بخشی از مقاله
بهینه سازی مصرف منابع اب در تولیدات کشوزی
فهرست مطالب
مقدمه
فصل اول:
مراحل برنامه ریزی
سطوح برنامه ریزی
اصول کلی برنامه ریزی .
فصل دوم:
ضرورت برنامه ریزی و توسعه منابع آب
اهداف کلی برنامه ریزی
زمینه های مختلف برنامه ریزی
مصارف خانگی ،شهری ،صنعتی
آبیاری و تامین نیازهای کشاورزی
کنترل سیلاب
تنظیم و کنترل کیفیت آب
فرآیند برنامه ریزی و توسعه منابع آب
ویژگیها و برخی مشخصات برنامه ریزی توسعه منابع آب
فصل سوم:
تعاریف و مفاهیم
معیارهای ارزیابی اقتصادی طرحها
تجزیه و تحلیل منافع و هزینه های طرح
فصل چهارم:
وضعیت منابع آب کشور
خالص نیاز آبی گیاه
خالص آب مورد نیاز
راندمان آبیاری
جمع آب استحصالی
الگوی کشت
قیمت محصولات
ضرایب حق النظاره
محاسبه نیاز آبی
منابع و ماخذ
جداول و ضمائم
مقدمه
استان خراسان با مساحتی حدود ۳۱۳۰۰۰ کیلومتر مربع حدود ۲۰ ٪ خاک کشور را تشکیل می دهد . متوسط بارندگی استان به میزان ۱۶۰ میلیمتر برآورد شده است که بین ۸۰ میلیمتر در جنوب و۴۰۰ میلیمتر در شمال استان متغیر است . میزان متوسط بارندگی در استان تقریبا معادل ۶۴ ٪بارندگی کشور است و ۱٨ ٪ بارندگی جهان است .
بنابراین خراسان جزء مناطق خشک کشور بشمار می آید و استحصال آب نقش حیاتی در زندگی مردم دارد .
میزان آب استحصال شده از منابع آبهای سطحی و زیر زمینی معادل ۹⁄۱۱ میلیارد متر مکعب می باشد که از این مقدار ۲⁄۹ میلیارد متر مکعب از منابع زیرزمینی و ۳ میلیارد متر مکعب از منابع سطحی مورد استفاده قرار می گیرد .
علاوه بر آن حدود ۵⁄۱ میلیارد مترمکعب از جریانهای سطحی از مرزها خارج یا وارد کویر می گردد لذا استان خراسان در زمینه منابع آب و مدیریت بر آن نیاز به سرمایه گذاری بیشتری دارد .
از طرفی بالاترین میزان برداشت از منابع آبهای زیرزمینی کشور از دشتهای خراسان انجام میگیرد و ۳۱ ٪ دشتهای ممنوعه کشور در این استان قرار دارد .همین امر با
عث ایجاد دغدغه هایی برای مسئولین در جهت تامین آب شرب شهرستانهای استان شده است .
به همین جهت باید برای جلوگیری از ایجاد بحران، برنامه هایی مدون درزمینه استفاده بهینه از آب دشتهای استان انجام پذیرید .
در این پروﮊه سعی شده است با توجه به سطح زیر کشت بهینه ای که بر اساس الگوی کشت و دیگر عوامل موثر، بدست می آید به همراه آن سیستم استفاده بهینه ازآب نیز معین شود و در نتیجه توجیه اقتصادی با تجزیه و تحلیل اطلاعات ، مطالعه و بررسی گردیده و نتیجه آن مشخص گردد.
فصل اول
برنامه را می توان دستور کاری برای عملیات و فعالیت آینده دانست .و با توجه به گسترش جغرافیایی ممکن است منطقه ،استان یا کشور را در بر بگیرد .
همچنین برنامه ها دارای اهدافی هستند که می توانند بر اساس نیازهای اصلی جامعه اولویت بندی ، سپس بررسی و انتخاب گردند.
۱−۱مراحل برنامه ریزی
می توان مراحل مختلف برنامه ریزی را به شکل زیر بیان نمود .
