بخشی از مقاله
كنترل باد يا جريان هوا
جريان‌هاي باد تاثير مستقيم بر ميزان تحمل درجه حرارت و رطوبت محيط زيست انسان دارد. نسيمي ملايم در روزهاي گرم و مرطوب تابستاني لذت‌بخش است، ولي بادهاي شديد و دائمي محيط نامطلوب ايجاد مي‌كند. قرن‌هاست كه از گياهان براي كاستن شدت (بادشكن) باد استفاده مي‌شود. ميزان كاهش و تغيير جهت باد، بستگي به ارتفاع و تراكم و فرم و پهناي گياهان كشت شده دارد، ولي ارتفاع گياه مهمترين عامل تعيين كننده ميزان حفاظت است.
استفاده از گياهان و ايجاد بادشكن
با استفاده از گياهان با ارتفاع ومكان متفاوت مي‌توان تشعشع نور خورشيد را در طول مدت روز و يا تابش نور چراغ‌ها را در شب كنترل نمود.
با كشت درختان در مكان مناسب، از انعكاس اين نور زننده به چشم ناظر ممانعت مي‌شود.
تابش آفتاب بر پنجره
پنجره‌ها كه ساختمان در تغيير دماي هواي داخلي آن تاثير فراواني دارند، مخصوصاً وقتي آفتاب به طور مستقيم به داخل بتابد، اثر حرارتي پنجره خيلي بيشتر از ديوارها بوده و فضاب داخلي بلافاصله پس از دريافت تابيش مستقيم آفتاب گرم مي‌شود. در صورتي كه ساختمان از مصالح ساختماني سبك ساخته شده باشد، اين افزايش گرما بيشتر محوس خواهد بود.
يكي از ويژگي‌هاي معماري مدرن، استفاده زياد از سطوح شيشه‌اي در ساختمان است. اين موضوع و همچنين استفاده روزافزون از مصالح ساختماني سبك، باعث گرديده تغيير قابل ملاحظه‌اي در رابطه بين وضعيت هواي داخلي يك ساختمان و هواي محيط اطرافش بوجود آمده و در تابستان گرماي بيش از حد در فضاي داخلي اكثر ساختمان‌ها حتي در مناطق معتدل و سرد ايجاد شود. مقدار اشعه‌اي كه به‌طور مستقيم از شيشه عبور مي‌نمايد، به زاويه برخورد اشعه به سطح شيشه بستگي دارد. هرچه اين زاويه از 45 درجه بيشتر شود، مقدار اشعه عبور يافته از شيشه كاهش
مي‌يابد و وقتي زاويه برخورد از 60 درجه بيشتر باشد، كاهش زيادي در مقدار اشعه عبور كرده از شيشه رويي داده مي‌شود و مقدار اشعه منعكس شده از سطح شيشه افزايش مي‌يابد.
تاثير جهت پنجره
تاثير جهت پنجره در دماي هواي داخلي يك اطاق به مقدار زيادي به وضعيت تهويه طبيعي در آن اطاق و وضعيت سايه‌بان بستگي دارد.
موقعيت پنجره و تاثير آن در وضعيت تهويع طبيعي
موقعيت پنجره نسبت به جهت وزن باد تاثير قابل ملاحظه‌اي در وضعيت تهويه طبيعي در داخل يك اتاق مي‌گذارد. اصل براي ايجاد يك تهويه موثر و قابل استفاده، اين است كه قسمت‌هاي بازشو در دو سمت رو به باد و پشت به باد قرار داشته باشد. نتيجه آزمايشات و مشاهدات نشان داد كه بدون تغيير تمام نقاط اتاق تحت تاثير جريان هوا قرار گرفته و باد با يك حركت دايره‌اي شكل در طول
ديوارها و گوشه‌هاي اتاق به جريان مي‌افتد. در صورتي كه پنجره‌هاي اتاقي در ديوارهاي مجاور هم قرار داشته باشد، وضعيت تهويه طبيعي، زمان مطلوب خواهد بود كه جهت وزش باد عمود بر سطح پنجره رو به باد باشد.
مشخصات اقليمي گرگان
معدل
سال درجه حرارت هوا رطوبت نسبي
دي 5/12 4/3 8/7 79 64 5/71
بهمن 5/13 2/4 9 79 62 5/70
اسفند 1/15 1/6 7/10 5/82 65 75/73
فروردين 4/20 4/10 4/15 80 63 5/71
ارديبهشت 4/27 9/15 7/21 5/77 53 25/45
خرداد 1/31 8/19 5/25 75 50 5/42
تير 5/32 5/22 6/27 76 52 64
مرداد 9/32 5/22 7/27 76 52 64
شهريور 6/29 3/19 5/24 77 55 66
مهر 7/24 1/14 4/19 81 5/57 25/69
آبان 6/19 7/8 8/13 5/81 60 75/70
آذر 2/14 2/5 8/9 79 64 5/71
تابش آفتاب
بطور كلي تابيش آفتاب با ساطع شدن پنج نوع اشعه، يك ساختمان را تحت تاثير قرار مي‌دهد. اين پنج نوع اشعه به ترتيب اهميت عبارتند از:
1. اشعه مستقيم با طول موج كوتاه
2. اشعه پراكنده شده از آسمان با طول موج كوتاه
3. اشعه منعكس شده از سطوح اطراف با طول موج كوتاه
4. اشعه ساطع شده از زمين و اجسام گرم شده با طول موج بلند (بازتاب حرارتي)
5. اشعه ساطع شده از ساختمان به آسمان با طول موج بلند (بازتاب حرارتي)
تابش آفتاب و تاثير آن بر ساختمان و محيط اطراف
نور خورشيد هميشه براي ايجاد روشنايي طبيعي در يك ساختمان مورد نياز است، اما از آنجا كه اين نور سرانجام به حرارت تبديل مي‌شود، بايد ميزان تابش مورد نياز براي هر ساختمان با توجه به نوع آن ساختمان و شرايط اقليمي محل آن تعيين گردد.
انرژي خورشدي جذب شده در ديوارها
مقدار انرژي خورشدي جذب شده در ديوارهاي خارجي ساختمان، به رنگ خارجي آن ديوارهاي بستگي دارد. سطوح سفيد و براق تنها حدود 15درصد انرژي خورشيد دريافت شده را جذب مي‌نمايد. رنگ‌هاي معمول روشن مانند: كرم يا خاكستري روشن حدود 40 تا 50درصد، رنگ‌هاي تيره مانند خاكستري تيرهف سبز و قرمز 60 تا 70درصد و رنگ‌هاي سياه 80 تا 90 درصد انرژي خورشيدي دريافت شده را جذب مي‌نمايند.
ديوارهاي جنوبي
ديوارهاي جنوبي بيشترين مقدار تابش آفتاب را در آذرماه و كمترين مقدار آن را در خردادماه دريافت مي‌نمايند. اين ديوارها از شهريور تا اسفند، تابش آفتاب را از طلوع تا غروب دريافت مي‌نمايند. ديوارهاي جنوبي در اواسط تابستان از ساعت 9 صبح تا 3 بعدازظهر مورد تابش آفتاب قرار مي‌گيرند.
ديوارهاي جنوب شرقي و جنوب غربي
اين ديوارها در زمستان بيشتر از تابستان مورد تابش آفتاب قرار مي‌گيرند. در تابستان حداكثر تابش جنوب شرقي بين ساعت 9-8 صبح بوده و بر ديوارهاي جنوب غربي بين ساعت 4-3 بعدازظهر صورت مي‌گيرد. در زمستان اين ساعات به ترتيب 10-9 صبح و 3-2 بعدازظهر است.
