بخشی از مقاله
پست الكترونيكي و اشاعهء اطلاعات
پست الكترونيكي به عنوان يك ابزرا مهم ارتباطي, جايگاه ويژه‌اي در زندگي امروزهء ما يافته. اين وسيلهء ارتباطي به علت سهولت, سرعت و هزينهء نسبتاً پايي آن توسط بسياري از سازمانها و افراد و از جمله كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني به خدمت گرفته شده. اين مقاله به معرفي و نحوهء كار با ابزارهايي چون گروههاي مباحثه, گروههاي خبري و فهرست (ليست) پستي كه از طريق پست الكترونيكي به اشاعه اطلاعات در ميان كاربران مي‌پردازند, اختصاص دارد.
بزرگترين شبكهء رايانه‌اي جهان يعني »اينترنت« كه شكل تكامل يافتهء »آرپانت« مي‌باشد در سال 1971 ميلادي توسط آژانس تحقيقاتي سازمان دفاع آمريكا و برخي از همكاران آن در كشورهاي ديگر با تعداد اندكي عضو تاسيس گرديد. در طول سه دهه فعاليت روبه‌رشد, امروزه ميليون‌ها استفاده كننده در سراسر دنيا(1) به اين شبكه عظيم جهاني وصل هستند و به انبوه اطلاعات موجود در آن دسترسي دارند. تقريباً تمام كساني كه به اينترنت دسترسي دارند از خدمات پست الكترونيكي نيز بهره‌مند هستند. البته خدمات پس الكترونيكي منحصر به اينترنت نيست و به عنوان يك رسانه ارتباطي در سراسر اينترنت گسترده شده است.
مروري بر پست الكترونيكي
پست الكترونيكي از مهمترين و پراستفاده‌ترين خدمات اينترنت محسوب مي‌شود و قابليت ارسال و دريافت هر نوع پيام اعم از متن, تصوير, صوت و ... را به شكل الكترونيكي (رقومي) دارد. پست الكترونيكي شباهت زيادي به پست معمولي دارد. اغلب مراكز (مانند American On-Line, Compuserv, Delphi,... و بسياري از بي‌بي‌اس‌ها) چه به اينترنت متصل باشند و چه نباشند, خدمات پست الكترونيكي را نيز ارائه مي‌دهند. همچنين مراكزي (مانند MCI و Sprint) وجود دارند كه فقط مشترك پست الكترونيكي مي‌پذيرند. برخي از مراكز, خدمات پست الكترونيكي را فقط
در داخل شبكه خود ارائه مي‌دهند و برخي ديگر امكان ارسال و دريافت پيام و بطور كلي ارتباط با شبكه‌هاي ديگر را نيز فراهم مي‌سازند. بسياري از مراكز پست الكترونيكي, امكان ذخيره كردن پيامهاي خوانده شده بر روي رايانهء مركز را به مشتري مي‌دهند-البته ممكن است براي اين منظور هزينهء اضافي دريافت كنند. به هر حال تمام مراكز ارائه‌دهندهء اين خدمات, هزينه دريافت مي‌كنند, كه برخي از آنها در قبال خدمات هزينهء ثابت دارند و برخي ديگر نسبت به حجم پيامهاي
مبادله‌شده, هزينه را محاسبه و دريافت مي‌كنند.
پست الكترونيكي با برنامه‌هاي شبكه‌اي ديگر از قبيل »اف‌تي‌پي« و »تل‌نت« تفاوت دارد, چرا كه اين گونه برنامه‌ها داراي خدمت‌گيرنده/خدمت دهندهء دوطرفه هستند كه بين استفاده‌كننده و منبع اينترنتي يك ارتباط دوسويه-تقريباً شبيه ارتباطي تلفني-برقرار مي‌سازند؛ در حالي كه اساس پست الكترونيكي بر اصل »ذخيره و ارسال« است و شباهت بسيار زيادي با خدمات پست معمولي دارد. پست الكترونيكي امكان ارتباط ناهمزمان افراد را فراهم مي‌سازد. به عبارت ديگر, فرستنده هر وقت بخواهد پيام خود را ارسال مي‌كند و گيرنده نيز هر وقت بخواهد پيام مورد نظر را بخواند. در واقع لازم نيست فرستنده و گيرندهء پيام, ارتباط همزمان داشته باشند. هنگام ارسال يك نامهء الكترونيكي, پيام از يك رايانه به رايانه ديگر مي‌رود تا به مقصد برسد و در مقصد به صندوق پستي سيستم گيرنده مي‌رود و در يك فايل (Inbox) ذخيره مي‌شود.
تجهيزات مورد نياز
وجود تجهيزات شبكه‌اي با سرعت بالا, عمليات ارسال و دريافت پيام را به ميزان بسيار قابل توجهي تسريع مي‌كند. نامه‌هاي الكترونيكي در اينترنت (بدون توجه به مسافت) معمولاًً در عرض چند ثانيه به مقصد مي‌رسند. هر حوزهء پست الكترونيكي يك خدمت‌دهنده دارد كه از »پروتكل ساده انتقال نامهء الكترونيكي« (SMTP)(2) استفاده مي‌كند. براي استفاده از خدمات پست الكترونيكي, پس از انتخاب و اشتراك در يك مركز ارائه‌دهندهء خدمات الكترونيكي (Mailer), يك رايانه (يا نوعي پايانه), يك مودم و يك خط تلفن مورد نياز است. اشتراك پست الكترونيكي بدين مفهوم است كه استفاده‌كننده بايد وارد رايانهء مركز خدمات پست الكترونيكي شود و نامه‌هاي خود را ارسال و دريافت نمايد. اين مراكز اشتراك موارد ذيل را در اختيار كاربر قرار مي‌دهند:
- اطلاعات مربوط به نحوه متصل شدن به مركز؛
- نشاني پست الكترونيكي كاربر, يعني همان نامي كه ديگران هنگام ارسال نامه به وي بايد از آن استفاده كنند (معمولاً اين نام از طريق تكميل فرم توسط كاربر و با توافق مركز خدمت‌دهنده تعيين مي‌شود و بايد بدون نقطه و فاصله باشد و از هشت نويسه (كاراكتر) تجاوز نكند)؛
- يك نام ورود و كلمهء رمز براي ورود به سيستم (نام ورود احتمالاً بخشي از آدرس پستي كاربر خواهد بود)؛
- صندوق پستي در سيستم.
مزايا و كاربرد پست الكترونيكي
پست الكترونيكي به عنوان يكي از ابزارهاي مهم ارتباطي داراي مزايا و ويژگي‌هايي اس
- امكان ارتباط همزمان چند كاربر (از طريق كنفرانس پست الكترونيكي)؛
- امكان ارسال همزمان پيام براي چند نفر (از طريق گروههاي مباحثه و فهرستهاي پستي)؛
- امكان عضويت در گروههاي مباحثه, گروههاي خبري و فهرستهاي پستي؛
- عدم نياز به ارتباط مستقيم و رو در رو؛
- امكان ذخيره و در صورت لزوم تغيير پيامهاي آنها؛
- سرعت بالاي ارسال و دريافت پيامها؛
- پايين بودن هزينه؛
- حذف محدوديت‌هاي زماني و جغرافيايي.
از كاربردهاي پست الكترونيكي در كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
- عضويت در خدمات آگاهي‌رساني جاري و اشاعهء اطلاعات گزيدهء ناشران, كتابخانه‌ها, و ...
- توليد بولتن خبري يا فهرست تازه‌هاي كتابخانه و ارسال آن به مشتركين؛
- دريافت مجلات و خبرنامه‌هاي الكترونيكي؛
- استفاده از پست الكترونيكي براي دسترسي به بسياري از اطلاعات موجود در اينترنت؛
- ايجاد گروههاي مباحثه و خبري در موضوعات مختلف كتابداري و اطلاع‌رساني؛
- مكاتبات اداري مانند درخواست‌هاي امانت بين كتابخانه‌اي, درخواست پروفرما از ناشر يا كارگزار, ...
