بخشی از مقاله

مقدمه
تنوع مؤسسات و گوناگونی فعالیتهای مختلف اقتصادی در پهنه جهان ، دانش و حرفه حسابداری را بر آن داشته تا در قالب مبانی و اصول عمومی، راه حلهای متناسبی را براینگهداری حسابهای فعالیتهای گوناگون، به نحوی فراهم آورد که صورتهای مالی مؤسسات تصویر گویاتری از نتایج

عملیات و وضعیت مالی ارائه دهند.
ارجاع طرحهای ساخت و ساز ابنیه، تأسیسات و تجهیزات بزرگ از طرف کارفرمایان عمومی و خوصی به پیمانکاران مختلف، انعقاد قراردادهای بلند مدت پیمانکاری برای اجرای طرحهای یاد شده و انجام دادن فعالیتهای ساخت و ساز در قالب این قراردادها توسط پیمانکاران، یکی از فعالیتهای عمده اقتصادی است که نیازمند روشهای مناسب ثبت و ضبط معاملات و فعالیتهای مالی، تهیه و تنظیم گزارشهای درون سازمانی، اندازه گیری و شناخت درآمد و در نهایت تهیه و ارایه صورتها

ی مالی متناسب برای پیمانکاران و کارفرمایان است.
حسابداری پیمانکاری یکی از مقولاتی است که مراجع حرفه ای، پژوهشگران و مؤلفان حسابداری در کشورهای پیشرفته و همچنین در سطح بین المللی استانداردهای حسابداری خاصی برای آن وضع شده است در کشور ما نیز از سالها پیش مبحث حسابداری پیمانکاری در کتابها و نش

ریات گوناگونی مورد بحث قرار گرفته و کوشش شده است در چار چوب روشها و رویه های متداول و استانداردهای حسابداری کشورهای پیشرفته، راه حلها و روشهای مناسبی برای نگهداری حسابها، شناسایی و اندازه گیری سود عملیات پیمانکاری و تهیه و ارائه صورتهای مالی مؤسسات پیمانکاری در قالب مناسبات حقوقی، ساز و کارها و الزامات محیطی حاکم بر این فعالیت عمده اقتصادی عرضه شود.

ویژگیهای صنعت و قراردادهایبلند مدت پیمانکاری
مؤسسات بخش عمومی و خصوصی، اجرای عملیاتی نظیر سد سازی، راه سازی، اسکله و بندر سازی، نصب خطوط پستهای فشار قوی و انتقال نیرو، کشتی سازی، هواپیما سازی، ساختن فیلمهای سینمایی و قطعات پیچیده وسایل و تجهیزات را با قرارداد به مؤسسات پیمانکاری واگذار می کنند:
ارکان اصلی پیمانکاری
در هر نوع پیمانکاری سه رکن اصلی وجود دارد:
کارفرما
کارفرما، شخص حقیقی یا حقوقی است که اجرای عملیات معینی را به پیمانکار واگذار می کند. کارفرما که تأمین کننده منابع مالی طرح است برای مطالعه، طراحی و نظارت بر اجرای عملیات موضوع پیمان معمولا از خدمات مهندسان مشاور بهره می گیرند جانشینان یا نمایندگان قانونی کارفرما در حکم کارفرما محسوب می شوند.
پیمانکار
پیمانکار، شخصی حقیقی یا حقوقی است که مسئولیت اجرای کامل عملیات موضوع پیمان را تا تکمیل نهایی آن به عهده می گیرد .پیمانکار معمولا به منظور آسان کردن اجرای قسمت یا قسمتهای خاصی از عملیات موضوع پیمان قراردادهایی را با پیمانکاران جزء منعقد می کند.
قرارداد
قرارداد، رابطه ای حقوقی بین پیمانکار و کارفرما است که منشاء تعهد و التزام بر

ای طرفین می باشد کارفرما برای انجام دادن موارد زیر معمولا قراردادهایی را با مؤسسات مشاوره ای یا پیمانکاری منعقد می کند.
الف- مطالعات بنیادی و تحقیقاتی طرح
ب- تهیه طرح
ج- اجرای طرح
د- نظارت بر اجرای طرح


طول مدت اجرای قراردادهالی پیمانکاری معمولا بیش از یکسال است، یعنی تاریخ شروع و تکمیل فعالیت موضوع آن در دوره های مالی متفاوتی قرار می گیرد اما طول مدت اجرای قرارداد نباید به عنوان عامل مشخصه یک قرارداد بلند مدت پیمانکاری محسوب شود .در قراردادهایی که طی مدتی کمتر از یکسال تکمیل می شود. اگر فعالیت انجام شده آنقدر اهمیت داشته باشد که عدم شناسایی درآمد و هزینه در یک دوره مالی، نتایج عملیات را مخدوش کند قرارداد باید بلندمدت به شمار آید، مشروط بر آنکه در طول دوره های مالی مختلف رویه یکنواختی در اجرا به کار گرفته شود.

