بخشی از مقاله

مقدمه
پدیده رو به رشد "جهانی شدن اقتصاد" در دو دهه ی اخیر تمام ارکان جوامع مختلف را تحت تأثیرقرار داده و و تغییرات عمده ای را در نظامهای اقتصادی و اجتماعی کشورها به وجود آورده است .


نقش کشورهای توسعه یافته در جهت دهی به این پدیده بر اساس منافع خود و شتاب جهانی شدن اقتصاد در دگرگون سازی نظامهای سنتی ، این نگرانی را برای کشورهای ضعیف و کمتر توسعه یافته ایجاد کرده است که در آینده ای نه چندان دور بیشتر سرمایه های خود را به علت تغییرات پیشبینی نشده "روند جهانی شدن" از دست خواهند داد.


در چنین شرایطی بدیهی است کشورهایی که بیشترین میزان تأثیر گذاری را بر پدیده جهانی شدن اقتصاد دارند، از توان ضربه پذیری کمتری برخوردار خواهند بود . حتی قادرند حرکات آینده اقتصاد جهانی را پیشبینی کنند و رفتارهای خود را با آرایشهای بعدی این پدیده سازگار نمایند.
اینک اقتصاد جهانی به مرجله ای رسیده است که برای اثر گذاری در آن باید رویه های مشترک اقتصادی و اجتماعی میان ملل مختلف را ساماندهی کرد و برآیند نیروهای متحد را برای حضور فعال در عرصه های تصمیم گیری جهانی به کار گرفت.بنابراین کشورهای کمتر توسعه یافته برای ایفای نقشی مؤثردر اقتصاد جهانی ، راهی جز وحدت رویه با ملل هم فرهنگ خود و روی آوردن به همگرایی های منطقه ای ندارند.


حتی ممالک توسعه یافته صنعتی نیز امروزه برای بهره گیری از منافع اقتصاد نوین جهانی به حضور در اتحادیه های منطقه ای و تقویت همکاری های متقابل می اندیشند و سعی دارند به نوعی در بلوک های اقتصادی اطراف مشارکت کنند تا بر قدرت اعمال نفوذ خود در اقتصاد جهانی بیفزایند.
ملل مسلمان علی رغم آنکه 8 درصد از تجارت بین المللی را در اختیار دارند ولی تا کنون نمای

ل چندانی به ایجاد ارتباط اقتصادی با یکدیگر نشان نداده اند . بر اساس آمار در سال 1999 تنها 10 درصد از مبادلات بازرگانی کشورهای اسلامی با همسایگان مسلمان خود صورت گرفته و به عبارت دیگر 90 درصد احتیاحات ملل مسلمان توسط کشورهای غیر اسلامی تأمین شده است. این در حالیست که بسیاری از نیازمندی های کشورهای اسلامی در دیگر ممالک مسلمان یافت می شود و عدم شناخت نسبت به توانمندی های مکمل در این کشورها موجب کاهش همکاری های منطقه ای شده است .


هر چند همگرایی های مهمی نظیز سازمان کنفرانس اسلامی، شورای همکاری کشورهای حوزه خلیج فارس ،سازمان همکاریهای اقتصادی (اکو) و گروه (دی-8) در سالهای اخیر برای توسعه ارتباطات صنعتی و بازرگانی میان کشورهای اسلامی تلاش های زیادی کرده اند ولی کمبود اطلاعات در زمینه استعدادهای کشاورزی ، فنی، تجاری و خدماتی موجب شده تا سطح همکاری های اقتصادی مشترک در کشورهای اسلامی محدود باشد.
سرزمینهای اسلامی که بین 20 درجه طول غربی و 140 درجه طول شرقی و نیز بین 10 درحه عرض حنوبی و 50 درجه عرض شمالی از خط استوا واقع شده اند توانمندی های شناخته شده زیادی در زمینه انرژی های فسیلی ، مواد معدنی ، محصولات کشاورزی و صنایع وابسته به این مواد دارند.
بیش از یک سوم ذخایر نفت و قریب به 70 درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان در کشورهای اسلامی نهفته است. همچنین 40 درصد از ذخایر فسفات ،38 درصد از ذخایر بوکسیت ،37 درصد از ذخایر قلع،15 درصد از ذخایر اورانیوم و 12 درصد از ذخایر کروم جهان متعلق به ملل مسلمان حهان است. منابع معدنی دیگری چون سنگ آهن، زغال سنگ، مس، سرب،روی، مبکا، پتاس، برمیت، کبالت، سنگهای ساختمانی و لاتریت به وفور در کشورهای اسلامی یافت می شود.


آشنایی مسلمانان با ویژگی ها ، خصوصیات،و ظرفیت های یکدیگر ، انگیزه ایجاد همکاری های متقابل را در میان آنها تقویت می کند و توسعه مناسبات اقتصادی ممالک اسلامی ،جهان اسلام را که تا کنون در حد یک وحدت ایدﺋولوژیک مطرح بوده است به یک بلوک اقتصادی تبدیل می کند.
تحقق این هدف متعالی همانطور که پیشتر گفته شد در نخستین گام نیازمند شناخت شفاف صنعتگران ، تولید کنندگان و تجّار مسلمان از توانمندی های سایر کشورهای اسلامی است.
 در این مجموعه کشورهایی مورد تحلیل قرار داده شده که با کشور عزیزمان ایران مرز مشترک آبی یا خاکی دارند.


الف) جغرافیای طبیعی و ویژگی های اقلیمی
جمهوری آذربایجان با 86 هزار و 600 کبلومتر مربع مساحت در قاره آسیا و در46 درجه طول شرقی و 39 درجه عرض شمالی واقع شده است. منطقه نخجوان که 5 هزار و 500 کیلومتر مربع از خاک این کشور را تشکیل می دهد توسط جمهوری ارمنستان از سرزمین اصلی جدا افتاده است. همچنین 4 هزار و 400 کیلومتر مربع از اراضی جنوب غربی آذربایجان در منطقه (قره باغ) به صورت خود مختار اداره می شود.
جمهوری آذربایجان از سمت غرب به طول 566 کیلومتر با جمهوری ارمنستان،از سمت جنوب به طول 432 کیلومتر با جمهوری اسلامی ایران،از سمت شمال غربی به طول 322 کیلومتر با جمهوری گرجستان و از سمت شمال به طول 284 کیلومتر با جمهوری خود مختار داغستان در جمهوری فدراتیو روسیه مرز مشترک دارد.


