بخشی از مقاله
تاریخچه بیماری ایدز
در سال ۱۹۸۱ هشت مورد و خیم از ابتلا به بیماری ” كاپوسی ساركوما”، یكی از انواع خوش خیم تر سرطان كه معمولا در میان افراد سالمند شایع است، در میان مردان هم جنس گرای نیویورك گزارش شد.تقریباً همزمان با این موارد، شمار مبتلایان به یك عفونت ریوی نادر در كالیفرنیا و نیویورك بالا رفت.با این كه در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این دو بیماری مشخص نشده بود، اما معمولا از این دو واقعه پزشكی به عنوان آغاز ایدز یاد می كنند.در طی یك سال این بیماری بدون نام، گسترش زیادی داشت تا سرانجام در ۱۹۸۲ آن را ایدز نامیدند.
به مرور شمار بیشتری متوجه این بیماری جدید شدند، چون گروه های گسترده تری از مردم، و نه فقط همجنس گرایان، را مبتلا می كرد.بیماران هموفیل و معتادان تزریقی با علائمی مشابه ایدز به پزشك مراجعه می كردند.همزمان با ظهور ایدز درآمریكا، درآن سوی اقیانوس آتلانتیك پزشكان در فقیرترین قاره جهان آفریقا، متوجه شیوع یك پدیده جدید بهداشتی شدند.این بیماری كه در زبان محلی” اسلیم”(SLIM) – مرگ در اثرتحلیل تدریجی بدن – نام گرفته بود، در آفریقا به معضلی عمیق تبدیل می شد.در وهله اول پزشكان دلیلی نمی دیدند كه ایدز، بیماری شایع درمیان همجنس گرایان آمریكای ثروتمند، را با اسلیم مرتبط بدانند.اما تحقیقات بعدی و شیوع علائمی مشابه درمیان زنان و دگر جنس گراها نشان داد كه هر دوی این بیماری ها یكی بوده وهمان ایدز است.درهیاهویی از جنجال ها و ابهامات گسترده درباره این بیماری كشنده جدید، تلاش ها برای تشخیص علت بروز ایدز و نحوه انتقال آن، با شتابی بی سابقه آغاز شد.
در سال ۱۹۸۴ یك گروه محقق آمریكایی به ریاست” رابرت گالو” اعلام كرد كه آنها عامل بیماری ایدز را كشف كرده اند، یعنی همان ویروسی كه ما آن را حالا اچ آی وی می خوانیم.البته این ادعا با اعتراض ” لوك موننتیر” و گروه محققان فرانسوی او، كه ماه ها قبل این ویروس را شناسایی كرده بودند، روبرو شد.در بحبوحه این جنجال ها محققان برای پیدا كردن درمان ایدز بسیج شدند: جستجویی كه هنوز هم ادامه دارد.آزمایش های خون نشان داد كه ویروس اچ آی وی سراسر جهان را در پنجه مهلك خود گرفته و در مدت زمانی كم به تمام قاره ها گسترش یافته است.تلاش ها برای درك این ویروس به موضوعی بسیار اضطراری تبدیل شد. این كه از كجا آمده و چرا در قرن بیستم هم زمان در دو نقطه مختلف یعنی آفریقا و آمریكا ظهور كرده بود.
شرح بیماری
ایدز عبارت است از بوجود آمدن ضعف عمده در دستگاه ایمنی بدن (نقص ایمنی). این امر باعث کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونتها و توانایی سرکوب سلولهای غیرطبیعی مثل سلولهای سرطانی میشود. ویروس ایدز سلولهای ایمنی موجود در خون (لنفوسیت‌ها) و سلولهای ایمنی موجود در بافت‌ها مانند مغز استخوان، طحال، کبد و گره‌های لنفاوی) را درگیر می‌سازد. این سلول‌ها در تولید پادتن برای مقابله با بیماریها و سرطانها نقش دارند. در مجموع باید گفت که ایدز یک نوع نقص ایمنی ثانویه است که در سیر عفونت با ویروس ایدز ایجاد میشود.