سطوح افقي
سطوح افقي و بام‌هاي مسطح در تابستان بيشترين و در زمستان كمترين مقدار تابش را دريافت مي‌نمايند. اين مقدار در زمستان حتي از مقدار تابشي كه ديوارهاي جنوب شرقي و جنوب غربي در اين فصل دريافت مي‌نمايند، كمتر است.
نور شمالي
در نيمكره شمالي، فضاهايي كه رو به شمال هستند، نور مستقيم دريافت نمي‌كنند، بلكه در آنها نوري پراكنده، بدون سايه يا انعكاس ايجاد مي‌شود. اين نور براي نقاشي كردن، تماشاي تلويزيون و ... مناسب‌تر است. براي اين منظور براي به دست آوردن حداكثر نور ممكن بدون هراس از نور مستقيم خورشيد، مي‌توان از پنجره‌هاي بزرگ در جهت شمال استفاده كرد، اما نور مستقيم در اتاق‌هايي مانند: غذاخوري، نشيمن و ... مي‌تواند ايجاد سلب آسايش كند.
نور جنوبي
حركت دوراني ظاهري خورشيد نسبت به زمين در بين دو مدار ايجاد مي‌شود. به همين دليل، اگرچه خورشيد هميشه از شرق طلوع مي‌كند و در غرب غروب مي‌كند، براي كشورهاي نيمكره شمالي، خورشيد يك خط سير جنوبي دارد و براي آنها كه در نيمكره جنوبي‌اند، خط سير دارد و به همين دليل خورشيد در نيمكره شمالي و در قسمت جنوب با انحراف بيشتر و شدت گرم‌كنندگي كمتر در زمستان است و بر عكس آن در تابستان مي‌باشد.
كاربرد گياهان در معماري
1. عناصر معماري
2. تقسيم فضا
3. ايجاد فضا
4. كنترل و ايجاد محوطه‌هاي خصوصي
كاربرد گياهان براي كنترل شرايط اقليمي
1. كنترل اشعه نور خورشيد
2. كنترل باد
3. كنترل باران
4. كنترل درجه حرارت
با گياهان مي‌توان به صورت انفرادي يا جمعي، ديوار و كف‌پوش به ارتفاعات و تراكم‌هاي مختلف ايجاد نمود.
يك معمار براي ايجاد حفاظ از سرما و گرما و مكاني امن، از چوب و فرآورده‌هاي چوبي، آجر، سيمان و فلز استفاده مي‌كند و به اين ترتيب مسير و حركت افراد را نيز هدايت كرده و فضاي مورد پسند را نمايان مي‌سازد. گياهان مي‌توانند حفاظي خوب ايجاد كرده و مهم‌تر از آن، مي‌توان به كمك گياهان ديد را هدايت كرد و يا به كلي مكاني ناپسند را پوشاند.
كاهش صدا
شرايط اقليمي بر شدت و كاهش صوت تاثير مي‌گذارد. شدت باد و درجه حرارت در انتقال صدا موثر است. المان‌ها يا اجسامي كه بين منبع صدا و شنونده قرار مي‌گيرند، چون صدا را جذب كرده يا منكسر يا منحرف مي‌نمايند، در كاهش و شدت صدا نيز موثرند.
گياهان براي كاهش تشعشع و انعكاس‌ها
نور انعكاسي از نتيجه تابش نور زننده به سطحي صاف و تابش مجدد آن صورت مي‌گيرد. براي تعديل يا ممانعت از رسيدن اين نور به مكاني خاص مي‌توان گياهاني را قبل از اينكه نور به سطح صاف منعكس كننده بخورد، يا اينكه گياه را در مكاني كه مانع نور انعكاسي است، بكارد. استخرها و حوض‌ها منعكس كننده نور مي‌باشند. براي جلوگيري از انعكاس نور مزاحم به داخل ساختمان از درختان و گياهان در جلوي استخرها و حوض‌ها استفاده مي‌كنيم.