پست ترین نقطه جمهوری آذربایجان در کناره ی دریای خزر 28 متر بلندتر از سطح آبهای آزاد جهان است. همچنین بلندترین نقطه این سرزمین در مرز داغستان و در قله (بازار دوزو) 4 هزار و 485 متر ارتفاع دارد.
مناطق مختلف آذربایجان آب و هوای گوناگونی دارند. در بخش مرکزی و شرقی این کشور زمستانها ملایم و طولانی است.ضمن آنکه دمای هوا در تابستانها بسیار افزایش می یابد . از سوی دیگر در بخش های جنوب شرقی آذربایجان میزان بارندگی در سال به 1200تا1400 میلیمتر می رسد.منطقه خود مختار نخجوان نیز دارای آب و هوای قاره ای خشک با زمستانهای سرد و تابستانهای گرم است.در مجموع درجه حرارت مناطق مختلف آذربایجان از حداکثر 43 درجه

سانتیگراد در تابستان (در بخش مرکزی) تا حداقل(30-) درجه سانتیگراد در زمستان(در بخش های کوهستانی) متغیر است. میزان بارندگی نیز در بخش های مختلف این سرزمین از حدود 200 میلی متر در سال(در بخش های جنوب شرقی) تا حداکثر 1800 میلیمتر در سال (در منطقه لنکران) تغییر می کند.
ب) جمعیت و ویژگی های فرهنگی- اجتماعی
جمهوری آذربایجان به نسبت وسعت خود یکی از پرجمعیت ترین جمهوری های تازه استقلال یافته اتحاد جماهیر شوروی سابق است. طبق آخرین برآورد،جمهوری آذربایجان نزدیک به 8 میلیون و 150 هزار نفر جمعیت دارد(تعداد جمعیت مربوط به برآورد جولای 2000 است).این در حال است که جمعیت این سرزمین در سال 1991 میلادی حدود 7 میلیون و یکصد هزارنفر و در سال 1995 میلادی حدود 7 میلیون و 350 هزار نفر و همچنین در سال 1998 میلادی نزدیک به 7 میلیون و 953 هزار نفر بود.ازسوی دیگر 30درصد از جمعیت کنونی جمهوری آذربایحان زیر 14 سال و 56درصد بین 15 تا 64 سال سن دارند.
نرخ رشد سالانه جمعیت جمهوری آذربایجان در آستانه قرن بیست و یکم (جولای 2000 میلادی) حدود 5/1 درصد برآورد شده است،درحالی که براساس آمار بانک توسعه اسلامی نرخ رشد سالانه جمعیت این کشور در فاصله سالهای 1990تا 1998 میلادی 9/0 درصد بود.
به طور میانگین در هر کیلومتر مربع از خاک جمهوری آذربایجان 59/93 نفر زندگی می کنند که در مقایسه با برخی از کشورهای اطراف این جمهوری رقم بالای است.
جدول ویژگی های جمعیتی آذربایجان در آستانه سال 2000 میلادی

مساحت کشور 86600 کیلومتر مربع


جمعیت 8105000 نفر
تراکم نسبی جمعیت در هر کیلومتر مربع 59/93 نفر
نسبت جمعیت زیر 14 سال 30 درصد
نسبت جمعیت 15تا 64 سال 56 درصد
نسبت جمعیت بالای 64 سال 14 درصد
نرخ رشد جمعیت 5/1 درصد
میانگین نرخ رشد جمعیت 19998-1990 9/0 درصد
نرخ زاد و ولد به ازای هر یکهزار نفر 17/17 نفر


نرخ و مرگ و میر به ازای هر یکهزار نفر 57/9 نفر
نرخ مهاجرت به ازای هر یکهزار نفر 08/6- نفر
امید به زندگی در کل جمعیت 87/72 سال
نسبت جنسی مردان در بدو تولد 05/1
نسبت جنسی مردان زیر 15 سال 04/1
نسبت جنسی مردان 15 تا 64 سال 95/0
نسبت جنسی مردان بالای64 سال 65/0


نسبت جنسی مردان در کل جمعیت 95/0
نسبت مرگ و میر نوزادان در هر هزار نفر 41/83 نفر
نرخ باروری زنان بالای 12 سال 19/2 درصد
نرخ با سوادی در کل جمعیت 96 درصد
نرخ با سوادی مردان بالای 15 سال 97 درصد
میانگین نرخ رشد باسوادی مردان در دهه 90 ثابت(صفر درصد)
نرخ با سوادی زنان بالای 15 سال 95 درصد
میانگین نرخ رشد با سوادی زنان در دهه 90 ثابت(صفر درصد)
نسبت جمعیت شهری 5/57 درصد
نسبت جمعیت روستایی 5/42 درصد
تیره های جمعیتی آذری،داغستانی،روسی
مذهب عمده جمعیت اسلام 4/93
مذهب اقلیت بزرگ جمعیت مسیحی(ارتدوکس روسی)5/2 درصد
مذهب اقلیت کوچک جمعیت مسیحی (ارتدوکس ارمنی)3/2 درصد
نرخ سوء تغذیه نوزادان صفر درصد


نرخ سوء تغذیه کودکان زیر5 سال صفر درصد
نرخ سوء تغذیه در کل جمعیت 001/0 درصد
بیماری های واگیر -
زبان رسمی آذری
سایر زبان های رایج روسی،ارمنی
ج)تقسیمات کشوری و ویژگی های سیاسی
جمهوری آذربایجان به جز منطقه خود مختار نخجوان بیش از 59 شهر بزرگ و کوچک ندارد. بندر باکو در کناره ی غربی دریای خزر با یک میلیون و 800 هزار نفر جمعیت،پایتخت جمهوری آذربایجان و شهر گنجه با 305 هزار نفر جمعیت دومین شهر مهم این کشور هستند.از دیگر شهرهای مهم آذربایجان می توان به سومقائیت،سالیانی،لنکران،شکی،قبادلی،قاضی محمد،آبزرون،آق سبدی،آق داس،آق سو،علی بایراملی،آستارا،بیلغان،بیله سوار،جبرئیل،جلیل آباد،فضولی،نفت کالا،قباله،قبستان،خان کندی و قجاوند اشاره کرد.


جمهوری آذربایجان علاوه بر سازمان ملل متحد (UN)در اتحادیه جمهوری ها ی مستقل شوروی سابق (CIS)،بانک اروپایی ترمیم و توسعه(EBRD)،کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل برای آسیا و اقیانوسیه(ESCAP)،سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد(FAO)،بانک ترمیم و توسعه بین المللی وابسته به بانک جهانی (IBRD)،سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری(ICAO)،جامعه توسعه بین المللی (IDA)،بنگاه مالی بین المللی (IFC)، سازمان بین المللی کار (ILO)،صندوق بین المللی پول(IMF)،سازمان بین المللی دریا نوردی(IMO)،سازمان بین المللی ارتباطات دور ماهواره ای(INTELSAT)،سازمان پلیس جنایی بین المللی (INTERPOL)،کمیته بین المللی المپیک(IOC)
سازمان بین المللی استاندارد(ISO)،اتحادیه بین المللی ارتباطات دور(ITU)،جنبش عدم تعهد(NAM)،سازمان کنفرانس اسلامی(OIC)،سازمان منع سلاح های

شیمیایی(OPCW)،کمیسیون سازمان ملل برای تجارت و سازمان توسعه صنعتی ملل متحد(UNESCO)،اتحادیه جهانی پست(UPU)، فدراسیون جهانی اتحادیه های کارگری
(WFT)،سازمان بهداشت جهانی(WHO)،سازمان جهانی مالکیت معنوی(WIPO)،سازمان هواشناسی جهانی(WMO) و سازمان تجارت جهانی(WTO) عضویت دارد.
این کشور همچنین موافقت نامه های بین المللی تغییرات جوی،بیابان زدایی،حراست از موجودات در حال انقراض،جمع آوری زباله های دریایی و حفاظت از لایه اوزون را امضاء کرده است.
د) ویژگی های اقتصادی
جمهوری آذربایجان در مقایسه با جمهوری های تازه استقلال یافته اطراف خود (گرجستا

ن و ارمنستان) توسعه نیافته تر است. بعد از استقلال این کشور،تورم فزاینده ناشی از آثار جنگ قره باغ همراه با سیاست های آزاد سازی قیمت ها و خصوصی سازی اقتصاد موجب شد که مردم تحت فشارهای شدید اقتصاد قرار گیرند و قدرت خرید آنها به سرعت کاهش یابد ولی از سال 1996 میلادی افزایش درآمدهای حاصل از قرار دادهای نفتی بین المللی، روند رو به رشد سرمایه گذاری خارجی ،اعتبارات صندوق بین المللی پول و بانک جهانی و مساعدت های کشورهای اروپایی موجب شد تا اقتصاد نابسامان این کشور رو به بهبود بگذارد.


از تعداد بالای مهاجرین و آوارگان (حدود 700 هزار نفر ) در جمهوری آذربایجان باید به عنوان یکی از بزرگترین معضلات اقتصادی این کشور نام برد.تأمین مخارج این گروه از افراد بخشی از درآمدهای نفتی آذربایجان را صرف خود می کند. همچنین صنایع این کشور قدیمی و فرسوده است و هزینه بالای استهلاک صنعتی در این کشور مانع از سرعت توسعه اقتصادی آن شده است.
جمهوری آذربایجان نفت خود را از طریق 2 خط لوله (باکو-سوپسا) و (باکو-نوواراسیک) به جمهوری های گرجستان و روسیه صادر می کند.این کشور برای صدور نفت به اروپا نیازمند احداث خط لوله جدیدی است که بندر باکو را به ترکیه متصل می کند. اگر چه مسیر ایران برای احداث این خط لوله به صرفه ترین مسیر است ولی تحریکات آمریکا،آذربایجان را وادار به انعقاد قرار داد(باکو-جیهان) کرده که به دلیل بعد مسافت و هزینه ی بالای احداث این خط لوله،به هیچ وجه صرفه اقتصادی ندارد.
ه) ویژگی های ارتباطی
سیستم مخابرات جمهوری آذربایحان ترکیبی از تجهیزات کهنه اتحاد جماهیر شوروی سابق و تجهیزات پیشرفته ایست که در سالهای اخیر خریداری شده است.
هم اکنون بالغ بر 720 هزار شماره تلفن ثابت و 12هزار شماره تلفن همراه در این جمهوری فعال است. در ضمن ساکنین این کشور امواج 10 ایستگاه رادیویی (AM)،17 ایستگاه رادیویی (FM) و یک ایستگاه رادیویی با طول موج کوتاه را دریافت میکنند.
تلوزیون دولتی جمهوری آذربایجان تنها 2 شبکه دارد که برنامه های آن بخش وسیعی از کشور راپوشش می دهد.از سوی دیگر نزدیک به 150 روزنامه در جمهوری آذربایجان منتشر می شود.
بر اساس جدیدترین آمار (جولای 2000) در این جمهوری بالغ بر 2200 کیلومتر خط آهن ،هزار کیلومتر جاده اصلی و فرعی ،یکهزار و 130 کیلومتر لوله انتقال نفت خام ،630 کیلومتر خطوط انتقال فرآورده های نفتی،یکهزار و 240 کیلومتر لوله انتقال گاز طبیعی ،یک بندر مهم تجاری و صنعتی (بندر تجاری باکو) و 69 فرودگاه بزرگ و کوچک دارد که تنها 2 فرودگاه از میان آنها قابل استفاده هواپیماهای پهن پیکر است.

جدول ویژگی های اقتصادی جمهوری آذربایحان در آستانه سال 2000 میلادی

میزان تولید ناخالص داخلی(به نرخ بازار) 5 میلیارد دلار آمریکا
میزان رشد تولید ناخالص داخلی 10 درصد
میانگین نرخ رشد تولید نا خالص داخلی 1998-1990 85/10- درصد
میزان تولید ناخالص ملی 68/4 میلیارد دلار آمریکا
میزان رشد تولید ناخالص ملی 06/1 درصد
درآمد سرآنه 550 دلارآمریکا
نرخ تورم -5 درصد
سهم بخش های مختلف اقتصاد در تولید ناخالص داخلی کشاورزی 8/18،صنعت 8/42،خدمات3/38
سهم صدور کالا و خدمات در تولید ناخالص داخلی 29 درصد


سهم ورود کالا و خدمات در تولید ناخالص داخلی 58 درصد
نرخ سرمایه گذاری نا خالص داخلی در تولید نا خالص داخلی 34 درصد
واحد پول ملی و ارزش برابری آن منات(یک دلار آمریکا =342 منات)
تعداد نیروی کار و سهم اشتغال در بخش های اقتصادی 3میلیون نفر(کشاورزی 32% ، صنعت 15%، خدمات 53%)

نرخ بیکاری 40 درصد


میزان تولید انرژی الکتریکی 06/18 میلیارد کیلووات ساعت
ظرفیت مصرف داخلی برق 5/15 میلیارد کیلو وات ساعت
حجم سرمایه گذاری خارجی 2/1 میلیارد دلار آمریکا
ذخایر معدنی نفت خام،گازطبیعی،سنگ آهن،آلومینیوم،زغال سنگ
تولیدات صنعتی نفتی،شیمیایی،پتروشیمی،منسوجات،ماشین آلات
محصولات کشاورزی پنبه،گندم،برنج،جو،چای،تنباکو،میوه و سبزیجات
میزان صادرات(1998) 885 میلیون دلار آمریکا
میزان واردات 620/1 میلیارد دلار آمریکا


عمده کشورهای وارد کننده ترکیه،روسیه،گرجستان،ایتالیا،ایران
کالاهای صادراتی نفت خام،گاز طبیعی،ماشین آلات صنعتی،پنبه
کالاهای وارداتی ماشین آلات صنعتی،مواد غذایی،فلزات و مواد شیمیایی

و)مناسبات جمهوری آذربایجان و ایران
جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان با توجه به اشتراکات جغرافیایی،قومی،تاریخی،فرهنگی و مذهبی از ارتباطات گسترده اقتصادی برخوردارند. روابط سیاسی دو کشور به عنوان زیر بنای مناسبات اقتصادی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از سال 1371 با تأسیس سفارتخانه ایران در باکو و سفارتخانه جمهوری آذربایجان در تهران گسترش یافت از آن زمان تا کنون رئیس جمهوری اسلامی ایران یک مرتبه از جمهوری آذربایجان دیدار کرده است ولی رئیس جمهور آذربایجان حداقل 3 مرتبه در تهران با مقامات جمهوری اسلامی ایران مذاکره داشته است.ین شناسی در نقاط مرزی،ساخت سدهای (خدا آفرین) و (قیز قلعه سی)،قرنطینه و مبارزه با آفات نباتی،کاشت 50 هزار هکتار از اراضی بایر آذربایجان توسط ایران و تصفیه نفت آذربایجان در پالایشگاه تبریز با یکدیگر همکاری دارند.
جمهوری اسلامی ایران در سال 1378 حدود 582 هزار تن کالا به ارزش 119 میلیون دلار به جمهوری آذربایجان صادر کرد که عمدتأ شامل کفش،مواد غذایی،میوه و تره بار،مصالح ساختمانی،تخم مرغ،شوینده ها،پیراهن مردانه،مصنوعات پلاستیکی،شکلات و بستنی،فرآورده ه

ای نفتی،کف پوش های نخی،کاشی و سرامیک بود.
علاوه بر فعالیتهای تجاری،بازرگانان و سرمایه گذاران ایرانی در بخش های ساختمان و تولید جمهوری آذربایجان نیز فعال هستند.مشارکت در احداث فرودگاه های باکو و نخجوان،احداث بناهای مسکونی،تعمیرات مربوط به هتلها،ساختمان ریاست جمهوری و مجلس ملی،مشارکت در باز سازی و راه اندازی کارخانه داروهای شیمیایی و راه اندازی واحدهای صنعتی و تولیدی

از جمله آنها محسوب می شود.
حمل و نقل نیز از دیگر زمینه های همکاری دو کشور به شمار می رود.سالانه حدود 100 هزار کامیون و اتوبوس بین دو کشور تردد می کند.
با عنایت به توانمندی های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران،نزدیکی راه و پایین بودن هزینه های تولید و حمل و نقل و با برنامه ریزی مناسب می توان به بازار جمهوری آذربایجان با امیدواری نگریست.

جدول آمار و مبادلات جمهوری اسلامی ایران با جمهوری آذربایجان

سال وزن صادرات(کیلوگرم) ارزش صادرات(دلار آمریکا) وزن واردات(کیلوگرم) ارزش واردات(دلار آمریکا)
1374 225845818 163240525 1047139310 209573999
1375 242414088 189493736 1243695492 251843252
1376 211939478 146152984 596273051 119245360


1377 419949364 120333313 112103560 38841978
1378 582684772 119244688 37226077 25992450
1379 540935194 132112691 40423147 14462512


Afghanestan))


الف ) جغرافیای طبیعی و ویژگی های اقلیمی
جمهوری اسلامی افغانستان با 652 هزار و 652 کیلومتر مربع مساحت در جنوب غربی قاره آسیا واقع شده است . این کشور از سمت شرق به طول 76 کیلومتر با جمهوری خلق چین ، از سمت جنوب به طول 2 هزار و 430 کیلومتر با پاکستان ، از سمت غرب به طول 936 کیلومتر با جمهوری اسلامی ایران ، از سمت شمال غربی به طول 744 کیلومتر با جمهوری با جمهوری ترکمنستان ، از سمت شمال به طول 137 کیلومتر با جمهوری ازبکستان و از سمت شمال شرقی به طول یکهزار و 206 کیلومتر با تاجیکستان مرز مشترک دارد .
افغانستان محدود به خشکی است و به آبهای آزاد راه ندارد . ضمن آنکه به بخش وسیعی از اراضی شمالی آن توسط کوههای بسیار بلند و یخچالهای طبیعی پوشیده شده است . خشونت آب و هوای افغانستان یکی از مهمترین ویژگیهای طبیعی این کشور بشمار می رود. به این معنا که این سرزمین در زمستان هوایی بسیار سرد و در تابستان هوایی گرم دارد .


ب ) جمعیت و ویژگیهای فرهنگی – اجتماعی
طبق آخرین برآورد بانک جهانی ( جولای 2000 میلادی ) جمهوری اسلامی افغانستان نزدیک به 25 میلیون و 838 هزار نفر جمعیت دارد . البته آمار دیگری از سوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد حاکیست که در ابتدای سال 2000 میلادی حداقل 5/2 میلیون افغانی ، در جمهوری اسلامی ایران و نزدیک به 2 میلیون افغانی درپاکستان به صورت پناهندگان رسمی و غیر رسمی سکونت داشته اند .
37/ 42 درصد از مردم افغانستان کمتر از 14 سال سن دارند که این میزان جمعیت شامل 5 میلیون و 598 هزار پسر و 5 میلیون و 371 هزار دختر می شود . از سوی دیگر افراد بین 15 تا 64 ساله 86/54 درصد از ساکنین افغانستان را شامل می شوند که متشکل از 7 میلیون و 362 هزار مرد و 6 میلیون و 839 هزار زن هستند . افراد 65 ساله به بالا در افغانستان 77/2 درصد از جمعیت این کشور هستند که شامل 378 هزار مرد و 337 هزار زن می شوند .


دین اسلام مذهب مطلق مردم افغانستان است و تعصبات مذهبی باعث شده که پیروان سایر ادیان از این کشور مهاجرت کنند . زبان رسمی مردم این کشور فارسی است ولی تنها 50 درصد از مردم به لهجه فارسی افغانستان ( دری ) صحبت می کنند . 38 درصد از افغانها به لهجه پشتون ، 11 درصد به لهجه ترکی ازبکستان و ترکمنستان و مابقی به لهجه های اردو و بلوچی صحبت می کنند.
متأسفانه سطح باسوادی در میان مردم افغانستان فوق العاده پایین است . این امر بویژه در میان زنان افغانی که از زمان روی کار آمدن حکومت طالبان ممنوع التحصیل شده اند ، نمو دارد . در حال حاضر 2/47 درصد از مردان و کمتر از 15 درصد زنان بالای 15 سال افغانستان با سوادند . همچنین افغانستان از لحاظ امکانات بهداشتی بسیار عقب افتاده است و سالها جنگ و خونریزی قبیله ای در این کشور ، انواع بیماریهای واگیر را در میان مردم آن شیوع داده است .
جدول ویژگیهای جمعیتی جمهوری اسلامی افغانستان در آستانه سال 2000 میلادی

مساحت 652000 کیلومتر مربع
جمعیت 25838000 نفر


تراکم نسبی جمعیت در هر کیلومتر مربع 62/39 نفر
نسبت جمعیت شهری 5/21 درصد
نسبت جمعیت روستایی 5/78 درصد
نرخ رشد جمعیت 54/3 درصد
میانگین رشد جمعیت 1998-1990 81/3 درصد
نسبت جمعیت زیر 14 سال 37/42 درصد
نسبت جمعیت 15 تا 64 سال 86/54 درصد
نسبت جمعیت بالای 64 سال 77/2 درصد
نرخ زاد و ولد به ازای هر هزار نفر 82/41 نفر
نرخ مرگ و میر به ازای هر هزار نفر 01/18 نفر
نرخ مهاجرت به ازای هر هزار نفر 54/11 نفر


نرخ مرگ و میر نوزادان به ازای هر هزار نفر 28/149 نفر
نرخ باروری زنان بالی 14 سال 87/5 درصد
امید به زندگی در کل جمعیت 88/45 سال
نسبت جنسی مردان در بدو تولد 05/1
نسبت جنسی مردان زیر 15 سال 04/1
نسبت جنسی مردان 15 تا 64 سال 08/1
نسبت جنسی مردان بالای 64 سال 12/1
نسبت جنسی مردان در کل جمعیت 06/1


نرخ باسوادی مردان بالای 15 سال 2/47 درصد
نرخ باسوادی زنان بالای 15 سال 15 درصد
نرخ باسوادی کل جمعیت 5/31 درصد
میانگین نرخ رشد باسوادی مردان در دهه 90 4/21 درصد
میانگین نرخ رشد باسوادی زنان در دهه 90 8/20 درصد
تیره های جمعیتی پشتون ، تاجیک ، ازبک
مذهب عمده جمعیت اسلام 7/99 درصد
زبان رسمی فارسی ( دری )
بیماریهای واگیر وبا ، حصبه ، آنفولانزا

ج ) تقسیمات کشوری و ویژگیهای سیاسی
شهر کابل به عنوان پایتخت افغانستان یکی از پر جمعیت ترین مراکز شهری این کشور است و از دیگر شهرهای مهم این سرزمین می توان به بدخشان ، بادقیس ، بغلان ، بلخ ، بامیان ، فراه ، فاریاب ، غزنه ، غور ، هرات ، جوزجان ، قندهار ، کونار ، قندوز ، نیمروز ، پروان ، زابل و سارنگ اشاره کرد .


جمهوری اسلامی افغانستان علاوه بر سازمان ملل متحدUN)) در بانک توسعه آسیاADB)) ، طرح کلمبو (CP) ، سازمان همکاریهای اقتصادی (ECO) ، کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل برای آسیا و اقیانوسیه( ESCA) ، سازمان خوار و بار و کشاورزی ملل متحد ( FAO) ، گروه 77 (G-77) ، آژانس بین المللی انرژی اتمی( IAEA) ، بانک بین المللی ترمیم و توسعه( IBRD ) ، سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ICAO) ، جامعه بین المللی توسعه( IDA) ، بانک توسعه اسلامی ( IDB ) ، صندوق بین المللی توسعه کشاورزی( IFAD) ، سازمان بین المللی کار (ILO ) ، صندوق بین المللی پول(IMF) ، سازمان بین المللی ارتباطات دور ماهواره ای ( INTELSA) ، سازمان بین المللی مهاجرت (IOM) ، اتحادیه بین المللی ارتباطات دور(ITU) ، جنبش عدم تعهد( NAM)

، سازمان کنفرانس اسلامی (OIC) ، سازمان منع سلاحهای شیمیایی( OPECW ) ، کمیسیون تجارت و توسعه سازمان ملل متحد ( UNCTAD ) ، سازمان اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ملل متحد ( UNESCO ) ، سازمان توسعه صنعتی ملل متحد ( UNADO) ، اتحادیه جهانی پست (UPU) ، فدراسیون جهانی اتحادیه های کارگری ( WFTU) ، سازمان بهداشت جهانی (WHO) ، عضویت دارد . البته نقش افغانستان در تمام سازمانهای فوق به دلیل نامشخص بودن حکومت این کشور ، کم رنگ است . همچنین افغانستان معاهدات بین المللی بیابان زدایی ، حراست از گونه های

گیاهی و جانوری در حال انقراض ، تغییرات آب و هوایی و پاکسازی کوهها را امضا کرده است .
د ) ویژگیهای اقتصادی
اقتصاد افغانستان به عنوان یکی از فقیرترین کشورهای جهان تنها بر پایه ی دامپروری و کشاورزی بسیار ابتدایی استوار است . مناسبات اقتصادی این کشور در طول دو دهه جنگ ویرانگر رکود کامل داشته و هرگز توسعه نیافته است . عمده تولیدات این کشور به صورت خانگی و غیر سیستماتیک تأمین می شود و کار و سرمایه حلقه ی مفقوده ی اقتصاد این کشور است .
فقر فرهنگی مردم و اعمال فشار برخی گروههای مافیایی در حکومت این کشور، افغانستان را ب

ه بزرگترین تولید کننده
مواد مخدر حهان تبدیل کرده است. طبق گزارش سازمان بین المللی پلیس جهانی (inter pol) 75 درصد تریاک مصرفی کل جهان و 80 درصد هروئین مصرفی قاره اروپا در کشور افغانستان تولید می شود.در سال 1998 بالغ بر 4 میلیارد دلار تریاک از افغانستان به مقصد اروپا و آمریکا صادر شد.
از سوی دیگر میزان تولید تریاک در این کشور که در سال 1999 به 4هزار و 581 تن رسید در سال 2000 میلادی به علت خشکسالی و آثار مخرب آن بر کِشت خشخاش به 3 هزار و 275 تن کاهش یافت. این در حالی است که مجموع تولید ناخالص داخلی افغانستان در سال 2000 میلادی کمتر از 15 میلیارد برآورد شده که 53 درصد از آن را تولیدات کشاورزی، 5/28 درصد تولیدات صنعتی و 5/18 درصد فعالیتهای خدماتی تشکیل می دهد.


درآمد ملی افغانستان در ابتدای سال 2000 میلادی کمتر از 350 دلار بود و تقریباً 85 درصد از مردم این کشور زیر خط فقر زندگی می کنند. نرخ تورم اقتصادی افغانستان نیز در انتهای سال 1999 به پیش از 200 درصد رسید . از سوی دیگر افغانستان 8 میلیون نفر نیروی کار دارد که 70 درصد آنها در بخش کشاورزی ، 10 درصد در بخش صنعت و 20 درصد در بخش خدمات شاغلند . نرخ بیکاری افغانستان حدود 15 درصد برآورد می شود .
این کشور ظرفیت تولید 430 میلیون کیلو وات ساعت انرژی الکتریکی دارد که 86/41 درصد از آنها توسط نیروگاه حرارتی و 14/58 درصد دیگر توسط نیروگاههای برق- آبی تأمین می شود .
میزان مصرف داخلی برق در افغانستان در ابتدای سال 1999 به 510 میلیون کیلو وات ساعت رسید و این کشور را وادار کرد تا بیش از 110 میلیون کیلو وات ساعت از خارج خریداری کند .


افغانستان ذخایر نسبتاً غنی از گاز طبیعی ، نفت ، زغال سنگ ، مس ، کرومیت ، تالک ، باریت ، گوگرد ، قلع ، روی ، سنگ آهن ، نمک و سنگهای قیمتی دارد ولی شعله ور شدن آتش جنگ در 20 سال گذشته مانع از بهره برداری صحیح از این ذخایر معدنی شده است .
تولید خشخاش بزرگترین بخش کشاورزی افغانستان را شامل می شود که از شیره آن برای استحصال تریاک و ساخت دیگر مواد مخدر استفاده می شود .
از دیگر تولیدات کشاورزی افغانستان می توان به گندم ، میوه های باغی و بادام اشاره کرد .
افغانستان 3 واحد صنعتی نسبتاً بزرگ در زمینه ی تولید سیمان ، کوداوره و منسوجات دارد و بیشتر تولیدات صنعتی این کشور مربوط به واحدهای کوچک خانگی و در زمینه تولید صابون ، میز و صندلی ، کفش و صنایع دستی است .
این کشور طی سال 1999 حدود 70 میلیون دلار میوه ، صنایع دستی ، پشم ، پنبه و پوست صادر کرد .
البته عمده ترین رقم صادراتی افغانستان در این سال مربوط به (( تریاک )) بود که رقم دقیقی از میزان صادرات آن در دست نیست . در این سال جمهوری آسیانه میانه ، پاکستان ، ایران ، آلمان ، هند ، انگلستان ، بلژیک ، لوکوزامبورگ ، و جمهوری چک عمده تری شرکای صادراتی افغانستان بودند .


افغانستان همچنین در سال 1999 حدود 200 میلیون دلار کالا وارد کرد که عمدتاً شامل کالاهای سرمایه ای ، مواد غذایی ، سوخت ، آرد و پوشاک بود . کشورهای آسیای میانه ، پاکستان ، ایران ، ژاپن ، سنگاپور ، هند ، کره جنوبی و آلمان در سال مذکور بزرگترین فروشندگان کالا به افغانستان بودند .
افغانستان در حال حاضر بالغ بر 6 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد و با وضعیت اسفبار اقت

صادی این کشور بعید به نظر می رسد که توان باز پرداخت آن را داشته یاشد .
واحد رسمی پول افغانستان (( افغانی )) نام دارد که به یکصد (( پول )) تقسیم می شود . هر دلار آمریکا حدوداً با 5 هزار افغانی برابری می کند .
افغانستان هیچگونه درآمد جهانگردی ندارد و کمتر کشوری ریسک سرمایه گذاری در آن را می پذیرد .

ویژگیهای اقتصادی افغانستان در آستانه سال 2000 میلادی

میزان تولید ناخالص داخلی 15 میلیارد دلار
سهم بخشهای اقتصادی در تولید ناخالص داخلی کشاورزی ( 53 درصد)صنعت ( 5/28 درصد )خدمات ( 5/18 )
درآمد سرانه ملی 350 درصد
نرخ تورم 200 درصد
واحد پول ملی و ارزش برابری آن افغانی ( هر یک دلار آمریکا برابر با 5 هزار افغانی )
تعداد نیروی کار و سهم اشتغال در بخشهای اقتصادی 8 میلیون نفر ( کشاورزی 70 درصد ، صنعت 10 درصد ، خدمات 20 درصد )
نرخ بیکاری 15 درصد
ظرفیت تولید انرژی الکتریکی 430 میلیون کیلو وات ساعت
میزان مصرف داخلی برق 510 میلیون کیلو وات ساعت
ذخایر معدنی گاز طبیعی ، زغال سنگ ، مس ، کرومیت ، تالک ، باریت
محصولات کشاورزی خشخاش ، گندم ، میوه های باغی ، بادام و ادویه


تولیدات صنعتی سیمان ، کوداوره ، منسوجات ، صابون ، میز و صندلی
شرکای عمده صادراتی کشورهای آسیای میانه ، پاکستان ، ایران ، آلمان و هند
شرکای عمده وارداتی کشورهای آسیای میانه ، پاکستان ، ایران ، آلمان و ژاپن

جدول ارزش تجارت افغانستان با شرکای عمده تجاری ( سال 1997 )

نوع مبادله شریک نخست ارزش شریک مبادله ارزش دوم شریک سوم مبادله ارزش مبادله ارزش کل مبادله
صادرات پاکستان 30 ترکمنستان 5 لبنان 4 53


واردات پاکستان 21 ترکیه 20 اندونزی 18 116
ه ) ویژگی های ارتباطی
نخستین تجهیزات مخابراتی توسط روس ها در افغانستان راه اندازی شد. از عمر شبکه مخابرات افغانستان حدود 40 سال می گذرد و ارتباط بین المللی این کشور از سال 1992 که اشغال افغانستان توسط روسها به پایان رسید، قطع شد.
در تابستان 1378 یک شرکت آمریکایی مناقصه 150 میلیون دلاری راه اندازی مجدد و تجهیز سیستم مخابرات افغانستان را از آن خود کرد و از آن سال تاکنون تنها به 21 هزار نفر در شهر کابل،قندهار،مزارشریف،تلفن داده است.
درر افغانستان چیزی به نام (تلفن عمومی) وجود ندارد و اغلب شماره تلفن ها در اختیار سازمانها و ادارات است.
مردم افغانستان امواج 9 ایستگاه رادیویی محلی را که به زبانهای پشتو،دری،اردو و انگلیسی برنامه پخش می کنند، دریافت می کنند. افغانستان برنامه های تلوزیونی مستقلی ندارد زیرا طالبان تماشای تلوزیون را شرعاً حرام می دانند.
تنها فرودگاه قابل مصرف افغانستان،فرودگاه قندهار است. البته سازمان ملل متحد از سال 1999 به دلیل اعمال فشار بر حکومت طالبان برای تحویل دادن (اسامه بن لادن) پرواز هواپیماها را به افغانستان ممنوع کرده است.
و) مناسبات اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با جمهوری افغانستان
روابط سیاسی ایران و افغانستان از سال 1997 به دنبال اشغال سفارت کشورمان در مزار شریف و به شهادت رسیدن دیپلماتهای ایرانی توسط نیروهای طالبان به طور کامل قطع شد.
ایران از سال 1379 به دلیل جدیت در مبارزه با قاچاق مواد مخدر از خاک خود به مقصد اروپا و آمریکا مرزهای خود را به روی افغانستان بست و کنترل بسیار شدیدی را در مبادی ورودی این کشور مقرر کرد.
با این حال به نظر می رسد روابط اقتصادی میان دو کشور در سطح بسیار ضعیف کماکان ادامه دارد.


در سال 1378 ایران بالغ بر 64 تن کالا به ارزش 7/11 میلیون دلار به افغانستان صادر کرد که بیشتر شامل مواد غذایی
سوخت ،دارو،موادشوینده،و ظروف پلاستیکی بود.
همچنین افغانستان در سال 1378 حدود 5 میلیون تن کالا به ارزش 8/3 میلیون دلار به ایران فروخت که عمدتاَ شامل خشکبار و میوه های باغی بود. در این سال افغانستان چهل و سومین شریک صادراتی و پنجاه و ششمین شریک وارداتی ایران بود. جمهوری اسلامی ایران در شش ماهه نخست سال 1379 نیز 68 هزار تن کالا به ارزش 22 میلیون دلار به افغانستان صادر کرد که نسبت به رقم مشابه در 12 ماهه سال 1378 حدود 100 درصد افزایش نشان می دهد.


میزان واردات ایران از افغانستان نیز در شش ماه نخست سال 1379 بالغ بر 231 تن به ارزش 271 هزار دلار بود که در مقایسه با رقم مشابه در 6 ماه نخست سال 1378 هم از نظر وزنی و هم از نظرارزشی کاهش یافته است.

جدول آمار مبادلات بازرگانی جمهوری اسلامی ایران با افغانستان

سال وزن صادرات(کیلوگرم) ارزش صادرات(دلارآمریکا) وزن واردات(کیلوگرم) ارزش واردات (دلار آمریکا)
1374 34286961 24214481 1194327 2504510
1375 33163279 23876259 2134954 6215878
1376 14753022 14477319 1388751 3256718
1377 5550878 3809881 159836 84884
1378 64485685 11776482 998346 430798
1379 68585939 22216880 231612 271470

(united arab emirates)

الف ) جغرافیای طبیعی و ویژگی های اقلیمی
شیخ نشین امارات متحده عربی با 82 هزار و 880 کیلو متر مربع مساحت در جنوب غربی قاره آسیا و در ساحل جنوبی خلیج فارس مستقر است این کشور از سمت شرق به طول 410 کیلومتر و از سمت جنوب و جنوب غربی به طول 457 کیلومتر با عربستان سعودی مرز مشترک دارد طول خط

ساحلی امارات با خلیج فارس به یکهزارو318 کیلومتر می رسد و به غیر از این آبراه هیچ رودی و یا آبراهی در خاک امارات موجود نیست . تقریبأ هیچ یک از مناطق امارات مستعد کشاورزی نیست از سوی دیگر مراتع طبیعی تنها 2 درصد خاک این سرزمین را شامل می شوند. مابقی اراضی این کشور بیابانی است که هوای گرم و خشک دارد.
جدول ویژگی های جمعیتی امارات متحده عربی
مساحت 82880 کیلومتر مربع
جمعیت 3160000 نفر


تراکم نسبی جمعیت در هر کیلومتر مربع 12/38 نفر
نرخ رشد جمعیت 31/3 در صد
میانگین نرخ رشد جمعیت19998-1990 4/5 درصد
نسبت جمعیت زیر 14 سال 30 درصد
نسبت جمعیت 15 تا 64 سال 68 در صد


نسبت جمعیت بالای 65 سال 2 درصد
نرخ زادو ولد به ازای هر یک هزار نفر 18 نفر
نرخ مرگ و میر به ازای هر هزار نفر 68/3 نفر
نرخ مهاجرت به ازای هر هزار نفر 78/18 نفر
نرخ مرگ و میر نوزادان به ازای هر هزار نفر 17/17 نفر
نرخ باروری زنان 29// 3 درصد
امید به زندگی در کل جمعیت 06/74 سال


زبان رسمی عربی و انگلیسی
تیره های جمعیتی عربی،ایرانی و آسیاسی جنوبی
مذهب اکثریت جمعیت 96 درصد مسلمان
نسبت جنسی مردان در بدو تولد 05/1
نسبت جنسی مردان زیر 15 سال 04/1


نسبت جنسی مردان 15 تا 64 سال 77/1
نسبت جنسی مردان بالای 65 سال 26/2
نسبت جنسی مردان در کل جمعیت 51/1
نرخ با سوادی مردان بالای 15 سال 98/78 درصد
نرخ با سوادی زنان بالای 15 سال 81/79 درصد


نرخ با سوادی در کل جمعیت 25/79 درصد
میزان رشد با سوادی در مردان طی دهه90 1/12 درصد
میزان رشد با سوادی درزنان طی دهه90 38 درصد
بیماری های واگیر -
ب)جمعیت و ویژگی های فرهنگی و اجتماعی
جمعیت امارات متحده عربی در جولای سال 2001 میلادی به 3 میلیون یکصد و شصت هزار نفر رسید که 34 درصد از آنها اماراتی بودند و ما بقی افراد را مهاجرین تشکیل می دادند 30 درصد از ساکنین این کشور زیر 14 سال سن دارند و 68 درصد از جمعیت امارات بین 15 و 64 سال است.
افراد بالای 65 سال تنها 2 درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. طبق بررسی های انجام شده 90 درصد از جمعیت امارات در شهرها ساکن هستند و تراکم نسبی جمعیت این کشور 12/38 نفر در هر کیلومتر مربع می رسد امارات به ازای هر یکهزار نفر از جمعیت خود 18 نفر نرخ زادو و ولد683/ 3 نفر نرخ مرگ و میر ، 78/18 نفر نرخ مهاجرت دارد نرخ رشد جمعیت این کشور در آستانه سال 2000 میلادی 31/3 در صد رسید.
حضور گسترده اتباع خارجی که بیشتر به عنوان نیروی کار وارد امارات می شوند موجب بر

وز ناهنجاری های اجتماعی ، اختلال در بافت جمعیتی و پیامدهای منفی دیگر در زمینه های فرهنگی و امنیتی شده است و کمرنگ شدن اصالت نسل آینده این کشور را به دنبال دارد . به عقیده کارشناسان امور اجتماعی رفاه طلبی بیش از حد ناشی از بالا رفتن سطح در آمد سرانه در اغلب این کشور ها موجب جذب زنان و مردان شده است که به حریم خانواده ها به عنوان پیش خدمت وارد می شوند .
دوبی یکی از شهرهای امارات است که به دلیل خصوصیات ویژه اقتصادی و بازرگانی به محل آمد و شد و اقامت سالانه هزاران تاجر وگردشگر تبدیل شده است . پرسه زدن جوانان بیکار در ورودی های فروشگا های بزرگ و پارکها و اشتغال آنها به کارهای غیر مفید و بعضاً خلاف آثار ناشی از رفاه اقتصادی بیش از اندازه می باشد که فرهنگ این شهر را به خطر انداخته است .


مسلمانان 96 درصد و مسیحیان و هندوها 4 درصد از جمعیت امارات را تشکیل می دهند . زبان رسمی مردم این کشور عربی است ولی به لحاظ وجود کارگران مهاجر از نقاط مختلف دنیا زبانهای فارسی ، انگلیسی ، هندو اردو و مالایابی نیز دراین کشور رواج دارد . بیش از 9/78 درصد مردان و 8/79 درصد زنان بالای 15 سال اماراتی با سواد هستند . سطح بهداشت عمومی در این کشور بالاست و دولت امارات به سلامت کارگران مهاجر بسیار توجه دارد.


ج)تقسیمات کشوری و ویژگی های سیاسی
امارات در اصل از 7 شیخ نشین ((ابو ظبی)) ، دوبی، شارجه ، رأس الخیمه ، فجیره ، عجمال وام القوین تشکیل شده است که مرکزیت سیاسی آنها در ابوظبی استقرار دارد . ضمن آنکه دوبی مرکز تجاری و شارجه مرکز فرهنگی امارات هستند . امارات در تاریخ 2 دسامبر 1971 میلادی از زیر نفوذ انگلیسی ها خارج شد و (( شیخ زا ید بن سلطان آل عفیان)) از آن زمان تا کنون حاکم امارات است ، همچنین از سال 1990 میلادی تا کنون (( شیخ سلطان بن زاید آل عفیان )) ولیعهد امارات است . عمارات علاوه بر سازمان ملل متحد ( UN ) در بانک عرب برای توسعه اقتصادی آفریقا (ABEDA) صندوق توسعه ی اقتصادی و اجتماعی اعراب (AFESD) ، اتحادیه عرب ( AL ) ، صندوق پول اعراب ( ANF ) ، که کمیسیون اقتصادی و اجتماعی اعراب ( ESCA ) و بنگاه و صندوق و اتحادیه های دیگر عضو است .


د)ویژگی های اقتصادی
امارات به لحاظ داشتن اقتصادی کاملاً باز ، از درآمد سرانه ی ملی فوق العاده زیادی برخوردار است . بخش نفت و گاز اساس اقتصاد و تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد ، ولی در سالهای اخیر خدمات بازرگانی نیز نقش مهمی در اقتصاد امارات ایفا کرده است . دولت امارات با استفاده از درآمد های نفتی و سر مایه گذاری در زیر بناهای اقتصادی طی دو دهه ی گذشته موفق شده است تا بالاترین سطح زندگی را برای ساکنین این کشور فراهم سازد ، بطوری که چهره ی شهر های این سرزمین به شهر های مترقی اروپایی شباهت دارد و تقریباً اغلب مردم در رفاه زندگی می کنند .


طبق برآورد های رسمی میزان تولید نا خالص داخلی امارات از 5/47 میلیارد دلار در سال 1999 به بیش از 50 میلیارد در سال 2000 میلادی افزایش داشته و میزان تولید ناخالص ملی این کشور به 5/57 میلیارد دلار رسید.سازمان تجاری جهانی رقم درآمد سرانه ملی امارات را برای سال 2000 میلادی در حدود 17 هزار و 845 دلار اعلام کرد ، این در حالی است که درآمد سرانه ی ملی این کشور در سال 1999 حدود 16 هزار و 545 دلار بود ، حدود 3 درصد از تولید ناخالص امارات مربوط به تولیدات صنعتی و 45 درصد دیگر مربوط به فعالیتهای خدماتی است . نرخ تورم این کشور به 14 درصد در انتهای سال 1999 رسید . امارات حدود 16 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد که بخش

زیادی از آن بابت خرید های نظامی این کشور از آمریکا و فرانسه است . در حال حاضر بیش از 3 هزار شرکت در مجموعه ی مناطق آزاد امارات به ثبت رسیده و مشغول فعالیت هستند . حجم سرمایه گذاری انجام شده در این مناطق حدود 4 میلیارد و حجم مبادلات بازگانی در این منطقه بیش از 9 میلیارد دلار در سال اعلام شده است . دبی با توجه به اینکه در صدد است موقعیت خود را به عنوان مرکز بازرگانی منطقه تثبیت کند ، تسهیلات فراوانی در این زمینه به عموم بازرگانان ارائه کرده و هر سال نیز این گونه تسهیلات را افزایش می دهد . به طور خلاصه مهمترین تسهیلات ارائه شده عبارتند از :


1) تأمین امنیت سرمایه برای سرمایه گذاران .
2) خدمات بانکی سهل ، روان و مطمئن به اشخاص حقیقی و حقوقی در همه زمینه ها.
3) ارائه ی خدمات ترانزیت کالا به شکل سهل و روان .
4) ارائه خدمات مناسب برای ذخیره ی کالا و انبار داری مطمئن در منطقه ی گمرکی .
5) تأمین امکانات لازم برای مذاکرات تجاری بین افراد و شرکت های مختلف بین المللی .
6) ارائه خدمات بیمه تجاری در سطح قابل قبول و درجه ی اول بین المللی .
7) تأمین خدمات مخابراتی و ارتباطی و اطلاع رسانی مناسب و سهل .
8) تهیه و اعمال و اجرای مقررات شفاف و قابل اتکا و قابل پیش بینی در کلیه روابط بین افراد حقیقی و حقوقی با دولت از قبیل : قوانین روادید مالیات ، مقررات سرمایه گذاری مشارکت با افراد محلی و الزام یا معاف بودن از داشتن شریک وطنی ، تفاوت مقررات در سرزمین اصلی و مناطق آزاد ، مقررات مربوط به استخدام کارکنان و کارگران خارجی ، مقررات مربوط به صدور مجوز کار برای اتباع خارجی.


9) خدمات حقوقی با کیفیت مناسب و به شکل حرفه ای و به نحوی که سرمایه گذاران بتوانند راهنمائی و توصیه های فنی و قابل اتکایی از آن مؤسسات برای تصمیم گیری خود اتخاذ کنند.
10) برقراری خدمات ترابری هوایی در حد مطلوب و احداث فرودگاه های مجهز و بر قراری تعداد قابل ملاحظه ای پروازهای بین المللی و ترانزیت.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید