بخشی از مقاله
اهمیت نور در معماری و تاثیر آن بر روان انسان
چکیده
محیط زندگی مارا نور فراگرفته است و ماآن رااز طریق دیدن و حس بینایی درک می نماییم. نور یکی از اساسی ترین و ضروری ترین پدیده ها در زندگی انسان است . از گذشته های دور بشر درباره پدیده ای بنام نور همواره از خود کنجکاوی نشان داده است. آنها همچنین اعتقاد به انتشار نور داشتند . چرا که مشاهده می کردند سایه انسان یا هر چیز دیگری در جهت عکس منبع نور ودر یک خط مستقیم تشکیل می شود .نور به عنوان عامل لازم زندگی انسان ،حیوان،نباتات بصورت یک نیروی غیر قابل دیدن در فضا سفر می کند، به سطح کره زمین می رسد و ما را کمک می کند تا محیط زندگی خود را ببینیم،از جمله علوم و هنرهایی که می توان به نقش نور در آن اشاره داشت ، هنر معماری است که بحث مفصلی را زمینه روند بهره گیری از نور طبیعی به خود اختصاص می دهد .
واژگان کلیدی: نور ، انسان، فضا، معماری
1
مقدمه
براساس این طرز فکر،طراحی معماری میتواند به عنوان((هنر جایگزینی وکنترل منابع نور در فضا)) مورد توجه قرار گیرد. ابزارها، بخش ها، طرح ها ارزیابی های متداول ما به طور کامل این جنبه را مورد توجه قرار ندادند؛ حتی مدل مقیاس نیز کار چندانی انجام نداد، به هنگام طراحی یک نقشه، غالبا نور، یکی ازمسائل، دارای حداقل کنترل ودر نتیجه، یکی از مهم ترین موضوعات محسوب می شود. فقط باید از تجربیات طولانی مدت ومشاهدات دقیق موقعیت های واقعی متشکر باشیم که ما را به ساخت ((کاتالوگ های)) ما در زمینه منابعی قادر ساخت که توانستیم قیاس خود را وسعت بخشیم.
نور وانسان
نور نماد عقل الهی و منشا تمام پاکی ها و نیکی هاست و خارج شدن انسان از تاریکی جهل و تابیده شدن نور معرفت ، در اثر تابیده شدن نور الهی به نور الهی به درون کالبد مادی ، یعنی جایگاه نفس آدمی ، در وجودش همواره یک هدف نهایی می باشد که انسان به رشد و تکامل معنوی می رسد در نتیجه برای نمایش این تمثیل در معماری اغلب بنا های مذهبی ، نور به عنوان عنصری بارز و مستقل از سایر عناصر و مفاهیم به کار رفته در ساختمان به کار گرفته می شود به گونه ای فضا های عمیق و تاریک ، که شعاع های آن بطور واضح در داخل کالبد مادی و تاریک حجم قابل مشاهده است کلیسا های قرون وسطی ویا مساجد اسلامی که با عناصر نور مزین شده اند به خوبی قادر به انتقال یک حس روحانی و معنوی می باشند . انسان در چنین فضا هایی که با نور ضعیف روشن می شوند با مشاهده سایه های مبهم از اشیا ء و احجام در ذهن خود به کامل کردن تصاویر پرداخته و با این عمل به نوعی خلسه فرو می رود که نتیجه آن یک حس نزدیکی به منبع وجود هستی در درونش پیدا می شود.
داشتن روند بهره گیری از نور خورشید به اندازه روند شکل گیری مصالح و یا شکل های مختلف زیر بنایی ساختمان جهت طراحی بسیار لازم می باشد . اولین تاریخی که ما از آن اطلاع داریم . سده ی سوم هزاره چهارم ق.م می باشد که در آن زمان جهت کسب نور و سایه از ایجاد اختلاف سطح در دیواره های خارجی استفاده می کردند.
نور ،احساس ومعماری
نور شفافترین ، نرمترین، آسانترین، و ارزانترین، مواد ساختاری موجود در تولید کیفیت ها و اشیای مورد نیاز محیط انسانی است ، چیزی است که امکان شخصیت سازی و حیات بخشیدن به فعالیت های روزمره و باز نمایی زندگی در تصورات و حالات
2
روانی متغییر را فراهم می سازد . نور می تواند در فضایی خشن و بی روح همچون مبل راحتی از ما استقبال کند . به همین دلیل نور مناسب ترین ماده ساختاری است که می تواند به فعالیت های روزمره شکل ،زیبای ، لذت و راحتی ببخشد.
همچنین نور می تواند امکان خلق سیستم های محیطی هوشمند و سازگاری محیط مصنوع در اختیار ما بگذارد . کلیسای تادائوآندو نمونه مشابهی برای نشان دادن این سیستم هاست . استفاده بیانی از نور به شکلی نمادین ، فراگیر ، خشنود کننده ساده و غریزی و در عین حال ابهام آمیزی برای گشودن پنجره دنیایی خیال های بشری ، بزرگترین وظیفه نور پردازی در عصر ماست در سال های اخیر نور پردازی بیرونی هویت جالب تری ارائه کرده است ، تازگی در خور توجه دکوراسیون شهری خصوصا در مراکز مشهور تاریخی یا تجاری و فرهنگی تا باز گشت به نقش ایجاد احساس امنیت در شهرها ، همان حس قدیمی وآشنایی که آتش اولین بار به جامعه انسانی بخشید .
نور و معماری
نور اولین شرط برای هر نوع ادراک بینایی است . در تاریکی مطلق ، ما نه فضا را می توانیم ببینیم ونه فرم و رنگ اما نور تنها یک ضرورت فیزیکی نیست . بلکه ارزش روانشناختی آن یکی از مهمترین عوامل زندگی انسانی است . نور همیشه علاوه بر استفاده کاربردی دارای ارزش نمادین نیز بوده است . نور جزئی از ذات زندگی بوده و در بسیاری از فرهنگ ها نور ، یا خورشید به عنوان منبع نور ، عنصری خدایی محسوب می شد و آن را ارج می نهاده اند.
معماری بازی هنرمندانه دقیق و خیره کننده مجموعه ای از اجسام ساخته شده در زیر نور است چشم های ما برای این آفریده شده اند که فرم های را زیر نور ببینیم . این سایه است و روشن ها که فرم ها را در مقابل ما بر هنه می سازند . مکعب ، مخروط ، کره ، استوانه و هرم اولین فرم های هستند که نور آن ها را به ما عرضه می کند. تصاویر آن ها ناب ، ملموس و صریح هستند.
نور وساختمان
این مبحث روی رفتار و مکانی متمرکز است که توسط آن ها نور طبیعی وارد ساختمان می شود. نور وسیله ای است برای ایجاد فرم وفضا ،کیفیت و نیز رنگ نور بر مشاهده و درک حجم و جرم موثر است . داخل شدن نور طبیعی می تواند نتیجه تصمیمات طراحی روی نما و مقطع ساختمان باشد . نور طبیعی را می توان بر حسب اختلات کیفی مورد توجه قرار داد که از فیلتر گذاشتن ، پرده انداختن و منعکس کردن حاصل می شود . نوری که از یک طرف وارد فضا می شود ، بعد از تعدیل شدن توسط پرده با نوری که مستقیما نز بالا تابیده می شود متفاوت است. هر روی این ها با نوری که قبل از ورود به فضا در پوسته ساختمان منعکس می شود کاملا متفاوت است . مفاهیمی چون، اندازه ، موقعیت، شکل، تکرار بازشوها ، مواد سطحی ، بافت رنگ و تعدیل کردن قبل و بعد نیز در طول ورود به پوسته ساختمان همگی مربوط به بحث نور بعنوان یک ایده طراحی هستند. نور طبیعی می
3
تواند سازه ، هندسه ، سلسله مراتب و ار تباطات واحد جزء به کل ، تکراری مجرد و سیرکولاسیون به فضا ی مورد استفاده را تقویت نماید.
بازی نور در معماری شبانه
یکی از نقائص معماری و شهر سازی ما دراین است که همه طراحی ها با احتساب نور خورشید انجام می شود ، به عبارتی با تاریکی هوا تمامی خلاقیت ها هنرهایی که برای آن کوشش شده ، یکباره در تاریکی شب محو می شود . زندگی شهری و بالطبع الزامات اقتصادی مرتبط با آن ایجاب می کند که دامنه فعالیت های انسانی از طول روز گذشته و تا پاسی از شب ادامه یابد. به این ترتیب کار و فعالیت شبانه به مرور به قسمتی از زندگی شهری تبدیل می شود.
تقریبا کلیه فعالیت های شهری که قبلا در روشنایی روز امکان پذیر بوده ، اینک در شب و به کمک نور مصنوعی قابل اجراست . به عبارتی الزامات شهرنشینی ، شب را برای انسان تبدیل به روز کرده است و فضاهای شهری در این پدیده جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده اند. شب هنگام فضاهای شهری مانند خیابان ها ، میادین ، پارک ها و.... بطور فزاینده ای به عنوان فضاهای زنده ، متنوع و مملو از عبورومرور مورد استفاده قرار می گیرند. تغییرات بنیادینی که فعالیت های شبانه موجب آن شده اند ، تدریجا سیمای خاصی را به محیط تحمیل می کند که در صورت هدایت آگاهانه کیفیت زندگی شهری را بهبود می بخشد.
تجربیات سال های اخیر محققان به کمک دستاورد های علمی ، پزشکی وتکنولوژیکی ، موجب شد، ضمن ارتقای این زمینه پژوهشی ، از حالت ابتدایی و اولیه آن که روشنایی تیر چراغ برق خیابان ها است خارج و حضور هوشمندانه آن در معماری و شهر سازی گسترش یابد. قابلیت استفاده از نور مصنوعی و تاثیر آن بر ادراک انسان را می توان در دو مثال ساده یعنی نور چراغ راهنمایی و رانندگی در چهارراه ها که هر رنگ تاثیر مشخصی مانند خطر،احتیاط ویا آسودگی را به راننده و عابر القا می کنند و یا نور رنگارنگ لامپ های مهتابی طباخی ها به عنوان نشانه ای که عابرین را از فعالیت خاصی در آن مکان آگاه می سازد مشخص کرد.
اما باید اذعان کرد که سیمای شهر در شب نیز روی دیگر سکه است تا به حال به آن توجهی که در خور آن است ، نشده است . برخی از شهرهای اروپایی در زمینه مدل سازی سیمای شهری در شب پیشروتراز بقیه اند به طوری که ، بروشور هاو پوسترهای تبلیغاتی آنها ، تصاویری از زیبایی های شهر را که در دل شب تلالو دلپذیری دارد، به نمایش گذاشته اند . این اقدام زمانی امکان پذیر شده که متخصصان توانسته اند سیمای شهر را از دریچه شب ارزیابی کرده و برای آن طراحی منحصر به فردی انجام بدهند.
شهرهایی نظیرفرانکفرت ،لاپیزیک ، دوسولدرف . در آلمان در سال های اخیر علاقه به این موضوع افزایش یافته است و.... دارای یک نظام شهری شبانه هستند، شهر های پکن و شانگهای در چین برنامه ریزی خود را در این زمینه به پایان رسانده اند.
به کمک مدل سازی موفق برای سراسر شهر، هریک از فضا ها، عناصر و.... شهری برنامه خاصی برای نمایش آن در شب پیش بینی شده و همچنین ارتباط آنها با یکدیگر تحت هدایت مدل فوق فراهم شده است.در بخش معماری نیز طراحی همزمان و مدل سازی نور ، این دو را لازم وملزوم یکدیگر میسازد .نور، بخشی از مصالح ساختمانی می شود . وبا حجم وبدنه و نمای ساختمان یک پیکر رامی سازندو هر کدام دیگری را تکمیل می کند.