كنترل تابش نور خورشيد و درجه حرارت
نور خورشيد مهمترين عامل موثر بر اقليم است. وقتي زاويه تابش نور خورشيد به زمين تغيير مي‌كند، اختلاف فصول را باعث مي‌شود. اختلاف تابش نور در مدت روز توسط پخش اشعه توسط جو يا اتمسفر بوده و انعكاس مجدد آن توسط ابرها مي‌باشد. جنس و نوع خاك و پوشش گياهي، مقدار اشعه منعكس شده را مشخص مي‌كند.
استان گلستان در شمال ايران بامساحتي در حدود 46460 كيلومتر مربع، يازدهمين استان ايران از نظر وسعت است. اين استان تقريباً 3% از كل كشور را شامل مي‌شود و بين َ47 و ْ35 تا َ8 و ْ38 عرض شمال از استوا َ16 و ْ50 تا َ10 و ْ56 طول شرقي از نصف‌النهار گرينويچ قرار گرفته است. حد شمالي آن درياي خزر و كشور شوروي و حد شرقي آن استان خراسان و حد جنوبي آن، استان‌هاي سمنان، تهران و زنجان و حد غربي آن استان گيلان مي‌باشد.
گرگان واقع در شمال ايران، از شمال به درياي خزر، از جنوب به جنگل‌هاي انبوه شاهكوه و از شرق به گنبد متصل است. فاصله اين شهر تا تهران 7 ساعت است. گرگان داراي آب و هواي معتدل و مرطوب است كه ميزان رطوبت وجود آنقدر زياد است كه اين شهر را در رديف شهرهاي مرطوب قرار داده است. بخاطر شرجي بودن هوا، ميزان تعرق بدن زياد است كه اين امر باعث ناراحتي اهالي گرگان، بخصوص مسافرين و مردم غيربومي مي‌شود.
در اين شهر بادهاي شديد وجود ندارد و اغلب بادها از سرعت كمي برخودارند كه جهت حركت بادها معمولاً از غرب به شرق ملموس‌تر است. بعد از بادهاي غربي، بقيه بادها به ترتيب شدت عبارتند از: بادهاي جنوب غربي و بادهاي شمالي و از جبهه‌هاي ديگر نيز باد مي‌وزد، ولي آنقدر كم است كه مي‌توان آن را بحساب نياورد.
ميزان بارش باران در اين شهر نسبتاً زياد است، مخصوصاً در زمستان و بهار ميزان بارش باران زياد و با شدت است، بطوري كه در اولين دقايق بارش، تمام سطح زمين خيس مي‌شود. اين ميزان در بهار و پاييز كمتر از زمستان است و در تابستان به صورت رگبارهاي درشت لحظاتي چند مي‌باشد و سپس متوقف مي‌شود.
زواياي تابش خورشيد به زميتدر چهار فصل (گرگان)
بهار تابستان
پاييز زمستان
خاك
از نظر خاك‌شناسي در منطقه گرگان و دشت، به علت مختلف جنس خاك و تخلخل آن متغير بوده كه اين عدم يكنواختي در خاك‌هاي منطقه گرگان به علت تفاوت علت تفاوت حد ميزان بارندگي و دوري و نزديكي از سلسله كوه‌هاي البرز و نيز اختلاف فاصله از دريا مي‌باشد.
مناطق حنگلي كه تقريباً حدود 483000 هكتار از اين منطقه را دربر گرفته‌اند، روي هم رفته به علت بارندگي زياد باعث شده‌اند كه هيچگونه شوري در خاك وجود نداشته باشد و با بهترين وضعي جهت امور كشاورزي از آن بهره‌برداري گردد. خاك‌هاي جنگلي در اين نواحي هوموس‌دار بوده و در قسمت‌هايي كه جنگل وجود ندارد، با حداكثر توان بهره‌برداري از آن صورت مي‌پذيرد.
