بخشی از مقاله
میزان اگاهی دانشجویان از مسائل علمی و تربیتی قران
1-1- مقدمه
“ما مفتخريم و ملت عزير سر تا پا متعهد به اسلام و قرآن مفتخر است كه پيرو مذهبي است كه مي‌خواهد حقايق قرآني كه سراسر آن از وحدت بين مسلمين بلكه بشريت دم مي‌زند، از مقبره‌ها و گورستانها نجات داده و بعنوان بزرگترين نسخه نجات دهنده بشر از جمع قيودي كه بر پاي و دست و قلب و عقل او پيچيده است و او را به سوي فنا و نيستي و بردگي و بندگي طاغوتيان مي‌كشاند نجات دهد.” (امام خميني، 1368، صفحه3).
با همه تلاشها و اقدامات مفيد و مؤثري كه از بدو پيروزي انقلاب اسلامي تا كنون توسط مسئولين و دست‌اندكاران تعليم و تربيت در رابطه با قرآن به عمل آمده است اما افسوس كه ما هنوز اندر خم يك كوچه‌ايم. هنز قرآن در جامعه ما مظلوم و مهجور است. آنچه كه به طور قاطع مي‌توان از آن به عنوان مشكل قرآن‌آموزي در آموزش و پرورش نام برد. عدم پيشرفت و توسعه سيستم آموزش قرآن كريم به موازات ساير دروس مي‌باشد. شايد به جرأت بتوان ادعا كرد كه روشهاي آموزش قر آن در نيم قرن اخير از تحول اساسي بي‌بهره بوده است و تحول ناچيز در 20 سال بعد از انقلاب اسلامي نتوانسته پاسخگوي عطش شديد جامعه اسلامي به معارف قرآن كريم گردد. در حالي كه
شايسته‌تر آن بود كه در راستاي ايجاد تحول و بازنگري در آموزش قرآن كريم، پيشرفت علوم و ابزار و تكنولوژي جديد جهت كشف اسرار و زيبايي‌هاي نهفته قرآن به كار گرفته مي‌شد. در ايجاد اين تحول، رسالت آموزش عالي از نهادها و سازمان‌هاي ديگر سنگين‌تر مي‌نمايد، زيرا:
1- يكي از گسترده‌ترين نهادهای فرهنگي جامعه است و كارآمدترين نيروي های انساني را در دسترس دارد
.
2- بخش اعظم جمعيت جوان جامعه را تحت تعليم و تربيت دارد و اين جمعيت هم از لحاظ كيفي با مخاطبان ساير نهادها و سازمان‌ها قابل قياس نيست. در اين رساله با عنايت به اين رسالت سنگين آموز عالي در تعليم و تربيت نسل جوان جامعه سعي بر اين است كه تأثير آموزش كاربردي قرآن كريم در بين دختران دانشگاه آزاد اسلامي واحد دماوند مورد بررسي و تحليل قرار گرفته، در خاتمه با ارائه پيشنهادها و راه حلهايي كه مأخوذ از نتايج تحقيق مي‌باشند، گامي در جهت رفع اين موانع و مشكلات برداشته شود.
1-2- بيان مسأله
تحقيق و بررسي در مسائل آموزش عالي و انطباق نتايج آن با هدفهاي از پيش تعيين شده مي‌تواند در نشان دادن نارساييهاي فرايند تعليم و تربيت و اقدام براي رفع مسائل و مشكلات آن راه‌گشا باشد. از ديگر سو، نوجوانان و جوانان كه خيل عظيمي از جمعيت كشور مان را تشكيل مي‌دهند در مدار آموزش عالي قرار داشته و از مفاهيم علمي واجتماعي و اخلاقي در جهت رشد و تعالي بهره مي‌برند. يكي از دروس مهمي كه در دانشگاه‌هاي ما تدريس مي‌شود و نقش عمده‌اي در تعليم و تربيت اين آينده‌سازان جامعه ايفا مي‌نمايد، درس قرآن مي‌باشد.
در جامعه اسلامي ما، اهميت و قدر و منزلت قرآن و دستورات آن بر همگان روشن و واضح گشته و دانشجويان از طريق فراگيري محتوي و كاربرد عملي آن، راه سعادت را خواهند پيمود. اما به نظر مي‌رسد كه بازنگري به برنامه دروس قرآن در سطح دانشگاه و بررسي چگونگي ثمردهي اين برنامه‌ها با توجه به اهميت خاص درس قرآن ضروري مي‌باشد. اين بازنگري به منظور كمك به تصميم‌گيري‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي بعدي و شناخت موانع و مشكلات بر سر راه تحقق اهداف آموزشي درست و ارائه راهبردهايي به منظور رفع اين موانع صورت خواهد گرفت. كه در اين راستا از تجارب اساتيد در اين زمينه استفاده خواهد شد.
آموزش عالي در بيان اهداف كلي آموزش قرآن در دبيرستان در قسمت حيطه‌شناختي، آگاهي پيدا نمودن از برخي مفاهيم مهم قرآني و ترجمه برخي از آيات و عبارات قرآني ساده و درك مفهوم كلي آنها و نيز آگاهي يافتن از برخي قواعد تجويدي را ذكر نموده است. و در حيطه عملي نيز، بيان برخي آيات ساده قرآني و مفاهيم با تلاوت صحيح و روان و عمل نمودن به معارف اخلاقي مورد تأكيد قرآن را بر شمرده است. و در ادامه بيان اهداف كلي آموزش قرآن در دانشگاه در حيطه عاطفي به ايجاد
علاقمندي نسبت به ترجمه آنها وعمل به معارف اخلاقي مورد تإكيد قرآن توأم با تعهد و پايبندي توجه دارد اما اين تعلميات کمتر مي‌تواند ميزان آگاهي آنان را در بيشتر مواقع تحت تأثير قرار دهد.. اين پژوهش با عنايت به اهميت دستيابي به اين اهداف آهنگ مطالعه پيرامون تحقق اهداف
برنامه‌هاي آموز قرآن در بين دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي دماوند در حقيقت اين تحقيق کاربردی کردن مسائل قرآنی از طریق تکنولوژی اموزشی و نیاز سنجی و آموزش بر اسسا نیاز به دنبال اين است كه تا چه اندازه آموزش قرآن، احاديث و روايات از طريق تكنولوژي روز مي‌تواند در نگرش و ميزان آگاهي دانشجويان از مسائل علمي و تربيتي قرآن مؤثر باشد؟
1-3- اهداف تحقيق
هدف اصلي: تعيين ميزان تأثير آموزش و كاربردي كردن مسائل علمي و تربيتي قرآن كريم، احاديث و روايات در ميزان آگاهي دانشجويان دختر دانشگاه آزاد اسلامي واحد دماوند.
ب – اهداف جزئي تحقيق
1) تعيين ميزان آگاهي دختران دانشجو از مسائل تربيتي قرآن كريم، احاديث و روايات.
2) تعيين تأثير آموزش فيلم بر ميزان آگاهي دانشجويان از مسائل تربيتي قرآن كريم، احاديث و روايات.
3) تعيين تأثير آموزش از طريق سخنراني بر ميزان آگاهي از مسائل تربيتي قرآن كريم، احادث و روايات
4) تعيين تأثير آموزش از طريق بحث گروهي (كنفرانس) بر ميزان آگاهي دانشجويان دختر از مسايل تربيتي، احاديث و روايات.
5) مقايسه روش آموزش فيلم، سخنراني و كنفرانس در ميزان آگاه
ي بر ميزان آگاهي دانشجويان دختر از مسائل تربيتي، احاديث و روايات.
1-4- سوالات تحقيق
1) ميزان آگاهي دختران دانشجو از مسائل علمي و تربيتي قرآن كريم چگونه است؟
2) آموزش مسائل تربيتي قرآن، احاديث و روايات از طريق فيلم تا چه اندازه در ميزان اگاهي دانشجويان دختر مؤثر است؟
3) آموزش مسائل تربيتي قرآن، احاديث و روايات از طريق سخنراني تا چه اندازه در ميزان اگاهي دانشجويان دختر مؤثر است؟
4) آموزش مسائل تربيتي قرآن، احاديث و روايات از طريق كنفرانس( بحث گروهي) تا چه اندازه در ميزان اگاهي دانشجويان دختر مؤثر است؟
5) آيا روشهاي آموزش (بحث گروهي، سخنراني و آموزش فيلم) تفاوت وجود دارد؟
ت – تعاريف عملياتي
آموزش قرآن :
فرايندي است براي دستيابي به قرائت، درك معنا، تدبر و انس با قرآن كريم به منظور تقويت ايمان و عمل صالح با توجه به سيره معصومين عليهم‌السلام.
دوره متوسطه :
اين دوره تحصيلي يكي از حلقه‌هاي زنجير آموزشي است كه آموزش عمومي را به آموزش عالي پيوند مي‌دهد. و هر نوع نارسايي وخللي در آن مستقيماً در عملكرد و كيفيت هر دو حلقه قبل و بعد تأثير بسزايي خواهد داشت. ـ امرو اجرايي نظام جديد آموزش متوسطه، 1373، صفحه17).
اهداف آموزش قرآن كريم در دوره متوسطه :
اين اهداف توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي وزارت آموزش و پرورش (دفتر تأليف كتب) تدوين شده‌اند و در اين رساله به عنوان اهداف آموزش قرآن دوره متوسط مورد لحاظ قرار گرفته‌اند.
وسايل كمك آموزشي :
وسايل و امكاناتي كه به منظور تسهيل در امر ياددهي – يادگيري درس قرآن كريم و به جهت نيل به اهداف آموزشي قرآن بكار گرفته مي‌شوند.
محتوا :
كليه مطالب و مواد متشكله كتب درسي قرآن دبيرستان كه در عين ساده و روان بودن و تناسب با هدفهاي موردانتظار، از جذابيت و دلپذيري خاصي برخوردار بوده، با نيازها و علائق و قابليت دانش‌آموزان در اين دوره تناسب داشته باشد. (برگرفته از مصوبات شوراي پيگيري فرمايش مقام معظم رهبري در خصوص آموزش قرآن در مدارس).
روش تدريس :
شيوه درس دادن معلم قرآن به گونه‌اي كه متناسب با قداست و سأن قرآن كريم بوده و با در نظر گرفتن نیازها امكانات و محدوديتهاي دانشجویان موضوعها انتخاب شده قدرت جذب و کشش را ایجاد کند تناسب داشته باشد.
فصل سوم :
روش‌شناسي تحقيق
3-1- مقدمه
پژوهشگر پس از تعيين و تنظيم موضوع تحقيق بايد در فكر انتخاب روش تحقيق باشد. انتخاب روش انجام تحقيق بستگي به هدفها و ماهيت موضوع پژوهش و امكانات اجرايي آن دارد. بنابراين هنگامي مي‌توان در مورد روش بررسي و انجام يك تحقيق تصميم گرفت كه ماهيت موضوع پژوهش، هدفها و نيز وسعت دامنه آن مشخص باشد. هدف از انتخاب روش تحقيق آن است كه محقق مشخص نمايد، چه شيوه و روشي را اتخاذ كند تا او را هر چه دقيق‌تر، آسان‌تر، سريعتر و ارزانتر در دستيابي به پاسخ يا پاسخهايي براي پرسش يا پرسشهاي تحقيقي مورد نظر كمك كند.
پس از انتخاب روش تحقيق، مراحل مختلف اجراي تحقيق، جامعه آماري، گروه نمونه و نحوه گزينش آن ابزارهاي پژوهشي جهت گردآوري داده‌ها و روشهاي آماري، مورد بررسي قرار گرفته است.
الف) روش تحقيق
روش انجام اين تحقيق از نوع توصيفي به شيوه زمينه‌يابي است. “زيرا در اين روش تحقيق، محقق آن است كه با استفاده از تكنيكهاي آمار استنباطي به بررسي تفاوت يا تشابه نظرات گروههاي مختلف در جهت يافتن وحدت نظر ويژه‌اي درباره موضوعي خاص بپردازد.” (نادري، سيف نراقي، 1374، ص 108)
“در اينروش تحقيق، هدف محقق مقايسه و بررسي نظرات، جهت يافتن نقطه‌هاي مشابه مي‌باشد.” (همان منبع، صفحه 108.) و در قسمت دوم كار كه گورهها با يكديگر مقايسه مي‌شوند از روش آزمايش ميداني استفاده شده و قبل از اجراي كار پيش تست انجام و پس زا آن پيش تست گرفته شده.
ب) جامعه آماري
در اين تحقيق جامعه آماري، شامل كليه دانشجويان دفتر دانشگاه آزاد اسلامي واحد دماوند است كه در مجموع شامل 6000 نفر مي‌باشد.
ج) نمونه تحقيق و روش نمونه‌گيري
“نمونه عبارت است از مجموعه‌اي از نشانه‌ها كه از يك قسمت، يك گروه يا جامعه‌اي بزرگتر انتخاب مي‌شود، بطوريكه اين مجموعه معرف كيفيات و ويژگي‌هاي آن قسمت، گروه يا جامعه بزرگتر باشد.” (نادري، سيف نراقي، 1374، ص169).
در اين تحقيق از ميان 434 نفر دبير قرآن دبيرستانهاي دخترانه شهر تهران، بر اساس جدول دمورگان تعداد 300 نفر به عنوان نمونه مشخص شده و سپس برحسب نمونه‌گيري تصادفيانتخاب شده‌اند. كه از بين اين 300 نفر، از 100 نفر برشور شد، براي 100 نفر سخنراني و 100 نفر نمايش فيلم داده شد، قبل.
د) توصيف ابزار پژوهشي
“براي اجراي هر نوع مطالعه تحقيقي، داده‌هايي جمع‌آوري مي‌شود كه با استفاده از آنها، فرضيه‌هايي مورد آزمايش قرار مي‌گيرد. براي جمع‌آوري داده‌ها، ابزارها و روشتهاي متعددي وجود دارد. اين ابزارها گونه‌هاي مختلف دارند و داده ها را با روشهاي مشخصي از نظر كمي و كيفي توصيف مي‌كنند.” (جان بست، مترجم پاشا شريفي، 1374، ص 199).
متداولترين روشهاي گردآوري اطلاعات از طريق مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و استفاده از كتابخانه مي‌باشد.