علت بیماری
عامل بیماری ایدز یک نوع ویروس از گروه رترو ویروسها است که باعث کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن میزبان میشود. علایمی که ما در بیماری ایدز می‌شناسیم مربوط به بیماریهایی است که در اثر نقص دستگاه ایمنی بدن تولید می‌شوند. در اکثر بیماریهای ویروسی وضع به این منوال است که سلولهای مملو از ویروس ویروسها را آزاد کرده و این ویروسها خود را با پادتنهای آماده مواجه می‌بینند. در چنین وضعی بیماری شخص برطرف میشود. اما در مورد ویروس ایدز وضع به گونه‌ای دیگر است.
در اینجا اولین ویروسی که وارد اولین سلول میزبان می‌شوند از حمله پادتنها در امان می‌مانند. ویروسهای جدیدی که از سلول خارج می‌شوند بعضا توسط پادتنها خنثی می‌شوند اما ژنهای اولیه در درون سلول میزبان به تولید ویروس ادامه می‌دهند. ممکن است که ویروس در بدو ورود به سلول میزبان به صورت غیر فعال درآید و بعد از گذشت چندین سال به مساعد شدن اوضاع فعالیت بیماریزایی خود را آغاز کند. این ویروس دستگاه ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و در این یک سرماخوردگی ساده هم می‌تواند برای شخص مشکل ساز باشد.
سیر بیماری و علایم آن
ابتلا به بیماری ایدز در اغلب موارد با عوارض ساده‌ای مانند اسهال ، خارش پوست و افزایش خفیف حرارت بدن شروع میشود. این عوارض پس از چند هفته خودبخود برطرف میشود و شخص خیال می‌کند که به سرماخوردگی دچار بوده است. از آنجا که ساخته شدن پادتنهای موثر حدود 14 روز طول می‌کشد دراین زمان جدال بین ویروسها و پادتنها در جریان است. پس از سپری شدن این مرحله دورانی فرا می‌رسد که حال شخص بیمار خوب میشود اما در خون او پادتن ضد ایدز را می‌توان تشخیص داد و از خون وی ویروس ایدز را بدست آورد.
لنفوسیت T4 که مبتلا شده است شروع به تقسیم می‌کند همین امر باعث تورم غدد لنفاوی میشود. تورم غدد لنفاوی گاه ماهها یا سالها بعد از ابتلای اولیه پدیدار میشود و می‌تواند مدتها به همان حال باقی بماند. در بسیاری از موارد هم ناراحتیهای جدی دیگری به آن اضافه میشود. بیماران اکثرا به شدت لاغر می‌شوند چون دیواره روده آنها مواد غذایی را بطور کامل جذب نمی‌کند. در اروپا که تغذیه مردم رضایت بخش است کم شدن وزن چندان مخاطره آمیز نیست. اما در بعضی کشورهای جهان سوم که مردم با سوء تغذیه دست به گریبانند کاهش وزن فرد را نحیف می‌کند.
عرق کردن در شب و احساس خستگی ، التهاب بیضه‌ها از سایر علایم این بیماری است. مرحله بعدی که در آن تصویر نهایی بیماری ایدز به نمایش گذاشته میشود حاصل از درهم شکسته شدن کامل سیستم دفاعی بدن است. تعداد سلولهای لنفوسیت T4 به شدت کاهش یافته است و در این حالت انواع بیماریهای باکتریایی ، ویروسی و انگلی قادر هستند که فرد مبتلا را از پای بیاندازند.
عوامل تشدید کننده بیماری
• تماس جنسی با افراد آلوده. همجنس‌بازها در معرض بیشترین خطر هستند.
• بی‌بند و باری جنسی
• استفاده از سرنگهای آلوده برای تزریق مواد مخدر
• تزریق خون یا فرآورده‌های خونی آلوده
• مواجهه کارکنان بیمارستانها و تکنسینهای آزمایشگاهی با خون ، مدفوع ، یا ادرار افراد آلوده به ویروس ایدز.
پیشگیری
• از تماس جنسی با افراد آلوده یا افرادی که مواد مخدر تزریقی مصرف می‌کنند خودداری شود.
• از بی‌بندوباری جنسی خودداری شود.
• خون یا فرآورده‌های خونی باید از لحاظ آلودگی بررسی شده باشد.
تشخیص بیماری
تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون امکان‌پذیر است. خوشبختانه در کشور ما این آزمایش به صورت رایگان انجام میشود تا افراد مختلف از سلامتی خود اطمینان حاصل کنند.
