮه ﺗﺎ ﻋﻤﯿﻖ ﺗﺮﯾﻦ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ را ﻣﯽ ﮐﺎود" (ﻓﺪاﯾﯽ ﻧﮋاد و ﮐﺮﯾﻢ ﭘﻮر،.(85:1387
اﺳﺎﺳﺎً ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺑﺮ ﻓﺮﺿﯿﻪ " ذﻫﻦ ﮔﺮوﻫﯽ"3اﺳﺘﻮار اﺳﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ، ردﭘﺎي ﻓﺮﺿﯿﻪ ذﻫﻦ ﮔﺮوﻫﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان در دو ﺳﻨﺖ ﻓﮑﺮي ﻣﺘﻔﺎوت ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد: ﺳﻨﺖ ﻓﻤﺮي رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺟﻤﻌﯽ و ﺳﻨﺖ ﻓﮑﺮ ﺳﻮﭘﺮارﮔﺎﻧﯿﺰم.4 ﺳﻨﺖ ﺳﻮﭘﺮ ارﮔﺎﻧﯿﺰم ﺗﻮﺳﻂ اﮐﻮﻟﻮژﯾﺴﺖ ﻫﺎ، ﮔﯿﺎه ﺷﻨﺎﺳﺎن، ﺣﺸﺮه ﺷﻨﺎﺳﺎن و ... ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ ذﻫﻦ ﮔﺮوﻫﯽ ﺟﺎﻧﻮران، ﺣﺸﺮات و ...و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ارﮔﺎﻧﯿﺰم ﻫﺎ (ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه) اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﻨﺖ روا ﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺟﻤﻌﯽ، در اواﺧﺮ ﻗﺮن 19 ﺑﺎ آﺛﺎر ﻣﻮرﺧﺎن، ﺟﺎﻣﻊ ﻫﺸﻨﺎﺳﺎن(اﻣﯿﻞ دورﮐﻬﺎﯾﻢ5 و...)، ﺟﺮم ﺷﻨﺎﺳﺎن، رﻣﺎن ﻧﻮﯾﺴﺎن(اﻣﯿﻞ زوﻻ6 و...)و ﺑﺎ ادراك ﻣﻔﻬﻮم "ﺗﻮده ﯾﺎ اﻧﺒﻮه ﺧﻠﻖ"7 آﻏﺎز ﺷﺪ. در ﺳﻨﺖ روا ﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺟﻤﻌﯽ، دو ﺷﺎﺧﻪ ﻓﮑﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﺳﺖ. ﻧﺨﺴﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ روا ﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺟﻤﻌﯽ، ﮐﻪ روا ﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺗﻮده (ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺪﯾﺪه اي ﻋﺎﻃﻔﯽ، ﻧﺎﺧﻮدآ ﮔﺎه و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل) را در ﺑﺮاﺑﺮ روا ﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮدي(ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺪﯾﺪ ﻫﺎي ﻋﻘﻼﻧﯽ، آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪه) ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ(ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮﯾﻦ اﺛﺮ در اﯾﻦ روﯾﮑﺮد: "ﺗﻮده" ﻧﻮﺷﺘﻪ"ﮔﻮﺳﺘﺎو ﻟﻮﺑﻮن ( 1895)" اﺳﺖ.( ﺳﭙﺲ ﻧﮕﺎه ﺧﻮ ﺷﺒﯿﻦ ﺑﻪ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻣﺮدم ) رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺟﻤﻌﯽ( ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮﻣﻔﻬﻮم "ذﻫﻦ ﮔﺮوﻫﯽ" ﻣﻄﺮح ﻣﯿﺸﻮد (وﯾﻠﺴﻮن، .(2005
ک-ک- دﯾﺪﮔﺎه ﻫﺎي ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ
ﻋﺒﺎرت ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر، ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮرﯾﺲ ﻫﺎﻟﺒﻮاﮐﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻣﻘﺎﻟﻪ " ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﺎﻃﺮه" و ﮐﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ" ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﺎﻟﺒﻮاﮐﺲ ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ را ﯾﮏ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻓﺮدي رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮوز ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ. ﭘﺎﯾﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي ﺗﻔﮑﺮ او ﻧﺸﺎن دادن ﺗﻀﺎدي ﻣﯿﺎن ﺧﺎﻃﺮه ﻓﺮدي و ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ. ﻫﺎﻟﺒﻮاﮐﺲ، ﺧﺎﻃﺮه ﻓﺮدي را " ﺧﺎﻃﺮه ﺷﺨﺼﯽ" و "ﺧﺎﻃﺮه اﺗﻮﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯿﮏ " و ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ را " ﺧﺎﻃﺮه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و " ﺧﺎﻃﺮه ﺗﺎرﯾﺨﯽ " ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ. ﺧﺎﻃﺮه اﺗﻮﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯿﮏ، ﺧﺎﻃﺮه اي از ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻮد، در زﻧﺪﮔﯿﺶ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﯿﺎورد. اﻣﺎ ﺧﺎﻃﺮات ﺗﺎرﯾﺨﯽ، داﻣﻨﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮات را ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﺗﺠﺎوز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ دﻫﺪ (ﻫﺎﻟﺒﻮاﮐﺲ، .(1980 از دﯾﺪﮔﺎه ﻫﺎﻟﺒﻮاﮐﺲ، ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ، ﺧﺎﻃﺮه ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ ﯾﮏ ﮔﺮوه و ﺑﻪ ﯾﺎدآوري ﮔﺰﯾﻨﺸﯽ و ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﺪه ﻣﯿﺎن اﻋﻀﺎي آن ﮔﺮوه و از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﭼﯿﺰي ﺷﺒﯿﻪ اﺳﻄﻮره اﺳﺖ. از دﯾﺪﻫﺎﻟﺒﻮاﮐﺲ، ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮاي ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي ﺗﺼﻮري ﮐﻪ ﯾﮏ
1 Collective Memory
2 Wilson, 3 Group Mind Hypothesis 4 Collective Psychology Tradition And Superorganism Traditio 5 Emile Durkheim 6 Emile Zola 7 the Crowd
4
ﮔﺮوه از ﺧﻮد دارد، ﺿﺮوري اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﺑﺪ (اﯾﺮﻣﻦ1، .(2002 از دﯾﺪ آﯾﻤﺮﻣﻦ، ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ زﻣﺎﻧﯽ، ﯾﮏ ﻣﻠﺖ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ را از ﻃﺮﯾﻖ زﻣﺎن ﯾﺎ ﻓﻀﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ داده، ﺑﻪ ﻫﻮﯾﺖ ﻓﺮدي ﺷﮑﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ. ﮐﻮﯾﻦ ﻟﯿﻨﭻ2 در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ وﺟﻮد ﯾﮏ " ﺗﺼﻮﯾﺮ ذﻫﻨﯽ – زﻣﺎﻧﯽ" را ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺟﻮد ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ذﻫﻨﯽ-ﻓﻀﺎﯾﯽ " واﺿﺢ از ﻣﮑﺎن، ﺑﺮاي ﺳﻼﻣﺘﯽ رواﻧﯽ اﻓﺮاد در ﻣﺤﯿﻂ ﻻزم ﻣﯽ داﻧﺪ ( ﮔﻠﮑﺎر، .(1378 از دﯾﺪﮔﺎه ﯾﯽ- ﻓﻮﺗﻮان3 ﻧﯿﺰ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ اﺷﯿﺎء و ﻣﮑﺎن ﻫﺎي ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از ﮔﺬﺷﺘﻪ، اﯾﻦ ﻗﺪرت را دارد ﮐﻪ ﺣﺲ روﺷﻨﯽ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮﯾﺶ را در ﻣﺎ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ؛ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ راﺑﻄﻪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﯽ ﺑﺎ " ﻫﻮﯾﺖ ﺷﺨﺼﯽ" و " ﻫﻮﯾﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ" دارد ( ﻫﻮل4 و ﻫﻤﮑﺎران، ) (1994 ﻧﻤﻮدار (1 ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻫﻮﯾﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ ارﺗﻘﺎي ﺣﺲ ﻣﮑﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.
ﻟﯿﻨﭻ
ﺗﻮان
روﺳﯽ
ﻫﺎﻟﺒﻮاك
آﯾﺮﻣﻦ
وﺟﻮد ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ذﻫﻨﯽ-زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺳﻼﻣﺖ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﯽ اﻓﺮاد ﻻزم اﺳﺖ.
ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ اﺷﯿﺎء و ﻣﮑﺎن ﻫﺎي ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﺣﺲ روﺷﻨﯽ از ﮔﺬﺷﺘﻪ اﯾﺠﺎد و ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد ﻫﻮﯾﺖ ﺷﺨﺼﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﯿﺸﻮد.
ﺷﻬﺮ ﺧﻮد ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺮدﻣﺶ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻮن ﺧﺎﻃﺮه در ﭘﯿﻮﻧﺪ
ﺑﺎ اﺷﯿﺎء و ﻣﮑﺎن ﻫﺎﺳﺖ.
ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ، ﺧﺎﻃﺮه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ.ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ، ﺧﺎﻃﺮه ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ ﯾﮏ ﮔﺮوه اﺳﺖ.
ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮاي ﻓﺮد و ب ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺸﻪ زﻣﺎﻧﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻃﺮﯾﻖ زﻣﺎن ﯾﺎ ﻓﻀﺎ اﺳﺖ.
وﺟﻮه اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ
اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ذﻫﻨﯽ-زﻣﺎﻧﯽ
اﯾﺠﺎد ﺣﺲ روﺷﻨﯽ از ﮔﺬﺷﺘﻪ
ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺧﺎﻃﺮه ﺑﺎ اﺷﯿﺎء و ﻣﮑﺎن ﻫﺎ
ﺗﻮاﻓﻖ و ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯿﺎن اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺗﻮاﻓﻖ و ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯿﺎن اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﻧﻤﻮدار ک- وﺟﻮه اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ از دﯾﺪﮔﺎه ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان
(ﻣﻨﺒﻊ: ﺣﺴﯿﻨﯽ ﮐﻮﻣﻠﻪ، ﺳﺘﻮده ﻋﻠﻤﺒﺎز، .(1392
آﻟﺪوروﺳﯽ ﻣﻌﻤﺎر ﻧﻮ ﺧﺮدﮔﺮاي اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯽ، ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﯽ ﻫﺎﻟﺒﻮاﮐﺲ را وارد ادﺑﯿﺎت ﻣﻌﻤﺎري و ﺷﻬﺮﺳﺎزي ﻧﻤﻮد. روﺳﯽ در ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﺘﺎب ﻣﺸﻬﻮرش "ﻣﻌﻤﺎري ﺷﻬﺮ"، ازﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﺎد ﮐﺮده و ﺑﻪ دو روش ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺷﻬﺮ اﺷﺎره م ﯾﮑﻨﺪ. ﻧﺨﺴﺖ "ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺼﻨﻮع ﻣﺎدي5 ﮐﻪ ردﭘﺎي زﻣﺎن ﺑﺮ روي آن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ م ﯾﺨﻮرد" و دﯾﮕﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﺷﻬﺮ) ...6 روﺳﯽ7، (1982 ﻫﻤﯿﻦ ﻧﮕﺎه دوم، روﯾﮑﺮد روﺳﯽ را ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي ژرف ﺗﺮﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﺷﻬﺮي (ﻓﺮم ﺷﻬﺮ) ﺷﮑﻞ ﻣﯿﺪﻫﺪ: ﻓﺮآﯾﻨﺪي ﮐﻪ روﺳﯽ از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻤﺎري ﺷﻬﺮ ﯾﺎد