الف: تعیین هدف و تشریح اهداف اصلی و فرعی:
بطورکلی هر برنامه ای دارای هدف یا اهدف اصلی می باشد و برای نیل به آنها با توجه به محدودیتهای اجتماعی سیاسی فرهنگی اقتصادی کوتاهترین راه حلهای مساله تشریح می گردند .
ب: شناخت مساله و تشریح آن:
در این مرحله قسمتهای مختلف مساله و هدف شناخته شده و رابطه بین مساله و محیط شامل نیازها امکانات وسایل منافع هزینه ها درآمدها موانع و محدودیتها تشریح می شود .
ج:شناسائی راه حلها و ارزیابی اثرات طرح:
شناسائی راه حلهای مختلف و ارزیابی اثرات هر یک از آنها ، بعمل آمده و تخمین هزینه ها و تاثیرات آتی هر راه حل جهت وصول به اهداف مورد توجه و بررسی قرار می گیرد .
به عبارتی می توان گفت در این مرحله شناخت گزینه ها و گزینه یابی صورت میگیرد.
د: تحلیل گزینه ها و انتخاب بهترین گزینه :
در این مرحله معیارها وروشهای مقایسه گزینه ها و ارزیابی قطعی تاثیرات طرح صورت میگیرد و باید کوشش نمود که بهترین راه حل یا برنامه برای رسیدن به هدف نهایی انتخاب شود .
برای ارزیابی و انتخاب بهترین گزینه ، اثرات هزینه پروزه های کوتاه وبلند مدت ملاحظه شود و توجه به راه حلهای مختلفی که برای نیل به هدف وجود دارد ، ارزیابی های لازم توسط تصمیم گیران صورت گرفته و بهترین راه حل انتخاب گردد.
ﻫ: انتخاب روش کار: گیرد ، کاملا بررسی می شود و برای هرقسمت برنامه ، منابع مورد لزوم اختصاص یافته و ضمن رعایت ترتیب فعالیتهای برنامه لازم است هماهنگی بین فعالیتهای گوناگون هر قسمت برنامه ایجاد شود .
هماهنگی بین اهداف و منابع
بین اهداف و منابع و امکانات می بایست هماهنگی ، تناسب و تعادل لازم وجود داشته باشد و در صورت عدم هماهنگی بین آنها ، به احتمال زیادبرنامه دچار تنگنا شده و اجرا نخواهد شد و بروز اینچنین تنگناها در حین اجرای برنامه باعث می گردد که برنامه از مسیر خود خارج گردیده و ممکن است حتی گاهی درست در جهت عکس هدفهای اولیه حرکت کند .
هماهنگی در زمان اجرای برنامه
این امر موجب می شود مشکلی در زمان اجرا و بهره برداری قسمتهای مختلف برنامه بروز نکند چون تاخیر در اجرای هر قسمت از برنامه باعث عقب افتادگی در قسمتهای دیگر می شود .
هماهنگی در رعایت حق تقدم اجرای برنامه
رعایت حق تقدم و تاخیر در قسمتهای مختلف برنامه از نظر اجرا و بهره برداری دارای اهمیت لازم می باشد و اگر هماهنگی در این زمینه به نحو مطلوب انجام نگیرد باعث ایجاد مشکلات عدیده ایدر زمان اجرا وبهر برداری از مجموعه برنامه خواهد شد .
و: بهینه سازی برنامه:
بهینه سازی برنامه به مفهوم توزیع مناسب منابع و امکانات و انتخاب صحیح وسایل اجرای برنامه،بنحوی که بیشترین فایده از لحاظ برآورد هدفها و کمترین صرف زمان ،امکانات و منابع بدست آید .
امروزه عمل بهینه سازی بوسیله ابزارهای ریاضی و بکارگیری کامپیوتر انجام میشود.
شش مرحله فوق جزء مراحل برنامه ریزی در بخش شناخت و
بررسی مطالعات طرح می باشد و دو مرحله ۱ـ اجرا ٢ـ مدیریت بهره برداری و ارزیابی ، به شش مرحله فوق به عنوان مراحل هشتگانه برنامه ریزی می گردد و حال به بخش دیگری از فرآیند برنامه ریزی بنام سطوح برنامه ریزی می پردازیم .
