بخشی از مقاله


قرض الحسنه

قرض الحسنه اعطایی عقدی است که به موجب آن بانک (بعنوان قرض دهنده)مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر به اشخاص حقیقی وحقوقی (به عنوان قرض گیرنده )به قرض واگذار می نماید .تعهد باز پرداخت قرض گیرنده ،صرفا معادل مبلغ دریافتی بعلاوه کارمزد آن خواهد بود .سهم قرض الحسنه اعطایی هر بانک ،سقف تسهیلات اعطایی به متقاضیان وکارمزد آن سالانه توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مشخص می گردد .حداکثر مجموع کل قرض الحسنه های اعطایی هر بانک معادل کل سپرده های پس انداز قرض الحسنه می باشد.


مدت بازپرداخت قرض الحسنه های اعطایی برای رفع احتیاجات اشخاص حقیقی در رابطه با هزینه های ازدواج ،تهیه جهیزیه ،درمان بیماری تعمیر مسکن ،کمک هزینه تحصیلی وکمک برای ایجاد مسکن در روستاها حداکثر 3سال می باشد.
مدت بازپرداخت
1-کارمزد تسهیلات اعطایی قرض الحسنه تسهیلات قرض الحسنه در خصوص واحدهای تولیدی وتعاونی حداکثر5سال و
2-زمان بازپرداخت تسهیلات قرض الحسنه رفع احتیاجات ضروری در مورد اشخاص حقیقی 3سال تعیین گردیده است.
اقساط تسهیلات اعطایی قرض الحسنه حسب نظر مرجع تصویب کننده به صورت ماهانه ،سه ماهه ،شش ماهه، سالانه ویا دفعه واحده خواهد بود.

کارمزد
1
-کارمزد تسهیلات اعطایی قرض الحسنه موضوع این دستورالعمل در حال حاضر حداقل 5/2%وحداکثر4% می باشد مشروط بر این که از هزینه های تجهیز منابع قرض الحسنه ونیز هزینه های اعطای آن تجاوز ننماید .
ضمنا نحوه محاسبه آن بدین گونه است که کارمزد قرض الحسنه و

براساس نامه شماره ثبت914 مورخ 19/6/1383 اداره مطالبات ومقررات بانکی ،به روش تعهدی صورت می گیرد .لذا ملاک شناسایی درآمد زمان دریافت کارمزد نبوده وصرفا هر سال به میزان مدت مربوط به همان سال به حساب درآمد منظور می شود وکارمزد مربوط به سال آینده در حسابی واسطه نگهداری می شود تا در سال آتی از حساب فوق خارج وبه حساب در آمد قطعی بانک منظور گردد.
2-کارمزدقرض الحسنه اعطایی بانکها به کارکنان خود که برای رفع احتیاجات ضروری آنان ،طبق دستورالعمل مربوطه پرداخت می شود،1%درسال می باشد مشروط بر اینکه از هزینه تجهیز منابع ونیز هزینه های پرداخت قرض الحسنه تجاوز ننماید ونحوه وصول حسب بند 1 می باشد.

وثایق وتضمینات
اگر چه براساس ماده15 قانون عملیات بانکی بدون ربا قراردادهای قرض الحسنه ،بنابر توافق طرفین ،در حکم اسناد لازم الاجرا وتابع آیین نامه اجرایی رسمی می باشد ونیازی به دریافت وثایق وتضمینات دیگری نمی باشد ،معهذا بانکها می توانند به منظور حصول اطمینان بیشتر از وصول مطالبات خود در قبال قرض الحسنه اعطایی ،تامین کافی از بین انواع وثایق وتضمینات قابل قبول خود اخذ نماید.

نحوه محاسبه کارمزد قرض الحسنه پرداختی

تعداد ماههای سال (12) ×نرخ کارمزد×میزان قرض الحسنه اعطایی در بدو امر=کارمزد قابل دریافت هنگام پرداخت قرض الحسنه

100×12

سهم کارمزد سال آتی- کل کارمزد دریافتی=کارمزد مربوط به سال جاری

 


تعداد ماههای سال (12) ×نرخ کارمزد×میزان قرض الحسنه اعطایی = محاسبه کارمزد درسررسید سال بعد
100×12

جهت سهولت محاسبه ،بازپرداخت اقساط به صورت ماهانه در نظر گرفته شده است.
قابل توجه است چنانچه قرض الحسنه در نیمه اول ماه پرداخت گرد

به حذف می گردد .اگر مدت قرض الحسنه در نیمه اول ماه خاتمه یابد آن ماه درمحاسبه کارمزد به حساب نمی آید ودر صورتی که در نیمه دوم باشد یکماه کامل منظور خواهد شد .

عملیات حسابداری قرض الحسنه
پس از بررسی وتایید پرداخت قرض الحسنه واخذ وثایق وتضمینات لازم عملیات حسابداری به شرح ذیل انجام می گردد.
1- ثبت حساب انتظامی قراردادهای :
بدهکار –حساب انتظامی قراردادها(قرض الحسنه اعطایی)به مبلغ 1 ریال
بستانکار –طرف حسابهای انتظامی به مبلغ 1ریال
2- ثبت وثایق وتضمینات
بدهکار –حساب انتظامی وثایق وتضمینات مربوط به مبلغ ترهین /اسمی
بستانکار- طرف حساب انتظامی به مبلغ ترهین اسمی ریال
3- پرداخت قرض الحسنه واخذ کارمزد :
بدهکار –حساب قرض الحسنه اعطایی به مبلغ پرداختی
بستانکار- حساب قرض الحسنه جاری / حساب قرض الحسنه پس انداز/صندوق به مبلغ پرداختی
بدهکار-حساب قرض الحسنه جاری/ پس انداز به مبلغ کارمزد مقرر
بستانکار –حساب کارمزد سال آتی (قسمتی از کارمزد سال آتی تاسررسید یکسال)
حساب قرض الحسنه اعطایی به ترتیب شماره قرض الحسنه در دفاتر معین ثبت ونگهداری می شود وجمع مانده قرض الحسنه اعطایی در دفاتر معین با مانده ی همین حساب در دفتر کل باید مطابقت داشته باشد .