انواع قراردادهای پیمانکاری
• قرارداد براساس واحد بها
درقرارداد براساس واحد بها، پیمانکار تعهد می کند عملیات موصوع پیمان را براساس مبلغ معینی که برای واحد هرکار پیشنهاد کرده است انجام دهد. در این قرارداد برای محاسبه ضریب پیمان، مبلغی را که پیمانکار براساس قیمتهای واحد مورد نظر برای مجموع کار محاسبه و پیشنهاد کرده است با برآورد مصوب مقایسه می کنند و اختلاف آن را به عنوان اضافه یا تخفیف در نظر می گیرند با اعمال این درصد تخفیف یا اضافه بر روی برآورد مصوب، هزینه کار قیمتهای واحد قرارداد بدست می آید.
• قرارداد مقطوع
در مواردی ممکن است کار مورد نظر یا قسمتی از آن به صورت مبلغ قطعی به پیمانکار واگذار شود در قرار داد مقطوع پیمانکار توافق می کند عملیات موضوع پیمان را در برابر مبلغی به عنوان بهای کل کار انجام دهد.
• قرارداد امانی
در این نوع قرارداد مخارج مجاز یا تعیین شده در قرارداد به پیمانکار پرداخت می شود و در ازای خدماتی که انجام داده است درصد معینی از مخارج یا حق الزحمه ای ثابت دریافت می کند.
• قرارداد براساس مواد و دستمزد
این نوع قرارداد مشابه قرارداد امانی است و طبق آن پیمانکار توافق می کند عملیات موضوع پیمان را در ازای دریافت دستمزد با نرخ ساعتی معین و قیمت مواد و مصالح و سایر مخارجی که کرده است انجام دهد پیمانکار نرخ ساعتی دستمزد را براساس بازیافت دستمزد و هزینه های غیر مستقیم و سود مورد انتظار تعیین می کند.
• قرارداد مدیریت اجرا


در این نوع قرارداد پیمانکار دربرابر دریافت حق الزحمه معمولا مقطوع، مدیریت اجرای طرح را به عهده می گیرد در قراردادمدیریت اجرا تأمین مصالح، ماشین آلات و تجهیزات و نیروی انسانی مستقیم و سایر نیازهای انجام کار، به استثنای هزینه مدیریت کار بر عهده کارفرما است.
در هر یک از قرارداد ها می توان )الف( مبلغ قرارداد را براساس تغییر شاخص قیمتها تعدیل کرد، )ب( در طول اجرای طرح شرایط قرارداد را با توجه به تغییر مقادیر کار یا نوع

مصالح، مدت پیمان یا بنابرتراضی طرفین قرارداد تغییر داد، )ج( برای ایجاد انگیزه و تشویق پیمانکار به اتمام کار قبل از موعد مقرر، پاداش و برای جلوگیری از تأخیر در اجرای عملیات جرایمی در نظر گرفت.
ویژگیهای صنعت پیمانکاری
- 1اجرای عملیات موضوع پیماناز طریق عقد قرارداد به پیمانکار واگذار می شود و مدت اجرای طرح معمولا به بیش از یک دوره مالی تسری می یابد.
- 2عملیات اجرایی پیمان مستلزم خدمات مشاوره است که معمولا کارفرما یا خود به تنهایی آن را انجام می دهد و یا به مهندسان مشاورواگذار می کند.
- 3فعالیتهای پیمانکاری برخلاف سایر فعالیتهای تولیدی که معمولا در فضای کارخانه انجام می شود در محل اجرای طرح که کارفرما در اختیار پیمانکار قرار می دهد، صورت می گیرد.
- 4قرارداد پیمانکاری معمولا به ساختن یک دارایی خاص می انجامد.
- 5قرارداد پیمانکاری پس از انجام تشریفات مناقصه و در مواردی از طریق ترک مناقصه یا توافق قیمت، به پیمانکار واگذار میشود.
- 6مبلغ قرارداد بتدریج در طول دوره اجرای طرح از طریق تنظیم صورت وضعیت به پیمانکار پرداخت می شود.
- 7اگرچه پرداخت مخارج اجرای طرح به عهده پیمانکار است اما کلیه کارها و تدارکاتی که بهای آنها پرداخت شده است در طول اجرای طرح به کارفرما تعلق دارد.
- 8مخارج پیمان و مبلغ صورت وضعیت های تأیید شده، در طول اجرای طرح انباشته می شود و این امر مدیریت، حسابداری و حسابرسی قراردادهای پیمانکاری را دشوار می سازد.
- 9کارفرما برای جبران خسارتهای احتمالی و اطمینان از مسئولیت پذیری پیمانکار، علاوه بر پوششهای بیمه ای معمولا ضمانتنامه های متعددی نیز از پیمانکار می گیرد.
- 10موضوع عملیات پیمان در دو مرحله موقت و قطعی به کارفرما تحویل می شود.
- 11پیمانکار در طول اجرای طرح، به ویژه در قراردادهای مقطوع، با خطرات ذاتی از جمله حوادث قهری و غیر مترقبه مواجه است.
انواع خدمات مورد پیمان
خدمات مشاوره ای شامل مطالعه، طراحی و نظارت فنی بر اجرای طرح
پیمانکاری اجرا شامل عملیات ساخت، نصب و راه اندازی طرح، کارهای خدماتی و عملیات اجرایی یاد شده را می توان به سه روش زیر به مؤسسات پیمانکاری واگذار کرد:
الف - اجرای طرح . در این روش، پیمانکار بدون آنکه موظف به انجام مطالعه و تهیه طرح باشد، اجرای عملیات موضوع پیمان را تعهد می کند.
ب - مشاوره و اجرای طرح. در این روش، که در اصطلاح کلید در دست نامی