۱ −٢ سطوح برنامه ریزی
سطوح مختلف برنامه ریزی بشرح زیر می باشد :
الف : برنامه ریزی در سطوح کلی :
برنامه ریزی در سطح کلی ، ابزاری سیاسی جهت ایجاد و حفظ هماهنگی بین برنامه های بخشهای مختلف و مناطق و استانها و از طرفی با کل منابع اقتصادی کشور می باشد .
تهیه و بکارگیری چهار چوب برنامه کلان در برنامه ریزی، ارتباط کلی و منطقی برنامه های بخشهای مختلف را برقرار نموده و یک برنامه کلی انسجام یافته و هدفدار ومتناسب با منابع اقتصادی کشور ارائه می دهد .
ب: برنامه ریزی در سطح بخشها :
اقتصاد کشو،ر به چند بخش اصلی تقسیم می شود که هر بخش به تعدادی بخش فرعی تقسیم میگردد، بنحوی که جمع بخشهای فرعی، بخش اصلی را تشکیل داده و جمع بخشهای اصلی ، کل اقتصاد کشور را شامل می شود .
برنامه ریزی در سطح بخشها ، منابع محدود مانند سرمایه نیروی انسانی ، سرمایه مالی و... را بشکلی بین بخشها توزیع می نماید که هدفهای آنان از حیث تولید ، مصرف ، سرمایه گذری ، واردات ، صادرات و اشتغال تحقق یابد.
ج:برنامه ریزی طرحها :
در برنامه ریزی طرحها غالبا ابعاد اجرایی برنامه مانند زمان شروع و انجام طرح، محل اجرا و مجری طرح معین می شود و طرحها ممکن است جزء طرحهای ملی ویا منطقه ای یا استانی باشد .
د:برنامه ریزی منطقه ای:
کل اقتصاد کشور را میتوان به مناطق جغرافیایی یا استانی نیز تقسیم نمود در اینصورت برنامه کلان بر حسب بخشها و مناطق تفکیک می شود در اینگونه برنامه ریزی از برنامه هر بخش سهم هر منطقه تعیین شده و جمع برنامه مناطق با برنامه ملی و بخشها هماهنگ و سازگار است .
ﻫ: توزیع جغرافیایی جمعیت:
در برنامه ریزیها به توزیع جمعیت باید توجه شود و از مسائلی که در این مورد از برنامه ریزی مطرح می شود نباید به سادگی چشم پوشید .
و: برنامه های کوتاه ، میان و بلند مدت:
از نظر دوره زمانی برنامه ها به سه دسته کوتاه مدت (یکساله ) میان مدت (۵ تا ۷ ساله) وبلند مدت ( ۱۵تا ٢۵ ساله ) تقسیم میگردند.
۱− ۳ اصول کلی برنامه ریزی
همانطور که قبلا گفته شد ، برنامه ریزی یک فرآیند مستمر و دائمی
می باشد . بگونه ای که مراحل مختلف برنامه بر یکدیگر اثر می گذارد و کمبود اطلاعات و آمار موثق ، این اثر گذاری را در تمام سطوح برنامه ریزی افزایش می دهد .
این اثر گذاری لزوم استفاده بهتر و بیشتر از اطلاعات و آمار موجود را ایجاب می نماید و کمبود آن از کارائی و قابلیت اطمینان برنامه ها خواهد کاست .
اولین اقدام در برنامه ریزی ، تعیین هدفها و سیاستهای کلی اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی است و این اهداف توسط مدیران جامعه برای بیان جهت گیریهای حرکت نظام اقتصادی – اجتماعی ارائه می گردند.
در برنامه ریزی شناسائی هر چه دقیقتر و کاملتر جامعه ضروری بنظر می رسد تا بر اساس این شناخت بتوان الگوی مناسبی با توجه به واقعیتهابنا نهاد و نتایج را با بیانی ساده اخذ و به نظر خواهی گذاشت و نظرات ارائه شده را بطور جدی مطالعه و بررسی نمود .
فصل دوم
آشنايي مقدماتي با برنامه ريزي و توسعه منابع آب
۲־۱ ضرورت برنامه ریزی و توسعه منابع آب
آب داراي نقش بسزايي به عنوان يك عنصر كليدي درتوسعه اجتماعي واقتصادي هركشورمي باشد وبلحاظ نيازبخشهاي كشاورزي وصنعت به آب وتوسعه آن ورشد جمعيت ومضافا كمبود منابع آب دركشورِِ، لزوم برنامه ريزي وتوسعه منابع آب درچهارچوب يك طرح جامع آب كاملا احساس مي شود.
باتوجه به اينكه كشورماجزء مناطق خشك ونيمه خشك بوده وآب به عنوان يك منبع كمياب محسوب مي گردد براي جلوگيري ازاينكه كمبود آب مانعي دررشد اقتصادي واجتماعي كشور ايجاد نمايد، ضرورت دارد كه مد يريت وبرنامه ريزي وبه همراه آن توسعه وبهره برداري منابع آب بهبود يابد وبالطبع وجود يك برنامه جامع آب در چارچوب سياستهاي كلي اقتصادي ،
اجتماعي وزيست محيطي كشور نقش مهمي در استفاده بهينه از منابع اب در جهت اهداف توسعه كشور ايفا خواهد نمود .
امروزه موضوع الودگي محيط ز يست ابهابصورت مساله بسيار جدي در آمده است و كشورهايي كه دچار كمبود منابع آب هستند بصورت حاد تري با اين مشكل روبرو خواهند بود.
طرحهاي توسعه منابع آب ميتوانند بترتيبي به حل مشكلات فوق پرداخته و از طريق برنا مه ريزي سنجيده ، تلاشها و منابع تخصيص يافته به اين منظور را سامان دهند.
به نحوي كه با توجه به اثرات وسيع و دامنه دار اجراي طرحهاي توسعه منابع آب بر جامعه ، ميتوان با انتخاب راه برد هاي مناسب و اجراي به موقع طرحهاي تكميلي در جهت اهداف توسعه حركت نمود.
كه در بخش بعدي ، اهداف كلي برنامه ريزي و توسعه منابع آب مختصرا بيان خواهد شد.
۲־۲ اهداف کلی برنامه ریزی و توسعه منابع آب
مهمترین اهداف کلی و نهایی برنامه ریزی و توسعه منابع آب را می توان بشرح زیر برشمرد
الف – رشد اقتصادي :
از طريق افزايش ظرفيت توليدي و ارزش توليدات اقتصادي و درامد سرانه ، رشد اقتصادي بوجود مي ايد .
د راين زمينه توجه به نقش محوري تامين اب در افزايش توليد كشاورزي و جنبه هاي زيست محيطي و بهداشتي آن حائز اهميت ويژه اي است .
ب- ثبات و امنيت اقتصادي :
ثبات و امنيت اقتصادي از طريق تامين نيازهاي اساسي زندگي براي جامعه فراهم مي گردد.در اين زمينه ميتوان به چند مورد عمده اشاره نمود :
*امنيت شغلي براي كشاورزان مخصوصا با توجه به نوسانات درآمد سالانه كشاورزي دراثر تغييرات جوي و قیمت ناعادلانه بازار
*تامين اشتغال براي روستاييان از طريق بهره برداري وسيعتر و متراكمتر از اراضي قابل آبياري كه اين مكان در فعاليتهاي وابسته ميتواند چشمگيرتر نيز باشد .
تامين آب مكفي و مناسب جهت شرب و مصارف خانگي و عمومي بمنظور ارتقاء سطح زندگي.*
*رفع يا كاهش خسارتهاي جاني و مالي طغيان رودخانه ها و ايجاد احساس ثبات و امنيت جاني و مالي .
ج- توازن اقتصادي :
توازن اقتصادي از طريق تويع متعادل درآمد بين ساكنين يك منطقه و توسعه اقتصادي منابع عقب افتاده كشور تامين مي گردد.
در مورد توزيع متعادل درآمد روستاييان با اجراي طرح هاي تامين آب كشاورزي و توسعه اراضي مزروعي و واگذاري آن به افراد بي زمين و كم زمين مي توان اقدام نمود.
در مورد توسعه مناطق عقب افتاده كشور و نيز روستا ها در مقام مقايسه با شهر ها تامين آب مكفي جهت توسعه و ايجاد منابع درآمد در بخشهاي مختلف كشاورزي صنعت و خدمات كنترل طغيان توليد انرژي لازم براي فعاليتهاي اقتصادي و ... در اغلب موارد ميتوان منشاء اقدامات مهمي باشد.
د- استقلال اقتصادي:
استقلال اقتصادي از طريق خود كفاي در تامين مواد غذايي تامين درآمدهاي ارزي و صرفه جويي در هزينه هاي ارزي تقويت مي شود.
در اين زمينه افزايش توليدات كشاورزي مي توانند نقش عمده اي بعهده داشته باشند
زمينه هاي مختلف برنامه ريزي و توسعه منابع آب : ۲־۳
بر اساس بررسي نيازها و مصارف عمده آب و وضعيت منابع آب در زمان حال و آينده طرحهاي توسعه منابع آب شكل مي گيرد و ميتوان ليست فعاليتهاي عمده آبي را بشرح زير بيان نمود:
تامين مصارف خانگي وشهري وصنعتي
آبياري وزهكشي وتامين نيازهاي كشاورزي
كنترل سيلاب
تنظيم وكنترل كيفيت آب
حفظ حيات وحش آبزيان
مديريت حوضه آبريز
حال بصورت خيلي مختصر بشرح فعاليت هاي آبي مذكور مي پردازيم.
مصارف خانگي ، شهري و صنعتي ۲־۳־۱
الف – مصارف خانگي و شهري :
ميزان آب مورد نياز فعلي و براي مصارف خانگي و شهري معمولا از طريق دستگاههاي اجرايي و مسئول شهرها و شهرستانهااخذ مي شود . براورد و يا تخمين نياز آبي براي مصارف خانگي بر اساس مطالعات اجتماعي و اقتصادي در باره رشد آتي جمعيت صورت مي گيرد.
قاعدتا اطلاعاتي كه در برآورد ها ارائه مي شود شامل :
محل ، نوع مصرف، نياز آبي نا خالص ، دبي مورد نياز در شرايط حد اكثر مصرف ، مصرف خالص ،كيفيت ، مقدار و محل تخليه پسابها و آبهاي برگشتي، مي گردد.
براي بررسي و تعيين تقاضاي آب شهري در آينده ، بايستي رشد جمعيت درمنطقه اي كه تحت پوشش شبكه قرار مي گيرد و همچنين مصرف سرانه آتي را اساس كار قرار داد و مصرف سرانه اب به عواملي نظير سطح زندگي مردم ، آداب و رسوم اجتماعي و عادات منطقه ، سهولت دسترسي به آب ، ميزان آب موجود و قابل دسترس ، شرايط اقليمي و آب و هوايي ، تعرفه اي جاري و نيز زمينه هاي اقتصادي و فرهنگي اهالي منطقه بستگي دارد.
ب- مصارف صنعتي :
نيازهاي صنعتي آب بر اساس پيش بيني نوع ، اندازه و تعداد كارخانه جات صنعتي كه انتظار مي رود احداث شود و همچنين با توجه به نياز هاي ويژه در هر رشته صنعت تعيين مي شود .
پيش بيني نياز هاي آتي صنايع به آب بايد مبتني بر مطالعه اقتصادي
رشد صنايع در آينده بوده و با نتايج آن همخواني و تطابق داشته باشد.
در اين بررسي ها لازم است كه محل يا موقيعت و نوع مصرف صنايع و همچنين ميزان ، كيفيت و محل تخليه به پسابهاي برگشتي آنها و چگونگي تصفيه و دفع پسابها نيز معلوم و مشخص گردد.
ميزان آب مصرفي صنايع را ميتوان بر اساس آمار ميزان آبي كه صنايع عملا دريا فت داشته اند بر اورد كرد . در اين براورد ها ميتوان مصرف و مجدد آب در سيستم ، تلفات انتقال ، تبخير، نشست و هرز رفتن آبها را نيز ملحوظ نمود.
حال به مصارف كشاورزي و آبياري مي پردازيم:
۲־۳־۲ آبیاری و تامین نیازهای کشاورزی
در ابتدا مي بايست وسعت اراضي مزروعي ، انواع گياهان ، شيوه هاي كشت و زرع و جمعيت روستايي شاغل در بخش كشاورزي مشخص ارائه شود.
