بخشی از مقاله
استان گلستان
استان گلستان از استان‌های شمالی ایران است. مرکز این استان گرگان است. گرگان (که به یونانی "هیرکانیاً گفته می‌شد) یکی از شهرهای مهم ایران در طول تاریخ بوده‌است. [۱] داریوش دوم برای مدتی ساتراپ این استان بوده‌است. [۲]
جغرافیا
در محدوده جغرافیایی ۵۴ درجه تا ۵۶ درجه طول شرقی و ۳۶٫۳۰ تا ۳۸٫۱۵ عرض شمالی و در بین استان‌های مازندران، سمنان و خراسان شمالی قرار دارد و مرکز آن شهر گرگان است.
حد شمالی این استان محدود به جمهوری ترکمنستان و بخش غربی استان محدود به دریای خزر است. مساحت این استان بالغ بر ۷/۲۰۴۳۷ کیلومتر مربع (۱٫۳ درصد از کل مساحت کشور) است. این استان در اسفند سال ۱۳۸۷ دارای ۱۲ شهرستان به نام‌های آق قلا، گرگان، گنبدکاووس،
ترکمن، رامیان، آزادشهر، کردکوی، بندرگز، علی آباد کتول، کلاله، مراوه تپه و مینودشت و دارای ۲۵ شهر و ۲۳ بخش و ۵۳ دهستان می‌باشد. جمعیت شهری و روستایی استان گلستان براساس آخرین برآوردها و سرشماری انجام شده عبارت از ۷۳۲۶۹۹ نفر شهری و ۸۹۴۵۳۹ نفر روستایی است
آب و هوا
بخش بیشتر استان گلستان آب‌وهوای معتدل مدیترانه‌ای دارد ولی جلگهٔ گرگان به لحاظ مجاورت با صحرای ترکمنستان، دوری از دریا و کاهش ارتفاعات، آب و هوای نیمه بیابانی و گرم دارد. دو شهر رامیان و گرگان دارای بیشترین بارندگی سالیانه هستند.
عوارض طبیعی
جنگلهای مرطوب دامنه‌های شمالی البرز در مشرق به جنگلهای مینودشت و گلستان می‌رسد. قله چالویی شاه‌کوه از مهم‌ترین قله‌های استان گلستان و ارتفاع آن ۳۷۵۰ متر است. مراتع عمدهٔ قشلاقی استان در جلگه گرگان است که بین رودخانه گرگان و مرکز ترکمنستان قرار دارند.
استان گلستان از نظر ناهمواری به سه ناحیه زیر تقسیم می‌شود: * ناحیهٔ کوهستانی: این ناحیه از ارتفاع ۵۰۰ متری تا بیش از ۳۰۰۰ متر را در بر گرفته و پوشیده از گونه‌های جنگلی و مرتعی است.
• ناحیهٔ کوهپایه‌ای: این ناحیه شامل تپه‌های کوچک بادرُفت، تپه‌ماهورها و بدبوم‌ها است که پوشیده از اراضی جنگلی هستند.
• ناحیه جلگه‌ای و اراضی پست: ارتفاع این ناحیه در حاشیه دریای مازندران و خلیج گرگان پایین‌تر از سطح دریای آزاد و به تدریج به سمت شرق به ارتفاع افزوده می‌شود. این منطقه محل استقرار شهرها و اکثر روستاهای استان است. به لحاظ تراکم جمعیت، اراضی کشاورزی، صنایع، دامپروری از اهمیت بسزایی برخوردار است.
اقتصاد
در اقتصاد استان کشاورزی به ویژه دامداری نقش اساسی دارد. صنایع عمده وابسته به کشاورزی و جنگل و صنایع دستی است.
سیاست
حوزه‌های انتخابی نمایندگان مجلس شورای اسلامی
برای انتخاب نمایندگان در مجلس شورای اسلامی، از سال ۱۳۷۸ و از زمان آغاز ششمین دوره مجلس، استان گلستان به شش حوزه انتخابی برای گزینش هفت نماینده به شرح زیر تقسیم شده‌است:
1. شهرستان‌های گرگان و آق قلا یک حوزه، دو نماینده
2. شهرستان‌های کردکوی، بندرگز، ترکمن و گمیشان یک حوزه، یک نماینده
3. شهرستان‌های مینودشت، کلاله و مراوه تپه یک حوزه، یک نماینده
4. شهرستان‌های آزادشهر و رامیان یک حوزه، یک نماینده
5. شهرستان علی آبادکتول یک حوزه، یک نماینده
6. شهرستان گنبدکاووس یک حوزه، یک نماینده
سدها
کوثر، وشمگیر، گرگان، نومل، گرمابدشت، گلستان یک و دو.
راههای ارتباطی
استان گلستان از طریق راه آهن سراسری (راه آهن شمال) از شهر گرگان تا بندر ترکمن و از آنجا به ساری و سوادکوه و گرمسار و تهران متصل شده‌است. همه ساله به دلیل موقعیت خوب استان در مسیر مسافرین عازم به مشهد از سمت استان مازندران پذیرای هزاران گردشگر ایرانی است.
سوغات مهم
جاجیم، صنایع دستی، ابریشم بافی رامیان، ماهی، خاویار، پنبه، حلوا اماج(مخصوص گرگان)، نان شیرینی (زنجفیلی، نون عیدی(کلمبو)، قُطاب، پشت زیک (کنجدی)، پادرازی)، قالی، قالیچه، پشتی ترکمنی، عرق کشمش.
استان گلستان به مرکزيت شهر گرگان و با وسعت حدود 22 هزار کيلومتر مربع می باشد. موقعيت جغرافيايي اين استان به قرار زير می باشد. از شمال به جمهوری ترکمنستان - از غرب به استان مازندران و دريآی خزر - از جنوب به استان سمنان منتهی می شود. اين استان دارای هفت شهر به نام های گرگان - بندر ترکمن - بندر گز - علی آباد - کردکوی - گنبد کاووس و مينو دشت و دارای 16 شهر و 16 بخش و 45 دهستان می باشد. در اين استان اقوام مختلفی همچون ترک - ترکمن - بلوچ و قزاق - فارس - سيستانی و مازندرانی زندگی می کنند .
صنايع دستی
در استان گلستان نيز همانندسايراستانهای کشورمان، توليد صنايع دستی خاص منطقه رايج است که مهمترين آنها قالی، گليم، پلاس و جاجيم، ساخت زيورآلات، سوزندوزی، ابريشم دوزی و نمد مالی است.
قاليبافی:
عمده ترين صنايع دستی رايج در استان گلستان، قالی بافی است که صرفاً در بين زنان ترکمن رايج است. زنان و دختران ترکمن از روزگاران بسيار کهن به قاليبافی اشتغال داشته و اين هنر را از نسلی به نسل ديگر انتقال داده اند و نيز يکی از عمده ترين راههای معيشت در بين ترکمانان، قالی بافی بوده است.
در ايران بهترين قاليهای ترکمن به وسيله ايل تکه بافته می شود که مرکز اصلی اين ايل در چهارده فرسنگی شمال غربی گنبد کاووس است. ايل آتابای و ايل جعفر بای نيز در بافت قاليهای نفيس مشهورند.
قالی و قاليچه های ترکمنی به طور کلی دارای گره ترکی باف است که به طور عمده بر روی دستگاههای افقی بافته می شود ولی در حال حاضر بخاطر بهداشتی نبودن دارهای افقی، سعی می شود تا از دارهای عمودی استفاده شود. در رنگ آميزی قالی های ترکمن گرچه رنگهای لاکی و عنابی بيشتر به چشم می خورد، ولی از رنگهای سفيد، سياه، سورمه ای، شتری و ديگر رنگها هم که تزيين بافته ها را بيشتر می کند، استفاده می شود. در گذشته برای رنگرزی بافته ها از
گياهان طبيعی استفاده می شد و همانند ساير مناطق ايران از پوست انار، روناس، نيل، زردچوبه، انواع گياهان صحرايی و از چوب بويا يا بويه و بخصوص از قرمز دانه که نام حشره ای است، استفاده می شد ولی در حاضر بعضاً رنگهای بی ثبات شيميايی، جای آنها را پرکرده اند.
منشأ نقوش قاليهای ترکمن، مظاهر طبيعت و محيط زندگی ترکمانان بوده است. نقش شاخ قوچ که نشانی از قدمت و باروری است، نقش عقرب به عنوان دفع شر و نقوش پرندگانی چون قو و حيواناتی نظير اسب در قالی ترکمن مشهورند. طرح قاليهای ترکمنی بيشتر شکسته و هندسی است و قرينه سازی نقوش از ويژگيهای آن است.
جواهرات ترکمن:
از ميان عشاير ايران، هيچ يک همانند ترکمن ها، هنر جواهر سازی را به کمال نرسانده اند. زنان ترکمن از کودکی با انواع زيورهای طلا، نقره و سنگهای تزئينی آشنا شده و خود را با آن می آرايند. استفاده از زيور در نزد ترکمن ها نه تنها جنبه خود آرايی و تزيينی داشته و دارد، بلکه از جنبه اقتصادی و فرهنگی نيز حائز اهميت بوده است. از نظر فرهنگی، زيور آلات ترکمن ها به واسطه آويز های مختلف در هنگام حرکت، ايجاد سروصدا می کرده است که بيانگر قسمتی از فرهنگ آنها است. طلسم ها و طومارها که حامل ادعيه می باشند و قاب های قرآن که به گردن می آويزند، جنبه های اعتقادی استفاده از زيور آلات نزد ترکمن ها را روشن می سازند.
از ميان طوايف ترکمن، پوشاک و زيورهای بانوان طايفه" تکه " مفصل تر و زيبا تر است و تعداد قطعات آن بيشتر از طايفه "يموت" است.
موارد استفاده از زيور آلات ترکمن:
زنان ترکمن علاوه بر زيورهايی که به کلاه و روسری خود می آويزند، برای تزئين موهای خود نيز زيورهايی خاص دارند. به طور مثال سکه ها و اشکال هندسی نقره ای به وسيله حلقه های نقره ای به يکديگر وصل می شوند و در لابه لای موها بافته می شوند و يا نقش های قلبی شکلی که به وسيله رشته ای بين دو بافته مو در پشت سر وصل می شود و گاهی بلندی آنها تا کمر می رسد.
از تزئينات گردن و سينه، گل يقه، گوشواره، دستبند، تلفيقی از انگشتر و دستبند، تزئينات پيراهن، کت و نيز تزئينات خاصی که برروی وسايل مورد استفاده زنان نظير شانه، انگشتانه و ابزار نخ ريسی انجام می گيرد را می توان نام برد.
مردان ترکمن هم از زيورآلات خاص خودشا
ن نظير انگشترهای نقره و طلا، کمربندهای نقره ای، خنجر، شلاق اسب استفاده می کنند. اسباب بازيها ی کودکان و لباس آنان نيز با زيور آلات تزئين می شود.
نمد مالی:
يکی ديگر از رشته های صنايع دستی رايج در استان گلستان، نمد مالی است که بيشتر برای استفاده شخصی توليد می شود و برخلاف ساير مناطق ايران که نمد مالی کاری مردانه است، در استان گلستان و بخصوص در بين ترکمانان نمد مالی و توليد محصولات نمدی به وسيله زنان انجام می شود. نقش نمدها خطوط منحنی دارد و به نام های "چشم شتری"، قوچ، عقرب زرد و تيرانا خوانده می شود. نمد خوب را از پشم بهاره گوسفند تهيه می کنند وزنان هنرمند نقش شاخ قوچ را برروی آن می اندازند.
انواع نمدهای توليد شده مورد مصرف مختلفی دارد، از قبيل نمد زير پايی، نمدی که دور آلاچيق می پيچند و نمد شولا که چوپانان به خود می پيچند.
سوزندوزی:
از ديگر رشته های صنايع دستی رايج در استان گلستان، سوزندوزی است که تماماً توسط زنان و دختران هنرمند انجام می شود. آنان با دقت و ظرافت، با نخ های رنگين، برروی عرقچين کودکان و مچ شلوار، دور يقه و سر دست پيراهن زنانه را سوزندوزی کرده، نقش های زيبايی می آفرينند.
ساير توليدات صنايع دستی استان گلستان را سفال و سراميک سازی، هنرهای مرتبط با چوب نظيرمنبت، معرق و ساز سازی، طراحی فرش و محصولات بافتنی تشکيل می دهند.
استان گلستان با پيشينه ي تاريخي هفت هزار ساله از دوران آريائيان از محورهاي تمدني ايران زمين محسوب مي شود كه براساس آمار نامه سال 1381 با مساحت 74/20437 كيلومتر مربع و براساس آمارنامه سال 1376 با مساحت 7/20380 كيلومتر مربع و 3/1 درصد مساحت كل كشور را به خود اختصاص داده است .
جمعيت استان براساس آخرين سرشماري انجام شده در سال 1375 ، 1426288 نفر و براساس آمارنامه 81 ، 1627208 نفر است كه اين جمعيت 325/1 درصد جمعيت كل كشور محسوب مي شود .
جمعيت شهري و روستايي استان گلستان براساس آخرين برآوردها و سرشماري انجام شده عبارت از 732699 نفر شهري و 894539 نفر روستايي است كه 3/41 درصد ساكن نقاط شهري و 2/58 درصد ساكن مناطق روستايي و 5/0 % غيرساكن و عشاير هستند كه تراكم نسبي جمعيت استان 62/79 نفر در كيلومتر مربع است . استان گلستان براساس آمارنامه سال 75 داراي 16 بخش ، 7 شهرستان ، 16 شهر و 45 دهستان و براساس آمارنامه سال 81 داراي 21 بخش ، 11 شهرستان ، 22 شهر و 50 دهستان است . هيچ يك از شهرهاي استان جمعيتي بيش از 250 هزار نفر را ندارد و تنها شهرهاي گرگان با 217641 و گنبد با 125502 نفر جمعيتي بيش از 50 هزار نفر را دارا مي باشد .
