بخشی از مقاله
پرورش گوساله
خشک کردن گوساله:
برای خشک شدن گوساله را مدتی در کنار مادر قرار دهید این کار علاوه بر خشک شدن گوساله، در به جریان انداختن خون در بدن گوساله بسیار اهمیت دارد. مگر اینکه که گاو شما مبتلا به بیماری باشد و احتمال انتقال آن از طريق ليسيدن به گوساله وجود داشته باشد ( مانند یون) . بنابراین در این مورد با دامپزشک خود مشورت کنید. اگر به هر دلیلی این کار توسط مادر انجام نمی شود، گوساله را با یک حوله خشک و تمیز خشک کنید.
ضدعفونی بند ناف:
برای جلوگیری از عفونت بند ناف ، بلافاصله بعد از تولد بند ناف را در مایع ضدعفونی مناسب ( محلول ید 7% ) فروبرید .
از بستن و گره زدن بند ناف خودداری کنید.
کار ضدعفونی را همراه با هر بار خوراندن آغوز تکرار کنید به این ترتیب بند ناف بطور طبیعی خشك شده و خواهد افتاد.
خوراندن آغوز:
ماک ( آغوز) چیست؟ ماک یا آغوز اولین ترشح غده پستانی بعد از تولد است و منبع سرشاری از پروتئین ، عناصر معدنی و آنتی بادی ها بشمار می رود. مواد جامد آغوز تقریباً 2 برابر شیر معمولی است که بیشتر به بخش پروتئینی آن مربوط می باشد. این ماده مغذی معمولاً تا 6 دوشش اول بعد از تولد از پستان خارج می شود اما رفته رفته از مقدار مواد ایمنی زای آن کاسته می شود و ترکیبات آن به ترکیبات شیر کامل تبدیل می شود. طوری که میزان گلوبولینهای ایمنی در دوشش دوم و سوم نسبت به دوشش اول به ترتیب 30 و 70 درصد کاهش می یابد.
گوساله بر خلاف نوزاد انسان ایمينوگلبولینها را از طریق جفت ( درشکم مادر ) دریافت نمی کند ولی در عوض اولین شیر گاو یا ماک حاوی گلبولینها ی ایمنی زا و بسیاری از موا د مغذی است که باید هر چه سریعتر توسط گوساله مصرف شود.
ایمونوگلبولینها مولکولهای پروتئینی بزرگی هستند که در گوساله ایجاد مصونیت در برابر بیماریهای مختلف می کند.
بلافاصله بعد از تولد گوساله در دیواره روده گوساله منافذ بزرگی وجود دارد که به او قدرت جذب این مولکولهای بزرگ را بدون هضم می دهد.
در حدود 12تا 24 ساعت اولیه زندگی گوساله این منافذ رفته رفته بسته می شوند و قدرت جذب این پروتئینهای بزرگ در روده بطور چشم گیری کاهش خو
اهد یافت.
در دادن آغوز مادر به گوساله هرگز درنگ نکنید. اولین آغوز باید در طول حداکثر نیم ساعت بعد از تولد به گوساله داده شود.
آغوز اولین دوشش بعد از زایمان دارای موا ایمنی زای بیشتری می باشند و در دوششهای بعدی از غلظت این موا کاسته میشود. بنابراین حداقل در 6 ساعت اول زندگی حتماً باید آغوز دوشش اول به گوساله ها خورانده شود.
برای اطمینان از اینکه مواد ایمنی زا به اندازه کافی وارد بدن گوساله شده است در 8 ساعت اول زندگی هر 2 ساعت یکبار آغوز را به گوساله بدهید.
گوساله باید در اولین 12 ساعت عمر خود 8 تا 10 درصد وزن بدن آغوز دریافت کرده باشد.
سعی کنید ماک هر گاو را به گوساله خودش بخورانید.
به خاطر داشته باشید ماک گاو نسبت به ماک تلیسه مواد ایمنی زای بیشتری دارد. بنابراین اگر ماک گاو مسن سالمی را اضافه بر گوساله اش دارید می توانید به گوساله تلیسه خود بخورانید.
دمای آغوز در هنگام تغذیه باید درحدود دمای بدن باشد ( 38 الی 40 در جه سانتیگراد)
اگر گوساله تمایلی به خوردن آغوز ندارد بهتر است از خوراک دهنده مری استفاده کنید تا ماک اول حتماً به گوساله داده شود.
کیفیت ماک را کنترل کنید. برای این کار می توانید از ماک سنج استفاده کنید.
ماک اضافی ( بخصوص در دوشش اول ) را در فریزر به صورت منجمد ذخیره کنید تا همواره ماک در دسترس داشته باشید. این کار در مورد ما
کهای با کیفیت خوب اهمیت بیشتری دارد.
آغوز را در ظروف پلاستیکی ذخیره کنید. زیرا آغوز روی ظروف فلزی اثر می گذارد.
ظرف محتوی آغوز را دربسته نگهدارید.
هرچه مدت ذخیره آغوز بیشتر باشد، مواد غذایی آن بیشتر از بین می رود.
بعد از گذشت 24 ساعت از تولد هر چند قدرت جذب به پروتئینهای بزرگ به صفر می رسد اما خوراندن آغوز حداقل به مدت 3 روز برای ایمنی دستگاه گوارش و رساندن مواد مغذی به گوساله بسیار مهم است.
در این مدت سعی کنید گوساله را به خوردن شیر با سطل عادت دهید . در این کار حوصله زیادی باید به خرج داد.
دستگاه گوارش در گوساله
معده گوساله نیز مانند گاو بالغ 4 قسمت دارد با این تفاوت که نسبت بخشهای مختلف در گاو گوساله تازه متولد شده متفاوت می با
شد:
بخشهای گوناگون
گوساله
گاو بالغ
معده گوساله های تازه متولد شده شبیه یک حیوان تک معده ای است. رشد بافت شکمبه ,نگاري در طي سن 3 تا 8 هفتگي گوساله خيلي سريع بوده 4 تا 8 برابر سريعتر از رشد کل بدن مي باشد.
رشد و تکامل شکمبه:
مادامی که گوساله با شیر تغذیه می شود، شکمبه توسعه نیافته باقی می ماند.
با آغاز خوردن خوراک جامد، جمعیت میکروبی در شکمبه و نگاری مستقر شده و تکامل شکمبه آغاز می شود. این وضعیت اکثراً در 3 هفته اول پس از تولد ایجاد می شود.
عوامل متعددی در نمو شکمبه و نگاری موثر می باشند . اسیدهای چرب فرار حاصل از تخمیر استارتر (کنسانتره مخصوص گوساله ها) در این مسئله مهمترین نقش را بازی می کند.
مصرف آب تازه در فراهم کردن محیط مناسب برای رشد میکروارگانیسم ها بسیار مهم می باشد.
فعالیت شکمبه در سن 3 ماهگی همانند فعالیت آن در دام بالغ خواهد بود.
تغذیه گوساله های شیرخوار:
هزینه تغذیه 55 تا 60 درصد هزینه های پرورش تلیسه ها را در بر می گیرد. بنابراین تغذیه صحیح اهمیت زیادی در سوددهی گاوداری دارد.
تغذیه صحیح در زمان گوسالگی در رسیدن به موقع به وزن و قد تلقیح بسیار موثر است.
شير:
بعد از اتمام دوره 3 روزه تغذیه با آغوز باید تغذیه با شیر یا شیر جانشین را آغاز کرد.
شير کامل غذاي مايع مرغوبي است که گوساله ها با تغذيه آن به خوبي رشد مي کنند.
شير گاوهارا بعد از درمان آنتي بيوتيک نمي توان فروخت در عوض مي توان به مصرف گوساله ها رساند.
گوساله نوزاد بايد از شير تازه مادر تغذي
ه نمايد و شير گاوهايي که از نظر ابتلا به امراض مسري مثل سل و بروسلولز مشکوک هستند بايد جوشيده شود.
مصرف شير گاوهاي ورم پستاني در گوساله هاي ماده احتمالاً ايجاد گاوهائي با ورم پستان يا کارتيه هاي کور مي کند.
پاستوريزه کردن منجربه کاهش بيماري و اف
زايش سرعت رشد در گوساله ها قبل و بعد از شير گيري شده.
پاستوريزه کردن منجربه کاهش اسهال در گوساله ها مي شود.
اما پاستوريزه کردن بخصوص براي تعداد کم گوساله ها هزينه بر است.
مقدار شيري که بايد به حيوان داده شود بستگي به وزن گوساله دارد .
مقدار شیر کامل و شیر جانشین آماده ، در حدود 10 در صد وزن بدن گوساله در نظر گرفته می شود.
شير و جايگزين شير بايد در درجه حرارت ثابت نزديک درجه حرارت بدن تغذيه شود.
به درجه حرارت پايين شير بخصوص در محيط سرد توجه فراوان داشته باشيد.
دقت در برنامه غذايي مقدار شيري که در هر وعده بايد گوساله مصرف نمايد داراي اهميت ويژه اي است.
اگر در يک وعده شير کمتر و در وعده ديگر شير بيشتري به حيوان داده شود ممکن است موجب نفخ معده و سوء هاضمه شده ايجاد اسهال و دل درد وگاهي مواقع باعث تلف شدن حيوان گردد.
اگر شير زيادي به گوساله خورانده شود باعث کاهش جذب و کسالت حيوان مي شود.
مقدار چربي شير ممکن است سبب دل درد و سوء هاضمه شود پس اگر شيري بيشتر از 4 % چربي داشت با افزودن آب گرم يا شيري که چربي اش گرفته شده باشد ميزان چربي شير را تقليل مي دهيم.
شیر جایگزین:
شیر کامل غذایی است عالی . اما در صورت بالا بودن قیمت شیر در بازار می توان گوساله ها را با شیر جانشین تغذیه کرد.
محاسن جایگزین شیر عبارتست از :
یکنواختی محصول در روزهای متوالی
سهولت ذخیره
کنترل بیماری
سود اقتصادی
جایگزینهای شیر دو منشأ گیاهی و حیوانی دارند. به این موضوع در انتخاب شیر خشک توجه خاص داشته باشید.
بخصوص در یک ماه اول زندگی باید از شیر خشکی استفاده کرد که منشأ شیر داشته باشد.
در انتخاب شیر جایگزین شیر خود دقت نمائید.
پیشنهادهای مربوط به مخلوط کردن روی برچسب را باید به دقت اجرا کنید.
مخلوط کردن شیر جایگزین شیر باید تا موقعی ادامه یابد که همه پودر در سوسپانسیون حل شده و تکه های یزرگ پودر در سطح یا ته ظرف باقی
نماند.
شیر جایگزین باید در آب معلق بماند و ته نشین نشود.
زیاد مخلوط شدن شیر خشک ایجاد کف زیاد و جدا شدن چربی و تشکیل یک لایه روغنی در سطح ظرف می کند.
خوراك آغازين:
مصرف زود هنگام خوراک خشک مهمترين عامل موثر در انتقال گوساله جوان از حالت متابوليسم و هضم پيش از نشخوار به وضعيت حيوان نشخوار کننده بالغ مي باشد.
فرآورده هاي تخمير اسيدهاي چرب فرار(VFA) بويژه اسيدهاي پروپيونيک و بوتيريک که از تخمیر کنسانتره حاصل می شوند، عامل رشد و تکامل بافتهاي شکمبه مي باشند.
بمحض از شير گرفتن گوساله و انتقال به خوراک جامد, مشکلات بيماري مخصوصا اسهال , روند کاهشي نشان مي دهند .
محتواي پروتئین خام جيره آغازين باید در حدود 20 الی 22 در صد در نظر گرفت.
میزان انرژی (NEL) جیره آغازین باید در حدود 9/1 باشد.
شكل فيزيكي بويژه اندازه ذرات خوراك در آماده سازي خوراكهاي آغازين براي گوساله ها فوق العاده مهم مي باشند. کنسانتره نباید زیاد آردی و نرم باشد زیرا نتیجه عکس روی رشد شکمبه خواهد داشت.
حجم خوراك مايع تغذيه شده(بيشتر از مقادير مصرف ماده جامد) موجب كاهش مصرف خوراك مي شود.
جثه حيوان و دسترسي به آب نيز بر مصرف خوراك تاثير دارند.
به ازاي هر ليتر آب مصرفي بيشتر، مصرف خوراك خشك به ميزان 82 گرم در روز افزايش مي يابد و افزايش وزن هم به مقادير 56 گرم بيشتر مي شود.
كيفيت جيره مايع بر ميزان مصرف خوراك خشك موثر است.
در گوساله هائي كه شير دريافت مي كند تا بيش از 65% افزايش وزن بدن به ميزان مصرف خوراك آغازين بستگي دارد و بعد از شير گيري گوساله، بايد انتظار داشت كه تغييرات در مقادير مصرف خوراك آغازين اثر زيادتري بر افزايش وزن گوساله داشته باشد.
گوساله هاي جوان بايد تا حد ممكن در سنين اوليه به مصرف خوراك خشك تشويق شوند. اين امر براي تكامل پوشش شكمبه – نگاري مورد نياز براي عملکرد خوب اهميت اساسي دارد.
استقرار جمعيت ميكروبي بستگي به پيش سازهايي دار
د كه خوراك خشك آنرا فراهم مي كند.
علوفه:
مصرف علوفه قبل از شیر گیری سبب کاهش سرعت تکامل پرزهای شکمبه می شود . چون اسیدهای چرب لازم برای رشد پاپیلاهای شکمبه را تولید نمی کند.
اما برای عادت دادن گوساله به مصرف علوفه بهتر است برگ یونجه را بعنوان بخش علوفه ای با کیفیت بالا از حدود سن 2 ماهگی در اختیار گوساله قرار داد.
آب:
برای رشد و تکثیر میکروارگانیسمها نیاز به یک محیط آبکی دارند. برای تأمین این محیط آب تازه و تمیز را در اختیار گوساله ها قرار دهید.
مصرف آب مصرف کنسانتره را بالا خواهد برد.
آب را می تواند از 3 روزگی و همراه با شروع مصرف جیره آغازین در اختیار گوساله ها قرار داد.
قطع شیر:
زمان قطع شیر وقتی است که گوساله شما 3 روز متوالی مقدار 5/1 الی 2 کیلوگرم کنسانتره را دریافت می کند. بنابراین برای اینکه بتوانید گوساله را زود از شیر بگیرید، باید او را به خوردن بیشتر کنسانتره ترقیب کنید.
با مدیریت صحیح گوساله های هلشتاین را می توان در حدود 6 هفتگی از شیر گرفت.
در رمان قطع شیر به وضعیت بدنی گوساله توجه کنید. اگر گوساله شما لاغر است بهتر است چند روز دیگر به دادن شیر به او ادامه دهید.
در زمان قطع شیر از سلامت گوساله مطمئن شوید.
گوساله را حداقل به مدت 5 روز بعد از شیر گیری تحت نظر داشته باشید تا مطمئن شوید قطع شیر به گوساله شما آسیبی نرسانده باشد.
قطع شیر به دو صورت ناگهانی یا تدریجی انجام می شود . برای انتخاب این روشها در مزرعه خود با دامپزشک یا کارشناس خود مشورت کنید.
