بخشی از مقاله


اضطراب

مقدمه
اضطراب عبارت از یک حالت عاطفی است که در آن عامل مبهمی از ترس ناشی از پیش بینی حوادث نامطلبوع در آینده، وجود دارد. این حالت در فرد حتی قبل از آنکه محرک واقعی ترس زا، حضور داشته باشد، اتفاق می افتد. در بسیاری از موارد افرادی که اضطراب را تجربه می کنند نمی توانند علت اضطراب خویش را بیان کنند. البته مواردی نیز وجود دارد که علت اضطراب را در آنها می توان مشخص نمود.، مثلاً در اضطراب از امتحان پیش بینی یک امتحان واکنشهای عاطفی تولید می کند. اضطراب شدید احتمالاً با لرزش دست و بدن عرق کردن، شدت ضربان نبض و تنفس و دیگر واکنشهای فیزیولوژیکی و نیز احساس ترس و افسردگی و ابهام بروز می کند.


اضطراب را ی توان به وسیله محرکهای درونی و بیرونی از بین برد. مثلاً هنگامی که فردی کاری انجام می دهد که با ارزش هایش همخوانی ندارند، احساس گناه می کند، این اضطراب احتمالاً ناشی از وحشت فاش شدن متایج احتمالی آن کار برای دیگران است. اضطراب می تواند بر اثر شرایط محیطی نیز پدید آید، این حالت زمانی به وجود می آید که فرد به وسیله دیگران مورد ارزشیابی قرار می گیرد، مثلاً در بازی، مسابقه فوتبال و یا هنگامی که فرد به نتایج حاصل از موقعیتی نامطمئن است. علاوه بر این اضطراب می تواند معلول توجه زیاد فرد به توانایی های خویش در ارضای انگیزه و یا کنترل موقعیت ها و یا ترکیبی از این دو باشد.
اضطراب یکی از وجوه مشترک شخصیت در همه نوجوانان است. همه دانش آموزان عملاً از اضطراب امتحان رنج می برند. شاید دانش آموز زرنگی که اغلب نمره 20 می گیرد، بیش از دانش آموزی که توانش از متوسط کمتر است، از امتحان دلهره و اضطراب داشته باشد. به طور کلی می توان گفت که حتی در مورد دانش آموزانی هم که دارای توانایی های ذهنی متوسط هستند، اضطراب به گونه ای قابل ملاحظه، در پیشرفت تحصیلی آنان مداخله دارد. برای این گونه جوانان برنامه های صحیح مشاوره و راهنمایی، مفیدترین را مقابله با اضطراب است.
چگونه می توان ناکام و اضطراب را از دانش آموز دور کرد؟


برای مقابله با ناکامی دو راه وجود دارد : نسخت کوشش در جلوگیری از شرایط و موقعیت های محیطی ناکامی زا، دوم کمکبه نوجوان در آموختن تحمل ناکامی.
کوشش در یاد دادن تحمل ناکامی، می تواند نوجوان را در سازنده بودن در بسیاری از موقعیت های ناراحت کننده و ناکامی زا در زندگی اش یاری دهد. هر کس به ناچار با چنین موقعیت هایی در زندگی مواجه می گردد، و یاد گرفتن اینکه فرد واکنش مناسب از خود نشان دهد، بسیار ارزشمند خواهد بود. آرام پذیرفتن ناکامی می تواند به بی تفاوتی بدل شود، و موجب گردد تا
پاره ای از راههای تحمل ناکامی و شیوه های مقابله با موقعیت های ناکامی زا را با ذکر مثالهایی در زیر شرح می دهیم.
1- مربی میتواند واکنش های عاطفی مناسب را از طریق راهنمایی، مثال و رفتار تأیید کننده به نوجوان بیاموزد و او را در برخورد آرام با ناکامی مواجه کند. مثال ساده، دانش ـ آموزی که چندین بار در حل یک مسئله دشوار ریاضی سعی نموده است، و به علت شکست و عدم توفیق در انجام آن، از لحاظ عاطفی شدیداً ناراحت و ناکامی می شود، معلم در درجه اول نباید به خود اجازه دهد که عصبانی و یا ناراحت گردد، بلکه باید با مشکلات دانش آموز احساس همدردی کند، و در کوشش های تأیید کننده خویش، دقت کند احساسات ناسازگارانه او را تقویت نکند. گاهی تنها، گذاردن دست روی شانه کودک و یا انگشت بر لبها و دعوت به آرامش کودک کافی است.
2- معلم می تواند همان کودک را با دادن فرصت کوتاهی برای آرام شدن تشویق کند. و ضمناً آرامش و شکیبایی و خودداری او را مورد تشویق و تقویت قرار دهد.
3- معلم می تواند به مقداری از کار که کودک یا نوجوان موفق به انجام آن شده، به عنوان آغاز خوبی از کاری که احتمالاً بخش عمده اش مانده است، اشاره کند.
4- علم می تواند تغییرات ممکن را رد راه حل مسئله پیشنهاد کند. زیرا چه بسا ناکامی و خشم کودک، افقهای فعالیت های او را در حل مسئله تنگ و باریک نموده است.
5- معلم می تواند انگیزه دانش آموز را تقویت و درباره حل نهایی مسئله مشوق و خوشبین باشد.
6- معلم می تواند در بر طرف کردن تهدید و یا ترسی که موجب شکست دانش آموز در حل مسئله گردیده است، کوشش نماید. این تهدیدها نه فقط شامل تهدیدهای مادی چون نمره کم است، بلکه احترام به خود و احساس شایستگی فرد را نیز در بر می گیرد.
7- علم می تواند با شیوه های گوناگون از جمله بی اعتنائی و گاه تنبیه، نسبت به رفتار ناسازگارانه دانش آموز واکنش نشان دهد.
در مورد رفع اضطراب یا کاهش اضطراب در نوجوانان راهها و اقدامات چندی وجود دارد، که مشاوران آگاه و روان شناسان می توانند به وسیله آنها در کمک به نوجوانان اقدام کنند، از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:


1- باید در صورت امکان کشف کرد که چه عامل یا عواملی، کودک یا نوجوان را مضطرب ساخته است. در این زمینه گاه می توان از شدت یافتن و گسترش اضطراب به خوبی جلوگیری نمود.
2- باید در کاهش یافتن اضطراب نوجوان به گونه ای او را کمک نمود.
3- باید نوجوان را در جهت کاهش دادن جنبه تهدیدآمیز محرکی که اضطراب را در او به وجود آورده است، یاری کرد.


4- باید به گونه ای توانائی عملکرد کودک یا نوجوان را حتی در هنگام اضطراب افزایش داد.
5- باید حتی الامکان به کودکان بسیار مضطرب، در غلبه بر اضطرابشان یاری داد.
مثال زیر کابرد نکات فوق را روشن تر می کند: شاگردی است که از فکر امتحان دادن، اضطراب تمام وجودش را فرا گرفته است، و به همین جهت امتحانش خراب می شود، و نمی تواند حتی امتیاز یا نمره ای نزدیک به آنچه در کلاس می گرفته است، به دست آورد.
در چنین حالتی به خوبی می توان پی برد که عوامل چندی این وضع را به وجود آورده اند. از جمله: دانش آموز در خانه تحت فشار شدید برای گرفتن نمره خوب است. احتمالاً او به علت آنکه والدینش فکر می کنند که او هرگز کاری را به نحو شایسته انجام نمی دهد، احساس ناامنی می کندو یا به علت شکست های پیاپی اعتماد به نفس در انجام موفقیت آمیز کارها را از دست داده است. به خاطر وجود این دلایل هر موقعیتی که کودک را به نوعی مورد ارزشیابی قرار دهد او را به شدت مضطرب می سازد. از سوی دیگر اضطراب در عملکرد فرد، تأثیر می گذارد، به نحوی که حالت اضطراب او هنگام امتحان دادن به طور منفی تقویت می گردد. این دور ادامه می یابد تا زمانی که کودک حتی از کوشش کردن برای نیل به موفقیت نیز خوداری می کند، و یا از امتحان دادن طفره می رود.
در این رابطه فنون و روش هایی وجود دارد که مربیان آگاه می توانند آنها را بکار برند:
1- مربی می تواند از طریق گفتگو با والدین شاگرد، و توصیه برای تأکید کمتر گذاردن بر اهمیت امتحان، فشار را از شانه شاگرد بر دارد.
2- هنگامی که شاگرد امتحان می دهد حتی اگر امتحان هم خوب نباشد برای پاسخهای مثبتی که داده است هر چند محدود، او را تقویت و به پاداش مثبت بدهد.
3- امتحان را برای شاگرد تعریف و توجیه کند و بگوید که امتحان چزی است که دانسته های او را مسنجد، و منظور، سنجیدن آنچه که او یاد نگرفته و یا از عهده آن بر نمی آید پ، نیست. به بیان دیگر امتحان طرح آموزنده ای است تا دانش آموز شخصاً دریابد که چه مطالبی را خوب یاد گرفته است، و هدف آن به هیچ روی تعیین ارزش فردی و اجتماعی او نیست.
4- مربی ی تواند با ترتیب امتحان های قوه در کلاس، در دانش آموز عادت امتحان دادن به وجود آورد.
5- مربی می تواند کودک را در آماده شدن هر چه بیشتر برای امتحان یاری دهد، تا کودک کمتر ترس را تجربه کند.


6- مربی خوب می تواند در آرامش دادن به کودکان موثر باشد. از جمله با یک شوخی لطیف امتحان را آغاز کند و از آنان بخواهد تا ورقه امتحانی را کانون توجه خودشان قرار دهند.
7- مربی آگاه می تواند دانش آموز را وادار کند تا درباره احساساتش محبت کند، این عمل معمولاً از شدت اضطراب او می کاهد.
8- مربی می تواند به تدریج کودک را با ذکر مثالها و یا دستورالعملهایی در غلبه بر تنش هایش تا حدودی یاری دهد.
بدیهی است این روش ها در مورد رفع و یا کاهش اضطراب های افراد نوروتیک کافی نخواهد بود، زیرا علل آن اضطراب ها را معمولاً به سادگی نمی توان کشف کرد. بدین معنی که هر چند ما می

توانیم روی علائم چنین اضطراب هایی کار کنیم، ولی هرگز نخواهیم توانست از وقوع آنها، پیشگیری کنیم، مگر آنکه بتوانیم به منبع و ریشه آنها که محیطی، درونی و یا ترکیبی از این دو است، پی ببریم و این کار جز در صلاحیت یک متخصص بالینی نخواهد بود.

تعریفی از اضطراب :
اضطراب عبارت است از نا آرامی ، هراس و ترس نا خوشایند و منتشر با احساس خطر قریب الوقوع که منبع آن شناخت نیست .
روش پژوهش :
روش پژوهش از نوع مطالعه موردی بر روی یک دانش آموز مضطرب صورت گرفته است ، در این روش دانش آموز شخصی است که مشکل اضطراب دارد و مورد بررسی قرار می گیرد. این مورد خاص با استفاده از مقیاس اضطراب زونگ ، تست ریون، شرح حال ، تست شخصیت هالند و … و رعایت کلیه نکانت اساسی در یک مشاهده دقیق صورت گرفته.
بدین منظور می توان اهداف زیر را به صورت فهرست وار ذکر کرد:
1- بررسی خانواده دانش آموز و اینکه آیا تاثیر ارتباط بین فردی می تواند عامل اضطراب او باشد.
2-بررسی اینکه چه علتهایی می تواند در اضطراب افراد موثر باشد.
روش نمونه گیری :
این تحقیق به صورت موردی صورت گرفته است.
ابزارهای اندازه گیری :
ابزارهای اندازه گیری که در پژوهش مربوطه مورد استفاده قرار گرفته عبارتند از : مشاهده ، شرح حال ، مقیاس ارزشیابی اضطراب زونگ ، تست استعداد ریون ، تست شخصیت هالند و تست جملات ناتمام راتر و … .
آزمونهای مورد استفاده ونحوه اجرا ، نمره گذاری و نیز خصوصیات هر یک اعم از روان سنجی و مسائل دیگر هر آزمون به شرح زیر می با شد.
الف)مقیاس ارزشیابی اضطراب
مقیاس اضطراب زونگ : این آزمون در سال 1961 به وسیله ویلیام زونگ تهیه شد ، علائم و شدت اضطراب را می سنجد ، دارای 20 سوال می باشد و موارد سنجش آن به شرح زیر می باشد :
سوالهای 5-1 علائم عاطفی اضطراب را می سنجد و سوالهای 20-6 علائم جسمانی اضطراب را می سنجد.


این تست از 12 سال به بالا قابل اجرا می باشد و نمره گذاری به شرح زیر صورت می گیرد:
سوالات این تست به صورت مستقیم و غیره مستقیم طرح شده است و به شکل چهارگزینه ای می باشد.
اصلا یا خیلی کم گاهی وقتها بیشتر وقتها اغلب وقتها ( همیشه)
نمره گذاری در سوالات مستقیم 1 2 3 4
نمره گذاری در سوالات غیر مستقیم 4 3 2 1

لازم به ذکر است که سوال (19-13-9-5) غیر مستقیم هستند ، دامنه نمرات در این تست بین 20 تا 80 نوسان دارد.

 


بعد از اینکه نمره خام بدست آمد با جدول زیر مقایسه می شود .
سطح اضطراب نمره
اضطراب عادی
اضطراب کم و متوسط
اضطراب شدید
اضطراب بسیار شدید زیر 45
59-46
74-60
80-75
نمره دانش آموز مورد نظر از ین تست 53 (اضطراب متوسط ) شد.
ب)تست
آزمونهای روانی از جمله مفید ترین وسایل و ابزار جمع آوری اطلاعات در پژوهشهای تربیتی است. آزمونهای روانی ابزاری است برای توصیف اندازه گیری نمونه ای از جنبه های معین رفتار آدمی و از آن برای مقایسه رفتار افراد در یک زمان معین و مقایسه رفتار افراد در زمانهای مختلف استفاده می شود.
تست ریون
یکی از معروفترین آزمونهای هوش است که به صورت گروهی و انفرادی برای سنجش توانایی هوش و هوش بهر بکار می رود. برای کسب اطلاعات در مورد دانش آموزان از آزمونهای گروهی ولی در مواردی مه برای دانش آموزان مشکلات وناراحتی هایی چه از نظر پیشرفت تحصیلی و چه از رفتار و سازش با اطرافیان مشاهده شده لازم است که آزمونهای انفرادی بکار رود. این تست نیز با توجه به سنین انتخاب می شود و سعی شده است که برای سنین دبستانی از اشکال رنگ