بعد از مناطق جنگلي، تشكيلات پاي دامنه وجود دارد كه تماماً از لس بوده و محل‌هاي مناسبي براي چراگاه‌هاي حيوانات مي‌باشد. اين خاك‌ها شور نيستند و عمق خاك‌هاي زراعتي آن به يك متر مي‌رسد و 155000 هكتار وسعت دارد.
پس از اين تشكيلات، به دشتهاي آبرفتي مي‌رسيم كه از بقاياي روخانه‌هاي سيلابي تشكيل يافته است و خاك‌هاي آن در بعضي نواحي داراي رس مي‌باشد. شوري در اين ناحيه به تدريج ازدياد رفته و توليدات كشاورزي به صورت آبي صورت مي‌گيرد. شيب اين اراضي كمتر از 1درصد بوده
و مساحتي برابر 200000 هكتار را تشكيل مي‌دهد.
انواع خاك‌هاي منطقه گرگان:
1. خاك‌هاي سنگي و خاك‌هاي كم‌عمق دامنه
2. خاك‌هاي قهوه‌اي ناحيه جنگل
3. خاك‌هاي قهوه‌اي در تراس‌هاي قديم
پوشش گياهي
به علت آب و هواي مساعد و تنوع جنس خاك در منطقه گرگان، چندين گروه رستني تشخيص داده مي‌شود و با وجود وسعت كم منطقه، پوشش گياهي آن فوق‌العاده متنوع است. جنگل‌هاي اين منطقه به دو قسمت شمالي و جنوبي تقسيم مي‌شوند:
1. جنگل‌هاي قسمت شمالي خط‌الراس سلسله جبال البرز كه به دو منطقه كوهستاني و دشتي تقسيم مي‌گردد.
2. جنگل‌هاي كوهستاني و ييلاقي واقع در جنوب البرز كه در ارتفاع بيش از 800 متر از سطح دريا قرار دارند.
به طور عموم، نوع رستني‌هاي جنگل‌هاي گرگان عبارتند از:
راش، توسكا، ممرز، نمدار، بزيرك، افرا، ملچ، آزاد ارس، انجيلي، سرخه‌دار، آلوترش، زرشك، كندس، تمشك، وليك، خرمالو، مازو (بلوط)، تغر، لوك، انار، درختان جنگلي و ... .
برخي از گياهان اطراف و حومه شهر گرگان عبارتند از: گردو، سيب، انجير، انار و مركبات، گوجه، اوكاليپتوس و ... .
بر اساس وضعيت خاك اكولوژيكي حوزه آبخيز زيارت گرگان، تامين كننده منابع آبي قابل شرب شهر گرگان است و نقش بسيار مهمي در تعديل آب و هواي محيطي جهت توسعه شهري، صنعتي و غيره را ايفا مي‌نمايد.
قسمت اعظم اراضي كشاورزي و حاصلخيزي در قسمت شمال شرقي و جنوب غربي شهر گرگان قرار دارد كه متاسفانه اين اراضي مرغوب به تدريج توسط ادارات و شركت‌هاي مسكن، تبديل به واحدهاي مسكوني گرديده و هر روز بر تعداد آن افزوده مي‌گردد. ادامه اين برنامه‌ها، موجب تخريب و نابودي كشاورزي و منابع طبيعي منطقه و عدم كشاورزي مطلوب در اراضي شهر گرگان مي‌گردد.
جهت و زاويه تابش پرتوهاي خورشيد
اين زاويه، زاويه‌اي است كه بين صفحه‌اي از خط استوا مي‌گذرد و خطي كه مركز زمين و خورشيد را به هم متصل مي‌كند، ايجاد مي‌شود و در طول سال از 5/23 درجه به طرف بالاي صفحه استوا تا 5/23 درجه به طرف پايين صفحه استوا يعني 47 درجه تغيير مي‌كند.