پست الكترونيكي و خدمات اشاعهء اطلاعات
سهولت, سرعت و قابليت‌هاي استفاده از پست الكترونيكي باعث شده كه اكثر كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني علاوه بر مكاتبات شخصي كه از بديهي‌ترين خدمات پست الكترونيكي است, براي اشاعهء جديدترين اطلاعات به مشتريان خود, اين ابزار پرقدرت اطلاع‌رساني را به خدمت بگيرند. در دنباله به مهمترين شيوه‌هاي استفاده از پست الكترونيكي در خدمات اشاعهء اطلاعات اشاره مي‌شود.
1.فهرستهاي پستي
يكي از خدمات جذاب و مهم در اين عرصه, دستيابي به فهرستهاي پستي(3) است. در اينترنت, فهرستهاي پستي متعددي براي گروهها و حرفه‌هاي مختلف از جمله اطلاع‌رساني, رايانه, و ... وجود دارند. اغلب فهرستهاي پستي مشتركين جديد را آزادانه مي‌پذيرند و خدمات خود را به طور رايگان در اختيار آنها قرار مي‌دهند.
اولين گام براي پيوستن به يك فهرست پستي, اطلاع‌يافتن از وضعيت و موقعيت آن است. خوشبختانه بيشتر اطلاعات مربوط به فهرستهاي پستي در چند منبع اينترنت متمركز شده‌اند كه به سادگي قابل دستيابي‌اند. چند ليست پستي مورد علاقهء كاربران اينترنت در »بيت نت« (BITNET) نگهداري مي‌شود. برخي از پايگاههاي »بي نت« خدمت‌دهنده‌هايي هستند كه اطلاعات فهرستهاي پستي و خدمات مديريتي آنها (مانند اشتراك‌پذيري) را ارائه مي‌دهند. به اين پايگاهها, »ليست سرو«(4) نيز گفته مي‌شود. اگر آدرس يك پايگاه ليست سرو را ب
دانيم با فرستادن يك پيام الكترونيكي به آن مي‌توانيم اطلاعات مربوط به فهرست‌هاي‌پستي را دريافت كنيم. براي اين منظور بايد يك نامه الكترونيكي به »ليست سرو« مربوطه ارسال و درخواست راهنمايي كرد. به همين جهت كافي است درمتن پيام, كلمه Help را به تنهايي تايپ و نامه را به نشاني »ليست سرو« ارسال كرد.
هر »ليست سرو« چند فهرست پستي را شامل مي‌شود. براي كسب اطلاعات دربارهء فهرستهاي پستي يك »ليست سرو« بايد فرمان List Short را براي آن بفرستيد. همچنين اگر بخواهيد اطلاعات مربوط به فهرستهاي پستي تمام پايگاههاي »ليست سروها« را به دست آوريد مي‌توانيد فرمان List Global را ارسال كنيد. در پاسخ, يك نامهء الكترونيكي حاوي اسامي بيش از 5000 فهرست پستي را دريافت خواهيد كرد. چنانچه دربارهء يك فهرست خاص به اطلاعات بيشتري نياز داشته باشيد, كافي است فرمان Info را به همراه نام فهرست موردنظر (مانند Info Newjour) به »ليست سرو« بفرستيد. فرمانهاي ديگر »ليست سرو« مانند Subscritpion امكان اشتراك يا لغو اشتراك در يك فهرست پستي شديد, تمام پيامهاي ارسالي به آن فهرست را دريافت خواهيد كرد ك تعداد آنها, ممكن است چند پيام در هفته يا چندين پيام در يك روز باشد.
با پيروي از »ليست سرو«هاي موجود در »بيت نت« بسياري از پايگاههاي اينترنت نيز فهرستهاي پستي متعددي تاسيس نمودند. فهرستهاي پستي اينترنت اغلب با برنامه‌اي با نام Majordomo اداره مي‌شوند كه عملكرد بسيار مشابهي با »ليست سرو« دارد. براي يافتن فهرستهاي پستي يك پايگاه اينترنت, مي‌توانيد يك نامهء الكترونيكي به Majordomo آن پايگاه (مثلاً Majordomo@netcom.com) بفرستيد كه در متن آن فرمان List (به تنهايي در يك سطر) وارد شده باشد. برنامه Majordomo فهرستهاي پستي يك پايگاه را اداره مي‌كند. در واقع Majordomo همان ويژگي‌هاي »ليست سرو« را دارد.
يكي از راهنماهاي گروههاي خبري و مباحثه در اينترنت Liszt مي‌باشد كه شامل سه قسمت است:
- راهنماي فهرستهاي پستي؛
- راهنماي گروههاي خبري يوزنت, (5)
- راهنماي گفتگوي رله‌اي اينترنت.(6)
شهرت Liszt بيشتر به خاطر راهنماي فهرستهاي پستي آن است, به طوري كه »ياهو« آن را يكي از ده وب سايت معتبر مي‌داند. اين راهنما, 000/80 فهرست پستي در سراسر جهان را معرفي مي‌كند. جستجو در اين فهرستها به صورت موضوعي و كليدواژه‌اي و با استفاده از منطق بولي and, or, not امكانپذير است. راهنماي Liszt به طور خودكار فهرستهاي پستي موجود در اينترنت را شناسايي مي‌كند. نشاني Liszt در اينترنت http://www.liszt.com/ مي‌باشد و از طريق پست الكترونيكي به نشاني Liszt@bluemarble.net نيز قابل جستجو است. براي دريافت جزئيات بيشتر دربارهء جستجو و دريافت اطلاعات از طريق پست الكترونيكي, بايد پيامي ب
دون متن به نشاني مذكور ارسال شود.
علاوه بر اين خدمت‌دهنده‌هاي فهرستهاي پستي, كاتالوگي حاوي بيش از 1200 فهرست پستي فهرست فهرستها, وجود دارد كه مي‌توانيد از طريق FTP ناشناس آن را به دست آوريد: فايل مربوطه با نام Interest Groups در دايركتوري NETINFO به نشاني Crvax.sri.
com قرار دارد. دراين ليست, نام فهرستهاي پستي, شرح مختصري دربارهء آنها و نحوهء اشتراك در آنها آمده است. محتويات اين فايل در هر فصل نوسازي مي‌گردد.
از مهمترين اطلاعاتي كه در فهرستهاي پستي يافت مي‌شود مي‌توان به خبرنامه‌ها, مجلات الكترونيكي و فهرست مندرجات مجلات اشاره كرد.
چنانچه فهرست مورد علاقه‌تان را يافتيد و خواستيد مشترك شويد, درخواستتان را مستقيماً به نشاني پستي آن فهرست نفرستيد؛ بلكه براي اشتراك از »ليست سرو« يا Majordomo استفاده كنيد.
2.گروههاي مباحثه(7)
يكي از ديگر ابزارهاي الكترونيكي كه از طريق پست الكترونيكي عمل مي‌كند, گروههاي مباحثه مي‌باشند. با استفاده از اين ابزار افرادي كه داراي علايق مشترك هستند با يكديگر به بحث و گفتگو مي‌پردازند و اخبار و اطلاعات مورد علاقهء خود را مبادله مي‌كنند. گروههاي مباحثه با نرم‌افزارهايي مانند Majordomo, Listproc, Listserv(R) و ... مديريت مي‌شوند. اين سيستم هنگامي كه پيام, نامه, مقاله, خبر و ... از سوي يك عضو به نشاني گروه ارسال شود, به طور خودكار آن را براي تمام اعضاي گروه ارسال مي‌كند.
افراد گروه مباحثه ممكن است شامل چند نفر در قالب يك گروه كوچك باشند كه در زمينهء موضوعي خاصي تبادل نظر مي‌كنند يا گروه بسيار وسيعي در سطح كشور, منطقه يا جهان باشند. موضوعات مورد بحث در اين گروهها ممكن است بسيار تخصصي و علمي, يا در زمينه‌هاي عمومي‌تر باشد كه افراد بسياري مي‌توانند عضو آن شوند. عضويت در گروههاي مباحثه معمولاً به آساني و از طريق ارسال پيامي الكترونيكي صورت مي‌پذيرد و با توجه به خدمت‌دهندهء هر گروه مباحثه, ممكن است با يكديگر اندكي تفاوت داشته باشند. با عضويت در اين گروهها, مشتركين پيام خود را به نشاني گروه (فهرست) ارسال مي‌كنند و به طور خودكار پيام مربوطه براي تمام اعضا ارسال مي‌شود و در صورتي كه يكي ديگر از اعضا پاسخي براي گروه (فهرست) ارسال نمايد توسط تمامي اعضاي ديگر دريافت مي‌گردد. گروههاي مباحثه همانند فهرستهاي پستي ممكن است به صورت تمام خودكار اداره و كنترل شوند. مثلاً ممكن است مدير فهرست پستي, اجازه توزيع پيامهاي غيرمرتبط و سطحي را به تمامي اعضا ندهد و اشتباهات ويژه‌اي را كه معمولاً اتفاق مي‌افتد رفع نمايد.
مسائل و موضوعاتي كه معمولاً در گروههاي مباحثه مطرح مي‌شوند عبارت‌اند از:
- كنفرانس‌هاي آينده و موضوعات آن,
- كتابهاي جديد در زمينه‌هاي مورد علاقه,
- اخبار و اطلاعات علمي, فني, هنري, و ...,
- متن كامل مجلات الكترونيكي,
- تبادل نظرات و تجارب دربارهء مسائل خاص,
- خدمات اشاعهء اطلاعات گزيده,
- خدمات آگاهي‌رساني جاري,
- فهرست مندرجات مجلات,
- ....
1/2.نحوهء عضويت در گروههاي مباحثه
با توجه به اين گروههاي مباحثه به طور خودكار اداره مي‌شوند, لازم است كه دستورها و فرمانهاي مربوط به عضويت بدقت رعايت, و از توضيح اضافي خودداري شود. در غير اين صورت, خدمت‌دهندهء مربوط به ارسال پيامي كه حاكي از اشتباه بودن فرمان شما است به درخواست شما ترتيب اثر نخواهد داد. براي اين منظور مي‌توان با استفاده از فرمان Help نحوهء عضويت و اطلاعات ضروري ديگر را به دست آورد.
هنگامي كه فرد جديدي در گروه مشترك مي‌شود, نشاني پستي وي به طور خودكار به فهرست اضافه مي‌شود و بعد از مدتي كوتاه پيامي مبني بر پذيرش اشتراك و نحوهء كار و ساير شرايط به وي ارسال مي‌شود و از آن پس از تمامي پيامهايي كه گروه دريافت مي‌كند نسخه‌اي نيز براي عضو جديد ارسال و پيام وي نيز براي تمام اعضاي گروه ارسال مي‌گردد.
2/2.فهرست گروههاي مباحثهء كتابداري و اطلاع‌رساني
گروههاي مباحثه و فهرستهاي پستي زيادي در زمينهء كتابداري و اطلاع‌رساني وجود دارند, كه برخي از مهمترين آنها عبارت‌اند از:
DIGLIBand#9679; (Digital libraries)
فهرستي است براي كتابداران, محققان و متخصصين اطلاع‌رساني براي بحث در زمينهء مجموعه‌اي از مسائل و فناوري‌ها در ارتباط با ايجاد كتابخانه‌هاي الكترونيكي.
ميزبان: IFLANET
نشاني اشتراك: Listserv@infoserv.nlc-bnc.ca
and#9679; IFLA-L
مجمع الكترونيكي به منظور تشويق و ترغيب ارتباط بين اعضاي ايفلا و جامعهء بين‌المللي كتابداري است. هدف از ايجاد اين فهرست تسهيل مبادله اطلاعات و ارتباطات حرفه‌اي و توسعهء آن بين اعضاي ايفلا مي‌باشد.
ميزبان: IFLANET
نشاني اشتراك: Listserv@infoserv.nlc-bnc.ca
and#9679; ASIS-L LISTSERV
گروه مباحثهء عمومي انجمن علوم اطلاع‌رساني آمريكا مي‌باشد و هر فردي مي‌تواند با ارسال پيامي به نشاني listserv@asis.org براي اشتراك در فهرست مزبور اقدام نمايد. خط موضوع پيام ارسالي بايد خالي باشد و جاي متن پيام خط زير نوشته و ارسال شود:
< نام خانوادگي و نام> Subscribe asis-L
3- مجلات الكترونيكي
با گسترش اينترنت در عرصه‌هاي مختلف اطلاع‌رساني, اكثر ناشران نشريات ادواري اقدام به راه‌اندازي سايت وب و عرضهء محصولات خود بر روي اينترنت نموده‌اند. بسياري از مجلات و خبرنامه‌هايي كه قبلاً فقط به شكل چاپي تهيه و توزيع مي‌شد, امروزه از طريق اينترنت و پست الكترونيكي قابل دستيابي مي‌باشند. مجلاتي كه از طريق پست الكترونيكي يا اينترنت قابل دسترسي مي‌باشند برخي به صورت رايگان و برخي با پرداخت حق اشتراك در اختيار استفاده‌كنندگان قرار مي‌گيرند. از روشهاي شناسايي اين گونه مجلات, استفاده از فهرست مجلات جديد آمريكا(8) به نشاني http://gort.ucsd.edu/newjour/, با خدمات اطلاع‌رساني BUBL (9)به نشاني http://bubl.ac.uk/ مي‌باشد.
برخي از ناشران متن كامل مقالات را به رايگان در اختيار استفاده‌كنندگان قرار مي‌دهند و برخي ديگر, تنها فهرست مندرجات مجلات را به صورت رايگان عرضه مي‌كنند و براي ارائه متن كامل, نياز به اشتراك و پرداخت حق اشتراك دارند. اشاعهء اطلاعات فهرست مندرجات مجلات از طريق پست الكترونيكي توسط ناشران, بسيار رايج است. به عنوان مثال انتشارات Elsevier فهرست مندرجات 1100 عنوان از مجلات خود را با عنوان Contents Direct از طريق پست الكترونيكي به رايگان در اختيار علاقه‌مندان قرار مي‌دهد. در اين خدمت, فهرست مندرجات مجلات, 2 تا 4 هفته قبل از انتشار مجله (به شكل چاپي), در اختيار استفاده‌كنندگان قرار مي‌گيرد. براي اشتراك و استفاده از اين خدمات مي‌توان از طريق نشاني اينترنت WWW.elsevier.com/locate/contentsdirect يا نشاني پست الكترونيكي Cusubs@elsevier.co.uk اقدام كرد.
Newjour نام يكي از فهرستهاي پستي است كه در زمينه مجلات الكترونيكي و نشاني آنها در اينترنت اطلاعات باارزشي را در اختيار استفاده‌كنندگان قرار مي‌دهد. براي عضويت در اين فهرست پيام < نام> Subseribe Newjour را به نشاني listproc@ccat.sas.upenn.edu ارسال نماييد. توجه داشته باشيد كه محل متن پيام و خط موضع بايد خالي باشد و در قسمت < نام> نام خودتان را بنويسيد.
4.گروههاي خبري
گروههاي خبري(10) گروه‌هايي هستند كه در سطح اينترنت گسترده‌اند و تقريباً به تعداد موضوعات موجود در اين شبكه, گروه خبري فعال وجود دارد. گروههاي خبري در موضوعات سياسي, اجتماعي, فرهنگي, تجاري, اطلاع‌رساني, و ... فعال‌اند و تاكنون بيش از 000/12 گروه خبري شناخته شده است. براي دسترسي به هر موضو
عي در هر گروه خبري بايد به كارگزار خاصي دس
ترسي داشته باشيم. هيچ يك از ارائه‌كنندگان خدمات اينترنتي نمي‌توانند تمام گروههاي خبري را پوشش دهند. دسترسي به تمام گروههاي خبري امكانپذير است, اما براي عضويت در هر گروه خبري بهتر است حداقل دو هفته قبل از عضويت, اخبار و اطلاعات آن گروه خبري مورد مطالعه و بررسي قرار گيرد و سپس براي عضويت اقدام شود, چرا كه وصل شدن به گروه خبري و ارسال پيام به آن از همان ابتدا, مانند پريدن به وسط حرف افرادي است كه در حال گفتگو هستند.
سلسله مراتب گروههاي خبري سالها پيش تدوين شده و هنوز وجود دارد و »7كلان« (7 Big) ناميده مي‌شود:
- Alt:موضوعات نامعمول؛
- Comp: امور رايانه؛
- Misc: مباحث متفرقه,
- News: اخبار يا موضوعات مربوط به يوزنت و خود گروه خبري,
- Rec: سرگرمي,
- Sci: موضوعات مختلف علمي,
- Soc: موضوعات علوم اجتماعي,
- Talk: موضوعات عمومي و همگاني.
اگر تازه وارد يوزنت شده‌ايد و مي‌خواهيد از گروههاي خبري استفاده كنيد. بهتر است كه از news.announce.newgroups و news.answers استفاده نماييد. تا با شرايط و چگونگي كار گروههاي خبري آشنا شويد.
اشاعه اطلاعات گزيده و آگاهي‌رساني جاري
از مهمترين خدماتي كه كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني, به خصوص كتابخانه‌هاي تحقيقاتي, تخصصي و دانشگاهي و مراكز تجاري, ناشران, و ... براي متقاضيان و استفاده‌كنندگان خود ارائه مي‌كنند, خدمات آگاهي‌رساني جاري و اشاعهء اطلاعات گزيده هستند. با اين خدمات, اعضاي كتابخانه يا مشتركين به طور خودكار از جديدترين اطلاعات دريافتي كتابخانه مطلع مي‌گردند. افرادي كه به موضوع خاصي علاقه‌مندند و در آن زمينه به تحقيق مي‌پردازند, اطلاعات مورد علاقهء خود را از ميان انبوه اطلاعات موجود به صورت گزينشي و دائم دريافت مي‌كنند.
با استفاده از فهرست پستي در پست الكترونيك, اطلاعات مورد نظر تنها يك بار وارد رايانه مي‌شود. پس از آن اطلاعات و فايلهاي موردنظر به طور
همزمان, به سرعت و بدون دخالت نيروي انساني به طور خودكار و به تعداد مشتركيني كه قبلاً نشاني پست الكترونيكي آنها وارد فهرست پستي شده, براي تمامي افراد ارسال مي‌شود. ممكن است اطلاعات موجود در رايانه براي ارائه خدمات فوق, نتيجه ورود اطلاعات از طريق صفحه كليد, يا كاوش در پايگاه اطلاعاتي ديگري باشد.
شركتها و مراكز اطلاع‌رساني تجاري و ناشران نيز با ايجاد فهرستهاي پستي به ارائه خدمات آگاهي‌رساني جاري و اشاعهء اطلاعات گزيده مي‌پردازند و از اين طريق با كمترين هزينه به ارائه خدمات, بازاريابي و ارسال آخرين اخبار و اطلاعات مورد نياز مشتركين مي‌پردازند, كتابخانه‌ها و افراد محقق و علاقه‌مند, با عضويت در فهرستهاي پست الكترونيكي مي‌ت
چند كه تعدادي از ناشران و شركتهاي تجاري براي ارائه اين خدمات هزينه دريافت مي‌كنند ولي بيشتر اين خدمات رايگان است و هزينه‌اي بابت آن پرداخت نمي‌شود. كافي است يك بار براي عضويت در اين فهرستهاي پستي اقدام شود؛ از آن پس, تا زماني كه
از طرف مشترك اعلام قطع اشتراك نشود, به محض توليد يا دريافت اطلاعات جديد, اطلاعات مربوطه به طور خودكار براي وي ارسال مي‌شود. شناسائي و عضويت براي دسترسي به اطلاعات روزآمد و جاري مي‌باشد.
پست الكترونيكي در آينده
پست الكترونيكي يكي از ابزارهاي فوق‌العاده مناسب براي مكاتبات شخصي, يك برنامهء شبكه‌اي براي دستيابي نسبتاً آسان به منابع و نيز رسانه مناسبي براي ارتباطات بين شبكه‌ها است و به سرعت خود را براي مبادلهء داده‌هاي دودويي منطق مي‌سازد.
با به ميان آمدن پست الكترونيكي, ابزارهاي اصلي به كارگيري اينترنت كامل مي‌شود. كاربران با استفاده از اين ابزارها, به خواسته‌هاي خود دست مي‌يابند. به نظر نمي‌رسد كه هيچ يك از اين ابزارها منسوخ شوند, بلكه پيشرفت در جهت افزايش امكانات اين برنامه‌هاي كاربردي خواهد بود.