الگوي رشد و توسعه بخش كشاورزي بايد مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته و سهم كشاورز ي ( يا فعاليتهاي كشاورزي) از درآمدها، توليد و تشكيل سرمايه ، اشتغال ، مبادلات خارجي و امثالهم در مقياس ملي روشن گردد.
سياستهاي كشاورزي نيز بايستي مورد مطالعه قرار گيرد و بدين طريق تاثير آن سياستها بر چگونگي عملكرد بخش كشاورزي آشكار و مطرح شود.
در گام بعدي لازم است الگوي نيازهاي آتي كشاورزي پيش بيني گردد . اين پيش بيني بر اساس نياز هاي غذايي و تغذيه جمعيت در سطح كشور انجام مي پذيرد.
بمنظور پيش بيني تقاضا براي توليدات كشاورزي معمولا چندين حالت ممكن است در نظر گرفته شود زيرا تقاضاي مذكور تابعي از رشد جمعيت ، سياستهاي قيمت گذاري ، در آمدهاي فردي و همچنين تابعي از عرضه واقعي كالاها و توليدات كشاورزي مي باشد.
از آنجايي كه برآورد دقيق برخي از متغير هاي اخير كاري دشوار است .
بنابراين بايد كوشيد تا دامنهاي از تقاضا براي توليدات كشاورزي تعيين و براورد نمود.
هدف اصلي برنامه ريزي افزايش توليدات كشاورزي ، تامين نغذايي مي باشد ، بنابر اين مهمترين شاخص براي سنجش كافي بودن تغذيه ، ميزان انرژي موجو د در مواد خوراكي مصرفي مي باشد كه بر حسب كالري سنجيده مي شود.
يك شاخص ديگرمقدار پروتئين موجود در مواد خوراكي مي باشد كه بر حسب گرم بيان مي شود. بنابراين تقاضاي كلي براي مواد غذايي در آينده را بايستي بر اساس پيش بيني نيازهاي پروتئيني و انرژي زا ( كالري دار ) تعيين و ارائه نمود .
تقاضاي كشاورزان براي آب عبارتست از ميزان آبي كه علاوه بر بارندگي موثر بايد براي رفع نياز آبي گياهان تامين شود و اين مقدار در واقع ما به التفاوت نياز كلي آبي گياه و ميزامن بارندگي موثر محسوب مي شود .
آب مورد نياز يراي طرحهاي آبياري را بايد با توجه به مطالعات خاك شناسي و كشاورز ي بر آورد و تعيين نمود. با انجام مطالعات مزبور اراضي مناسب براي آبياري ، روشهاي مناسب كشت و زرع و الگوهاي كشت مناسبي كه با آبياري اراضي ميتوان انتخاب كرد ، مشخص مي شوند . نيازهاي آبي براي آبياري اراضي بايد بر اساس و سعت اراضي مزروعي
، شرايط آب و هوايي و اقليمي ، نوع خاك و گياه ، الگوهاي كشت و شيوه هاي ابياري مزارع تعيين شود .
در حد مطالعات شناسايي ، نياز هاي ابياري را ميتوان با مقجاور براورد نمود. در صورتيكه اطلاعاتي در باره نيازهاي ابياري موجود در اختيار نباشد، نياز هاي مزبور را ميتوامن با استفاده از رابطه بين آب مورد نياز گياهان و درجه حرارت هوا و منظور نمودن تلفات آب در سيستم انتقال و توزيع و پخش اب بدست آورد .
ميزان تلفات آب از محل انحراف آب به داخل دهانه آبگير شبكه آبياري تا ابتداي مزرعه ممكن است به ۳۵ درصد برسد . تلفات تبخير آب از سطح كانالها و نيز بخشي كه در ديواره هاي كانال نفوذ مي گكند و در خاك ذخيره مي شود معمولا در قياس با كل تلفات آب رقم قابل توجهي را تشكيل نمي دهد .
تلفات آب شامل تلفات انتقال و توزيع و نيز تلفات پخش آب در مزرعه بايد به نياز آبي گياه افزوده شود تا ميزان كل آبي كه بايد وارد شبكه آبياري گردد بدست آيد.
با توجه به مراتب فوق بديهي است كه حدود ۵۰% از آب انحرافي رود خانه يا نيمي از جريان ورودي به ابتداي شبكه آبياري به صور مختلف و از جمله بشكل تلفات انتقال و تلفات پخش آب در مزارع ، تلف مي شود.
بنابراين در طر حهاي جامع آب بايستي اينگونه تلفات مورد توجه قرار گيرد و اقدامات لازم براي كاهش تلفات مزبور و ارتقاء راندمان آبياري توصيه و پيشنهاد شود.
براغي شبكه هاي جديد آبياري ميتوان از پيشرفتهاي فني و تكنيكي نظير پوشش دادن كانالها و نهر ها جهت كاهش تلفات انتقال بهره گرفت.
روشهاي جديد آبياري نظير آبياري باراني ميتوان مورد توجه قرار داد.
كنترل سيلاب: ۲־۳־۳
موضوعاتي كه در كنترل سيلاب مطرح مي شوند:
اراضي كه در مخاطره سيل قرار دارند ، شدت سيلهاي قبلي و ميزان خسارت وارده و افزايش آن در اثر رشد جمعيت و افزايش فعاليتهاي اقتصادي در منطقه ، طرحهاي فعلي و آينده براي مقابله با سيل نظير احداث مخازن ، اجراي سازه هاي ويژه از قبيل كناره سازي جهت افزايش ظرفيت رود خانه و كاهش خسارت به بدنه آن ،كه در اينمورد توصيه هاي مديريتي نيز مي تواند پيشنهاد گردد.
براي تجزيه و تحليل سيلابها مي توان از آمار و اطلاعات موجود هوا شناسي استفاده نمود . دو خصوصيت اصلي و اساسي هر سيل مي توان حداكثر دبي
طغيان و حجم كل سيلاب دانست .
حجم سيلاب در مواردي اهميت دارد كه تمامي يا بخشي از جريان سيلابي را بايستي موقتا در مخزن سد ذخيره نمود تا از ايراد خسارات بر مناطق پايين دست جلوگيري شود .
در چنين وضعيتي طبعا هر چه حجم سيلابها بيشتر باشد گنجايش بيشتري از مخزن را بايد به ذخيره سازي سيلاب اختصاص داد. از سوي ديگر پيك يا حداكثر آبدهي سيلها نيز براي تعيين ظرفيت سر ريزها و ساير مجاري تخليه سيلاب و محاسبه حداكثر تراز سطح آب اهميت دارد . مثلا براي تعيين ارتفاع خاكريهاي حفاظتي كه در حاشيه رود خانه
پيش از انتخاب روشهاي اجرايي براي مهار سيلها ،لازم است به روش منطقه بندي سيلاب دشت كه اقدامي غير اجرايي محسوب مي گردد توجه شود و امكان پذيري آن مورد بررسي قرار مي گيرد زيرا ممكن است كه روش اخير كه طبق آن سرريز آب رود خانه و غرقاب شدن بخشي از اراضي مجاوررود خانه تلقي شود ، روشي اقتصادي تر و مقرون به صرفه تر باشد.
اقدامات غير اجرايي شامل:
اعمال مديريت كارا و موثر به حوزه آبگير ، منطقه بندي سيلاب دشت بر اساس شدت سيل گيري اراضي ، پيش بيني سيلابها و بقيه سيستمهاي هشدار دهنده ، عمليات نجات و مقابله با سيلاب و تخليه ساكنين مناطق سيل زده مي باشد .
تنظيم و كنترل كيفيت آب: ۲־۳־۴
مهمترين عامل در برنامه ريزي و توسعه منابع آب ، مناسب بودن كيفيت آب براي مصارف مورد نظر مي باشد . كيفيت منابع آب عموما تحت تاثير مواد تشكيل دهنده خاك و يا سنگهايي است كه آبهاي سطحي و يا زير زميني دررو ، يا دا خل آنها جريان مي يابند.
در حالتي كه سفره آب زير زميني در نزديكي دريا و ساير منابع آب شور قر
ار دارند امكان نفوذ آب شور به داخل سفره با توجه به بده برداشت از سفره وجود دارد.
مناسب بودن آب براي منظور هاي مختلف بوسيله استاندارد هاي فيزيكي ، شيميايي، بيو لوژيكي و غيره بيان مي شود .