ميانگين گرمترين و سردترين ماه‌هاي سال در گرگان
همانگونه كه مشاهده مي‌شود، در فصل تابستان درجه حرارت بالا رفته و به حداكثر 30 درجه سانتيگراد مي‌رسد، ولي زمستان‌ها خيلي سرد نمي‌شود.
ميانگين بارش ساليانه گرگان
بارندگي در شهرهاي شمال ايران در همه فصول ديده مي‌شود.
نمودار جهت و سرعت باد در گرگان
1) شناخت عرصه‌هاي مختلف در خانه مسكوني
با توجه به انواع نيازهاي خانواده و افراد آن و تنوع فعاليت‌ها، بخش‌هاي مختلف خانه را مي‌توان به 5 عرصه تقسيم و بررسي كرد. اين عرصه‌ها ممكمن است در طرح خانه از هم مستقل باشند و يا در استفاده از فضاهاي موجود با هم اشتراك و تداخل داشته باشند:
2) عرصه‌ي زندگي خانوادگي
خانواده كانون دلبستگي، محبت و با هم بودن، همياري و معاضدت است. عرصه فضاي زندگي خانوادگي كه شرايط و تسهيلات لازم را براي جمع شدن اعضاي خانواده را در اختيار اعضاي
خانواده قرار مي‌دهد، شامل فضاي نشيمن خانوادگي و آشپزخانه است، در خانه‌اي بزرگتر، فضاي صبحانه‌خوري نيز به اين مجموعه اضافه مي‌شود، بدون شك، اين عرصه، مهمترين بخش خانه و قلب زندگي خانوادگي، فضايي خصوصي، خودماني، آزاد و راحت است، فضايي غير رسمي است كه در صورت امكان بهتر است در بهترين موقعيت قرار گيرد، رو به آفتاب و فضاي حياط باشد و در صورت امكان، دسترسي مستقيم به حياط و بالكن داشته باشد.
اتاق نشيمن
اتاق نشيمن، محل زندگي خانواده و مهمترين قسمت خانه است، فضاي نشيمن، اغلب مستقل از فضاي پذيرايي طراحي مي‌شود و حالتي خصوصي دارد. فضاي نشيمن بايد آفتاب‌گير باشد و ارتباط راحتي با بالكن و حياط و ديد مناسب به آشپزخانه داشته باشد و بايد به نحوي طراحي شود كه فعاليت‌هاي مختلفي مانند نشستن، صحبت كردن، تماشاي تلوزيون، بازي بچه‌ها، مطالعه و … را عملي سازد.
فضاي نشيمن بايد از وسعت مناسب برخوردار باشد. اندازه اين فضا ب
ا توجه به نوع فعاليت‌ها و ابعاد مبلمان و لوازم مورد استفاده، مشخص مي‌شود. مساحت اين فضا معمولاً بين 15 تا 35 متغير است.
فضاي نشيمن بايد با ورودي آشپزخانه، غذاخوري و بالكن ارتباط نزديكي داشته باشد و ضمن نزديكي به فضاي خواب، مستقل از اتاق‌هاي خواب باشد. دسترسي به فضاهاي خواب و حياط مي‌تواند در كنار فضاي نشيمن درنظر گرفته شود. اين حركت‌ها نبايد آسايش فضاي نشيمن را مخدوش نمايد. اين فضا مي‌بايد با حياط و طبيعت ارتباط راحت داشته و از نور و چشم‌انداز مناسبي برخوردار باشد.
فضاي نشمن در اشكال مختلف مبلمان شده و مورد استفاده قرار مي گيرد.
مبلمان و تجهيزات
فضاي نشيمن، علاوه بر اينكه محل زندگي خانواده است، محل پذيرايي غيررسمي از فاميل هاي نزديك نيز مي باشد. در خانه‌هاي كوچك كه امكان پيش بيني اتاق پذيرايي وجود ندارد، از اين فضا به عنوان فضاي پذيرايي نيز استفاده مي‌شود. در هر صورت، نحوه‌ي طراحي اين فضا، بر اساس شرايط استفاده از آن متفاوت خواهد بود.
در زندگي سنتي ما، براي مبلمان كردن اتاق نشيمن، از قالي و پشتي استفاده مي‌شود. به همين منظور، در طراحي سعي مي‌شود ابعاد اتاق با ابعاد قالي‌ها هماهنگ باشد. در مبلمان فضاهاي نشيمن معمول از كاناپه، مبل دسته‌دار و ميز، براي صرف ميوه و چاي استفاده مي‌شود. در استقرار مبلمان بايد به ديد و منظر فضا كاملاً توجه شود، امروزه تلويزيون و ديگر لوازم صوتي و تصويري، از ديگر عناصر اين بخش از خانه هستند كه به همراه قفسه‌ي كتاب در يك بدنه جاسازي مي‌شوند.
اگرچه شومينه در اغلب خانه‌ها به كار نمي‌رود، اما در صورت پيش‌بيني آن در طرح، معمولاً حنبه سمبليك دارد و در فضاي نشيمن پيش‌بيني مي‌شود.
نحوه‌ي مبلمان اتاق نشيمن و استقرار شومينه و تلوزيون بايد به گونه‌اي ب
شد كه از غذاخوري خانوادگي و آشپزخانه قابل رؤيت باشد. در صورتي كه از اتاق نشيمن به عنوان پذيرايي نيز استفاده مي‌شود بهتر است، آشپزخانه، جدا و مستقل از نشيمن طراحي گردد.
آشپزخانه
مشخصات، لوازم، كاركرد و تاسيسات آشپزخانه از مطبخ سنيت تا آشپزخانه‌ي جديد تغييرات زيادي داشته است.
آشپزخانه، يكي از مهمترين عناصر عملكردي خانه است و با توجه به تنوع فعاليت‌ها، وجود انواع لوازم و تجهيزات مدرن، ضرورت استفاده از سيستم‌هاي تاسيساتي براي آبرساني، دفع فاضلاب، روشنايي، تهويه و ... .
لزوم توجه به بهداشت و نظافت در آن، طراحي اين فضا را، حساس‌تر و مشكل‌تر مي‌نمايد.
آشپزخانه بايد به فضاي ورودي و گاراژ دسترسي راحتي داشته و يا بالكن، يا پاسيو مرتبط باشد. در صورت وجود فضاي پذيرايي مستقل خدمات رساني به فضاي پذيرايي، نيز نبايد مشكل باشد. فضاي آشپزخانه بايد امكان استفاده از نور و تهويه‌ي طبيعي را داشته باشد.
مشخصات، لوازم، كاركرد و تاسيسات آشپزخانه از مطبخ سنتي تا آشپزخانه‌ي جديد، تغييرات زيادي داشته است.
آشپزخانه، يكي از مهمترين عناصر عملكردي خانه است و با توجه به تنوع فعاليت‌ها، وجود انواع لازم و تجهيزات مدرن، ضرورت استفاده از سيستم‌هاي تأسيساتي براي آبرساني، دفع فاضلاب، روشنايي، تهويه و … لزوم توجه به بهداشت و نظافت در آن، طراحي اين فضا را، حساس‌تر و مشكل‌تر مي‌نمايد. از آشپزخانه براي نگهداري و آماده سازي مواد غذايي و پختن غذا استفاده مي كنيم.
براي انجام اين كارها، هر آشپزخانه نياز به سه عنصر اصلي دارد، يخچال براي نگهداري مواد غذايي، سينك ظرفشويي براي آماده كردن و شستشوي مواد غذايي و ظروف و اجاق گاز براي پختن غذا، علاوه بر عناصر فوق آشپزخانه شامل مقداري كابينت ديواري پايين و بالاست كه ساير امكانات لازم را در اختيار افراد خانواده قرار مي دهد.
گاه، لوازم و تسهيلات ديگري مانند فريزر، ماشين ظرفشويي، ماشين لباسشويي، دستگاه آبگرمكن نيز در داخل يا مجاورت آشپزخانه قرار مي‌گيرند.
سينك ظرفشويي
سينك ظرف شويي، معمولاً از جنس استيل يا فايبر گلاس در اندازه‌هاي مختلف ساخته مي‌شود، ممكن است يك لگنه يا دو لگنه باشد.
يكي از مهمترين لوازم آشپزخانه است و از آن معمولاً به مدت طولاني به صورت سرپايي استفاده مي‌شود. به همين دليل، تامين چشم‌انداز مناسب براي استفاده كننده مي‌تواند مفيد باشد. اين چشم انداز ممكن است مستقيماً با فضاي بيروني ارتباط داشته باشد و يا از طريق فضاي صبحانه‌خوري تامين شود.
ماشين ظرفشويي در صورت لزوم بايد از محل سينك ظرفشويي قابل دسترس باشد. در صورتي كه ماشين ظرفشويي در زير كابينت جاسازي شده باشد، از قسمت بالايي آن مي‌توان به عنوان ميز كار در كنار سينك استفاده كرد. سينك ظرفشويي نياز به 90-60 سانتيمتر، ميز كار و در هر طرف خواهد داشت. پيش‌بيني كشو در كابينت‌هاي كنار سينك لازم است.
ارتباط فضاي نشيمن و آشپزخانه
آشپزخانه، محل تهيه غذاي خانواده است. آماده‌سازي مواد غذايي، تهيه‌ي غذا، شستشوي ظروف و ... معمولاً وقت زيادي از اعضاي خانواده مخصوصاً مادر را به خود اختصاص مي‌دهد.
در واحدهاي مسكوني كه داراي فضاي مستقل براي پذيرايي از مهمان هستند، براي تقويت رابطه‌ي بين مادر و اعضاي خانواده و نظارت و ارتباط راحت مادر با بچه‌هاي خانواده، مي‌توان رابطه‌ي بين نشيمن و آشپزخانه را به نحوي طراحي كرد كه امكان ديد از فضاي آشپزخانه به نشيمن وجود داشته باشد.
در واحدهاي مسكوني كوچك كه از يك فضاي واحد براي نشمين خانواده و پذيرايي از مهمان استفاده مي‌شود، بهتر است فضاي آشپزخانه از استقلال بيشتري برخوردار باشد و فضاي پخت و پز و شست و شوي ظروف، از محل نشستن مهمانان قابل رويت نباشد. در هر صورت بايد دقت نمود كه صداي ناشي از آماده‌سازي، پخت مواد غذايي و صداي ناشي از شست و شوي ظروف و ... و نيز بو، بخار آب و چربي ناشي از پخت غذا، مشكلي براي فضاهاي همجوار ايجاد نكند. به همين دليل لازم است براي آشپزخانه نور و تهويه مستقل درنظر گرفته شود.
غذاخوري خانوادگي
در طرح يك خانه مي‌توانيم فضاي كوچكي را براي صرف غذاي افراد خانواده در نظر بگيريم، اين فضا بايد به آشپزخانه نزديك باشد تا سرو غذا و جمع كردن سفره به آساني صورت گيرد. و نيز، بايد از ديد و منظر مناسب برخوردار بوده، با نشيمن خانوادگي رابطه‌ي راحتي داشته باشد.
در خانه‌هاي كوچك ممكن است براي غذاي خانواده و مهمان از يك فضا استفاده شود. در اين صورت، فضاي غذا خوري بايد جداي آشپزخانه طراحي شود.
فرهنگ صرف غذا و پذيرايي از مهمان در مناطق مختلف كشور با هم متفاوت است