4-دریافت اقساط
بدهکار- حساب صندوق /قرض الحسنه جاری/ قرض الحسنه پس انداز به مبلغ اقساط دریافتی
بستانکار - حساب قرض الحسنه اعطایی به مبلغ اقساط دریافتی
سند صادره در حساب قرض الحسنه مربوط دردفاتر معین وجمع این گونه دریافت ها دردفتر کل ثبت می شود .بدیهی است اسناد فوق درهر مرحله تکرار می شود تا مطالبات بانک تسویه گردد.
5-تسویه حساب کارمزد آتی که در ابتدای هر سال صورت می گیرد .
بدهکار- حساب کارمزد آتی (قسمتی از کارمزد سال آتی تا سررسید)
بستانکار- حساب کارمزد سال آتی (قسمتی از کارمزد سا

ل آتی تا سررسید)
6- خاتمه عملیات وتسویه حساب های مربوطه:
پس از وصول کلیه مطالبات بانک طبق قراردادهای منعقده ،ضمن فک رهن وثایق یااسترداد تضمینات ،اسناد انتظامی صادره در خصوص قرارداد وتضمینات برگشت وحساب های مربوطه تسویه گردد.
بدهکار- طرف حسابهای انتظامی وثایق وتضمینات به مبلغ اسمی/ترهین
بستانکار-حساب انتظامی وثایق وتضمینات به مبلغ اسمی/ترهین
بدهکار- طرف حسابهای انتظامی قرارداها به مبلغ1 ریال
بستانکار- حسابهای انتظامی قراردادها (قرض الحسنه اعطایی)
درخاتمه یاداور می شوددر صورتی که قرض گیرنده از پرداخت اقساط تعیین شده خودداری نماید وبرای تسویه بدهی خود اقدامی به عمل نیاورد واحدهای بانکی م

ی باید مانده بدهی رابه حساب مطالبات سررسید گذشته یا معوقه قرض الحسنه اعطایی منتقل واقدامات لازم جهت وصول مطالبات بانک معمول دارند.

مضاربه
مضاربه ،یکی دیگر از عقود معین قانون مدنی است که به موجب ان تسهیلات لازم در اختیاراشخاصی که در امر تجارت وبازرگانی اشتغال دارند قرار می گیرد .
عقدمضاربه در تعریف به قراردادی اطلاق می گردد که به موجب آن یکی از طریق (مالک)عهده دار تامین سرمایه (نقدی ) می گردد .با قید اینکه طرف دیگر (عامل) باآن تجارت کرده ودر سود حاصله ،هردو طرف شریک باشند.
بانک به عنوان مالک ،سرمایه نقدی را دراختیار عامل اعم از شخص حقیقی یا حقوقی قراردهد .این سرمایه می تواند بصورت یکجا ویا برحسب نیاز بتدریج در اختیا

ر استفاده کننده از تسهیلات قرار گیرد .بانکها در امر واردات ،مجاز به انعقاد قرارداد مضاربه با بخش خصوصی نمی باشند .مدت قرارداد حداکثر یکسال از زمان انعقاد تا تسویه کامل موضوع قرارداد می باشد.
در عقد مضاربه به سهم هریک از طرفین می باید به نحو مشاع وبه صورت نسبت یا درصدی از کل سود معامله تعیین وتوافق گردد.بنابراین به هیچ وجه نمی توان مبلغ معینی سود یا درصد معینی از سرمایه مضاربه رابه عنوان سهم سود طرفین قرارداد .از آن ج

ا که نرخ سود تسهیلات مضاربه در تعرفه عمومی معاملات به صورت "حداقل پیش بینی" منعکس گردیده است .بنابراین تقسیم منافع بین بانک ومشتری به ترتیبی توافق می شود که حداقل سود مورد انتظار برای بانک حاصل شود.
حدا قل سود مورد انتظار بانک در مضاربه باتوجه به تعرفه های بانک ،وهمچنین نسبت تسهیم سود بین بانک وعامل با توجه به میزان سرمایه ،مدت قرارداد ونرخ س

ود مورد انتظار بانک پیش بینی وبه شرح ذیل تعیین می گردد.
1-ابتدا سود مورد نظر را در مرحله فروش پیش بینی می نماییم .
2-حداقل سود مورد انتظار بانک را در مدت تعیین شده محاسبه می نماییم .
3-با یک تناسب حداقل نسبت سهم سود بانک رابه دست می آوریم .
به عنوان مثال :دریک معامله مضاربه با سرمایه 50000000ریال ،که طبق بررسی های به عمل آمده پیش بینی می شود کالای موضوع مضاربه با سود10 % ظرف 3 ماه به فروش برسدوپیش بینی حداقل سود مورد انتظار بانک24% در سال باشد ،نسبت تقسیم سودبین بانک وعامل به شرح ذیل خواهد بود:

پیش بینی سود کل در مرحله فروش کالا 5000000= 1 ×50000000
100

حداقل سود مورد انتظار بانک
حداقل نسبت سهم سود بانک نسبت کل سود پیش بینی کل سود در مرحله فروش
100

5000000 X


نسبت سهم سود عامل 40%=60%-100%

باید توجه داشت که سهم سود بانک پس از فروش براساس نسبت فوق که ممکن است خیلی بیشتر ازپیش بینی زمان انعقاد قرارداد باشد اخذ می گردد نه براساس حداقل پیش بینی شده در ابتدای قرارداد.
عملیات حسابداری مضاربه
پس از بررسی های همه جانبه وتعیین وثایق وتضمینات وتنظیم قرارداد ،اسناد حسابداری به شرح ذیل صادر می گردد:
1-ثبت قرارداد مضاربه
بدهکار-حساب انتظامی قراردادها(قراردادهای مضاربه)1ریال
بستانکار- طرف حساب های انتظامی( قراردادهای مضاربه)1ریال
ثبت این سند صرفا جهت نشان دادن تعداد قراردادهای منعقده مضاربه می باشد.
2-ثبت وثایق وتضمینات


وثیقه غیرمنقول وکالا به مبلغ ارزیابی واسناد تجاری به مبلغ اسمی در حسابهای انتظامی ثبت خواهد شد.
بدهکار- حساب انتظامی وثایق وتضمینات به مبلغ ترهین یا اسمی
بستانکار- طرف حساب های انتظامی وثایق وتضمینات به مبلغ

ترهین یا اسمی
3-ثبت حق صلح هزینه های احتمالی
چنانچه عامل علاوه بر هزینه های قابل قبول با صلح هزینه ها یی که انجام می دهد موافقت نماید ،اسناد ذیل (به مبلغ حق صلح )معمولا به مبلغ 1000ریال صادر می گردد.
بدهکار-حساب هزینه های متفرقه (حق صلح قراردادهای مضاربه) 1000ریال
بستانکار-حساب جاری عامل 1000ریال
4-ثبت تعهدات بانک
چنانچه مقرر باشد سرمایه مضاربه دفعه واحده پرداخت گردد و بانک تعهدی ازبابت معامله انجام شده نداشته باشد ثبت تعهدات لزومی نخواهد داشت ،ولی چنانچه پرداخت سرمایه مضاربه به دفعات صورت پذیرد آن میزان ازسرمایه که در تعهد بانک می باشد در حساب تعهدات به شرح ذیل ثبت می گردد:
بدهکار-طرف حساب تعهدات بانک بابت مضاربه به میزان مانده سرمایه پرداخت نشده
بستانکار-حساب تعهدات بانک بابت مضاربه به میزان مانده سرمایه پرداخت نشده .
5-پرداخت سرمایه مضاربه
پرداخت سرمایه مضاربه که با توجه به قیمت کالا وهزینه های مربوط خواهد بود به شرح ذیل انجام می شود:
بدهکار-حساب مضاربه –تسهیلات اعطایی به میزان سرمایه پرداخت شده
بستانکار-حساب صندوق یا جاری عامل به میزان مانده سرمایه پرداخت شده
حال چنانچه سرمایه مضاربه قرار باشد به دفعات پرداخت گردد اسناد حسابداری بالا تکرار شده وبه همان میزان از حساب تعهدات بانک برگشت می شود.
بدهکار-حساب تعهدات بانک بابت مضاربه به میزان انجام تعهد
بستانکار-طرف حساب تعهدات بانک بابت مضاربه به میزان انجام تعهد
6-فروش کالای موضوع مضاربه
باعنایت به این که عامل طبق قرارداد موظف است ماحصل فروش را به تدریج وهمزمان با فروش کالا بلافاصله به حساب بانک واریز نماید ،لذا وجوه حاصل از فروش

کالا(بتدریج یا یکجا )به حساب مضاربه-وجوه دریافتی بابت تسهیلات پرداختی به شرح ذیل وارد می گردد:
بدهکار-حساب صندوق یا جاری عامل معادل مبلغ واریز شده
بستانکار- حساب مضاربه –وجوه دریافتی معادل مبلغ واریز شده

مشارکت مدنی
مشارکت مدنی یکی ازعقود موثر بمنظور ایجاد تسهیلات برای توس

عه فعالیتهای تولیدی ،بازرگانی وخدماتی می باشد طبق تعریف مشارکت مدنی عبارت است از د رآمیختن سهم الشرکه نقدی یا غیر نقدی متعلق با اشخاص حقیقی یا حقوقی متعدد ،به نحو مشاع ،بمنظور انتفاع وطبق قرارداد.
متقاضیان می توانند با توجه به کارایی این عقد ازتسهیلات بانکی استفاده نمایند .در موارد زیر می توان ازعقد مشارکت مدنی استفاده نمود:
1-تولید وفروش محصول
2-واردات ماشین الات ،مواد اولیه وابزار کار
3-واردات کالا به قصد فروش
4-صادرات کالا
5-بازرگانی داخلی
6-احداث مسکن انفرادی وانبوه سازی
7-بخش خدمات
برای انجام معامله مشارکت مدنی موضوع معامله ،سرمایه لازم برای مشارکت ،وثایق وبهای کالاوهزینه های تقریبی وقیمت تمام شده ،قیمت فروش ونحوه آن،نسبت سهم سود بانک ومتقاضی می بایستی مشخص شود .مدت قرارداد مشارکت مدنی با توجه به اقتضای فعالیت موضوع قرارداد به تشخیص بانک وموافقت شریک در ابتدای قرارداد معین می گردد وحداکثر مشارکت بانک در هر شرکت مدنی هشتاد درصد کل سرمایه می باشد.
عملیات حسابداری مشارکت مدنی
پس از بررسی درخواست متقاضی وتصویب تسهیلات اعطایی عملیات حسابداری به شرح ذیل انجام می گیرد:
1- ثبت قرارداد
قرارداد مشارکت مدنی که با توافق طرفین تنظیم ومورد قبول واقع گردیده وبه مبلغ یک ریال
در حسابهای انتظامی قراردادها ثبت می شود
بدهکار-حساب انتظامی قراردادهای مشارکت مدنی 1ری

ال
بستانکار-طرف حساب انتظامی قراردادهای مشارکت مدنی 1ریال
2-اخذ وثایق وتضمینات
غیر منقول اخذ شده به مبلع ترهین واسناد دریافتی به عنوان تضمین به مبلغ اسمی در حسابهای
انتظامی ثبت می گردد.


بدهکار-حساب انتظامی وثایق تضمینات مربوط به مبلغ ترهین یا اسمی
بستانکار- طرف حسابهای انتظامی وثایق تضمینات مربوط به مبلغ ترهین یا اسمی
3-واریز مشارکت مدنی
سرمایه شرکت مدنی توسط بانک وشریک تامین وبه حساب مشترک مشارکت مدنی که برای این منظور در بانک افتتاح می شود واریز وبه شرح ذیل در حسابها ثبت گردد.
بدهکار-حساب سپرده الحسنه جاری/پس انداز شریک یا شرکا ءبه مبلغ سهم الشرکه شریک یا شرکاء
بستانکار-حساب مشترک مشارکت مدنی
بدهکار-حساب تسهیلات اعطایی –مشارکت مدنی به مبلغ سهم الشرکه بانک
بستانکار-حساب مشترک مدنی- مشارکت مدنی به مبلغ سهم الشرکه بانک
چنانچه تسهیلات اعطایی مشارکت مدنی دفعه واحده پرداخت نگردد لازم است حساب تعهدات نگهداری وبه هر میزان که از سهم بانک پرداخت می شود از حساب مربوطه برگشت شود.حال چنانجه تمام یا قسمتی از سهم الشرکه شریک غیرنقدی باشد،پس از تقویم به شرح ذیل در حسابهای مربوط ثبت می گردد.
بدهکار- حساب بدهکاران موقت به مبلغ تقویم شده سهم شریک
بستانکار- حساب بدهکاران موقت به مبلغ تقویم شده سهم شریک
در صورتی که آورده بانک نیز غیرنقدی باشد اسناد ذیل صادر می گردد
بدهکار-حساب تسهیلات اعطایی –مشارکت مدنی به مبلغ تقویم شده سهم بانک
بستانکار-حساب مشترک مدنی - مشارکت مدنی به مبلغ تقویم شده سهم بانک
بدین ترتیب تحویل وتحول اموال شرکت مدنی توسط شریک یاشرکاء تحقق می پذیرد

4-استفاده از سرمایه مشارکت مدنی
هنگام استفاده از حساب مشترک مدنی ،براساس قرارداد ،بمنظور خریدیا پرداخت هزینه ها ی مربوط به شرکت مدنی ثبت حسابها به میزان مبلغ استفاده شده به شرح ذیل صورت می گیرد .
بدهکار-حساب مشترک مشارکت مدنی به مبلغ هزینه های لازم جهت انجام کار
بستانکار-حساب سپرده قرض الحسنه /پس انداز/جاری ذینفع
5-دریافت وجوه حاصل ازفروش کالا یا اموال موضوع مشارکت
بدهکار –حساب سپرده قرض الحسنه جاری/پس انداز خرید به مبلغ فروخته شده
بستانکار-حساب مشترک مدنی
این سند ممکن است چندین بار تکرار شود تا کلیه کالای موضوع مشارکت به فروش رسد.
6-محاسبه سود وتسویه حساب مشارکت مدنی
پس ازواریز ماحصل فروش تمام اموال یا کالای موضوع مشارکت مدنی ومنظور نمودن هزینه های قابل قبول به موضوع مشارک مدنی ،شرکت مدنی خاتمه یافته واسناد حسابداری به شرح ذیل صادر می گردد
بدهکار- حساب مشترک مدنی به مبلغ کل سرمایه مشارکت(بانک وشریک)
بستانکار-حساب تسهیلات اعطایی-مشارکت مدنی به مبلغ سرمایه بانک در مشارکت مدنی
بستانکار- حساب قرض الحسنه جاری/پس انداز شریک به مبلغ سهم سرمایه شریک
بدین ترتیب بعد از ثبت اسناد فوق مانده حساب مشترک مشارکت مدنی نشان دهنده سود یا زیان حاصل از مشارکت مدنی است.
در صورتی که مانده حساب فوق بستانکار باشد نمایانگرسود واگر بدهکار باشد بیانگر زیان مشارکت مدنی می باشد.


الف:در صورتی که نتیجه حاکی از سود باشد:
بدهکار- حساب مشارکت مدنی معادل کل سود
بستانکار-حساب درآمد معاملات (مشارکت مدنی) به مبلغ سهم سود بانک طبق قرارداد
بستانکار-حساب قرض الحسنه جاری/پس انداز شریک به مبلغ سود شریک طبق قرارداد
با ثبت سند فوق ،حساب مشترک مشارکت مدنی وحساب مشارکت مدنی در دفاتر بانک تسویه ومشارکت مدنی خاتمه می یابد.
ب:در صورتی که نتیجه حاکی از زیان باشد:
باعنایت به قرارداد منعقده واینکه برگشت سرما یه بانک توسط شریک تضمین شده است لذا :
1-در صورتیکه مانده بستانکار حساب مشترک مشارکت مدنی بیش از سرمایه بانک باشد اسنادذیل صادر می گردد.
بدهکار- حساب مشترک مشارکت مدنی به مبلغ مانده حساب
بستانکار- حساب تسهیلات اعطایی- مشارکت مدنی به مبلغ سهم سرمایه پرداختی بانک
بستانکار-حساب قرض الحسنه جاری/پس انداز شریک
به مبلغ باقی مانده حساب مشترک مشارکت مدنی بابت قسمتی از سرمایه پرداختی شریک
2-در صورتی که مانده حساب مشترک مشارکت مدنی تکافوی سهم سرمایه بانک را ننماید اسناد حسابداری به شرح ذیل صادر می گردد:
بدهکار-حساب مشارکت مدنی معادل سهم سرمایه بانک
بستانکار-حساب تسهیلات مشارکت مدنی معادل سهم سرمایه بانک
در این حالت،مانده حساب مشترک مدنی بدهکار خواهد شد.ولی از آن جا که تامین زیان حاصل از سرمایه بانک از اموال شریک تعهد شده است .مانده ی حساب فوق از حساب جاری شریک برداشته می گردد.
بدهکار- حساب قرض الحسنه/پس انداز /جاری شریک

به میزان زیان حاصل
بستانکار- حساب مشترک مشارکت مدنی به میزان زیان حاصل
پس از ثبت حسابهای فوق حساب مشارکت مدنی تسویه واسناد انتظامی به شرح ذیل برگشت می شود.
7-خاتمه عملیات وبرگشت حساب های انتظامی
بدهکار –طرف حساب های انتظامی قرارداد (مشارکت مدنی

) 1ریال
بستانکار-حساب انتظامی قراردادها(مدنی) 1ریال
بدهکار- طرف حساب انتظامی وثایق وتضمینات به مبلغ ترهین یا اسمی
بستانکار- حساب انتظامی وثایق تضمینات به مبلغ ترهین یا اسمی
توضیح آنکه چنانچه سهم الشرکه بانک در مشارکت مدنی به صورت فروش اقساطی قابل واگذاری باشد اسناد حسابداری ذیل صادر می گردد.
بدهکار-حساب تسهیلات اعطایی فروش اقساطی به قیمت فروش نسیه سهم الشرکه بانک
بستانکار- حساب تسهیلات اعطایی- مشارکت مدنی به قیمت تمام شده سهم الشرکه
بستانکار-حساب درآمد معاملات –مشارکت مدنی به میزان سود دوران مشارکت بستانکار –درآمد
سالهای آتی- فروش اقساطی به میزان سود دوران تقسیط

فروش اقساطی
فروش اقساطی در یک تعریف کلی عبارتست از واگذاری عین به بهای معلوم به غیر،به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای مزبور به اقساط مساوی ویا غیر مساوی در سررسید های معین دریافت گردد موارد استفاده از عقد فروش اقساطی عبارتند از :فروش اقساطی مسکن ،مواد اولیه ،لوازم یدکی وابزار کار،وسایل حمل ونقل ،کالای مصرفی بادوام ،وسایل تولید ،ماشین آلات وتاسیسات

فروش اقساطی مسکن
بموجب قانون عملیات بانکی بدون ربا ،بانک می تواند بمنظور ایجاد تسهیلات لازم جهت گسترش امر مسکن ،واحد های مسکونی ارزان قیمت را که مستقیما یا از طریق اعطای هریک از انواع تسهیلات بانکی توسط انهااحداث شده باشد ،منحصرا بنابر درخواست کتبی وتعهد متقاضیان مبنی بر خریداینگونه واحدها ،بصورت اقساطی به آنها به فروش برساند.
بانک قبل از انعقاد قرارداد از متقاضیان واحدهای مسکونی مبلغی به عنوان پیش پرداخت اخذ می نماید .این مبلغ اکنون 20درصد قیمت تمام شده می باشد.همچنین بانک مکلف است شش دانگ واحد مسکونی را تاوصول کلیه مطالبات در قالب قرارداد رهنی به وثیقه بگیرد .
مدت قرارداد تابع ضوابط مربوطه بوده ونرخ سود این قرارداد نسبت به مورد متفاوت می باشد .

فروش اقساطی مواد اولیه لوازم یدکی وابزار کار
بانک ملت بمنظور تامین سرمایه در گردش واحدهای تولید اعم

از اینکه واحدهای تولیدی متعلق به شخص حقیقی یا حقوقی باشد ،صرفا براساس درخواست کتبی مشتری وتعهد خرید از سوی وی مواد اولیه ،لوازم یدکی وابزار کار مصرفی وسایرنیازهای اولیه آنها راخریداری وبه صورت اقساطی به متقاضیان به فروش می رساند.
ملاک محاسبه این تسهیلات ،قیمت رسمی مواد اولیه بوده وبرای آن دسته از کالاهایی که برای آن قیمت رسمی وجود نداردبه تشخیص بانک خواهد بود .مدت وصو

ل قیمت فروش اقساطی اموال وکالاهای موضوع دستورالعمل سهیلات ،نباید ازیک دوره تولید یا حداکثر دوسال وبرای تسهیلات تامین سرمایه در گردش طرحهای تولیدی جدید مدت وصول بیش از یکسال حسب مورد توسط بانک تعیین ومشخص خواهد شد.
نرخ سود این قرارداد متناسب بابخش فعالیت متغییر می باشد.

نحوه تعیین سود معاملات فروش اقساطی
سود بانک براساس نرخهای مصوب وبا توجه به شرایط معامله از نظر مدت ومیزان پیش در ذیل تعیین می گردد.
الف :چنانچه وصول قیمت فروش اقساطی اموال مورد نظر دفعه واحده در یک قسط در پایانمدت قرارداد باشد .در این حالت محاسبه سود به شرح ذیل خواهد بود:

مدت×نرخ×(پیش پرداخت- قیمت تمام شده اموال خریداری شده)=سود فروش اقساطی

100×واحد زمان
منظور از واحد زمان این است که چنانچه مدت به سال باشد به جای واحد زمان ،عدد1 وچنانچه به ماه باشد 12 ودر صورتی که مدت به روز باشد به جای واحد زمان ،عدد360قرار خواهد گرفت
ب-چنانچه وصول اقساط به صورت مساوی ومتوالی مثلا ماهانه باشد برای محاسبه سود از فرمول زیر استفاده می شود:

(1+تعداد اقساط)×نرخ×(پیش پرداخت مشتری- قیمت تمام شده اموال)=سود مدت فروش اقساطی

تعداد اقساط درسال ×2×100


عملیات حسابداری فروش اقساطی

عملیات حسابداری مربوط به تامین قیمتی از نیازهای مالی اشخاص حقیقی وحقوقی مبنی بر فروش اقساطی ماشین آلات ،وسایل تاسیسات ،مواد اولیه ،لوازم یدکی وابزار کار برای تولیدی وخدماتی به شرح ذیل می باشد:
1-ثبت قرارداد :
پس از انعقاد قرارداد فروش اموال مورد لزوم ،قرارداد مربوط در حساب انتظامی قراردادها به مبلغ 1 ریال به شرح ذیل ثبت می گردد:
بدهکار- حساب انتظامی قراردادها قراردادهای اقساطی به مبلغ 1ریال
بستانکار-طرف حساب های انتظامی قراردادها قرارداد فروش اقساطی به مبلغ 1 ریال
2-واحد وثایق وتضمینات
به منظور حصول اطمینان از انجام تعهدات مشتر

یان ،وثایق وتضمینات اخذ شده در مورد غیر منقول به مبلغ ترهین ودر مورداسناد تضمینی به مبلغ اسمی در حسابهای انتظامی ثبت می گردد:
بدهکار - حساب انتظامی وثایق و تضمینات مربوط به مبلغ ترهین یا اسمی
بستانکار-طرف حساب های انتظامی وثایق تضمینات مربوط به مبلغ ترهین یا اسمی 3-پیش پرداخت فروش اقساطی


مبلغ پیش دریافت بابت اقساطی به شرح ذیل در حسابها منعکس می گردد:
بدهکار-حساب صندوق/قرض الحسنه جاری/پس انداز متقاضی به مبلغ پیش پرداخت
بستانکار-حساب پیش پرداخت مشتریان –فروش اقساطی به مبلغ پیش پرداخت
4-ثبت تعهدات بانک:
همزمان با انعکاس قرارداد واخذ پیش دریافت ،تعهدات بانک به میزان کل مبلغ قرارداد پس از کسر رقم پیش دریافت به شرح ذیل در حسابها ثبت می گردد:
بدهکار-طرف حساب تعهدات بانک بابت فروش اقساطی به مبلغ باقی مانده قیمت اموال مورد خرید
بستانکار-حساب تعهدات بانک بابت فروش اقساطی به مبلغ باقی مانده قیمت اموال مورد خرید
5- خرید اموال موضوع فروش اقساطی
هنگام خرید وتحویل اموال،اسناد ذیل صادر می گردد:
بدهکار- حساب اموال-فروش اقساطی به مبلغ خرید اموال موضوع فروش اقساطی
بستانکار-حساب صندوق /سپرده قرض الحسنه جاری/پس انداز فروشنده کالا
به مبلغ خرید اموال موضوع فروش اقساطی
همزمان با پرداخت قیمت اموال خریداری به فروشنده ،حساب تعهدات به شرح ذیل برگشت می شود:
بدهکار- حساب تعهدات بانک بابت فروش اقساطی به مبلغ پرداخت شده
بستانکار- طرف حساب تعهدات بانک بابت فروش اقساطی به مبلغ پرداخت شده
با پرداخت تمام بهای کالای خریداری ،حساب تعهدات بانک باید تسویه وواریز شد.
6-واگذاری یا فروش کالا به متقاضی
هنگام تحویل یا در اختیار قراردادن کالای موضوع فروش اقساطی به متقاضی اسناد ذیل صادر می گردد:
بدهکار-حساب تسهیلات اعطایی –فروش اقساطی به قیمت فروش
بستانکار-حساب درآمد سالهای آینده معادل مابه التفاوت فروش وقیمت تمام شده
7-تعدیل پیش پرداخت فروش اقساطی:
با واگذاری اموال پیش پرداخت مشتریان از حساب تسهیلات اعطایی- فروش اقساطی با شرح ذیل کسر تا مانده بدهی مشتری مشخص گردد:
بدهکار- پیش پرداخت مشتریان- فروش اقساطی به مبلغ پیش پرداخت
بستانکار- حساب تسهیلات اعطایی - فروش اقساطی به مبلغ پیش پرداخت
8-دریافت اقساط:
مبلغ هر قسط که از تقسیم تسهیلات اعطایی (پس

از کسر پیش پرداخت)برتعداد اقساط حاصل می شود به شرح ذیل در حسابهای مربوط ثبت می گردد:
بدهکار حساب صندوق/جاری / پس انداز خرید به مبلغ قسط
بستانکار- حساب تسهیلات اعطایی فروش اقس

اطی به مبلغ قسط
چنانچه اقساط باتاخیر وصول شود،خسارت تاخیر تادیه براساس ضوابط مربوط محاسبه ودریافت وبه حساب درآمد بانک منظور می گرددودر صورت عدم وصول به موقع اقساط ،مبالغ وصول نشده طبق ضوابط از حساب تسهیلات اعطایی فروش اقساطی برگشت وپس از گذشت موعد مقرر بدوا به حساب مطالبات سررسید گذشته –فروش اقساطی وسپس به حساب مطالبات معوق –فروش اقساطی به شرح ذیل منظور می گردد
بدهکار-حساب مطالبات سررسید گذشته –فروش اقساطی به مبلغ اقساط وصول نشده
بستانکار-حساب تسهیلات اعطایی –فروش اقساطی به مبلغ اقساط وصول نشده
بدهکار-حساب مطالبات معوق –فروش اقساطی به مبلغ اقساط وصول نشده
بستانکار- حساب مطالبات سررسید گذشته –فروش اقساطی به مبلغ اقساط وصول نشده
در صورت وصول اقساط سررسید گذشته یا معوق به هر طریق ممکن مراتب درحسابها به شرح ذیل ثبت می شود :
بدهکار-صندوق/جاری/پس انداز مشتری به مبلغ بدهی معوق یا سررسید گذشته
9-تسویه حسابها فروش اقساطی :
پس از ایفای کامل تعهدات خریدار طبق مفاد قرارداد ووصول کلیه مطالبات بانک بابت معاملات فروش اقساطی وثایق مورد رهن بانک فک وتضمینات مأخوذه به مشتری مسترد وبه حسابهای مربوط به شرح ذیل برگشت داده می شود:
بدهکار-طرف حسابهای انتظامی –قراردادها (به مبلغ 1ریال)
بستانکار –حساب انتظامی قراردادها (به مبلغ 1ریال)
بدهکار -حساب انتظامی وثایق تضمینات مربوط به مبلغ ترهین یا اسمی
بستانکار- حساب انتظامی وثایق تضمینات مربوط به مبلغ ترهین یا اسمی

اجاره به شرط تملیک

یکی دیگر از تسهیلات اعطایی بانکها اجاره به شرط تملیک است .اجاره به شرط تملیک عقد اجاره ای است که در آن شرط می شود مستأجر در پایان مدت اجاره به صورت عمل به شرایط قرارداد،عین مستاجر را مالک گردد.
بانک به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش امور خدماتی ،کشاورزی ،صنعتی ومعدنی،ساختمان ومسکن وبازرگانی وکسب وکار ومصرف کالای با دوام (ساخت داخل کشور)
به عنوان موجر مبادرت به معاملات اجاره به شرط

تملیک می نماید.
بانک منحصرا بنا بردرخواست کتبی وتعهد متقاضی مبنی بر انجام اجاره به شرط تملیک واستفاده خود ،اموال منقول وغیرمنقول را خریداری وبه صورت اجاره به شکل تملیک در اختیار متقاضی قرار می دهد .
در این عقد مدت قرارداد با توجه به عمر مفید اموال که 
نرخ سود-با توجه به بخش فعالیت متقاضی تعیین می گردد.

عملیات حسابداری اجاره به شرط تملیک

مراحل وترتیب عملیات صدور اسناد حسابداری معاملات اجاره به شرط تملیک با توجه به نامه ثبت شماره /7713مورخ 16/10/76 اداره نظارت بر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح ذیل می باشد:
1-ثبت قرارداد
پس از انعقاد قرارداد با متقاضی تسهیلات اجاره به شرط تملیک ،قرارداد مربوط به یک ریال در حسابهای انتظامی ثبت می گردد.
بدهکار- حساب انتظامی قراردادها–قراردادهای اجاره به شرط تملیک 1ریال
بستانکار – طرف حسابهای انتظامی قراردادها–قراردادهای اجاره به شرط تملیک 1ریال
2-ثبت وثایق وتضمینات
چنانچه به تشخیص بانک وبه منظور حصول اطمینان از حسن انجام قرارداد وجلوگیری از هرگونه ضرر وزیان احتمالی از متقاضی وثیقه یا تضمین اخذ گردد وثیقه دریافتی به مبلغ رهینه واسناد به مبلغ اسمی در حسابهای انتظامی ثبت می گردد.
بدهکار- حسابهای انتظامی وثایق وتضمینات –اجاره به شرط تملیک معادل رهینه یا مبلغ اسمی
بستانکار-طرف حسابهای انتظامی وثایق وتضمینات –اجاره به شرط تملیک معادل رهینه یا مبلغ اسمی اجاره به شرط تملیک
3-وصول پیش دریافت از مشتری
معادل مبلغ پیش دریافت بابت اجاره به شرط تملیک ،اسناد ذیل صادر می گردد:
بدهکار-حساب صندوق یا قرض الحسنه جاری/پس انداز مشتری به مبلغ پیش دریافت
بستانکار-حساب پیش دریافت از مشتریان بابت تسهیلات اجاره به شرط تملیک به مبلغ پیش دریافت
4-پیش پرداخت به فروشنده/سازنده
اگردرجریان خرید اموال موضوع قراردادلازم باشد تا مبلغی به عنوان پیش پرداخت به تولید کننده یا فروشنده اموال پرداخت گرددثبت ذیل صورت می گیرد:
بدهکار-حساب پیش پرداخت بابت خرید اموال معاملات اجاره به شرط تملیک (خصوصی/دولتی) به مبلغ پیش پرداخت
بستانکار-حساب صندوق /حساب جاری فروشنده یا سازنده به مبلغ پیش پرداخت
بدیهی است به منظور حفظ منافع بانک میزان پیش پرداخت مذکور نبایداز میزان پیش دریافت از مشتری بابت تسهیلات اجاره به شرط تملیک تجاوز نماید.
5-خرید اموال اجاره به شرط تملیک
اموال اجاره به شرط تملیک به صورت منقول یا غیرمنقول در سر فصلی تحت عنوان "اموال خریداری شده جهت اجاره به شرط تملیک" ثبت می گردد.
بدهکار-حساب اموال خریداری شده برای اجاره به شرط تملیک (خصوصی/دولتی)
بستانکار- حساب پیش پرداخت بابت خرید اموال معاملات (خصوصی/دولتی)
بستانکار- حساب صندوق /حساب جاری فروشنده یا

سازنده
چنانچه بانک به فروشنده یا سازنده ی اموال پیش پرداخت نکرده باشد ،حساب مربوط در ثبت فوق وجود نخواهد داشت.
6-واگذاری اموال اجاره به شرط تملیک
به مجرد واگذاری اموال به مستأجر اموال خریداری شده

برای اجاره به شرط تملیک وپیش دریافت از مشتری به حسابهای تسهیلات اعطایی وسودسالهای آینده انتقال خواهد یافت وحساب اموال خریداری شده برای اجاره به شرط تملیک تسویه خواهد شد.
بدهکار- حساب تسهیلات اعطایی –اجاره به شرط تملیک(خصوصی/دولتی)
بدهکار حساب پیش دریافت از مشتریان بابت تسهیلات اجاره به شرط تملیک(خصوصی/دولتی)
بستانکار-حساب اموال خریداری شده برای اجاره به شرط تملیک (خصوصی/دولتی)
بستانکار-حساب سود سالهای آینده –تسهیلات اجاره به شرط تملیک (خصوصی/دولتی)
بدین ترتیب در هر مورد ،با اعطای تسهیلات ،مانده حساب اموال پیش دریافت تسویه خواهد شد.
7-انعکاس اموال اجاره به شرط تملیک در حسابهای انتظامی ذیربط
بمنظور ثبت آماری مالکیت بانک بر"اموال موضوع قرارداد"،ثبت ذیل (به قیمت اموال)در زیر خط صورت می گیرد.
بدهکار-حساب انتظامی-اموال اجاره به شرط تملیک به قیمت اموال
بستانکار-طرف حساب انتظامی-اموال اجاره به شرط تملیک به قیمت اموال
8-تغییرات قرارداد
افزایش یا کاهش قرارداد به هر دلیل مستلزم ثبت تغییرات ذیربط در حسابهای فوق محسوب خواهد بود.
9-دریافت مال الاجاره
به مبلغ دریافت اقساط اجاره عملیات حسابداری ذیل صورت می گیرد.
بدهکار-حساب صندوق /جاری متقاضی به مبلغ اقساط مال الاجاره
بستانکار-حساب تسهیلات اعطایی-اجاره به شرط تملیک به مبلغ مال الاجاره
10-تعدیل حساب سود سالهای آینده
به منظور شفاف نمودن مانده حساب ها لازم است پس از دریافت هر قسط حساب سود سالهای آینده به ترتیب ذیل تعدیل گردد.
بدهکار-حساب سود سالهای آینده –تسهیلات اجاره به شرط تملیک (خصوصی/دولتی)به مبلغ سود هر قسط


بستانکار-سود دریافتی تسهیلات اجاره به شرط تملیک به مبلغ سود هر قسط

برای دسترسی به خالص پرداختی بانک بابت تسهیلات اجاره به شرط تملیک ضروری است که با پرداخت هر قسط ،حساب سود سالهای آینده نیز تعدیل گردد.
11-عدم وصول به موقع اقساط اجاره
در صورتی که اقساط مال الاجاره در زمانهای تعیین شده از طرف مشتری اجاره معوق
بستانکار-حساب تسهیلات اعطایی –اجاره به شرط تملیک به مبلغ اقساط اجاره معوق
با منظور نموده هر قسط اجاره به حساب مطالبات معوق،تسهیلات می باید به میزان مربوط به هرقسط از حساب سود سالهای اینده خارج وبه حساب سود معوق تسهیلات منتقل شود ،پس از این مرحله سند ذیل صادر می گردد

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید