بخشی از مقاله
بررسی اپیدمیولوژي استعمال سیگار در دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی جندي شاپور اهواز
چکیده
استعمال دخانیات می تواند زیان هاي جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادي به انسان وارد نماید. مصرف سیگار به عنوان یک مشکل بهداشت عمومی و یک علت قابل پیشگیري بیماري هاي غیر واگیر و مرگ هاي زودرس می باشد. تحقیق حاضر با هدف تعیین وضعیت استعمال سیگار و علل آن در دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی جندي شاپور اهواز انجام شد
روش این مطالعه ى توصیفی ـ تحلیلی به صورت مقطعی و بر روي 745 دانشجوي پسر دانشگاه علوم پزشکی جندي شاپور اهواز در پاییز 38 انجام گرفت. روش نمونه گیري تصادفی طبقه بندى متناسب و جمع آوري اطلاعات از طریق پرسش نامه بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش کاى اسکویر( ) به کمک نرم افزار استفاده شد
نتایج نتایج بررسی نشان داد که % 9/ دانشجویان، سیگاري جدید هستندو % 4/ داراي سابقه ى سیگار کشیدن بودند. ارتباط آماري معنی داري بین سیگاري شدن واحدهاي مورد پژوهش با وجود فرد سیگاري در خانواده وداشتن دوستان سیگاري مشاهده شد. همچنین بین رتبه ى تولد، بعد خانوار ، سواد مادر و پدر با استعمال سیگار ارتباط معنی دار وجود داشت. مهم ترین علت کشیدن اولین سیگار به ترتیب کنجکاوي 0/3) %)، سرگرمی و وقت گذرانی 6/9 %)، همراه شدن با جمع ( % 3/9 و نشان دادن ناراحتی 2/3 %) را بیان نمودند
نتیجه گیري: چون رفتارهاي بهداشتی اکتسابی هستند، لذا با بالابردن آگاهی و نگرش افراد در مورد مضرات سیگار می توان رفتارها و باورهاي غلط را در آن ها اصلاح و به سمت انجام دادن رفتارها و عملکردهاي بهداشتی درست سوق داد
واژگان کلیدى اپیدمیولوژي، استعمال سیگار، دانشگاه، ایران
مقدمه
سیگار کشیدن به عنوان یک علت قابل پیشگیري بیماري ها و مرگ هاي زودرس، به وسیله ى سازمان جهانی بهداشت معرفی
شده و مشکلات بسیارى براي سلامت و بهداشت عمومی ایجاد می کند. بدین علت اجراي برنامه هاي کنترل دخانیات خصوصا در دو دهه ى گذشته اهمیت ویژه اي در جهان پیدا کرده است ). در کشور ما سه بیماري غیر واگیر قلب و عروق، سوانح و حوادث و سرطان ها مهم ترین علل مرگ و میر را تشکیل می دهند. یکی از عوامل خطرساز اصلی و قابل پیشگیري بیماري هاي غیر واگیر، مصرف سیگار و دیگر مواد دخانی است .(3 بهبود سبک زندگی، کاربرد الگوهاي رفتاري مثبت و حذف عوامل منفی تأثیرگذار بر سطح سلامتی انسان، در ارتقاى بهداشت عمومی اجتماع، بسیار اثرگذار می باشد. بیش از %5 علل مرگ و میر افراد در ارتباط با سبک زندگی آن ها است. بر این اساس رفتارهاي سبک زندگی افراد در جامعه، در حفظ و ارتقاى سلامت فرد و پیشگیري از بیماري ها (نظیر اعتیاد) نقش بسیار مهمی بازي می کند (
دود سیگار حاوي بیش از 00 ماده ى شیمیایی مانند تار، منواکسید کربن، نیکوتین، سیانید هیدروژن، استون، آرسنیک، فنل ، نفتالین، کادمیوم می باشد. بسیاري از این مواد سمی هستند و حداقل 3 مورد از آن ها می تواند باعث ایجاد سرطان شود .(7 ارتباط مستقیم بیماري هاي زیادي نظیر سرطان ها، بیمارهاي قلبی عروقی، ریوي، روانی، گوارشی، سقط جنین، تأخیردر حاملگی، تولد نوزاد نارس و ... با مصرف سیگار به اثبات رسیده است. حدود % سیگاري ها در نهایت به علت مصرف سیگار دچار مرگ هاي زودرس می شوند .(8)
در آمریکا سالانه بیش از 00/00 نفر بر اثر مصرف سیگار دچار مرگ زودرس می شوند که از هر نفر، یک نفر از این طریق می میرند. ). در حال حاضر یک میلیارد و سیصد میلیون نفر % 7 از مردان و % از زنان) در جهان سیگاري هستند که چهارپنجم آن ها در کشورهاي با درآمد بسیار پایین تا متوسط هستند. گزارش هاى سازمان بهداشت جهانی نشان می دهد که سیگار دومین عامل عمده ى مرگ در جهان بوده و در سال، باعث مرگ حدود میلیون نفر می شود. تخمین زده می شود تا سال 202 این رقم به میلیون مرگ برسد ).
اثرات مضر دخانیات، منحصر به مصرف کنندگان آن نیست، بلکه اطرافیان آن ها که در محیط هاي بسته حضور دارند نیز در معرض خطر جدي قرار دارند .( 3 آمار مرگ در اطرافیان افراد سیگاري فقط در انگلستان، بیشتر از 0/00 نفر تخمین زده می شود .( 3 بررسی ها نشان می دهد که در%95 موارد شروع اعتیاد، از سیگار می باشد و لذا از روش هاى مؤثر در پیشگیرى اعتیاد، جلوگیري از مصرف سیگار می باشد.
مطالعات جهانی نشان می دهد که شیوع مصرف سیگاردر جوانان، در حال افزایش و سن شروع آن رو به کاهش است. به طوري که بیش از % 8 سیگاري ها مصرف سیگار را قبل از 8 سالگی شروع کرده اند ( ). سالیانه صدها میلیون دلار سیگار مصرف می شود که بیش از پنجاه درصد آن، در کشورهاي در حال توسعه هزینه می گردد ( 6 بر اساس پژوهشی که بر روى 8 هزار نفر سیگاري در ایران انجام شد، مشخص گردید که % 8 معتادان به سیگار در سنین 4 سالگی و کمتر از آن شروع به سیگار کشیدن کرده اند و به طور کلی مشخص شد حدود % 88 از سیگاري هاي ایراندر سنین مدرسه به سیگار کشیدن روي آورده اند(.( 7 تحقیق دیگر انجام شده در سال 384 در ایران ، درصد افراد سیگاري را در کل % 7/4 برآورد نمود که نسبت به ایالات متحده آمریکا درصد مشابهی دارد. این یافته در مقایسه با مطالعات انجام گرفته در انگلستان با شیوع % 5 و ایتالیا با شیوع % 8 از میزان کمتري برخوردار است. در طرح سلامت و بیماري که در سال 387 در ایران انجام گرفت، درصد افراد سیگاري % 1/9 برآورد گردید. همچنین مشخص شد که به طور متوسط %33/2 مردان و % 7 زنان سیگاري بوده و میانگین تعداد نخ مصرفی سیگار در روز 69/14 تعیین گردید .( 8 طبق آمار موجود، سالیانه نفر در ایران بر اثر استعمال دخانیات می میرند و همچنین سیگار باعث کاهش طول عمر به میزان سال می شود. مطالعه اي که در سال 379 در میان دانشجویان دانشگاه هاي تهران انجام شد، نشان داد که % 6/4 دانشجویان سیگار مصرف می کنند. مصرف سیگار در دانشجویان پسر % 5/4 و در دانشجویان دختر % / بود. تحقیق دیگري که در سال 38 در میان دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران انجام شد، نشان داد که 2/28% دانش آموزان 8 سال مورد مطالعه، به صورت گهگاهی سیگار مصرف می کنند. این آمار در دانش- آموزان پسر % 30/76 و در دانش آموزان دختر 5/46 % بود.
% /2 دانش آموزان به شکل روزانه سیگار مصرف می کردند. این آمار در دانش آموزان پسر % 6 و در دانش-آموزان دختر % بود ( 9 این مطالعه در میان دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی جندي شاپور اهواز، به منظور تعیین میزان شیوع استعمال سیگار و بعضی جنبه هاي اپیدمیولوژیک و دموگرافیک انجام شد . با مقایسه ى نتایج این چنین مطالعات با پژوهش هاى سایر کشورها می توان نسبت به برنامه ریزى هاى منسجم جهت پیشگیرى از استعمال سیگار اقدام نمود رو این مطالعه توصیفی ـ تحلیلی به صورت مقطعی و در پاییز سال 386 اجرا گردید. هدف این مطالعه تعیین میزان شیوع استعمال سیگار و برخی علل آن و بررسی دموگرافیک در دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی جندي شاپور اهواز بود. جامعه ى مورد پژوهش ، دانشجویان دانشکده هاي علوم پزشکی جندي شاپور اهواز بود. روش نمونه گیري تصادفی طبقه بندى متناسب و حجم نمونه 745 دانشجوي پسر بودند، به طوري که ابتدا تعداد کل دانشجویان محاسبه و سپس آمار مربوط به هر دانشکده مشخص و از طریق تقسیم جمعیت هر دانشکده به کل جمعیت دانشگاه ، وزن هر دانشکده تعیین شد. تعداد نمونه هاي هر دانشکده به صورت ضرب وزن دانشکده در کل نمونه ، مشخص و به صورت تصادفی انتخاب گردید.نمونه بردارى از دانشکده هاى بهداشت 9 %)، پیراپزشکی 2/ %)، پزشکی 7/ %)، پرستارى 8/4 %)، توان بخشی /5 %)، داروسازى 0/8 %) و دندان پزشکی (% 0/2 انجام پذیرفت. ضمنا فرمول تعیین حجم نمونه بدینشرح بود: 733 (براى اطمینان بیشتر حجم نمونه 745 تعیین شد) ابزار گردآوري داده ها پرسش نامه اي بدون نام و خود ساخته که روایی آن از طریق نظر سنجی از تعدادي اعضاى هیئت علمی تأیید شده بود. طراحی پرسش نامه با استفاده از مطالعات قبلی انجام شده در سایر نواحی وبازبینی آن ها انجام گرفته است. قسمت اول پرسش نامه شامل اطلاعات جمعیتی یا دموگرافیک با 3 سؤال ( سن ، رشته تحصیلی، شغل والدین میزان تحصیلات والدین ، تعداد فرزندان خانواده، درآمد ماهیانه خانواده و ...) و قسمت دوم سؤال مربوط به استعمال سیگار و علل مرتبط به آن ( سن شروع، عوامل تشویق کننده، عوامل ترك کننده و ...) بود. پرسش نامه به صورت خود ایفا و در کلاس درس توسط افراد مورد مطالعه تکمیل گردید. تجزیه و تحلیل داده هاى جمع آورى شده با استفاده از نرم افزارSPSS 5 انجام گردید . براى بیان وضعیت موجود در بررسی توصیفی از جداول توزیع فراوانی و یا شاخص هاى تمایل مرکزى همچون میانگین و براى بررسی ارتباط سنجی بین متغیرهاى کیفی از آزمون مجذور کاى دو (سطح معنی دارى ) و براى مقایسه میانگین دو جامعه از آزمون t استفاده شده است.
نتایج745 دانشجوى پسر مورد مطالعه قرار گرفتند.. میانگین بعد خانوار دانشجویان /08 6/57 ( ± و میانگین رتبه ى تولد آن ها 3 (± /84 تعیین شد . .با استفاده از آزمون t بین میانگین بعد خانوار و رتبه ى تولد در خانواده در گروه سیگارى ها و غیر سیگارى ها اختلاف قابل توجهی مشاهده نگردید. از نظر محل سکونت فعلی ، % 81/7 در خوابگاه دانشجویی، 6/2 در منزل استیجاري ، 1/ % با اعضاى خانواده و % /9 با سایر بستگان زندگی می کردند. از نظر محل زندگی فعلی با شیوع استعمال سیگار در دانشجویان رابطه ى قابل توجهی مشاهده نشد. جدول شیوع مصرف سیگار بر حسب سطح تحصیلات و شغل والدین در دانشجویان مورد مطالعه را نشان می دهد. بر اساس نتایج حاصله رابطه ى معنی داري میان سطح سواد والدین و مصرف سیگار در دانشجویان مشاهده نشد..همچنین بین شغل پدر و شیوع استعمال سیگار در دانشجویان رابطه ى معنی داري مشاهده نشد ولی بین شغل مادر و شیوع مصرف سیگار در دانشجویان رابطه ى فراوانی وجود داشت
اولین سیگار، محل کشیدن اولین سیگار ، تعداد نخ مصرف سیگار در شبانه روز ، چگونگی گذراندن اوقات فراغت وعلل استمرار سیگار کشیدن رانشان می دهد. بین چگونگی گذراندن اوقات فراغت با استعمال دخانیات ارتباط آماري قابل توجهی مشاهده شد P /00 % 9/7 کسانی که سیگار را تجربه کرده اند، شروع مصرف مداوم سیگار را در سنین 0-1 سال بیان کردند . % 31/5 دانشجویان سیگاري ، محل کشیدن اولین سیگار را در کوچه و خیابان ذکر کردند، % 3/2 دانشجویان سیگاري تهیه اولین سیگار را به وسیله ى خود و به وسلیه دوستان عنوان نموده اند.
براساس نتایج به دست آمده، بین وجود فرد سیگاري در خانواده با مصرف سیگار ارتباط آماري قابل توجهی مشاهده گردید /00 .( P شیوع استعمال سیگار در دانشجویان باحداقل یک فرد سیگارى در خانواده % 31/ و در دانشجویان بدون عضو سیگارى در خانواده 3/7 % بود . همچنین رابطه ى آماري معنی داري بین شیوع مصرف سیگار با داشتن دوستان سیگاري وجود دارد /00 P ).شیوع مصرف سیگار در دانشجویان با دوستان سیگارى و دوستان غیر سیگارى به % 4/9 و % 3 بود % 9 سیگارى ها در دانشجویانی مشاهده شدند که داراى دوستان سیگارى بودند.
% 62/5 دانشجویان ( با سابقه ى سیگاري ) داراي سابقه ى ترك سیگار بودند و حدود % 63/7 آن ها به عزم خود مقید بودند . % دانشجویانی که مایل به ترك سیگاربودند ، کاهش عوارض جسمانی و% 8/6 آن ها ترس از عوارض احتمالی را دلیل و انگیزه ى ترك سیگار عنوان نمودند. در خصوص بهترین دوره ى تحصیلی جهت ارائه ى اطلاعات پیرامون مضرات سیگار و عوارض آن ، دانشجویان مورد مطالعه ى راهنمایی (% 35/9 ، متوسطه (% 31/3، ابتدایی 1/8 %) و دانشگاه (% 7/6) را عنوان نمودند. درخصوص بهترین شیوه براي جلوگیري از گرایش جوانان به سیگار کشیدن ، دانشجویان تحت مطالعه به ترتیب فراهم
نمودن تفریحات سالم1/8 %) ، آموزش در مورد مضرات سیگار (% 36/7) ، مراقبتهاي خانوادگی (% 2/ ، در دسترس قرار ندادن سیگار /2 %) و بالا بردن قیمت سیگار ( %) را بیان کردند
در این مطالعه مجموعا 74 دانشجو پسر حضور داشتند. آن ها سن کمتر یا مساوي سال و 6/4 % سن بالاي داشتند. مطالعه ى حاضر نشان داد که 9/ % از دانشجویان پسر سیگاري هستند. از این تعداد حدود % 61/9 سیگاري فعال (هفته اي حداقل 7 نخ سیگار می کشند) و % 38/ سیگاري غیر فعال (هفته اي کمتر از 7 نخ سیگار می کشند) بودند. نتایج بررسی استعمال سیگار در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی یاسوج % 5/6 و دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس ). علت این تفاوت ها احتمالا به دلیل تأثیرات اقتصادى، اجتماعی ، فرهنگی و محیطی حدس زده می شود .مطالعه ى ما نشان دهنده ى بالا بودن مصرف سیگار در این قشر تحصیل کرده ى دانشجویی است که خطر عمده ى بهداشتی اجتماعی تلقی می شود. علیرغم آن که انتظار می رود در این طبقه ى اجتماعی ، شیوع استعمال دخانیات پایین باشد ، ولی این حالت مشاهده نمی شود. شاید علت این امر نبود مباحث آموزشی در خصوص مضرات سیگار به صورت مدون در کتب درسی و یا تأثیر کم آگاهی بر رفتار است. با توجه به این که سیگار در بین مواد دخانی بیشتر در دسترس عموم می باشد و قبح اجتماعی آن نیز کمتر است لذاجوانان به سادگی به استفاده از آن روي می آورند. اعتیاد به سیگار سبب ضررهاي جسمی ، اقتصادي ، اجتماعی و روانی شده. و زمینه را براي افتادن جوانان در دام اعتیاد به مواد مخدر هموار می سازد. با اتخاذ تدابیري نظیر افزایش آگاهی ها به مضرات سیگار از طریق رسانه هاي جمعی و مطبوعات و کتب درسی ، جلوگیري از قاچاق سیگار، ایجاد قوانین سخت گیرانه در خصوص استعمال سیگار، از جمله قانون دریافت غرامت توسط غیرسیگاري ها از سیگاري ها بدلیل آسیب به سلامتی، ایجاد برنامه هاي مداخله اي نظیر آموزش، ایجاد قوانین و ... توسط دولت ، افزایشقیمت سیگار، بستن مالیات سنگین بر سیگار ، منع تبلیغات سیگار، منع فروش سیگار به نوجوانان ، محدودیت توزیع و واردات سیگار ، افزایش اماکن ورزشی و تفریحگاه ها، منع استعمال سیگار در اماکن عمومی، می توان دسترسی و مصرف سیگار در اجتماع را کاهش داد ( .( 9 توصیه و تشویق دانشجویان به انجام دادن فرایض دینی همچون نماز و روزه % 83/ نقش مهمی در جلوگیري از استعمال دخانیات در آن ها دارد سال میانگین سن شروع اولین تجربه ى سیگار، 7 سالگی با دامنه 30-5 سال بود. میانگین سن شروع مصرف در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس 8 سالگی، در دانش آموزان پسر سال آخر دبیرستان هاي شهر تهران 8/14 سال، در دبیرستان هاي زاهدان 4 سالگی و در دانشجویان دانشگاه % بود علوم پزشکی یاسوج 8 24 سالگی ( % 7 موارد) بود.
مطالعات گسترده در مناطق مختلف دنیا نشان دهنده آن است تحصیلی و سابقه ى مردودى ، مخالفت با والدین، وجود فرد که بیش از 80% سیگاري ها، مصرف سیگار را قبل از سالگی شروع کرده اند ( 4 53). عوارض بیماري زایی مصرف سیگار در دوران جوانی بیشتر است و عوارض قلبی ، ریوي ، معدي و... را به دنبال دارد. همچنین اعتیاد به سیگار در این سنین زمینه ساز بیشتري براي اعتیاد به سایر مواد مخدر بوده و نیز سیگاري شدن سایر دوستان در آینده را فراهم خواهد کرد. شروع مصرف سیگار در این سنین می تواند با مواجهه فرد با مشکلات و مسئولیت هاي شغلی ، خانوادگی و اجتماعی ارتباط داشته باشد. نقش آموزش و مراقبت والدین قبل از این سنین می تواند کمک شایانی به کاهش استعمال سیگار بنماید. بررسی ها نشان می دهد افرادیکه سیگار کشیدن را در سنین پایین آغاز می کنند، احتمال تبدیل آن ها به سیگاري-هاي قهار در سنین بالا بیشتر بوده و بالا بودن وابستگی به نیکوتین احتمال ترك سیگار را کم تر و مشکل تر می کند( 7 . ( 6
یافته هاي حاصل از این بررسی حاکی از آن بود که رابطه ى آماري معنی داري بین مصرف سیگار و میزان پول توجیبی وجود ندارد. در تحقیق مسعودنیا ( ( 8 منبع تأمین پول سیگار در اکثر دانش آموزان پسر دبیرستانی شهر یزد، پول توجیبی گزارش شد. در خصوص پیشنهاد دهندگان اولین سیگار، دانشجویان مورد مطالعه ، دوستان را تعارف کننده اولین سیگار دانسته اند. نتیجه ى این پژوهش با تحقیقات رضوي و همکاران ( 7 و مسعودنیا و همکاران ( 8 ، منطبق بوده است در این پژوهش ، مهم ترین علل گرایش دانشجویان به مصرف سیگار به ترتیب حس کنجکاوي ، سرگرمی و تفریح ، معاشرت با دوستان سیگاري ونشان دادن ناراحتی بود. در مطالعات مصرف سیگار در دانش آموزان دبیرستان هاي عربستان سعودي ( 00 )، در دانشجویان پزشکی عربستان سعودي 006 ) )، در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس ( 386 ، در دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی یاسوج ( 379 و در دانش آموزان پسر دبیرستان هاي بیرجند ( ( 384 نیز مهم ترین علل استعمال سیگار تفریح و سرگرمی ، حس کنجکاوي، معاشرت با دوستان سیگاري، تظاهر به بلوغ ، افت سیگاري در خانواده، رهایی از مشکلات اجتماعی و فشارهاي عصبی بیان شده است ( 339
.(2 چون مهم ترین عامل مصرف سیگار تفریح و سرگرمی بیان شده استو جوانان عمدتا جهت ایجاد شخصیت و تظاهر به بلوغ ابتدا به صورت گهگاهی و به تدریج به صورت اکتیو به سیگار روي می آورند، لذا توصیه می شود با تصویب قوانینی در خصوص منع مصرف سیگار در اماکن عمومی و وسایل نقلیه و گسترش اماکن ورزشی ، تفرجگاه ها و سایر اماکن تفریحی از تأثیرات این عامل در شیوع مصرف سیگار در جوانان به حد قابل توجهی کاست .(3 داشتن دوست سیگاري و معاشرت با آن ها در گرایش جوانان و نوجوانان به استعمال سیگار مهم و تأثیر گذار می باشد. در این بررسی /67% دانشجویان داراي دوستان سیگاري بوده اند. لذا با توجه به ویژگی تقلید و الگو پذیري در سنین جوانی و نوجوانی، خانواده ها باید نقش مهمی در کنترل معاشرت هاي فرزندان خود ایفا نمایند. در تحقیقی بر روي آگاهی و نگرش دانش آموزان پسر دبیرستانی شهر یزد در باره مضرات سیگار ، حدود /71% آن ها تأثیر دوستان سیگاري را در اعتیاد به سیگار زیاد می دانستند(( 8 رابطه ى چشم گیرى میان سطح سواد والدین و مصرف سیگار در دانشجویان مشاهده نشد. در مطالعه ى هاشمی ) و محتشم امیري (32 نتیجه ى مشابهی به دست آمد. به نظر می رسد در این خصوص عوامل دیگري نظیر فشارهاي اجتماعی ـ روانی، دوستی و معاشرت با افراد سیگاري، کمی یا فقدان اماکن تفریحی و سرگرمی و ... نقش بارزتري را بازي می کنند.
البته این موضوع نشان دهنده ى روند رو به افزایش استعمال سیگار در خانواده هاي با سطح سواد بالا نیز می باشد. نتیجهى مطالعه ى میر احمدي زاده ( 378 برخلاف این مطالعه می باشد . (33 شیوع مصرف سیگار در دانشجویان داراى پدر با تحصیلات دانشگاهی بیشتر از دانشجویان داراى پدر با تحصیلات پایین تر (به تفکیک بی سواد، ابتدایی، راهنمایی،
دیپلم) بود. شیوع مصرف سیگار در دانشجویان داراى مادر با تحصیلات دانشگاهی کمتر از دانشجویان داراى مادر باتحصیلات پایین تر بود.
در این تحقیق بیشترین شیوع مصرف سیگار در دانشجویان داراى پدران شغل آزاد (% 6/3) و کمترین آن در دانشجویان داراى پدران بیکار (% 6/ بود که احتمالا به دلیل تأثیر مسائل اقتصادي است. بیشترین شیوع مصرف سیگار در دانشجویان مادران خانه دار ( (% 73/2 و کمترین آن در دانشجویان مادران کارگر (% /8 بود. در مطالعه ى نمکین و همکاران (3 شیوعمصرف سیگار در دانش آموزان مادران خانه دار % 3/ و در دانش آموزان مادران شاغل % / برآورد گردید ( /00 .(P در تحقیقمیراحمدي زاده و همکاران (33 بیشترین شیوع مصرف سیگار در استان فارس در مشاغل آزاد گزارش شد که نشان دهنده ى اطلاع کم و همچنین عدم محدودیت هاي اجتماعی و اداري بود.