بیماری ایدز تمامی دستگاههای بدن را گرفتار می كند. با تشخیص به موقع و بجا و بدنبال آن
درمان
در حال حاضر داروها در معالجه عفونت ایدز مؤثر نیستند. برای مقابله با عفونتها یا پیشگیری از آنها ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز شود. داروهای ضد ویروسی مانند دیدانوزین ، استاوودین ، زالسی تابین ، زیدوودین و نیز داروهای مهارکننده پروتئاز در درمان عفونت با ویروس ایدز مورد استفاده قرار می‌گیرند و ممکن است پیشرفت بیماری را به تأخیر اندازند. تجویز آنها باید توسط پزشکان با تجربه انجام پذیرد. با این داروها (مثل زیدووین) می‌توان انتقال عفونت به نوزادان مادران حامله را کاهش داد. تحقیقات زیادی در رابطه با داروهای جدیدتر و واکسن آن از طریق مهندسی ژنتیک در دست انجام هستند.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
• اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان علایم عفونت ایدز را دارید.
• اگر پس از تشخیص، علایم یک عفونت دیگر ظاهر شوند (تب، سرفه، یا اسهال)
• اگر دچار علایم جدید و غیر قابل توجیه شده‌اید. داروهای مورد استفاده در درمان، عوارض جانبی بسیاری دارند.
راه های شناخت ایدز
مرحله اول
عفونت حاد: در اغلب موارد در صورتی كه تعداد كافی ویروس ایدز وارد بدن فردی شود ، بعد از چند هفته علائمی نظیر تب ، گلودرد،بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات ، سر درد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، كاهش وزن، اسهال و گاهی دانه های جلدی و یا تظاهرات عصبی ظاهر میگردد. این علائم اختصاصی نبوده و شباهت كاملی با نشانه های بسیاری ازبیماریهای دیگر دارد . چون خود بخود ظرف یك تا دو هفته بهبودی حاصل میگردد ، كمتر اتفاق می افتد كه بیماری دراین دوره تشخیص داده شود. بعلاوه از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه آزمایشگاهی كه نشانگر آلودگی فرد است حدود ۲ تا ۱۲ هفته و گاهی تا۱۶ ماه طول می كشد. در این فاصله زمانی فرد، آلوده بوده و ممكن است سایرین را آلوده كند .
مرحله دوم و مرحله سوم
بزرگی منتشر و پایدار غدد لنفاوی:دراین مرحله غدد لنفاوی به صورت بزرگ شده و به شكل قرینه و بدون درد در بیش از دو نقطه بدن بجز ناحیه كشاله ران ظاهر می شود حداقل ۳ماه باقی می مانند.
مرحله چهارم
مرحله قبل از ایدز و حالات وابسته به ایدز:قبل از بروز علائم نهایی ایدز در بیمار ، عوارضی ظاهر می شود كه به آن علائم مربوط به ایدز می گویند و عبارتند از :
۱.كاهش وزن بیشتر از۱۰درصد وزن سابق
۲.اسهال به مدت بیشتر از یك ماه
.تب به مدت بیشتر از یك ماه
۴.عرق شبانه
۵.خستگی، بی حالی و ضعف
این علائم را مقدمه استقرار كامل ایدز كه پایان طیف بیماری می باشد ، به حساب می آورند . در برخی موارد ، بی قراری، بی اشتهایی، دل درد ، سردرد وجود دارد و تغییرات عصبی منجر به از دست دادن حافظه و آسیب اعصاب محیطی می شود. این علائم معمولاً متناوب است ولی كاهش وزن در اكثر بیماران وجود دارد و پیشرونده هم می باشد . بسیاری از بیماران در این مرحله دچار ضایعات پوستی، مخاطی و ضایعات دائم و یا عود كننده دهنی و یا ناحیه تناسلی به علت ویروسهای مختلف می شوند.
مرحله پنجم
ایدز:ایدز به مرحله نهایی آلودگی ایدز گفته میشود. در این مرحله به علت كاهش شدید قدرت دفاعی بدن، شخص،مستعد ابتلا به بسیاری عفونتهای و سرطانها می شود كه علائم بسیار متنوعی دارند و د رنهایت بیمار را از پای در می آورند. حدود ۲۵درصد افراد پس از ۵سال ،۲۵درصد پس از ۱۰سال و حدود۲۵درصد پس از ۱۵سال از ورود ویروس به بدن دچار ایدز می شوند . یعنی در مجموع حدود ۷۵ درصد افراد آلوده پس از ۱۵سال به مرحله ایدز می رسند. در مورد این مساله كه بالا خره ۲۵درصد باقیمانده چه سرنوشتی دارند و چه زمانی وارد مرحله ایدز می شوند بحث وجود دارد. ولی آنچه كه مسلم است فرد آلوده ، حتی اگر دیرتر هم وارد مرحله بیماری شود، همواره برای سایرین آلوده كننده باقی می ماند.
یدز بر روی تمامی دستگاههای و اندام های بدن مانند تنفس ،گوارش، عضلانی، عصبی، پوست و مخاط، گوش و حلق و بینی و …اثر می گذارد. پس از رسیدن به مرحله نهایی ایدز، متوسط طول عمر در بالغین حدود ۵/۲ سال است و بیماری نهایتاً به علت یكی از عفونتهای فرصت طلب و یا سرطانها از پا در می آید .
براساس تحقیقات و بررسی‌های گسترده، بیماری ایدز که طاعون قرن نام گرفته از ویروس " "HIVناشی میشود، اما این ویروس از کجا آمده و پیدایش آن به چه زمانی باز میگردد، هنوز به صورت کامل مشخص نیست.
به گفته دانشمندان درصورتی که منشا ویروس HIVبه طور قطعی مشخص شود، کشف واکسن و درمان آن نیز سریع‌تر و موثرتر خواهد بود.
طبق آخرین تحقیقات ژنتیکی، عامل انتقال ایدز از ترکیب دو ویروس مختلف در شامپانزه به وجود آمده، این ویروسها از نوع SIVاست که در میمون ایجاد بیماری می‌کند.
طبق یک سری تحقیقات و فرضیات، دانشمندان معتقدند ایدز طی قرن گذشته در جنگل‌های غرب آفریقا ظاهر شده است.
ویروس عامل ایدز ابتدا از طریق یکی از گونه‌های شامپانزه در آفریقا به انسان سرایت کرده است که به اعتقاد این پژوهشگران، انسان نیز در نتیجه شکار و تغذیه از گوشت شامپانزه به این ویروس آلوده شد.
ویروس HIVیکی از نمونه‌های جهشی SIVاست که در میمون یا شامپانزه در آفریقا یافت میشود.
SIVبه این ترتیب وارد بدن انسان شد و پس از جهش ژنتیکی به HIVتبدیل شد.
به احتمال قوی "گینه بیسائو" در غرب آفریقا نخستین مکانی بوده که این ویروس در آن پدیدار شده است.
البته نظریه دیگری وجود دارد که یک آفریقایی اهل "کنگو" نارگیل نیمه خورده شده یک شامپانزه آلوده به ویروس SIVرا خورده و این ویروس در بندش جهش یافته و به HIVتبدیل شده است.
بنابر این تحقیقات، ایدز باید از سال‌های ۱۸۶۰به بعد بروز کرده باشد.
براساس شواهد نخستین قربانی ایدز در آمریکا در سال ۱۹۶۹خود را نشان داد، در آن سال یک جوان سیاه پوست در شهر سنت لویی آمریکا دراثر ابتلا به ایدز که کاملا ناشناخته بود، درگذشت.
همچنین ویروس HIVدر سال ۱۹۵۹در نمونه خون یک مرد از کشور کنگو دیده شد.
در سال ۱۹۸۱هشت مورد وخیم از ابتلا به یک بیماری عجیب در میان مردان همجنس باز نیویورک گزارش شد.
در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این بیماری مشخص نشد اما کم‌کم‌این بیماری بدون نام گسترش یافت تا سرانجام در سال ۱۹۸۲آن را ایدز نامیدند.
به مرور تعداد این بیماران افزایش یافت و نه تنها همجنس گرایان بلکه برخی بیماران هموفیلی و معتادان تزریقی نیز علائمی مشابه ایدز داشتند.
با ظهور ایدز در آمریکا، پزشکان متوجه این پدیده مهلک و ناشناخته در فقیرترین قاره جهان، آفریقا، شدند.
در این زمان این بیماری را "اسلیم" یا مرگ دراثر تحلیل تدریجی بدن نام نهادند.
در سال ۱۹۸۴یک گروه تحقیقاتی آمریکایی اعلام کرد که آنها عامل بیماری ایدز را کشف کردند، یعنی همان ویروس که هم‌اکنون HIVنام دارد.
دراین میان آزمایش‌های خون بر روی بیماران نشان داد که این ویروس کشنده در جهان پراکنده شده و در مدت زمانی کم به تمام قاره‌ها گسترش یافته است.
تلاش‌های گسترده جهانی برای مبارزه با این بیماری با وجود شناخت وسیع از ابعاد مختلف آن مانند علت و سیر بیماری هنوز منجر به یافتن درمان قطعی آن نشده است.
عامل به وجود آورنده ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی، ویروسی است که به نام‌های " "HIV_2" ،"HIV -1خوانده میشود که شایع‌ترین آن در جهان HIV_1 است.
هشدارهای وسیع و پیاپی جوامع پزشکی سبب توجه به این بیماری شده، اما ترس زیاد انسان‌ها از آن عموما به دو علت است، یکی قابلیت سرایت و غیرقابل درمان بودن آن و دیگر اینکه درجامعه ما به‌خاطر ویژگی‌های فرهنگی و اعتقادی خاص خود پر رنگ‌تر از بسیاری جوامع دیگر است، بدنامی این بیماری است.
گروه دیگری از مبتلایان به این بیماری را معتادان تزریقی تشکیل می‌دهند که دانسته یا ندانسته در دام این بیماری گرفتار می‌شوند.
در برخی کشورها برای جلوگیری از شیوع بیماری ایدز در میان معتادان تزریقی پیشنهاداتی درخصوص بهره‌مندی این افراد از خدمات بهداشتی پیشگیری کننده ارائه شد که چندان جواب مثبت نداد.
در آمریکا به علت اینکه معتادان تزریقی دومین موج انتقال HIVرا تشکیل می‌دهند، توجه مسوولان به در اختیار گذاردن خدمات بهداشتی و درمانی یا برنامه‌های تشخیص زودرس HIVو درمان سریع آنها معطوف شد.
اما معتادان تزریقی به این برنامه‌ها چندان راغب نبوده و ترجیح می‌دهند هنگام نیاز به مواد مخدر، تزریق را به صورت فردی و اورژانسی در هر مکان و با هر سرنگی انجام دهند.
همچنین در یک مطالعه اقدام به توزیع مواد ضد عفونی‌کننده برای پاکسازی سرنگ‌ها قبل از مصرف مجدد درمیان گروه‌های معتادانی که‌ازسوزن مشترک استفاده می‌کردند شد که در گروه‌های معتادانی که شیوع کم HIVرا داشتند، در پیشگیری موثر بود.
آنچه تاکنون بیش از همه مورد توجه کشورها بوده، برنامه توزیع سوزن استریل بین معتادان است تا از سوزن‌های مشترک استفاده نکنند و این برنامه سبب کاهش انتقال ویروس شده است.
در ایران در سال ۱۳۸۰تفاهم‌نامه‌ای ازسوی وزارت بهداشت با سازمان زندان‌ها برای رسیدگی به سلامت زندانیان منعقد گردید که در آن قرار بر این شد که راه‌های انتقال این بیماری در زندان‌ها کنترل شود.
براساس نظر کارشنا
سان با انجام اقدامات کنترل‌کننده ، تا حدود بسیاری از شیوع بیماری ایدز در زندان‌ها کم شد.
کارشناسان معتقدند که گسترش تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترک به عنوان یکی از راه‌های انتقال ویروس ایدز است ک
ه سبب جلب نظر متخصصان به پیشگیری از ایدز در میان معتادان تزریقی شد.
به عقیده آنان در ایران موارد آلودگی به بیماری ایدز در میان معتادان بسیار است و متاسفانه این روش انتقال افزایش چشمگیری درسال‌های ۷۵و ۷۶ داشته و موارد آلودگی از موارد ناچیز به بیش از ۹۰درصد رسید.