ده می شود پیمانکار اجرای مجموعه خدمات مشاوره، طراحی و ساخت را به عهده می گیرد. یعنی، علاوه بر عملیات اجرایی تعهد می کند که تمام یا بخشی از خدمات مطالعه و تهیه طرح را نیز انجام دهد.
ج - مدیریت اجرای طرح. در این روش، پیمانکار تنها مدیریت اجرای طرح را به عهده می گیرد. یعنی، تأمین مصالح، ماشین آلات و تجهیزات و نیروی انسانی مستقیم و سایر هزینه های انجام کار در طول اجرای طرح به عهده کارزفرما است.


مراحل اجرای طرح


مراحل اجرای طرحهای بلند مدت پیمانکاری در مؤسسات بخش عمومی و خصوصی تفاوت ماهوی ندارد و مؤسسات بخش خصوصی در اجرای عملیات پیمانکاری کمابیش از تشریفات مورد عمل در بخش عمومی پیروی می کنند. طرحهای بلند مدت پیمانکاری معمولا در سه مرحله مطالعات مقدماتی، مطالعات تفصیلی و اجرا و نظارت انجام می شود.
مرحله اول: مطالعات مقدماتی طرح
- 1مطالعات شناسایی طرح
مطالعات این مرحله شامل تحقیقات و بررسی های مربوط به تعیین هدف طرح، شناخت اجزای تشکیل دهنده، داده ها و ستانده ها همچنین امکانات فنی و اجرایی طرح با توجه به نوع مصالح ساختمانی، ماشین آلات و تجهیزات، نیروی انسانی، سایر امکانات و محدودیتها و بالاخره حجم سرمایه گذاری، طول مدت اجرای طرح، تشخیص و بررسی اجمالی گزینه های احتمالی و توجیه فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی طرح است.
- 2تهیه طرح مقدماتی
پس از اتمام و تصویب گزارش شناخت طرح، اقدامات مربوط به تهیه طرح مقدماتی بوسیله کارفرما آغاز می شود. مطالعات این مرحله شامل تحقیقات، بررسیها و آزمایشهای لازم به منظور طراحی و تهیه نقشه های مقدماتی و مشخصات کلی طرح و انجام مطالعات برای گزینه یابی، انتخاب مناسبترین گزینه و توجیه پذیری آن است.
مرحله دوم: مطالعات تفصیلی طرح
- 1تهیه نقشه های تفصیلی
طراحی تفصیلی و اجرایی طرح شامل بررسیها، تحقیقات، کاوشهای سطحی وزیر سطحی، نقشه برداریها، طراحیهای دقیق و آزمایشهای لازم به منظور تعیین مشخصات فنی طرح، مقادیر دقیق کار، برنامه زمانی اجرای کار، منابع تهیه مصالح و تهیه نقشه های تفصیلی و اسناد و مشخصات اجرایی طرح برای گزینه انتخابی است که در مرحله طرح مقدماتی پیشنهاد و توجیه شده است.
- 2تهیه اسناد و مدارک مناقصه


اسناد مناقصه شامل شرایط عمومی و خصوصی پیمان، مشخصات فنی عمومی و خصوصی، مقادیر کار و برآورد هزینه اجرای طرح یراساس آخرین فهرست بها، استعلام یا بوسیله مشاور از روی نقشه های کلی و تفصیلی است. اسناد و مدارک مناقصه باید به شکلی تنظیم و فراهم شود که پیمانکار در صورت تمایل به شرکت در مناقصه، بدون هیچ گونه ابهامی بتواند براسا

س آنها، مبلغ پیشنهادی خود را برای اجرای طرح به سادگی و دقت محاسبه کند.
مرحله سوم: اجرای طرح
دعوت از پیمانکاران برای اجرای طرح
پس آماده شدن اسناد و مدارکمناقصهو اطمینان از مهیا بودن زمین یا محل اجرای طرح، به یکی از راههای زیر از پیمانکاران برای اجرای طرح دعوت می شود:
مناقصه عمومی در این روش، با چاپ آگهی در روزنامه ها از پیمانکاران برای اجرای طرح دعوت می شود
مناقصه محدود در این روش، دعوتنامه شرکت در مناقصه برای پیمانکارانی فرستاده می شود که صلاحیت آنها برای شرکت در مناقصه قبلا تعیین و نام آنها در فهرست واجدین شرایط شرکتهای پیمانکاری درج شده باشد. مقررات مربوط به مناقصه عمومی درصورتی که با مقررات مناقصه محدود مغایر نباشد در مناقصه محدود نیز باید رعایت شود.
ترک مناقصه در صورتی که به علت وجود شرایط خاص، براساس گزارش توجیهی کارفرما و بنا به تشخیص هیئت ترک مناقصه، انجام مناقصه میسر و یا به مصلحتنباشد پیمانکار از طریق ترک مناقصه انتخاب می شود.
- 2 - 1فروش یا توزیع اسناد و مدارک مناقصه
دردعوتنامه شرکت در مناقصه محل فروش و یا توزیع اسناد مناقصه مشخص می شود. هر یک از پیمانکاران که براساس مراتب یاد شده واجد شرایط و مایل به شرکت در مناقصه باشند اسناد و مدارک مناقصه را از کارفرما یا مهندسان مشاور خریداری می کنند و برای بررسی و مطالعه در اختیار کادر فنی خود قرار می دهند.
- 3 - 1شرکت در مناقصه


چنانچه کادر فنی پیمانکار پس از مطالعه اسناد و مدارک مناقصه، اجرای طرح را با توجه به امکانات پیمانکار، عملی و اقتصادی تشخیص دهد و پیمانکار تمایل به شرکت در مناقصه داشته باشد قیمت کل کار را از روی نقشه ها محاسبه و با افزودن سود مورد انتظار به آن پسشنهاد می کند. قیمت پیشنهادی نباید به صورت تخفیف یا افزودن بر ارقام برآوردی مندرج در اسناد و مدارک مناقصه باشد . هریک از پیمانکاران برای تضمین اجرای طرح به قیمتی که پیشنهاد کرده اند باید ضمانتنامه ای از بانک دریافت و به کارفرما تسلیم کنند. قیمت پیشنهادی پیمانکار برای اجرای

طرح، همراه با سایر اسناد ذکر شده در آگهی مناقصه، در دو پاکت جداگانه، پاکت الف حاوی اسناد مناقصه از جمله ضمانتنامه شرکت در مناقصه و پاکت ب حاوی قیمت پیشنهادی، در موعد مقرر به دستگاه مناقصه گزار تسلیم می شود.
- 4 - 1انتخاب پیمانکار
دستگاه مناقصه گزار پس از اتمام مدت مناقصه، کمیسیون تعیین برنده مناقصه را تشکیل می دهد. این کمیسیون هنگام گشودن پیشنهادها نخست پاکت الف را باز می کند و پس از بررسی چنانچه مدارک این پاکت کامل باشد و پیمانکار تمامی شرایط مندرج در آگهی مناقصه را رعایت کرده باشد . کلیه مدارک را ارسال کرده باشد پاکتهای ب را که حاوی برگ پیشنهاد قیمت است باز می کند. پس از گشودن پاکتهای ب قیمت پیشنهادی پیمانکار واجد شرایط مشخص می شود. آنگاه این قیمتها از مبلغ کمتر به بیشتر مرتب شده و در جدول مقایسه پیشنهادها درج می شود.
کمیسیون مناقصه با رعایت مفاد آیین نامه تعیین برنده مناقصه و سایر مقررات و دستور عمل ها، پس از ارزیابی پیشنهادهای رسیده از بین پیشنهادهایی که تمامی شرایط مناقصه را دارا باشند و از لحاظ قیمت خارج از اعتدال نباشد، مناسبترین پیشنهاد را از نظر مالی و سایر شرایط انتخاب و به عنوان برنده مناقصه معرفی می کند.
- 2انعقاد قرارداد پیمانکاری
پس از آنکه پیمانکار از طریق مناقصه عمومی، مناقصه محدود و یا ترک مناقصه انتخاب شد قرارداد پیمانکاری براساس قیمت پیشنهادی او تنظیم می شود و عملیات اجرایی پیمان به ترتیب زیر انجام می گیرد:
-1-2گرفتن ضمانتنامه حسن انجام تعهدات
پیمانکار قبل از بستن قرارداد، باید برای تضمین حسن انجام تعهدات خود معادل پنج درصد(%5)مبلغ اولیهپیمان، ضمانتنامه از بانک بگیرد و یا سپرده نقدی به حساب کارفرما واریز کند.بانک برای صدور ضمانتنامه انجام تعهدات علاوه بر وثیقه و کارمزد معمولا ده درصد (%10) مبلغ ضمانتنامه را به عنوان سپرده نقدی از پیمانکار مطالبه می کنند.
- 2 - 2تنظیم قرارداد پیمانکاریپس از آنکه ضمانتنامه انجام تعهدات به کارفرما تسلیم شد قرارداد پیمانکاری بین کارفرما و پیمانکار بسته می شود. هزینه تنظیم قرارداد پیمانکاری در دفتر اسناد رسمی به عهده پیمانکار است. مهمترین نکاتی که در قرارداد پیمانکاری نوشته می شود شامل نکات زیر است:
مشخصات طرفین قرارداد چنانچه پیمانکار شخص حقیقی باشد مشخصات فردی و در صورتی که حقوقی باشد نام و شماره و تاریخ ثبت آن در اداره ثبت، نام دارندگان امای مجاز برای اسناد تعهدآور در قرارداد نوشته می شود.
موضوع پیمان عبارت است از اجرای کامل عملیات موضوع پیمان براساس مفاد پیمان و مدارک و مشخصات فنی و نقشه های پیوست به آن که کلا به رویت و مهر و امضای پیمانکار می رسد و جزو لاینفک پیمان تلقی می شود و پیمانکار با اطلاع از کمیت و کیفیت آنها تعهد را پذیرفته است.
مبلغ پیمان مبلغی است که پیمان براساس آن بسته می شود و با توجه به شرایط عمومی پیمان مبلغی به آن اضافه یا از آن کسر می گردد.
تغییر مقادیر کار و کارهای جدید
مدت پیمان مدتی است که پیمانکار تعهد می کند طی آن موضوع عم
الف - مدت تشکیل و تجهیز کارگاه
ب - مدت اجرای عملیات که از پایان مدت تشکیل کارگاه آغاز می شود
شروع پیمان عبارت است از تاریخ اولین صورت مجلس تحویل کارگاه که پس از مبادله پیمان تنظیم می شود.
تأییدات و تعهدات پیمانکار
تعهدات و اختیارات کارفرما
دوره تضمین کارها حسن انجام عملیات موضوع پیمان از تاریخ تحویل موقت برای مدتی که در قرارداد مشخص شده تضمین می شود. هزینه بهره برداری و نگاهداری عملیات موضوع پیمان در دوره تضمین به عهده کارفرماست.
نظارت در اجرای عملیات
تعدیل آحادبها در صورتی که به قیمتهای پیمان تعدیل آحاد و مابه التفاوت تعلق گیرد قیمتهای واحد مربوط به عملیات پیمان براساس تغییرات شاخص هر دوره تعدیل می شود.
پیش بینی آموزش نیروی انسانی
جبران خسارت اگر کسی به انجام دادن امری یا خودداری از انجام دادن امری تعهد کند در صورت تخلف مسئول جبران خسارت طرف مقابل است مشروط بر اینکه جبران خسارت تصریح شده باشد و یا بر حسب قانون موجب ضمان باشد.
- 3 - 2 ابطال ضمانتنامه شرکت در مناقصه
پس از امضای قرارداد، کارفرما به بانک دستور می دهد که ضمانتنامه شرکت در مناقصه را آزاد کند. در صورتی که ضمانتنامه در مناقصه قبل از تاریخ سررسید آزاد شود، بانک ضامن با توجه به تاریخ سررسید، بخشی از هزینه کارمزد را به حساب پیمانکار برگشت می دهد.
- 4 - 2تسلیم ضمانتنامه پیش پرداخت
کارفرما طبق قرارداد موافقت می کند به منظور تقویت بنیه مالی و تکمیل تجهیزات پیمانکار درصدی از مبلغ اولیه پیمان را در مقابل ضمانتنامه بانکی به وی پیش پرداخت کند. بانکها معمولا برای صدور ضمانتنامه پیش پرداخت علاوه بر وثیقه و کارمزد ده درصد (%10) مبلغ ضمانتنامه را به عنوان سپرده نقدی از پیمانکار مطالبه می کنند.


- 5 - 2تأدیه پیش پرداخت
پس از آنکه ضمانتنامه پیش پرداخت به کارفرما تسلیم شد پیمانکار پیش پرداخت را از کارفرما می گیرد و با منابع مالی خود تلفیق و عملیات اجرایی پیمان را شروع می کند. میزان پیش پرداخت متعلق به کارهای پیمانکار در حال حاضر بیست درصد (%20) مبلغ اولیه پیمان است.

 


- 3عملیات اجرایی
پیمانکار موظف است کارها را طبق پیمان و دستورهای دستگاه نظارت در حدود مشخصات اسناد و مدارک پیوست پیمان انجام دهد. مراحل عملیات اجرایی پیمان به شرح زیر است:
- 1 - 3 ایجاد کارگاه
دفتر مرکزی مؤسسات پیمانکاری عموما در تهران یا مراکز استانها قراردارد. پس از بستن قرارداد معمولا کارگاهی در محل اجرای هر طرح احداث می شود که عملیات اجرایی پیمان را به عهده دارد.
- 2 - 3 تخصیص تنخواه گردان به کارگاه
پس از تأسیس و ایجاد کارگاه، بخشی از مخارج اجرای طرح از محل تنخواه گردانی که پیمانکار به هر کارگاه تخصیص می دهد پرداخت می شود. بدین منظور معمولا حساب بانکی در نزدیکترین شعبه بانک در محل اجرای طرح گشایش می یابد که برداشت از آن معمولا با امضای رئیس کارگاه یا شخص معینی که پیمانکار انتخاب می کند مجاز خواهد بود.
- 3 - 3مخارج اجرای طرح
دوره ای که طی آن مخارج مربوط به قرارداد شناسایی می شود با امضای قرارداد آغاز می شود و با تکمیل آن پایان می یابد. مخارج قبل از انعقاد قرارداد در صورتی که قابل تشخیص و شناسایی باشد به حساب پیمان انتقال می یابد، در غیر اینصورت، جزو هزینه های دوره وقوع محسوب خواهد شد.
- 4 - 3مخارج اجرای طرح بوسیله کارگاه
مخارجی که کارگاه به انجام آن مجاز است بتدریج از محل تنخواه گردانی که در اختیار رئیس کارگاه قراردارد پرداخت می شود. در پایان ماه یا هر زمان مشخص دیگری گزارش مخارج کارگاه همراه با اسناد مخارج به دفتر مرکزی فرستاده می شود.

- 5 - 3مخارج اجرای طرح بوسیله دستگاه مرکزی
مخارج اجرای طرح پس از تجهیز کارگاه بوسیله دفتر مرکزی و کارگاه پرداخت می شود. مخارجی که کارگاه مجاز به انجام دادن آن نیست یا امکان انجام دادن آن در محل اجرای طرح وجود ندارد از طریق دفتر مرکزی انجام می گیرد.مخارج انجام شده در یک واحد پیمانکاری را می توان به شرح زیر تفکیک کرد:
- 1مخارجی که مستقیم به یک پیمان خاص مربوط می شود.
- 2مخارج سربار یا بالاسری که بین پیمانها مشترک است و مستقیم به فعالیت پیمانکاری مربوط نمی شود.
- 3هزینه های غیر مرتبط با پیمانها.
- 4تنظیم و پرداخت صورت وضعیت کارها
در مؤسسات پیمانکاری برخلاف سایر مؤسسات تولیدی مبلغ قرارداد هنگام پایان و تحویل کار به پیمانکار پرداخت نمی شود بلکه در فواصل معینی از کارهای انجام شده صورت وضعیت تهیه و برطبق شرایط پیش بینی شده در قرارداد، وجه آن بوسیله کارفرما به پیمانکار پرداخت می شود.
- 1 - 4تنظیم صورت وضعیت موقت کارها
دستگاه نظارت معمولا در فواصل معینی با کمک نماینده پیمانکار بر مبنا پیشرفت واقعی کارها، صورت وضعیت تمام کارهایی را که پیمانکار از شروع کار تا تاریخ تنظیم صورت وضعیت انجام داده است و همچنین وضعیت مصالح پای کار را تعیین و پس از تأییدبراساس نرخهای پیمان تقویم و تسلیم کارفرما می کند.
- 2 - 4پرداخت وجه صورت وضعیت کارها
کارفرما پس از رسیدگی صورت وضعیت و وضع مبالغ زیر که بر طبق قانون یا قرارداد ملزم به کسر آن است تتمه قابل پرداخت را با تنظیم سند حداکثر ظرف ده روز با صدور چک به پیمانکار پرداخت می کند.
- 1وجوهی که بابت صورت وضعیت قبلی پرداخت شده است.
%10 -2وجه الضمان یا سپرده حسن انجام کار.
- 3اقساط پیش پرداخت
%5 -4مالیات تکلیفی موضوع ماده 104 قانون مالیاتهای مستقیم
%6 -5حق بیمه قرارداد طرحهای عمرانی
%3 -6مالیات بر ارزش افزوده
- 7سایر کسور بر طبق قانون یا قرارداد


- 5تحویل موقت
پیمانکار پس از آنکه حداقل 97 درصد از عملیات موضوع پیمان را طبق مشخصات و نقشه ها و سایر اسناد و مدارک منضم به پیمان را انجام داد در صورتی که باقیمانده و یا نقایص کارهای مربوط به قسمت عمده ای از یک کار، اساسی و یا به صورتی نباشد که استفاده از کار انجام شده را غیر ممکن سازد می توان از طریق دستگاه نظارت تقاضای تحویل موقت ک

رده و نماینده خود را برای عضویت در کمیسیون تحویل موقت معرفی کند و در عین حال انجام دادن کارهای جزیی باقیمانده را نیز تقبل کند.
- 1 - 5 برچیدن کارگاه
پیمانکار موظف است پس از تحویل موقت کلیه ماشین آلات و مصالح اضافی متعلق به خود را طی مدت مناسبی که مورد قبول دستگاه نظارت باشد از محل خارج کند. همچنین پیمانکار باید نسبت به برچیدن و تخریب کارگاه و خارج کردن مواد حاصل از آن اقدام کند. هزینه های مربوط به برچیدن کارگاه کلا به عهده پیمانکار است و مصالح حاصل از تخریب نیز به وی تعلق دارد.
- 2 - 5ابطال ضمانتنامه انجام تعهدات
حداکثر تا پانزده روز از تاریخ تحویل موقت، صورت وضعیت موقتی بدون منضور داشتن هیچ نوع مصالح پای کار تنظیم می شود. هرگاه براساس این صورت وضعیت پیمانکار بدهکار نباشد و یا جمع بدهی او از نصف کسور وجه الضمان کمتر باشد ضمانتنامه انجام تعهدات بلافاصله پس از تصویب صورت مجلس موقت آزاد می شود.
- 3 - 5ابطال ضمانتنامه پیش پرداخت
ضمانتنامه پیش پرداخت تا پایان مدت پیمان معتبر است و مبلغ آن با پرداخت صورت وضعیتها به تدریج کاهش می یابد به نحوی که کل پیش پرداخت با آخرین صورت وضعیت موقت مستهلک می شود.
- 4 - 5 تهیه صورت وضعیت قطعی
به محض آنکه تحویل موقت کارها انجام گرفت دستگاه نظارت با همکاری پیمانکار به اندازه گیری و تهیه صورت وضعیت قطعی کارهای انجام شده خواهد پرداخت.
- 5 - 5تهیه صورتحساب قطعی پیمان
صورتحساب قطعی پیمان براساس صورت وضعیت قطعی تهیه می شود و مبلغ آن شامل مبلغ صورت وضعیت قطعی و مبالغی است که براساس قرارداد و اسناد و مدارک پیوست به آن به مبلغ مزبور اضافه و یا از آن کسر شده است.
صورتحساب قطعی که به ترتیب بالا تنظیم می شود مأخذ تصفیه حساب نهایی پیمانکار خواهد بود و پس از امضای آن از طرف کارفرما و پیمانکار برای طرفین قطعی بوده و هرگونه اعتراضی نسبت به آن بلااثر خواهد بود.
هرگاه براساس صورتحساب قطعی، پیمانکار بستانکار یا بدهکار باشد در مدت یک ماه از تاریخ امضای صورتحساب قطعی این بدهی یا طلب باید تصفیه شود.
- 6 - 5تعیین سود پیمان و بهای تمام شده دارایی تکمیل شده
در این مرحله یا مرحله دیگری که کل قرارداد یا بخش عمده ای از آن تکمی

ل شده و دارایی آماده بهره برداری است سود یا زیان پیمان در دفاتر پیمانکار و بهای تمام شده دارایی تکمیل شده در دفاتر کارفرما محاسبه و تعیین می شود.

 


- 7 - 5استرداد نصف سپرده حسن انجام کار
چنانچه پیمانکار قبلا وجه سپرده حسن انجام کار را در مقابل ضمانتنامه دریافت نکرده باشد نصف آن بلافاصله پس از تصویب صورت وضعیت قطعی از طرف کارفرما به پیمانکار مسترد می شود.
- 8 - 5بهره برداری و نگاهداری عملیات موضوع پیمان
حسن انجام عملیات موضوع پیمان در دوره تضمین یعنی از تاریخ تحویل موقت برای مدتی که در قرار داد مشخص شده است تضمین می شود. اگر در این دوره معایب و نقایصی در کار مشاهده شود که ناشی از عدم رعایت مشخصات مذکور در مدارک پیمان و یا بکاربردن مصالح بد و نامرغوب باشد پیمانکار مکلف است آن معایب و نقایص را به هزینه خود رفع کند. در غیر اینصورت کارفرما حق دارد معایب و نقایص کار را راسا یا به هر ترتیب که مقتضی بداند رفع کند و هزینه آن را از محل تضمین پیمانکار یا هر نوع مطالباتو سپرده ای که پیمانکار نزد او دارد برداشت کند. هزینه بهره برداری و نگاهداری موضوع در دوره تضمین به عهده کارفرما است.
- 6تحویل قطعی
کارفرما پس از پایان دوره تضمین به تقاضای پیمانکار اعضای کمیسیون تحویل قطعی را تعیین و به پیمانکار معرفی می کند.کمیسیون مزبور مانند تحویل موقت، پس از بازدید کارها هرگاه عیب و نقصی که ناشی از کار پیمانکار باشد مشاهده نکنند تحویل قطعی را تأیید خواهند کرد و بلافاصله صورت مجلس مربوط به آن تنظیم و تصویب آن به پیمانکار ابلاغ خواهد شد.
هرگاه کمیسیون تحویل قطعی، عیب و نقصی ناشی از کار پیمانکار در عملیات موضوع پیمان مشاهده کند پیمانکار مکلف است آن معایب و نقایص را به هزینه خود رفع کند. برای این منظور کارفرما مراتب را با ذکر معایب و نقایص به پیمانکار ابلاغ می کند و وی باید حداکثر پانزده روز بعد از ابلاغ مراتب، شروع به رفع معایب و نقایص کند و آن را طی مدتی که با تراضی کارفرما معین می شود رفع نماید. هرگاه پیمانکار در انجام این تعهد کوتاهی کند کارفرما حق دارد معایب و نقایص را خود به تنهایی یا به هر ترتیب که مقتضی بداند رفع کند و هزینه آن را از محل نصف سپرده حسن انجام کار که پیمانکار نزد او دارد برداشت کند.
- 1 - 6استرداد نصف دیگر سپرده حسن انجام کار
نصف دیگر سپرده حسن انجام کار پس از تصویب صورت مجلس تحویل قطعی از طرف کارفرما به پیمانکار مسترد می شود.

روشهای متداول شناسایی سود پیمانکاری
در حسابداری قراردادهای بلند مدت پیمانکاری موسساتپیمانکاریمیتوانندبرایحسابداریدرآمدپیمانکاری،ازسه روش پذیرفته استفاده کنند:
1. روش کار تکمیل شده Completed Contract Method ) )
2. روش درصد پیشرفت کار (Percentage- of – Completion Method ) که این استثنایی بر اصل تحقق درآمد است زیرا سود متناسب با میزان پیشرفت کار، شناسایی می شود و نه در انتهای کار، که کار تکمیل شده باشد.
3. روش شناخت درآمد به میزان مخارج قابل بازیافت
روش کار تکمیل شده

 


در این روش ، درآمد، هزینه و سود ناخالص پیمان هنگامی شناسایی می شود که کل پیمان یا بخش عمده ای از آن تکمیل شده و تنها کارهای جزئی آن باقی مانده باشد.
در این روش، مخارج و مبلغ کارکرد صورت وضعیت موقت کارها در طول اجرای طرح به حساب پیمان در دست اجرا (Contract in Process ) که مشابه کالای در جریان ساخت در سایر موسسات تولیدی است و حساب صورت وضعیتهای تائید شده یا همان حساب کار گواهی شده ( Billings on Construction in Process ) که مشابه حساب درآمد تحقق نیافته است ثبت می شود.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید