مقاله در مورد نقش ورزش در سلامت جسم

بخشی از مقاله

در مورد تاثیر ورزش در کاهش وزن و افزایش مصرف انرژی، در این مطلب درباره ی چگونگی اثر ورزش در پیشگیری از بیماری ها، عقب انداختن فرآیند پیر شدن و حفظ سلامتی دستگاه های مختلف بدن از جمله سیستم قلب و عروق، تنفس، گوارش، اسکلتی و ایمنی بدن برای شما صحبت می کنیم.
1- تقویت سیستم اسکلتی و پیش‌گیری از ابتلا به بیماری پوکی استخوان
مشخص شده است که تقویت سیستم اسکلتی بدن و متراکم بودن آن ارتباط مستقیمی با میزان فعالیت بدنی و فشارهای مکانیکی دارد.

به طور مثال در فضانوردانی که به مدت طولانی در فضا به سر می‌برند،به دلیل بی‌وزنی و یا در بیماران مزمن که به مدت طولانی بستری شده یا پایشان گچ گرفته شده و تحرکی ندارند، تراکم استخوانی به‌ شدت کاهش یافته و بسیار مستعد شکستگی می‌شود.
این همان پدیده ای است که به آن « پوکی استخوان» می گویند و در افراد سالمند به طور شایع دیده می‌شود. پوکی استخوان منجر به دردهای متوسط تا شدید و مزمن اسکلتی می‌شود و زندگی عادی فرد را تحت تأثیر قرار می‌‌دهد.
2- به تأخیر انداختن پدیده‌ی سالمندی یا پیر شدن
با افزایش سن، مصرف انرژی پایه کاهش می‌یابد. به ازای هر 10 سال افزایش سن در بزرگسالی، میزان مصرف انرژی پایه حدود 2 تا 3 درصد کاهش می‌یابد، که گفته می‌شود به دلیل از دست دادن توده‌ی عضلانی بدن و افزایش بافت چربی است.
این تغییرات در ترکیب بدن را می‌توان با ورزش کاهش داد. ورزش سبب حفظ توده‌ی عضلانی بدن و افزایش مصرف انرژی پایه می‌گردد. هم‌چنین از یبوست و بیماری‌های قلبی- عروقی جلوگیری می کند که بعداً به آن اشاره خواهد شد و بدین ترتیب پدیده‌ی سالمندی را به تأخیر می‌اندازد.
3- مصرف بی‌واسطه و مستقیم اسیدهای چرب
می‌دانیم که اکثر بافت‌های بدن از گلوکز (قند خون) به عنوان سوخت

اصلی خود استفاده می‌کنند.
یکی از وظایف دستگاه گوارش و کبد این است که مواد غذایی دریافت شده را هضم و جذب کرده و در نهایت، قسمتی از آن را به شکل گلوکز برای مصرف بافت‌ها و سلول‌های بدن وارد خون کند.
برای ورود گلوکز به درون سلول و مصرف آن، وجود هورمون انسولین ضروری است. انسولین هورمونی است که از افزایش قند خون جلوگیری می‌کند. این هورمون از آب شدن چربی بدن و آزاد شدن اسیدهای چرب از بافت چربی جلوگیری می کند. حتی در صورت مصرف زیاد غذا، به ذخیره شدن انرژی به صورت چربی نیز کمک می‌کند.

اما عضلات در حال فعالیت از این امر مستثنی هستند و می‌توانند بدون نیاز به انسولین، انرژی خود را علاوه بر گلوکز از اسیدهای چرب نیز تأمین کنند. این امر باعث می‌شود سطح انسولین خون کاهش یابد و باعث ذوب شدن توده‌ی چربی و آزاد شدن اسید‌های چرب از آن می شود که به نوبه‌ی خود توسط عضلات به مصرف خواهند رسید.
4- تأثیر مثبت در بیماران دیابتی و کاهش مقاومت به انسولین
در بیماران دیابتی نوع دو، انسولین وجود دارد اما قادر به عمل نیست که اصطلاحاً به آن «مقاومت به انسولین» گفته می‌شود.
مشخص شده است که بافت چربی، گیرنده‌ی عمده‌ای برای انسولین ندارد و به طور بارزی باعث مقاومت به اثرات انسولین و در نتیجه بالا رفتن قند خون و عوارض ناشی از آن می‌شود.
ورزش با کاهش بافت چربی و افزایش میزان سوخت و ساز بدن، مقاومت به انسولین را کاهش داده و باعث بهبود عملکرد گیرنده‌های انسولین شده و سطح گلوکز خون را کاهش می‌‌دهد.
حتی در بیماران دیابتی نوع یک که در بدن آن‌ها انسولین وجود ندارد یا به میزان کافی ترشح نمی‌شود، ورزش با افزایش میزان متابولیسم و مصرف انرژی، سطح گلوکز یا قند خون را کاهش می دهد و بدین ترتیب نیاز به انسولین تزریقی یا رعایت رژیم‌های بسیار سخت و محدود از قند و انرژی را در این افراد کمتر می کند.
5- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و سکته‌های مغزی
ورزش باعث کاهش اسیدهای چرب آزاد خون و افزایش کلسترول خوب یا HDL می‌شود. بدین طریق پدیده‌ی آترواسکلروز یا تنگ شدن عروق بدن از جمله عروق قلبی و مغزی به تأخیر می‌افتد و هیچ‌گاه به حد بحرانی و انسداد (که در این صورت شاهد سکته‌های مغزی یا قلبی خواهیم بود) نمی‌رسد.
هم‌چنین باعث کاهش مقدار تری‌ گلیسیرید و کلسترول بد یا LDL خون می‌شود که همگی آن‌ها در آترواسکلروز یا تنگ شدن عروق نقش دارند.
6- افزایش حجم گردش خون موثر بدن و جلوگیری از ترومبوز (لخته شدن خون) در سیاهرگ عمقی پا
فعالیت بدنی و تحریک زیاد باعث افزایش حجم گردش خون موثر و جلوگیری از رکود خون

در سیاهرگ عمقی پا می‌گردد و جریان خون را در کل عروق بدن افزایش می‌دهد، از جمله بازگشت خون را زیاد می‌کند. بدین طریق احتمال ترومبوز یا لخته شدن خون در سیاهرگ عمقی پا، که خود می‌تواند منشاء لخته‌های آزاد خون(آمبولی) و گیر افتادن در رگ‌های دیگر بدن از جمله عروق مغز و قلب باشد، کاهش می‌یابد.
7- تقویت سیستم قلبی- عروقی، دستگاه تنفسی و سیستم ایمنی
با افزایش فعالیت بدنی، نیاز بافت‌ها و سلول‌های بدن به اکسیژن و مواد مغذی افزایش

می‌یابد. برای تأمین این نیاز و نیز برای دفع مواد زاید تولید شده ی بیشتر توسط سلول‌ها، جریان خون و فعالیت قلب و تهویه‌ی ریوی زیادتر می‌شود. هم‌چنین عضله‌ی قلب با قدرت و سرعت بیشتری خون را پُمپ می‌کند و فعالیت دستگاه تنفس نیز با افزایش عمق و سرعت تنفس، افزایش می‌یابد.
در صورت داشتن برنامه‌ی ورزشی مرتب در زندگی روزانه‌، به تدریج عضله‌ی قلب و دستگاه تنفس در اثر تمرین قوی‌تر شده و سلامتی فرد را تضمین می‌کند.
هم‌چنین با فعالیت بدنی، تعداد گلبول‌های قرمز و سفید خون و به‌طور کلی حجم خون و عناصر خونی دخیل در سیستم ایمنی بدن، افزایش می‌یابد و به عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
8- اثرات مثبت بر سیستم گوارشی
شناخته شده‌ترین اثرات ورزش در سیستم گوارشی بدن، افزایش حرکات روده و جلوگیری از یبوست مزمن است. به همین خاطر بیماران جراحی شده را در اولین فرصت پس از جراحی، به راه رفتن تشویق می‌کنند تا حرکات گوارشی سریع‌تر باز گردد و از یبوست جلوگیری شود. هم‌چنین بیمار قادر به تحمل تغذیه‌ی خوراکی باشد.
از عوارض نامطلوب یبوست می‌توان به چاقی و بیماری‌های روده‌ی بزرگ از قبیل دیورتیکولوز، بواسیر و حتی سرطان‌ روده‌ی بزرگ اشاره کرد که به سادگی با ورزش قابل پیش‌گیری هستند.
دکتر هاتف شجاعی
*مطالب مرتبط در این سایت:
نقش ورزش در کنترل وزن
کاهش خطر سرطان با ورزش
کاهش عوارض پس از زایمان با ورزش
نکات مهم ورزش کردن برای دیابتی ها
چرا دیابتی ها نیاز به ورزش دارند؟
تاثیر ورزش در دیابت
پیاده روی ، اكسیر جوانی
پیاده روی بهترین، آسان ترین و ارزان ترین راه برای تناسب اندام
تاثیر ورزش بر سلامت کرو
ورزش علاوه بر به وجود آوردن سلامت جسمی، رابطه نزدیكی با سلامت روانی به وی

ژه پیشگیری از بروز ناهنجاری‌های روانی و عامل موثری برای رفع این گونه ناهنجاری‌هاست.
به گزارش ایسنا ، وجود تمرینات ورزشی نه تنها موجب سلامت جسمی از قبیل ایجاد آرمیدگی و تنظیم ضربان قلب می‌شود، بلكه در جنبه‌های مختلف شخصیتی و ویژگی‌های روانی نیز موثر می‌باشد.
با اشاره به ویژگی‌های مثبت ورزشی بر روح و روان آدمی متاسفانه وجود ورزش در ج

امعه کرو پروازی دیده نمی‌شود، بدن انسان برای یك زندگی فعال و پر جنب و جوش طراحی شده است كه فعالیت‌های بدنی نقش بسزایی در سلامت جسمانی و روانی بر قرار می‌كنند.
پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد كه تمرینات ورزشی نه تنها از خطر بیماری‌های جسمی، قلب وعروق، پوكی استخوان و سرطان در کرو می‌كاهد، بلكه در كنترل افسردگی اضطراب و احساس تسلط و خویشتنداری موثر است.
بانوان و آقایان کرو كه فعالیت بدنی كمی دارند ابتلا به بیماری و فشار روانی در آنها بیشتر است

بررسی اثرات حركات ایروبیك و بدنسازی بر سلامتی افراد

حركات ایروبیك و بدنسازی پایه تمام ورزشهاست.
رفعت شمس مداح مربی و داور آمادگی جسمانی و ایروبیك و كار با دستگاه (بادی بیلدینگ) در مقاله‌ای به بررسی اثرات حركات ایروبیك (بدون وزنه) و بدنسازی بر روی سلامتی افراد پرداخته است كه به شرح ذیل ارائه می‌شود:
«تمام مردم چه در ایران و چه در جهان معتقدند كه ورزش از هر نوع كه باشد برای شادابی و سلامتی مؤثر و مفید است و كمتر كسی است كه ذاتا از ورزش متنفر باشد. اكثر مردم ورزش كردن را دوست دارند ولی به دلایل مختلف اعم از كمبود وقت، مشغله زیاد، تنبلی و . . . از آن گریزانند. باید همه مردم را آگاه كرد كه «ورزش» انجام حركات سنگین و تمرینات سخت نیست و حتما نیاز به محل مناسب، وقت زیاد و انرژی فراوان ندارد، بلكه می‌توان در خیابان، منزل و محل كار نیز شروع اولیه را انجام داد.
حركات ایروبیك (بدون وزنه) و حركات بدنسازی (با هالتر، دمبل، وزنه، سیم‌كش و . . .) كه پایه تمام ورزشهاست را می‌توان نه تنها در باشگاه ورزشی بلكه در منزل و محل كار هم، به مدت 15 تا 20 دقیقه انجام داد.
یك كشتی‌گیر، یا یك فوتبالیست و ورزشكاران دیگر رشته‌ها باید این دو نوع را، البته به صورت نیمه حرفه‌ای در خلال تمریناتشان انجام دهد. حتی خلبانان جت، بایستی روزانه یك ساعت حركات بدنسازی با وزنه انجام دهند و عضلات گردن، شانه، سینه و پایشان را تقویت كنند تا هنگام سرعتهای بالا و پروازهای مانوری، به دلیل عدم رسیدن خون به مغز و سر كه دچار نابینایی موقت می‌شوند، این عضلات به كمك آنها بیاید و باعث پمپاژ بهتر خون گردیده و در نتیجه دچار مشكل نشوند.

"ایروبیك" چیست؟
ایروبیك یعنی فعالیتی كه عضلات بزرگ را به كار می‌گیرد حداقل 12 دقیقه با حالت ریتمیك و موزون. در شرایطی كه سرعت و شدت تمرین قابل تحمل است و نیاز بدن به استفاده از اكسیژن برای مدتی افزایش می‌یابد، این فعالیت انجام می‌گردد. «ایروبیك» جزو فعالیت هوازی ( شدت ت

مرین بالاست و مدت تمرین پایین است).
از نظر پزشكی، این ورزش سیستم قلب، عروق، تنفس را تعلیم می‌دهد و با سرعت و بازدهی بالا اكسیژن را می‌گیرد و به قسمتهای مختلف بدن می‌دهد، تنفس یكنواخت از دهان و بینی توأم انجام می‌شود و باعث تبادل اكسیژن و دی اكسید كربن، كنترل قند خون، كنترل فشار خون و كم كردن وزن اضافی بدن خواهد شد.
ایروبیك وسیله‌ای مؤثر برای جلوگیری از افسردگی، بی‌حوصلگی، بی‌تابی است، چون هورمون اندروفین در بدن تولید می‌شود و باعث ایجاد نشاط، تمركز ذهن و بالا رفتن خلاقیت فكری می‌شود.

بدنسازی (كار با دستگاه)
هالتر، وزنه، دمبل، چوب كش، سیم‌كش جزء فعالیتهای قدرتی و غیرهوازی محسوب می‌شوند كه جز لاینفك (جدا شدنی) از تمرینات روزمره ایروبیك هستند. از نظر پزشكی بهترین راه برای جلوگیری از پوكی استخوان است زیرا عمل كلسیم‌سازی روی استخوانها انجام می‌شود و در افزایش توان و استقامت عضلات مؤثر است، نقش مهمی در ایجاد اعتماد به نفس و رضایتمندی از جسم دارد و باعث كاهش خطر پوكی استخوان و بهبود هماهنگی بدن می‌شود.
اگر یك خانواده چند نفره فرصت یا هزینه رفتن به باشگاه ورزشی را ندارند می‌توانند با وسایل كم به صورت دسته‌جمعی به مدت 20 دقیقه یا بیشتر در منزل تمرینات ایروبیك و بدنسازی را انجام دهند.
فاكتورهای سن
هر سنی برای شروع بدنسازی و ایروبیك مناسب است، به شرطی كه صحیح انجام شود. این ورزش برای سنین مختلف از خردسالان تا بزرگسالان و حتی كودكان استثنایی مفید است و به دلیل حالت ریتمیكی كه دارد در یادگیری حركات به افراد كمك می‌كند. بهترین سن برای تمرینات بدنسازی از 15 سالگی به بعد است زیرا كودكان پیش از سن بلوغ، نباید اقدام به انجام لیفت‌های پرقدرت و سنگین نمایند. در عوض می‌توان از وزنه‌های سبك با تكرار 10 یا 15 بار تمرینات را همراه با مربیان یا والدین انجام داد كه بهترین ورزش برای آنها "ایروبیك" است.

ولی برای زنان بالای 40 سال، بهترین ورزش تمرین با وزنه است، البته برای این سنین كه تصمیم به شروع تمرین با وزنه را دارند، بهتر است كه با مشورت پزشك معالج و انجام آزمایش تراكم استخوان و یك نوار قلبی، این ورزش را آغاز كنند. از طرفی افراد مسن باید مراقب بافتهای نرم خود باشند و با بالا رفتن سن، وزنه‌های سبك‌تر را مورد استفاده قرار دهند. افراد با سازگاری و تطابق تمرین

می‌توانند تا اواخر 50 و اوایل 60 سالگی در حالیكه تنها كمی از قدرت خود را با افزایش سن، افزایش دهند، از وزنه‌های سنگین برای تمرین استفاده كنند.
ایروبیك در زنان
خانمها تصور می‌كنند اگر با دستگاه، تمرین بدنسازی كنند، بدن آنها عضلانی می‌شود، در ای

ن رابطه باید گفت كه میزان عضلانی شدن و جذابیت به این رشته، بین خانمها و آقایان و افراد مختلف، تفاوت دارد. زیرا بدن خانمها به علت اختلاف هورمونی با آقایان واكنش متفاوت به این تمرینات نشان می‌دهد. چون هورمون تستترون نقش تعیین‌كننده در تقویت و بهبود حجم عضلانی دارد و در زنان مقدار این هورمون كم است، در نتیجه تمرینات با وزنه موجب عضلانی شدن آنها نمی‌شود، بلكه خانمها می‌توانند با برنامه خاص و تمرین با وزنه، عضلات خود را سفت‌تر كنند. قبل از رسیدن به سن سالمندی و عوارض پیری بهترین ورزش برای بانوان، تمرین بدنسازی (كار با دستگاه) است. زیرا با توجه به محسناتی كه گفته شد، تمرینات قدرتی بهترین راه برای جلوگیری از پوكی استخوان و . . . می‌باشد.
همچنین توصیه می‌شود انجام تمرینات ورزشی با برنامه‌ی تغذیه‌ای مناسب همراه باشد.»
نقش ورزش درسلامت روان

بسیار سخن و حدیث از تأثیر و اهمیت تربیت بدنی و ورزش بر ابعاد مختلف رشدی چون جسم و روان شنیده ایم یا خوانده ایم. البته بیشترین كوشش در ارائه چگونگی افزایش یا تقویت ق

وای جسمانی بوسیله تربیت بدنی ورزشی صرف گردیده و كمتر به مشخص نمودن ویژگیهای سلامت روان پرداخته شده است لذا بر آن شده ایم كه حتی مختصر به تعریفی كلی از سلامت روان به شناخت اصول ویژگیهای آن پرداخته و بخش تربیت بدنی و ورزش را در این بعد مهم انسانی مشخص نمائیم.
تعریف سلامت روان:
یك فرد زمانی دارای سلامت روان است كه با شناخت و حفظ ویژگیهای شخصیتی، خود را با

محیط تطبیق دهد. شناخت خود مجموعه ادراكات، ارزشها، افكار و عواطف را تشكیل می دهد كه سبب و آگاهی فرد از موجودیت خود می شود. بدین معنی او می فهمد كیست و چیست. د

ر تامین سلامت روان علاوه بر عوامل ژنتیكی عوامل محیطی نیز تاثیر فراوان خواهند داشت. اگرچه شناخت كامل ویژگیهای مربوط به سلامت روان در یك فرد بسیار مشكل است ولی زمانی افراد از نظر روانی سالم می باشند كه دارای خصوصیات شاخصی گردند:
1. اعتماد به نفس دارند. از خصوصیات مثبت و برجسته خود استفاده می كنند در عین اینكه به محدودیتها و نواقص خود آشنایی دارند توانائیهای خود را می شناسند و حداكثر استفاده از آن را می كنند این افراد واقعیت وجودی خود را انكار نمی نمایند بجای عذرتراشی و دلیل تراشی شكستها را براحتی پذیرفته و نگرانی به خود راه نمی دهند.
2. احتیاجات اولیه را براحتی برطرف می نمایند. برآوردن نیازهای اولیه زندگی بخصوص نیازهای جسمانی باعث تلاش دائمی در این افراد می گردد. و با شناخت واقعیتها واقع بینانه تر با مشكلات زندگی مقابله می نمایند.
3. به دیگران به دیده خوب می نگرند. ضمن دوست داشتن دیگران به آنها اعتماد می كنند و در حفظ روابط با دیگران كوشا هستند محبت خویش را مستقیماً ابراز می نمایند و برای آن شواهدی مناسب ابراز می دارند.
4. مسئولیت پذیرند ضمن پذیرش مسئولیت مناسب با سن خود مسئولیت كارهایی كه خود انجام می دهند را می پذیرند از كسب تجربه لذت برده و همیشه برای بهترین نتیجه در تلاش خواهند بود.
تأثیر ورزش در سلامت روان:
مجموعه این ویژگیهای شاخص تشكیل دهنده سلامت روان در یك فرد می باشد. بدون شك رفتار بشر تابع تمامیت وجود اوست بدین معنی روان تابع جسم و جسم تابع روان است. امروزه تحقیقات نشان می دهد كه ناراحتی های جسمانی اختلالات روانی را بهمراه داشته و برعكس. ولی نكته برجسته در تقویت قوای جسمانی حفظ روان سالم می باشد.
دكتر آرترویدر روانشناس معروف آمریكایی در تحقیق بسیار جامع خود اظهار می نماید عدم تعادل روانی بسیاری بیماران نتیجه عدم فعالیت حركتی و ورزشی در دوران كودكی است. جونز در قسمتی از تحقیق خود دریافت پسرانی كه از نظر قوای جسمانی ضعیف می باشند علاوه بر ضعف جسمانی دارای مشكلات روانی مانند احساس حقارت عدم توانائی تطبیق خود با دیگران می باشند. راویك و مك كی دریافتند دانش آموزانی كه در مهارتهای حركتی ضعیف می باشند اغلب خجول و گوشه گیر هستند و برعكس دانش آموزانی كه از نظر مهارتهای حركتی قوی می باشند دارای ویژگیهای برجسته بسیار نمایانی از نظر رفتار چون فروتنی، تدبیر، توجه و حس همكا

ری هستند.
شندل با استفاده از آزمون روانی خصوصیات روانی دانش آموزان ورزشكار و غیر ورزشكار را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید دانش آموزان ورزشكار دارای صفات ممتاز رفتاری چون رهبری، تحركهای اجتماعی حس ارزشهای فردی و اجتماعی، عدم شك و تردید در خود عدم بهانه جوئی و نتیجتاً رشد اجتماعی بیشتر می باشد.