ی استفاده شود ، چرا که رنگها خود برای کودکان سنین (11-6) می تواند جذاب و جلب کننده باشد.
پاسخگویی این آزمون دارای 60 سوال می باشد که پژوهشگران فرد را در معرض تستها قرار داده و نمره در یافتی از هر قسمت را به ثبت می رسانند و دانش آموز می بایست در زمان 45 دقیقه به هر یک از آنها پاسخ دهد. در پاین آزمون نمره خام فرد محاسبه می شود و می توان با استفاده از نمره بدست آمده و قرار دادن آن در جدول بهره هوشی او را محاسبه کرده و تعبیر و تفسیری نمود ، از خصوصیات این آزمون می توان به راحتی و آسان بودن آن اشاره کرد و همچنین جذاب بودن آن در مقایسه با سایر آزمونها یاد کرد. در پایان با توجه به زمان و نمره دریافت شده بهره هوشی وی را مشخص می کنیم.
نمره خام دانش آموز از این تست 35 شده و مطابق جدول هوشبر وی 94 (زیر متوسط) می باشد.(پایان نامه دوره کارشناسی،رشته علوم تربیتی)
شرح حال :
از شش قر پیش که سنت اگوستین کتاب اعترافات خود را نگاشت و حتی قبل از وی شرح حال نویسی یرای کسب اطلاع از شیوه زندگی مردم مرسوم بوده است. مورخان شرح حال نویسی رایکی از وسایل شناخت افکار و عقاید ، آرزوها و آرمانهای مردان و زنان بزرگ تاریخ و نحوه تاثیری آنها در حوادث و وقایع دانسته اند.
جامعه شناسان نیز در تحقیقات وبررسیهای خود ، به اسناد شخصی توجه دارند. روان شناسان برای درک و فهم مردم به شرح حال آنان توسل می جویند. فروید و روانکاوان پیرو او نیز اهمیت خاصی برای گذشته فرد قائلند و آن را در رفتار فعلی او موثر می دانند.
هدفهای شرح حال :
شرح حال نویسی از نظر شناخت و ارزشیابی شخصی سه هدف عمده دارد:
1- دانش آموز به وسیله شرح حال نویسی می تواند به طور منظمی در باره خویش بیندیشد.
2- معلم و مشاور از این طریق می توانند نظر دانش آموز را نسبت به خود او دریابند.
3- معلمان و مشاوران می توانند اطلاعات جامعی درباره دانش آموز و محیط او بدست آورند.
نخستین هدف شرح حال نویسی وادار کردن دانش آموز به اندیشیدن درباره خویش است به خود اندیشیدن جریانی است مداوم و همیشگی. امّا وقتی اندیشیدن به خویش جدی تلقی می شود که آدمی در برابر اخذ تصمیمی مهم قرار گیرد. دانش آموزان غالباً بر اثر آینده فشار کار مدرسه

مجال کمی دارند تا درباره خویش و یا طرز ترقی و پیشرفت و یا راه و روش آینده خود تفکر کنند. وقتی دانش آموزان ناچار به اخذ تصمیم شوند ، ایجاد فرصتی که بتوانند به طور منظم درباب گذشته ، حال و آینده خود بیندیشند ؛ برایشان بسیار با ارزش خواهد بود.
دومین هدف شرح حال نویسی ، تعبیه وسیله ای است که راهنمایان و معلمان بتوانند از آن صویری را که دانش آموز از خود دارد ؛ دریابد. معلمان و مشاوران غالباً دانش آموزانی را در مد نظر می گیرند که رفتار هنجار دارند ، امّا شاگردی که بدینسان رفتار می کند خویشتن را به نحوی می بیند که به تصور او می باید باشد. شرح حال نویسی وسیله ای با ارزش است که معلمان و مشاوران را کمک می کند تا تصویری را که دانش آموز خود دارد ، در یابند. وبر این اساس ، رفتار آینده وی را پیش بینی کنند.


سومین هدف شرح حال نویسی ، بدست آوردن اطلاعات اضافی در باره خصایص فرد و شرایط زندگی اوست. شرح حال نویسی ، می تواند مکمل اطلاعاتی باشد که از طریق روشها و فنون دیگر کسب شده اند.
شرح حال نویسی ، مخصوصاً می تواند اطلاعاتی را درباره خا نه ، خا نواده ، تجارب شغلی ، دانش آموز با همکلاسان و همقطاران و سوابق تحصیلی او در اختیار راهنمایان بگذارند.
روش اجرا و گردآوری شرح حال :
در کار گردآوری شرح حال دانش آموزان ، نکاتی چند را باید رعایت کرد :
1- از دانش آموز فقط زمانی باید در خواست شرح حال نویسی شود که برای آن علت خاصی باشد. دلیلی در دست نیست که حتی به استناد آن از دانش آموز بتوان خواست هر سال شرح حال نویسی را بنگارد. در این صورت ارزش واقعی این وسیله از بین می رود.
2- دانش آموز باید از هدف اصلی شرح حال نویسی مطلع باشد. اگر مقصود از نوشتن شرح حال آن باشد که دانش آموز خویش را بشناسد و یا به خود با نظری عمیقتر بنگرد ، پس باید واقف باشد که این هدف یکی از مقاصد نوشتن شرح حال است. دانش آموزان همچنین باید بدانند که غرض اساسی از نوشتن شرح حال ، آگاهی معلمان و راهنمایان از اسرار فردی و خصوصی و خانوادگی آنان نیست ، بلکه مقصود یاری و کمک بدانجاست.
3- در شرح حال نویسی به سبک و نوشته شاگرد نباید زیاد توجه داشت. شرح حال در این حال، ار زش واقعی خود را از دست می دهد ، منظور از نوشتن شرح حال آن است که دانش آموز خویشتن را آزادانه بنگرد. آنچه را در خود سراغ دارد فارغ از بیم و هراس نمره بنگارد. تصویری از خویشتن را با عبارت و جملاتی که برایش سهلترند عرضه کند. در شرح حال نویسی ذت و کنه مطلب مورد توجه است نه طرز بیان و سبک نگارش. لذا تصحیح شرح حال نویسی ، از نظر دستور و انشاء و بازگرداندن آن به دانش آموز روش درستی نیست.
4- نوشتن شرح حال باید در مدتی کوتاه انجام گیرد. برای این منظور می توان ، یکی دو روز پیش از شرح حال نویسی ، از دانش آموزان خواست که در باره خویش بیندیشند. مسائل و مشکلات خویش را جستوجو کنند ، سپس در وقت معینی آنها را بنویسند. از لحاظ تفصیل شرح حال نویسی ، می توان گفت که نوشتن شرح حال در 500 تا 1500 کلمه کافی است.
5- برای نوشتن شرح حال باید انگیزه و محرک قوی وجود داشته باشد. شرح حال نویسی ، وسیله ای مهم برای تجزیه و تحلیل خصوصیات ، حالات ، یافتن راه حل اشکلات و مسائل است. اگر دانش آموز برخوردار از این اندیشه باشد ، نکات و مطالبی را می نگارد که هم برای خود او و هم برای راهنما و معلم مفید است.
شکل و فرم شرح حال نویسی :
شکل و فرم شرح حال برای معلمان و راهنمایان غالباً وصفی معماآمیز دارد. معلمان یا مشاوران نمی دانند در شرح حال نویسی باید عناوین و موضوعاتی را برای نوشتن به شاگردان بدهند و یا آنها را در نوشتن مطالب خویش آزاد بگذارند ، محققان در طی یکی بررسی معتقد گردیدند که فرم و شکل شرح حال باید حاوی مسائل و مشکلات و مطالبی باشد که مشاور قصد کسب اطلاع درباره آنها را دارد.
همانطور که قبلاً گفته شد نخستین هدف شرح حال نویسی وادار کردن دانش آموز به تفکر در باره خویش است و در شرح حال به این هدف باید توجه کرد. می توان گفت که شرح حالهای متشکل بیش از شرح حالهای غیر متشکل دانش آموزان را در منظم ساختن افکار و اندیشه ها کم

ک می کنند. علاوه بر آن ، استفاده از شرح حال متشکل به معلمان و راه نمایان اجازه می دهد که اطلاعات مورد نیاز خود را بهتر کسب کنند. بنا بر این بهتر است فرم متشکل شرح حال نویسی در برنامه راهنمایی و دبیرستانها بکار رود و از فرم شرح حال نویسی غیر متشکل در موارد مشاوره و سازگاری و نظایر آن استفاده شود.
تعبیر و تفسیر و استفاده از شرح حال :


موارد استفده از شرح حال نویسی ، مربوط به هدفهایی است که از دانش آموز خواسته شده تا شرح حال خود را بنویسد.
با توجه به اهداف شرح حال سولات اساسی که معلم یا راهنما می باید بدانها جواب دهند از این قرار است:
1- تا چه حد نوشتن شرح حال ، دانش آموز را وادار کرده است که درباره خویش بیندیشد ؟
2- تا چه حد شرح حال ، ما را کمک کرده است که وی را همچنان که هست بنگریم. مفهومی که دانش آموز دارد تا چه میزان با تصویری که ما از وی داریم مطابقت دارد ؟
3- ما چه نوع اطلاعات تازه ای از وی بدست آورده ایم ؟
سوال نخستین ، هر چند اهمیت بسیار دارد امّا تنها با مطالعه و بررسی شرح حال نمی توان بدان پاسخ داد. تنها بر اثر تماسهای بیشتر چه در کلاس درس و چه از طریق مشاوره این موضوع روشن می شود. امّا به سوالات دوم و سوم می توان با مطالعه دقیق شرح حال نویسی پاسخ داد. در تعبیر و تفسیر شرح حال نویسی باید نکات زیر را در نظر داشت:
1-نکات فراموش شده: بدیهی است که هیچ شرح حالی کامل نیست. امّا شرح حال ممکن است فاقد نکات مهمی باشد که در شناسایی دانش آموز موثرند. راهنما باید به این موضوع توجه کند.
2- طول شرح حال: طول شرح حال نویسی به عوامل چندی بستگی دارد. از آن جمله است مهارت فرد در نوشتن و انشاء، رابط حسنه ای که بین نویسنده شرح حال و رهنما وجود دارد و بالاخره ایمان و عقیده شاگرد در نوشتن شرح حال و ارزش آن. بدیهی است هر قدر دانش آموز بالغتر و رشیدتر باشد مسائل و مشکلات خویش را بهتر تشخیص می دهد و شرح حال مشروحتری را عرضه می دارد. ضمناً شرح حالهایی که برای رهنمایی و مشاوره نگاشته می شوند از شرح حالهای انشایی در کلاس در مفصلتر خواهد بود.
3- لغات و اصطلاحات: کیفیت لغات و اصطلاحاتی که دانش آموزان در شرح حال خود به کار می برد ارزش زیادی در شناخت وی دارد. میزان و حدود لغات با توانایی و استعداد تحصیلی او بستگی دارد. امّا در مطالعه شرح حال، رهانما باید بکوشد لغات و اصطلاحات را همچنان در یابد که در خاطر نویسنده است. بدون تردید، این امر مشکل است. امّا اگر راهنما قصد شناسایی دانش آموز را دارد ضروری است امور و اشیاء را همچنان بنگرد که وی می- نگرد. کوشش راهنما باید مصروف آن باشد که از دچار شدن به اشتبهات ناشی از مفاهیم و لغات اجتناب ورزد.
4- میزان و وسعت بیان طالب: برخی از دانش آموزان در بیان شرح حال خود فقط به وقایع و حوادث خیالی شاره کی کنند. آلپورت می نویسد: «کودکان تا سن 13 سالگی برون گرا هستند مثلاً نمی نویسند، من چنین احساس می کنمیا فکر می کنم، بلکه می نویسند من این کار یا آن کار را کردم ...، حیات فکری و ذهنی با سن بلوغ و شباب، رشد و توسعه بیشتری پیدا می کند».
بیان عواطف و افکار، حاکی از تجارب نویسنده شرح حال است. با این حال برخی از دانش آموزا هستند که از بیان مسائل و مشکلات خویش خودداری می کنند و این امر ناشی از عدم وجود روابط حسنه بین راهنما و دانش آموز است.
5- ظاهر شرح حال: برخی راهنمایان معتقدند که ظاهر شرح حا و طرز نوشته و خط نویسنده مطالب زیدب برای آنان روشن می سازد. یک شرح حال تمیز و منظم می تواند گویای نظم و ترتیب فکری نویسنده آن باشد. گر چه ممکن است بین ظاهر شرح حال و رفتار و حالات نویسنده آن ارتباط مثبتی باشد، امّا همبستگی زیادی بین این دو بدست میامده است.
محاسن و معایب شرح حال نویسی:
روان شناسان و راهنمایان در این باره گفته اند:
مک لین یکی از استادان راهنمایی می نگارد: « شرح حال نویسی اگر به شکلی دقیق و حساس بکار رود، برای راهنما از لحاظ صرفه جویی در کار و هزینه، مزایایی دارد؛ دانش آموز را به شرکت در مشاوره و راهنمایی تشویق و ترغیب می کند. انگیزه ای است برای مشاهده و ملاحظه مسائل ملال ور و مخل، کار شاق اضافی به کارکنان مدرسه یا راهنما تحمیل نخواهد کرد، هزینه کمی دارد، به تکمیل سوابق سنواتی یا طولی و اجرای فنون مقطعی و سوالیه و تستها کمک می کند.»
ریکسیون، برعلیه شرح حال نویسی مواردی را اقامه کرده است:
1- در باب روایی، اعتبار و فایده آن جای پرسش و استفهام باقی است.
2- بسیاری از شاگردان نمی توانند صادق و رک گو باشند.
3-مواد و نوشته ها غالباً پیچیده و درهمند.
4-مشکلات و مسائل زیادی در تعبیر و تفسیر مطالب وجود دارد.
وی در عین حال برای شرح حال نویسی محاسنی را بر شمرده است.
1-فرصتهایی به دانش آمو می دهد تا چنانچه احساس آزادی و اختسار کند مطالبی در ابره خویش بنگارد.
2- از طریق شرح حال نویسی مواد و مطالبی از روحیه و حالات و رفتار و عقاید و افکار دانش آموز بدست می آید.
3- خصایص وجوه امتیاز و تفاوت دانش آموز معلوم می شود.
4- کسب اطلاعات لازم درباره دانش آموز از این راه به سهولت میسر است.
ملاحظات اخلاقی :
1- کلیه اطلاعات بدست آمده از این تحقیق که در رابطه با خانواده مربوط به دانش آموز (ا-ق) می باشد سری و محرمانه می باشد.
2- کلیه خصوصیات و موارد مربوط به دانش آموز که از طریق تحقیق بدست آمده و مشخص شده است، محرمانه بوده و مخفی می ماند.
انجام پروژهش :
شرح حال دانش آموز (ا-ق):
مشخصات مراجع :
نام: ب نام خانودگی: ر شغل: محصل سن: 16سال میزان تحصیلات: اول دبیرستان
مشخصات پدر دانش آموز:
نام:م-ح شغل: بازنشسته شهرداری سن: 60 سال میزان تحصیلات: چهارم قدیم
مشخصات مادر مراجع :
نام: ف نام خانوادگی: ح شغل: خانه دار سن: 45 سال میزان تحصیلات: دوم قدیم


مشخصات خواهر و برادران مراجع:
نام: ز شغل: خانه دار سن: 32 سال میزان تحصیلات: پنجم ابتدایی
نام: ع شغل: کارگر سن: 31 سال میزان تحصیلات: سیکل
نام: ر شغل: نقاش اتومبیل سن: 39 سال میزان تحصیلات: دوم راهنمایی
نام:ز شغل: محصل سن: 21 سال میزان تحصیلات: اول دبیرستان
خصوصیات بارز فرد مورد نظر ترس و اضطراب شدی می باشد، بخصوص از حیواناتی مثل: م

