مقاله تاثیر شادی و شاد زیستن در پیشبرد اهداف زندگی

بخشی از مقاله

تاثير شادي و شاد زيستن در پيشبرد اهداف زندگي
چکيده
شادي، از مهم ترين احساسات و نيازهاي بشر به شمار مي رود. هر ملتي با توجه به باورهايش به گونه اي ابراز غم و شادي مي کند. اسلام نه تنها اين احساسات را سرکوب نمي کند، بلکه بر اساس برخي آيات و روايات آن را امري ضروري مي داند و البته براي آنها حد و مرزي قايل است تا بدين طريق کنترلِ مثبتي شوند. يکي از تمايلات و استعدادهاي دروني انسان ميل و نياز به سرور، بهجت و لذت در زندگي است . اضطراب هاي فکري و تنش هاي رواني از مشکلات جدي انسان عصر تکنولوژي است که منجر به کاهش احساس شادي در وي شده است . امروزه روش هاي گوناگوني براي ايجاد شادي و نشاط و کاهش غم و اندوه پيشنهاد مي شود که بسياري از آنها يا تاثير کمي بر شادي دارند، يا تاثير آنها بر شادي کوتاه مدت است ، و يا در کوتاه مدت يا دراز مدت بر روح و جسم انسان اثرات نامطلوبي باقي مي گذارند.
از طرف ديگر، پيروان اديان الهي معتقدند که تنها اين اديان توانسته اند برنامه کاملي براي زندگي انسان ارائه دهند که ضمن پاسخگويي به نيازهاي مختلف بشر با فطرات او نيز کاملا سازگار بوده و ضامن سعادت واقعي او در دنيا و آخرت باشد؛ بويژه مسلمانان بنا بر گفته کتاب آسماني خود، قرآن ، چنين باوري را در مورد اسلام دارند. . قرآن ، زندگي با نشاط و شادي را نعمت و رحمت خدا تلقي کرده ، درباره ي شادي و نشاط مؤمنان در دنيا و آخرت ، مي فرمايد: بگو در برابر کساني که بسياري از مواهب زندگي را تحريم ميکردند اي پيغمبر! چه کسي حرام کرده است زينت و آرايش و زيباييهايي را که خداوند از درون طبيعت ، براي بندگانش بيرون کشيده ؟ چه کسي حرام کرده است روزيهاي پاک و مواهب پاک را; بگو: اين مواهب پاک و اين زيباييها، براي مردم با ايمان در همين زندگي دنيا و در زندگاني جاويد آخرت ، قرار داده شده است .
کلمات کليدي: شادي، قرآن ،اسلام ،ايمان ،آرامش .

مقدمه
شادي، حالتي است که بر اثر آن ، درد و رنج هاي روحي در انسان به کمترين حد خود مي رسد و سرور باطني انسان ، آشکار و براي مدتي از قيد غم ها آزاد مي شود. شادي، احساس مثبتي است که در پي خرسندي و پيروزي پديدار مي شود. انسان در برابر عوامل بيروني و دروني، واکنش هاي مختلفي مانند شادي، خشم ، ترس و اندوه از خود نشان مي دهد که به آنها هيجان گفته مي شود. اين هيجان ها به عوامل پديد آورنده ، ديدگاه ها و انديشه هاي انسان بستگي کامل دارد که گاه مثبت و گاه منفي است . يکي از مباحثي که در سال هاي اخير در رويکرد روانشناسي مثبت مورد توجه قرار گرفته است ، مبحث شادي است . واژه شادي مفهومي روان شناختي است که داراي تعاريف و ابعاد مختلفي ميباشد .در واژه نامه ها شادي با واژه هايي همچون خوشحالي، شادکامي، خوشي و نشاط هم معنا دانسته شده است . شادي ترکيبي از عاطفه مثبت بالا و عاطفه منفي پايين است . عاطفه مثبت مانند: عاشق بودن ، هيجان زندگي، خوشي و اشتياق و عاطفه منفي مانند: ناکامي، خصومت ، ترس ، عصبانيت ، وحشت زدگي و رنجاندن ديگران شادي يکي از نيازهاي اساسي زندگي و عاملي براي رشد و موفقيت است . نظام هستي به گونه اي است که اسباب شادي را براي انسان فراهم مي کند؛ بهار طرب انگيز، آبشارهاي زيبا، گل هاي رنگارنگ ، صحنه طلوع خورشيد، باران لطيف ، پرندگان زيبا و نغمه سرايي آنها و بسياري ديگر از پديده هاي شگفت انگيز جهان ، شادي را براي ما به ارمغان مي آورند.
حق تو را از بهر شادي آفريد تا ز تو آرامشي گردد پديد
پس در آرامش نمايي زندگي وارهي از مشکلات زندگي
البته دين ما يعني دين فطرت و طبيعت ، پيروان خود را به شادي هاي مثبت و سازنده دعوت مي کند.
شاد زيستن
امام علي عليه السلام مي فرمايد:
اين دل ها همانند بدن ها خسته و افسرده مي شوند و نياز به استراحت دارند، در اين حال ، نکته هاي زيبا و نشاط انگيز براي آنها انتخاب کنيد.
بزرگ مرد تاريخ ، امام خميني رحمه الله اهميت خاصي به تفريح مي داد و به بعضي از فرزندانش سفارش مي کرد که تفريح داشته باش و اگر تفريح نداشته باشي، نمي تواني خودت را براي تحصيل آماده کني و هنگامي که مي ديد بعضي از فرزندانش در روز تعطيلي مشغول درس خواندن هستند، مي فرمود: «به جايي نمي رسي؛ چون بايد موقع تفريح ، تفريح کني» و نيز مي فرمود: «من در طول زندگي نه يک ساعت تفريح را براي درس گذاشتم و نه يک ساعت درس را براي تفريح ».
مرحوم فيض کاشاني ميگويد٢ «شادي» هم ميتواند از جنود عقل باشد و هم ميتواند از جنود جهل به شمار آيد. زيرا شادي از لوازم ادراک محبوب و ادراک صفات و آثار او است . و به هر ميزان که محبوب شريف تر و والاتر باشد، به همان ميزان نيز ادراک او و ادراک صفات و آثارش لذت بخش تر و شاديآورتر و مسرور کننده تر خواهد بود. به همين دليل کساني که محبوب شان خداوند متعال و صفات و آثار او باشد، بيشترين شادي و سرور و لذت را در هستي ميبرند. چنين افرادي از همۀ هستي لذت ميبرند. زيرا همۀ هستي را فروغ روي دوست ميدانند. آغاز و پايان همۀ امور را خداي متعال ميدانند. و زبان حال شان چنين است : «به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست . عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست » به هر حال ، شادي براي چنين افرادي از جنود عقل است . اما کساني که محبوب و معشوق شان دنيا و لذت هاي گذران دنيوي باشد، شادي آنان از جنود جهل خواهد بود.
امام علي(عليه السلام ) ميفرمايد:
کَمْ مِنْ شَهْوَةِ سَاعَۀٍ أَوْرََثتْ حُزْناً طَوِيلا؛
بسا لذت هايي فوري که اندوهي طولاني به ارمغان ميآورند.
مطلوبيت فطري شادي
شاد بودن و مسرور بودن يکي از خواسته هاي فطري همۀ انسان ها است . صرف نظر از نوع و کيفيت شادي، همۀ آدميان فطرتاً خواهان شادي و شادمانياند. شايد هيچ انسان سالمي را نتوان سراغ گرفت که عالمانه و آگاهانه علاقمند به غم و اندوه باشد! به همين دليل است که خداي متعال يکي از نعمت هاي اهل بهشت را شاد بودن و دوري از غم و اندوه ميداند.
در قرآن کريم از زبان بهشتيان چنين گفته ميشود:
وَ قاُلوا اْلحَمْدُِ للَّهِ اَّلذي أَذْهَبَ عَنَّا اْلحَزَنَ إِنَّ رََّبناَ لغَفُورٌ شَکُورٌ اَّلذي أَحَلَّنا دارَ اْلمُقامَۀِ مِنْ فَضْلِهِ لاَ يمَسُّنا فيها َنصَبٌ وَ لاَ يمَسُّنا فيهاُ لغُوب ٌ؛
آنها ميگويند: «حمد و ستايش مخصوص خداوندي است که اندوه را از ما برطرف ساخت ؛ پروردگار ما آمرزنده و شکرگزار (و قدردان ) است . همان کسي است که با فضل خود ما را در اين سراي اقامت (جاويدان ) جاي داد که نه در آن رنجي به ما ميرسد و نه سستي و واماندگي.»
و نيز بر همين اساس است که خداوند يکي از پاداش هاي اخروي مؤمنان را شاد بودن و خوشي ميداند. در مقابل ، از جملۀ عذاب هاي اخروي که براي بدکاران در نظر گرفته شده است ، غمگين بودن و داشتن چهره هاي عبوس و چروکيده و سياه و قيافه هاي درهم و غم زده است . قرآن کريم در اين باره ميفرمايد:
وََ يوْمَ اْلقِيامَۀَِ ترَي اَّلذينَ کَذَُبوا عَلَي اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ أََ ليْسَ في جَهَنَّمَ مَثْويًِ للْمُتَکَِّبرين َ؛
و روز قيامت کساني را که بر خدا دروغ بستند (و تکبر ورزيدند) ميبيني که صورت هايشان سياه است ؛ آيا در جهنم جايگاهي براي متکبران نيست ؟
افزون بر اين ، با مراجعه به حالات ، خواسته ها، اميال و آرزوهاي دروني خود ميتوان نتيجه گرفت شادي و شادماني يک خواستۀ فطري و مشترک ميان همۀ آدميان است . در اين ميان ، اگر اندکي دقت کنيم همۀ ما فطرتاً دوست داريم شاديهاي پايدار و بادوامي داشته باشيم .٣ هر چه دوام شادي ما بيشتر باشد، دوست داشتنيتر و خواستنيتر است . و همۀ ما در نگاه اول و زماني که به صورت عقلاني مسائل را مورد تحليل و بررسي قرار ميدهيم از شاديهاي کوتاه مدتي که غم ها و اندوه هاي بلندمدتي را به دنبال ميآورند گريزانيم . هر چند ممکن است به هنگام برخورد با چنان اموري در اثر هيجانات کاذب نتوانيم بر اساس عقلانيت تصميم بگيريم و مرتکب چنان شاديها و لذت هايي بشويم که البته عمري اندوه و غم و پشيماني را به دنبال خواهد داشت .
امام علي(عليه السلام ) ميفرمايد:
کم من فرح افضي به فرَحُهُ الي حزنٍ مخَّلدٍ؛
چه شاديهايي که انسان را به اندوهي ابدي ميکشانند.
تعريف شادي وشادماني
وقتي آدمي نيازهايش ارضاء مي شود وبه چيزهاي مورد علاقه اش دست مي يابد احساس و هيجاني دراو پديد مي آ يد که ازآن به شادي ونشاط تعبير مي شود وبا واژه هايي چون شادماني سرود . وجد . سرخوش . مسرت . خوشي و خوشحالي هم معناست .
شادي زندگي را خوشايند مي سازد واشتياق براي پرداختن به فعاليت هاي اجتماعي را آسان مي نمايد . ارسطو پروراندن عالي ترين صفات و خصايص انساني را شادماني مي داند يعني شادي تنها در لذتهاي مادي گذرا خلاصه نمي شود
،شادماني واقعي در نزديک شدن به هدف والاي آفرينش و آراسته شدن به خصلت ها و خوي هاي انساني و الهي است . به طور خلاصه مي توان گفت : شادي به طور مطلق امکان پذير نيست و هر انساني مطابق جهان بيني و انديشه هاي خود اگر به چيز هاي مورد علاقه اش برسد و از زندگي اش رضايت داشته باشد در خود احساس شادي مي کند که شادي نام دارد
جايگاه شادي در قرآن
شادي، جايگاه ويژه اي در قرآن دارد و خداوند به گونه هاي مختلف ، آن را تأييد و به آن توجه کرده است . البته نه به شادي هاي بيهوده و حرام ، بلکه شادي هاي برخاسته از رعايت اهداف الهي و انساني. مفهوم شادي مجموعاً ٢٥ بار با الفاظ مختلف (فرح و سرور) در قرآن آمده است . «فرح » با الفاظي چون فرح ، فرحوا ، تفرحوا ، يفرحوا، تفرحون ، يفرحون ، يفرح ، تفرح ، فرحون و فرحين ، ٢٢ بار و «سرور» با الفاظي چون سرور و مسرور، ٣ بار در قرآن تکرار شده است .
ازاين رو، آيات قرآن درباره شادي دو دسته اند: در دسته اي از آيات ، مؤمنان به شادي دعوت شده اند، مانند:
قُلِْ بفَضْلِ الّلهِ وَِ برَحْمَتِهَِ فبِذِلکََ فْليَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِمّاَ يجْمَعُون َ.
اي رسول خدا! به خلق بگو که شما بايد تنها به فضل و رحمت خدا شادمان شويد (و به نزول قرآن مسرور باشيد) که آن ، بهتر و مفيدتر از ثروتي است که براي خود مي اندوزيد.
بنابراين آيه ، مردم بايد همواره به فضل پروردگار و به رحمت بي پايان او و به اين کتاب بزرگ الهي که جامع همه نعمت هاست ، خشنود شوند، نه به جمع کردن ثروت ها و بزرگي مقام ها و فزوني قوم و قبيله .
اطاعت از خداوند نيز سبب شادي انسان مؤمن مي شود، چنان که حضرت علي عليه السلام مي فرمايد:
سُرورُ المؤمِنِ بطاعَۀِ رَِّبهِ و حُزُنهُ علي ذَنبِه ِ.
شادي مؤمن ، به طاعت پروردگارش و حزنش بر گناه و عصيان است .
از سوي ديگر، در دسته اي از آيات الهي، شادي هاي بيهوده ، بي هدف و ضدارزش نکوهش مي شود. بنابراين ، شادي ها بايد بر اساس ارزش ها و اهداف مقدس باشد، چنان که خداوند در قرآن کريم در داستان قارون که فردي خودخواه و مغرور بود
و شادي هاي مستانه داشت ، از زبان قومش مي فرمايد:
إِذْ قالََ لهَُ قوْمُهُ لاَ تفْرَحْ إِنَّ الّلهَ لاُ يحِبُّ اْلفَرِحين َ.
به خاطر بياور هنگامي که قوم قارون به او گفتند: اين همه شادي مغرورانه مکن که خداوند، شادي کنندگان مغرور را دوست ندارد.
در قرآن کلمه غم با عنوان هزن آمده و اين ريشه در قرآن ٤٢ بار و در ٢٥ سوره که ٣٥ بار آن به صورت نفي آمده است
يعني نبايد غمگين باشيد.
أَلا إِنَّ أَوِْلياءَ الَّلهِ لا خَوْفٌ عََليْهِمْ وَ لا هُمَْ يحْزَُنونَ
آگاه باشيد که به يقين دوستان و نزديکان خدا نه بيمي ( در عالم آخرت ) بر آنان مي رود و نه اندوهي خواهند داشت .
قُْلنَا اهْبِطُوا مِنْها جَميعاًَ فإِمَّاَ يأِْتيَنَّکُمْ مِنِّي هُديًَ فمَنَْ تبِعَ هُدايََ فلا خَوْفٌ عََليْهِمْ وَ لا هُمَْ يحْزَُنونَ
گفتيم که همگي از آن ( ملأ اعلي ) فرود آييد ، پس اگر شما را از جانب من هدايتي ) به وسيله پيامبران و کتاب هاي آسماني ) بيامد ، کساني که از رهنمايي من پيروي کنند نه آنها را ترسي باشد و نه اندوهي خواهند داشت .
إِنَّ اَّلذينَ آمَنُوا وَ اَّلذينَ هادُوا وَ النَّصاري وَ الصَّاِبئينَ مَنْ آمَنَِ بالَّلهِ وَ اْليَوْمِ اْلآخِرِ وَ عَمِلَ صاِلحاًَ فَلهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَِّبهِمْ وَ لا خَوْفٌ عََليْهِمْ وَ لا هُمَْ يحْزَُنونَ
به يقين کساني که ( به اسلام ) ايمان آورده اند و کساني که يهودي شده اند و نصاري و صابئين ( پيروان نوح يا يحيي هر يک ) از اين گروه ها که در عصر پيامبر خود ) به خدا و روز واپسين ايمان آورده و عمل شايسته انجام داده باشند ، آنها را اجري درخور حالشان در نزد پروردگارشان ثابت است ، و نه بيمي بر آنها ( در روز قيامت ) مي رود و نه اندوهگين مي شوند.
وَ لاَ تهِنُوا وَ لاَ تحْزَُنوا وَ أَْنتُمُ اْلأَعَْلوْنَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنينَ
و هرگز ( در برابر دشمن ) سست نشويد و ( از مصائبي که بر شما وارد مي شود ) غمگين مباشيد که شما برتريد اگر مؤمن ( واقعي ) باشيد.
إِذُْ تصْعِدُونَ وَ لاَ تْلوُونَ عَلي أَحَدٍ وَ الرَّسُولَُ يدْعُوکُمْ في أُخْراکُمْ فَأَثاَبکُمْ غَمَّاِ بغَم ِ لکَيْلاَ تحْزَُنوا عَلي ما فاَتکُمْ وَ لا ما أَصاَبکُمْ وَ الَّلهُ خَبيرٌِ بماَ تعْمَُلونَ
آن گاه که به دوردست ها مي گريختيد و به کسي توجه نمي کرديد و رسول خدا شما را در آخر سپاهتان فرا مي خواند ، پس ( خداوند ) شما را اندوهي روي اندوهي جزا داد ( اندوه مخالفت امر و شکست در جنگ ) تا ) ايمانتان قوي شود و ) هيچگاه به آنچه از دستتان رفته و به آنچه ( از مصائب و ضرر ) به شما رسيده غمگين نشويد ، و خدا به آنچه مي کنيد آگاه است .
وَلاََ يحْزُنکَ اَّلذِينَُ يسَارِعُونَ فِي اْلکُفْرِ إَِّنهُمَْ لنَ يضُرُّوْا الّلهَ شَيْئًاُ يرِيدُ الّلهُ أَلاََّ يجْعَلََ لهُمْ حَظَّا فِي الآخِرَةِ وََلهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ
5 و کساني که در کفر ميکوشند تو را اندوهگين نسازند که آنان هرگز به خدا هيچ زياني نميرسانند خداوند ميخواهد در آخرت براي آنان بهره اي قرار ندهد و براي ايشان عذابي بزرگ است
وَ ماُ نرْسِلُ اْلمُرْسَلينَ إِلاَّ مُبَشِّرينَ وَ مُنْذِرينََ فمَنْ آمَنَ وَ أَصَْلحََ فلا خَوْفٌ عََليْهِمْ وَ لا هُمَْ يحْزَُنونَ
و ما فرستادگان خود را جز بشارتگران و بيم دهندگان نمي فرستيم ، پس کساني که ايمان آورند و شايسته شوند و به اصلاح ( خود ) پردازند ، هرگز ( در عالم آخرت ) بر آنها بيمي نيست و هرگز غمگين نمي شوند.
وَ لاَ يحْزُْنکََ قوُْلهُمْ إِنَّ اْلعِزَّةَِ لَّلهِ جَميعاً هُوَ السَّميعُ اْلعَليم
ُو گفتار آنها تو را غمگين نسازد ، مسّلما قدرت و پيروزي همه اش به دست خداست ، اوست که شنوا و داناست .
وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُکَ إِلاَِّ بالَّلهِ وَ لاَ تحْزَنْ عََليْهِمْ وَ لاَ تکُ في ضَيْقٍ مِمَّاَ يمْکُرُون َ)و اصبر و ما صبرک الا بالله و لا تحزن عليهم و لا تک في ضيق ممايمکرون
خويشتن دار باش که صبر کردن تو جز به تأييد خدا نيست و از بابت آنها اندوه مخور و از آن نيرنگهايي که مي کنند دلتنگ مباش )،در اين جمله رسولخدا(ص ) را امر به صبر و خويشتنداري مي نمايد و چون لازمه امر قدرت مأمور بر انجام امر است ، اين سخن در واقع بشارتي است براي رسولخدا(ص ) وبه ايشان تفهيم مي کند که آنحضرت قدرت بر صبر دارد و مي تواند ناملايمات رادر راه خدا تحمل کند، چون خداوند او را براي چنين صبري قدرت و نيرو داده وهمه حول و قوه از جانب پروردگار است ، آنگاه مي فرمايد، از بابت کفر و عنادکافران اندوه مخور که محتواي آن چنانچه بارها گفته شد اين است که وظيفه پيامبر تنها ابلاغ و انذار است ، ولي هادي حقيقي خداست ، لذا پيامبر(ص ( نبايداز عدم ايمان آنها اندوهگين شود و در آخر مي فرمايد از مکر اينها تنگ دل نشو وصبر و قرار خود را از کف مده ، آنهم به نحو کلي يعني نه در حال حاضر و نه درآينده ، ابدا از رفتار آنها دلسرد و بي حوصله مشو و وظيفه خود را به انجام برسان و بدان که خدا با توست .
َفناداها مِنَْ تحْتِها أَلاََّ تحْزَنيَ قدْ جَعَلَ رَُّبکَِ تحْتَکِ سَرَِّيا
پس ( به ناگاه فرزندش ) از زير ( پاي ) او ندا داد که اندوه مخور ، همانا خداوند در زير پايت جويي روان و ( فرزندي بزرگوار ) قرار داده است .
وَ لاَ تدْعُ مَعَ الَّلهِ إِلهاً آخَرَ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ کُلُّ شَيْءٍ هاِلکٌ إِلاَّ وَجْهَهَُ لهُ اْلحُکْمُ وَ إَِليْهُِ ترْجَعُونَ
و با خداي يکتا خداي ديگري مخوان ، خدايي جز او نيست ، همه چيزها ( ي ممکن الوجود ) قابل هلاکت و فناست جز ذات او ( که واجب الوجود است ) ، حاکميت ) بر عالم وجود ، و فرمان نافذ در جهان هستي و داوري به حق در همه اختلافات ( از آن اوست ، و به سوي او بازگردانده مي شويد.
ارتباط سبک شادي با باورها و ارزش ها
آنگاه که خواسته هاي کسي برآورده شود، براي او شادي حاصل ميشود. بنابراين شاد شدن ملازم با برآورده شدن خواسته ها است . اما خواسته هاي افراد يکسان نيست . خواسته ها نيز متأثر از نوع نگاه افراد به هستي و جايگاه انسان و هدف خلقت او است . به تعبير ديگر، سبک شادي و کيفيت شادي هر کسي به باورها و ارزش هاي پذيرفته شده او بستگي دارد. کسي که جهان را جهاني مادي ميداند و اعتقادي به خدا و معاد ندارد، طبيعتاً نميتواند تصور روشني از شاديهاي معنوي و شادي انس با خدا و لذت گفتگو و مناجات با خدا داشته باشد. و حتي ممکن است چنين اموري را به تمسخر بگيرد. شاديهاي چنين افرادي معمولاً از سنخ شاديهاي ساير حيوانات است و از اين سطح بالاتر نميآيد. اينها هم از ارضاي غرايز غضبي و شهوي خود لذت ميبرند. بهترين لحظات شادي چنين افرادي زماني است که بهترين خوراکيها و نوشيدنيها و پوشيدنيها و امکانات مادي را در اختيار داشته باشند. اينان هر زماني که از مسائل دنيايي و شهواني و لذايذ مادي سخني به ميان ميآيد بسيار شادمان و مسرور ميشوند؛ اما زماني که سخني از معنويت و اخلاق و خدا و معاد به ميان آورده شود، حالت نفرت و اشمئزاز به آنان دست ميدهد.
قرآن کريم دربارة چنين افرادي ميفرمايد:
وَ إِذَا ذُکِرَ الّلهُ وَحْدَهُ اشمَأَزّت قُُلوب اّلذِينَ لاُ يؤْمِنُونَِ بالاَخِرَةِ وَ إِذَا ذُکِرَ اّلذِينَ مِن دُوِنهِ إِذَا هُمَْ يستَبْشِرُون َ؛
هنگامي که خداوند به يگانگي ياد ميشود، دل هاي کساني که به آخرت ايمان ندارند مشمئز (و متنفر) ميگردد؛ اما هنگامي که از معبودهايي غير از او ياد ميشود، آنان خوشحال ميشوند.
اما کساني که به خدا و معاد باور دارند طبيعتاً شاديها و لذت هايشان منحصر در شاديها و لذت هاي مادي و دنيوي نخواهد بود. اينان زماني که بشارت هاي الهي را ميشنوند و نعمت هاي بهشتي و لذت هاي اخروي را ياد ميکنند، سرور و نشاط وصف ناپذيري به آنان دست ميدهد. براي دستيابي به چنان شاديها و لذت هايي لحظه شماري ميکنند. به همين دليل ، هر کدام به ميزان درک و معرفت خود نسبت به خداي متعال و حقايق اخروي از ياد خدا و گفتگو دربارة امور معنوي شاد ميشوند. چنين افرادي از هر نوع لذت و شادياي که منهاي خدا باشد تبرّي ميجويند. تمام لذت و شادي و سرور آنان در انس با خدا و گفتگوي با او است . امام سجاد(عليه السلام ) در مناجات الذاکرين به خداي متعال چنين عرضه ميدارد: «وَ أَسْتَغْفِرُکَ مِنْ کُلَِ لذَّةٍِ بغَيْرِ ذِکْرِک».٢ شادي چنين افرادي در لقاي الهي است . از هر چيزي که آنان را از اين شادي و لذت دور کند، برائت ميجويند. حزن و اندوه آنان زماني است که از اين محبوب جدا ميشوند. بر اين اساس ، هر نوع شادياي که در خدمت کسب چنين لذت هايي باشد، ارزشمند است . و هر نوع چيزي که مخالف با چنين شاديهايي باشد و مانع دستيابي به آنها شود، بد خواهد بود
شادي از ديدگاه روانشناسي
شادي يک حالت ذهني يا احساسي است که مانند خشنودي، رضايت ، لذت و خوشي توسط انسان ادراک ميشود. در تحليل مفهوم شادي نظريه پردازان بيشتر به دو مؤلفه شناختي و هيجاني اشاره نموده اند .مؤلفه شناختي بيشتر بر رضايت از زندگي و مؤلفه هيجاني بيشتر بر حالت هايي مانند خنديدن ، شو خ طبعي و همچنين تعادل ميان هيجان هاي مثبت و منفي، دلالت دارند. متفکران مذهبي و فلاسفه معمولاً شادي را به عنوان زيستن در چارچوب يک زندگي مطلوب تعريف کرده اند. از اين ديدگاه ، شادي صرفاً يک هيجان نيست بلکه نوعي شکوفايي و دست يابي به حقيقت محسوب ميشود.
امروزه روانشناسان با اشاره به اصطلاحاتي چون بهزيستي و کيفيت زندگي درباره پديده هايي بحث ميکنند که محور اصلي آن ها شادي است و شادي تجربه هايي را شامل ميشود که فلاسفه از آن به عنوان لذت يا کام جويي ياد ميکنند
افلاطون شادي را حالت تعادل ميان سه عنصر استدلال ، هيجان و اميال ميداند.
وينهوون (١٩٩٤) شادکامي را صفتي ميداند که داراي سه معيار ثبات زماني، ثبات موقعيتي و علت دروني باشد.
آرجيل و کروسلند (١٩٨٧) به منظور ارايه يک تعريف عملياتي از شادکامي آن را داراي سه بخش مهم دانسته اند: فراواني و درجه عاطفه مثبت يا احساس خوشي، ميانگين سطح رضايت در طول يک دوره و نداشتن احساس منفي، افسردگي و اضطراب .
يکي از مورد قبول ترين تعاريف توسط «روت وين هوون » هلندي ارائه شده است . وين هوون مينويسد: شادي به طور کلي به ميزان و درجه اي از مطلوبيت گفته ميشود که انسان بر اساس آن کيفيت زندگي فردي خود را به عنوان يک کل ارزيابي ميکند. به عبارت ديگر، مقدار علاقه فرد به زندگي شخصي خود، ميزان شادي فرد محسوب ميشود. واژگان کليدي
که در اين تعريف کلي از آن ها استفاده شده است ، شامل موارد ذيل ميشود:
١) ميزان و درجه :
واژه شادي نشان دهنده درک کمال مطلوب زندگي نيست بلکه نشان دهنده مقدار و ميزان کيفي است . هنگامي که ميگوييم فردي شاد است ، اين بدين معني است که وي زندگي خود را بيش از آنکه نامطلوب بداند، مطلوب ميپندارد.
٢) فردي بودن :
واژه شادي تنها براي تشريح حالت يک نفر قابل استفاده است و نميتوان آن را درباره جمع به کار گرفت .
٣) ارزيابي يا قضاوت کردن
واژه شادي هنگامي استفاده ميشود که انسان درباره کيفيت زندگي خويش دست به يک ارزيابي کلي بزند، اين قضاوت خود نشانگر يک فعاليت عقلاني است .
پس شادي صرفاً مجموعه اي از لذت ها نيست بلکه نوعي ساخت و ساز شناختي نيز محسوب ميشود که افراد با کنار هم قرار دادن تجربه ها به آن ميرسند. وين هوون از اين مفهوم سازي نتيجه ميگيرد که واژه شادي براي افرادي که ذهن آن ها از پويايي و استدلال کافي برخوردار نباشد، قابل استفاده نيست .