وش و گربه می ترسد، از کلاس درس و معلم، پای تخته رفتن، درس جواب دادن به شدت می ترسد و دچار هراس می شود وبر اثر اضطراب شدید پاهایش شروع به لرزش می کند.
خصوصیات ظاهری:
ظاهری آرام و ساکت دارد و معمولاً رنگ پریده می باشد و دائماً لبهایش تبخال می زند.
وضعیت تحصیلی:
از نظر تحصیلی دچار افت شدید بوده بطوری که در سال تحصیلی 79-78 مردود شده و اکنون که در سال تحصیلی 80-79 می باشد در نیمسال اول در بیشتر درسها نمرات کمتر از 10 کسب کرده است.
مقیاسهای اندازه گیری:
الف) مقیاس سنجش اضطراب زونگ:
نمره دانش آموز از این تست 53 شده است. با توجه به اینکه کسب نمره بین 59-46 اضطراب متوسط می باشد، بنابراین فرد مورد مطالعه (ا-ق) نیاز به مشورت با روانپزشک و درمان دارد.
ب) تست ریون:
نمره دانش آموز از این تست 35 شده است. مطابق جدول شماره 1 کسب نمره 35 در سن 16 سال هوشبر دانش آموز مورد مطالعه 94 می باشد.
از نظر درجه بندی آزمایش شوندگان می توان گفت که بهره هوشی کمتر از 70 نمایند کم هوشی و کودنی و 100 حد متوسط و بیش از 130 معرف تیز هوشی است. بنابراین فرد مورد مطالعه (ا-ق) دارای بهره هوشی زیر متوسط می باشد.
ج) تست جملات ناتمام راتر:
نتایج بدست آمده از این تست نشانگر این است که فرد مورد مطالعه (ا-ق) نگرش بسیار منفی نسبت به خود دارد، فردی ناامید از زندگی و مضطرب می باشد.
تست شخصیت هالند:
نتایج بدست آمده از این تست بیانگر این مطلب است که شخص مورد نظر دارای تیپ شخصیتی هنری_قرارداری می باشد.
تعبیر و تفسیر کلی از مجموعه آزمونها:
با توجه به تعبیر و تفسیر شرح حال و مصاحبه و نیز آزمونهای سنجش اضطراب زونگ، تست ریون، هالند، ست جملات ناتمام راتر و ... می توان چنین استنباط کرد فرد مطالعه(ا-ق) دارای هوشی پایین متوسط می باشد، اضطراب متوسط داشته و نگرشی بسیار منفی نسبت به خود دارد و مطابق تست شخصیت هالند وی دارای تیپ شخصیتی هنری-قرارداری می باشد.
ارتباط با اعضای خانواده:
خانواده ای از فرد در آن زندگی می کند، پدر درای خلق و خویی بسیار تند می باشد و مستبد و سلطه جو بوده و مادر سلطه پذیر می باشد. رابطه عاطفی پدر و دانش آموز به دلیل ترس و اضطراب فرد دچار اختلال شده است، دانش آموز از روبهرو شدن با پدرش هراس دارد،مادر رابطه ای بسیار نزدیک و عاطفی با دانش آموز(ا-ق) دارد.

خصوصیات اخلاقی:
فرد مورد مطالعه(ا-ق) از اعتماد به نفس بسیار پایینی بر خوردار می باشد و به دلیل این ضعفبزرگ در بیشتر کارها شکست خورده و دچار سر خوردگی می شود و مشکل مضاعفی که وی به آن مبتلا می باشد رفتار پدر خانواده نسبت به فرد مورد نظر(ا-ق) می باشد. پدر دائماً وی را با خواهرش که در زمینه درسی از او موفق تر است، مورد مقایسه قرار می دهد و این موضوع باعث دامن زدن به ترس و نگرانی و اضطراب او شده است.
وی دارای خلق و خویی بسیار آرام و ساکت می باشد، به ندرت با دیگران ارتباط برقرار می کند، بسیار خجالتی و گوشه گیر می باشد.
موفقیتهای ترس آور و اضطرابزا برای فرد :
1- بلند صحبت کردن پدر و مادر


2- مدرسه و کلاس درس
3- معلم و درس پرسیدن و رفتن پای تخته سیاه
4- دین حشرات موزی مثل: سوسک و حیوانات مثل: گربه و موش
کارهای انجام شده توسط پژوهشگر
جلسه اول: مورخه 7/12/83
در این جلسه در زمینه موفقیتهای ترس آوری که باعث اضطراب فرد می باشد مفصلاً با دانش آموز صحبت شد و در پایان از دانش آموز خواسته شد تا شرح حال زندگی خود را از کودکی تا حال، همچنین تعداد اعضای خانواده، سن وشغل پدر و مادر(والدین) و نحوه بر خورد والدین با دانش آموز و روابط دانش آموز با خواهران و برادران خود بر روی برگه ای نوشته و در جلسه بعدی که یک هفته بعد تشکیل می شود به دفتر مشاوره بیاورد.
_این جلسه با دادن تکلیف منزل(شرح حال) پایان پذیرفت.
جلسه دوم: 15/12/83
_ابتدا در مورد انجام تکلیف از فرد سوال شد. وی شرح حال خود را نوشته

بود، از مضمون نوشته های وی چنین بر می آید که: وی در خانواده ای زندگی می کند که از نظر اقتصادی و فرهنگی در سطح متوسط می باشند، خانواده این دانش آموز هفت نفر می باشد، یعنی پدر، مادر و پنج فرزند که سه دختر و دو پسر می باشند، بزرگترین فرزند خانواده دختر و 32 ساله و کوچکترین فرزند خانواده فرد مورد مطالعه می باشد که 16 سال دارد، پدر وی 60 سال دارد و کارمند بازنشته شهرداری می باشد. وی از نظر اخلاقی دارای خلق و خویی بسیار تند و خشن می باشد به طوری که دانش آموز با شنیدن شنیدن بوق ماشین پدرش بسیار ترسید و دچار اضطراب شده و بدنش داغ شده و حالت دل شوره به وی دست می دهد. مادرش 45 سال دارد و خانه دار می باشد. و دائم با همسرش بحث و جدل دارند. با وجود اینکه چن

دین دهه است که با یکدیگر زندگی می کنند امّا هنوز هم اغلب با یکدیگر دعوا و مشاجره می کنند و این موشوع باعث افزایش ترس و اضطراب فرد شده است.
حال گوشه ای از یادداشتهای فرد:
«هنگامی که در مدرسه هستم و در کلاس دبیران می خواهند درس بپرسند به شدت دچار اضطراب می شوم، ترس و اضطراب من از کلاس چهارم ابتدایی شروع شد. معلم ما بچه ها رابا خط کش 50 سانتی می زد و دانش آموزان را در کلاس زندانی می کرد. از آن زمان ترس و اضطراب در وجودم رخنه کرده است. هنگامی که می خواهم به مدرسه بیایم به شدت دچار اضطراب می شوم و فکر می کنم اگر دبیر مربوطه از من درس بپرسد و من بلد نباشم چه می شود؟ هنگامی که معلم به کلاس وارد می شود ضربان قلب من بسیار شدید می شود به طوری که صدای قلبن را می شنوم، بخصوص هنگامی که معلم اسم دانش آموزان را برای جواب دادن درس می خواند، دست و پاخایم شروع به لرزش می کند به طوری که بعضی اوقات کنترل کردن آنها برایم مشکل است. به شدت احساس سرما می کنم و تمام بدنم سرد می شود و این حالات هر روز برایم تکرار می شود».
در جای دیگر دانش آموز بیان می دارد که


«هنگامی که در منزل هستم والدینم با هم بلند صحبت می کنند، به شدت می ترسم و بدنم شروع به لرزش می کند و احساس سرمای شدید می کنم و شب هنگام خواب، خواب وحشتناک می بینم. از دیدن حشرات ریز مانند سوسک می ترسم، با دیدن گربه دچار وحشت شده جیغ می زنم و گاهی 5 تا 10 دقیقه زبانم بند می آید. از اطاق خلوت می ترسم و هنگام خواب از خواهرم می خواهم که در کنارم بماند تا بخوابم. اگر این کار را نکند ساعتها بیدار می مانم تا اینکه خسته شده به خواب می روم و خوابهای وحشتناک می بینم. پدرم دائم در جمع میهمانها از خواهرم

 

تعریف می کند زیرا او در درس موفق می باشد و همیشه می گوید: «زهرا دختری بسیار باهوش و بااستعداد است و با علاقه ای که به درس دارد موفق است، امّا اعظم(فرد مورد نظر)در درسها و تحصیلاتش ناموفق است» این موضوع مرا به شدت رنج می دهد و بیشتر وقتها گریه می کنم. این موضوع باعث می شود که عصبانی شوم و به خواهرم حرفهایی بزنم که او ناراحت شود، مجدداً والدینم به خاطر این کار مرا سرزنش و دعوا می کنند».
عوامل بوجود آورنده ترس و اضطراب :
با توجه به اینکه ریشه مشکلات و ناراحتی فرد مورد نظر به گذشته بر می گردد، از توضیحات وی درمورد زندگی اش متوجه می شویم که از ابتدای تحصیل با بر خورد نامناسب یک آکوزگار که لز شیوه بر خورد مناسب و صحیح با دانش آموزان آگاهی لازم نداشته باعث بوجود آمدن چنین بیماری در دانش آموز شده است. و به تدریج این ترس و اضطراب در وی ریشه دوانده است، مجدداً در دوره راهنمایی رفتار نامناسب معلم ریاضی وی بر این مشکل دامن زده است. همچنین وضعیت نا مناسب ارتباطی که در خانواده فرد وجود داشته و مشکلات و ناراحتیهایی که به واسطه نداشتن تفاهم بین والدین فرد مورد نظر بوجود آمده باعث شده تا اضطراب و ترس در فرد به صورت مزمن در آید. تا اینکه در سال اول دبیرستان به دلیل وجود اضطراب شدید دچار افت تحصیلی شده و سپس مردود می شود. در سال تحصیلی 84-83 در نیمه دوم مجدداً متوجه افت تحصیلی وی شده و با مصاحبه ای که با دانش آموز و مادرش داشتیم متوجه شدیم که علت افت تحصیلی وی ترس و

اضطراب او از اشخاص، حیوانات و مکانهای متفاوت می باشد، لذا با اخذ تست اضطراب زونگ از وی که نمره اش 53 شد(اضطراب متوسط) بر آن شدیم تا با استفاده از روش حساسیت زدایی منظم اقدام به از بین بردن یا کاهش اضطراب او نمائیم.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید