بخشی از مقاله
گیاه سیر
سیر قرمز به بیماری زنگ مقاوم است
نوعي رقم سير كه مازند نام دارد به دليل زودرس بودن به بيماري زنگ سير مبتلا نمي شود.
مهندس ماهيار عابدي – رئيس بخش تحقيقات سبزي و صيفي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي ورامين گفت: ميزان عملكرد محصول سير در استان مازندران 5 تن در هكتار است و براي اولين بار در سال 1381 رقم مازند به ثبت رسيد.وي افزود: اين رقم كه با استفاده از روش توده اي بدست آمد، براي كشت در منطقه مازندران مناسب است و به دليل زودرس بودن بيه بيماري زنگ سير مبتلا نمي شود.
مهندس عابدي مزاياي اين رقم را كوتاه بودن دوره رشد، قطر 5 تا 6 سانتيمتري غده ها، مصرف بذر 600 كيلوگرمي در هكتار و رنگ قرمز ذكر كرد و افزود: اين رقم براي كشت در مناطقي از مازندران كه داراي خاكهاي سبك شني (لومي) بوده PH حدود 6 باشند مناسب است.وي مناسب ترين زمان كشت اين محصول را 15 مهرماه ذكر كرد و افزود: گياه پرورش يافته اين رقم داراي برگهاي پهني به رنگ سبز نقره اي با حاشيه اي صاف است و غده هاي گياه نيز گرد بوده و قطري معادل 5 تا 6 سانتيمتر دارد و ميزان بذر مصرفي آن 600 كيلوگرم در هكتار است و در رديفهاي 12 سانتيمتري قابل كشت است.
مهندس عابدي زمان برداشت اين رقم را نيمه دوم ارديبهشت ماه ذكر كرد و افزود: بهترين زمان برداشت اين محصول بعد از زرد شدن 60 تا 70 درصد برگها است.وي افزود؛ در حال حاضر تعداد زيادي از زارعان شير گاو استان مازندران از اين رقم استفاده مي كنند.
نیاز اکولوژیکی و رغنی از مواد آلی کاشت. این گیاه را می توان در انواع خاک از لمونی سنگین تا شنی سبک نیز کشت کرد ولی بر روی خاک لوم شنی سست که از مواد آلی غنی باشد بهترین رشد را دارد. pH خاک بین 8/6 تا 2/7 ایده آل است کاشت سیر باید در آب و هوای معتدل نیمه گرمسیری و نیمه سردسیری و نیز روزهای کوتاه و دمای پائین در پائیز و یا اوایل زمستان انجام گیرد تا گیاه بتواند رویشی خوبی داشته باشد.
گیاهان پیازی
قدمت و مشخصات گياهشناسي (Allium SatiVum) : گياهي است دايمي ولي به منظور توليد به صورت يکساله کشت مي شود سير به صورت خودرو در زمانهاي قديم در شرق هندوستان وجود داشت گياهشناسان زيادي براين عقيده اند که اهالي مناطق ساحلي مديترانه نيز از زمانهاي بسيار قديم با اين گياه آشنايــي داشتند ولي اين مناطق را موطن اصلي آن نمي دانند موطن
اصلي آن دقيقا" معلوم نيست بعضي ها آن را بومي جنوب شرقي آسيا و بعضي ها بومي نواحي جنوبي اروپا مي دانند.پياز سير از تعدادي پياز کوچک و پهن تشکيل شده است و اصطلاحا" به آن سيرچه مي گويند سيرچه ها برخلاف سيرچه هاي موسير با پوسته نازکي احاطه گرديده که پس از مدتي از بين مي رود بوته سير در مناطق سردسير يا معتدل توليد بذر نمي کند ولي گاهي اوقات ممکن است به جاي گل ، پيازهاي کوچکي سوي ساقه ظاهر شوند که بتوان با آن اين گياه را نيز زياد کرد در حال حاضر واريته هاي Allium sativom به دو دسته تقسيم مي شوند.
دسته اول گونه Sativum داراي سرواريته زير است :
الف)A.sativum Var.sativum
ب)A.sativum var. Ophioscorodon با ساقه گل دهنده خميده
ج)A.sativum var. scordoprasum (با ساقه گل دهنده ايستاده)
در دسته دوم Kuznetsor دو واريته ديگر معرفي مي کند.
الف)A.sativum var saqitatum kaz (با ساقه گل دهنده)
ب)Asativum var vargarae KUZ بدون ساقه گل دهنده
ارزش مواد غذايي و اهميت اقتصادي : حدود 50 تا 60درصد مواد تشکيل دهنده سير را آب شامل مي شود و در نتيجه مقدار مواد خشک آن نسبت به ساير سبزيها بيشتر است. سير حاوي حدود 30 درصد کربوهيدرات حدود 10 درصد چربي و حدود 7% پروتئين است مقدار کمي املاح معدني و ويتامين هاي مختلف نيز در اين گياه وجود دارد اساسا ده ويژه که باعث طعم ويژه اين گياه مي شود ماده آليسين (Allicin) نام دارد و از مجموعه ترکيبات آلي گوگردي تشکيل شده است . از بين اين مواد ترکيبات آلوئيدي ، ستني واتراسلي داراي اهميت بيشتري هستند. سير به علت دارابودن املاح يد و سيليس در تنظيم گردش خون موثر است و به علت دارا بودن آنتي بيوتيک براي درمان بيماريهاي باکتريايي از ديرزمان توصيه مي شد. با توجه به مطالب فوق به شرح
بيشتر هر يک از مواد تشکيل دهنده سير خواهيم پرداخت.
پيش گفتار
امروزه با وجود پيشرفت علوم پزشکي و ظهور و گسترش بيماريهاي جديد، بخصوص در جوامع صنعتي و توسعه يافته و يا در سال توسعه نمايانگر روش نادرست زندگي قرن بيستم مي باشدکه اين امر به دگرگون شدن نحوه تغذيه انسانها برمي گردد انسان قرن بيستم به علت مشغله زياد، حتي وقت کافي براي تغذيه سالم ندارد و اکثر مـــردم صبحانه خود را سرکار مي خورند شناخت
احتياجات بدن انسان پاسخگوي نياز آن از لحاظ تندرستي نمي باشد. بنابراين با وجود آن که انسان امروزي از امکانات تغذيه خوبي بهره مند است، اما غالبا" به عوارض ناشي از تغذيه نادرست مبتلا مي گردد . زيرا با پيشرفت هاي صنعتي و توليد مواد شيميايي فراوان مواد خوراکي از نظر ظاهري و اخير بستر، حجيم تر ، فراوانتر در عين حال کم خاصيت تر مي شوند. مصرف انواع کنسروها ، سس و کالباس ، استفاده از روش پخت در ديگهاي زودپز که باعث انفجار سلولهاي مواد غذايــي مي
گردد، مصرف مواد غذايــي منجمد به جاي انواع تازه ميوه ها و سبزيها و نيز تهيه خوراکيهاي مختلف با روش پخت با آرام پز، باعث ايجاد روماتيسم و تورم مفاصل ، تراکم آهک در بدن و بالارفتن فشار خون. ناراحتيهاي معده و روده و غيره مي گردند و اين ناراحتيها روزبه روز کساني را که سنين کمتري دارند آماج حمله قرار مي دهد.
اسامي مترادف با سير Ail, Knoblauch, Aqlio, Thown : قسمت مورد استفاده پياز گياه Allium sativum از تيره لاله (ليلياسه مي باشد که) حاوي يک گلوکوزيد گوگردي است که براثر ئيدروليز به اسانس مخصوص و سولز تبديل مي شود همچنين حاوي يک آنزيم ئيدروليز کننده و اينولين مي باشد .
اسانس سير : از تقطير آن تحت اثر بخار آب حاصل مي شود و مرکب از سولفورها و پلي سولفورهاي وينيل آليل وآليل پروپيل است. اسانس سير که به مقدار 60 گرم از هر 100 کيلوگرم سير بدست مي آيد. مايعي به رنگ قهوه اي مايل به زرد به وزن مخصوص برابر 045/1 تا 050/1 است اگر تصفيه گردد به صورت بيرنگ داراي بوي کم درمي آيد.
شده به خوبي رشد مي کند سير را بايد در خاک قوي و غني از مواد آلي کاشت اين گياه را مي توان در انواع مختلف خاک از لموني سنگين تا شني سبک نيز کشت کرد ولي برروي خاک لـــوم شني است که از مواد آلي غني باشد بهترين رشد را دارد در اراضي شني کنار رودخانه ها نيز نتيجه خوبي مي دهد سيرچه ها همانند ساير سبزيهاي پيازي در روزهاي بلند و در دماي بالا تشکيل مي شود. به نظر Chang , selig سيرچه ها در دماي پايين تر از 18 درجه سانتي گراد
تشکيل مي گردد .بنابراين کشت سير بايد در آب و هواي معتدل نيمه گرمسيري و نيم سردسيري و نيز در روزهاي کوتاه و دماي پايين در پاييز يا اوايل زمستان انجام گيرد تا گياه بتواند رشد خوبي داشته باشد آزمايشهاي متعددي نشان دهنده اين واقعيت اند که به محض تشکيل شدن سيرچه ها رشد رويشي متوقف مي شود به طور کلي اين محصول در آب و هواي سرد و معتدل سردسيري و گاهي اوقات نيز در مناطق نيمه گرمسير به خوبي بعمل مي آيد ولي براي هر نوع آب و هوا بايد نوع مناسب آن کاشته شود استفاده از کودهاي دامي پوسيده و کودهاي شيميايي در افزايش
عملکــرد موثـــر است . مقدار و نوع کودها شبيه پياز است. زارعين براي کاشت سير معمولا" از زمينهاي استفاده مي کنند که به آن کود دامي کافي داده باشند از اينرو 3 تا 4 ماه قبل از کاشت کود حيواني را با خاک مخلوط مي کنند اگر کود پوسيده باشد مي توان آن را در هنگام کاشت نيز با خاک مخلوط کرد. کودهاي شيميايــي را معمولا قبل از کاشت به زمين مي دهند. مقدار کود فسفره بين 200 تا 400 کيلو در هکتار است. کود ازته را مي توان به صورت کود سرک در هنگام رشد گياه به آن داد.
تهيه بستر کشت :براي تهيه بستر کشت بايد ابتدا زمين را متناسب با نوع آن با استفاه از شخم ديسک و ماله کاملا نرم و سطح کرد و در مناطق خشک نسبت به نوع آبياري که پشته بندي يا کرت بندي است آن را آماده نمود و کاشت سير در گپلان به صورت ديم است در زمينهاي شنيو سست عرض جوي و پشته ها را مساوي و در حدود 20 تا 25 سانتيمتر انتخاب مي کنند چنانچه زمين لوم يا لوم سنگين باشد پشته ها را عريض تر انتخاب کرده طوري که بتوان روي پشته دو يا سه رديف سير کاري کرد - 5 - 2 - 8کاشت و داشت و برداشت :سير يکي از معدود گياهي است که فقط از طريق غيرجنسي زياد مي شود. سيرچه ها را نبايد قبل از کاشت جداکرد در غير اين صورت کاهش عملکرد را در پي خواهد داشت کشت سير معمولا در سطوح کوچک و اغلب به ص
ورت کـــرتي انجام مي گيرد. براي اينکار در پاييز زمين را شخم سطحي زده و کود دامي پوسيده را با خاک مخلوط مي کنند سپس زمين را به ابعاد مختلف کرت بندي کرده و به صورت جدي و پشته درمي آورند عمق جويها که بعنوان زهکشي طبيعي عمل مي کنند حدود 30 سانتي متر است فواصل کاشت 20*15 سانتي متر و عمق کاشت بسته به نوع زمين بين 3 تا 5 سانتي متر متغير است در زمينهاي سنگين معمولا سيرچه ها را تنها با فشار کمي در داخل خاک به طور سطحي
مي کارند مقدار بذر را با توجه به ضايعات کاشت حدود 300 تا 400 کيلو در هکتار درنظر مي گيرند و عمليات دفع علفهاي هرز و خراش دادن سطح خاک (سله شکني) در طول دوره رويش گياه بين 2 تا 3 بار انجام مي گيرد از آنجايي که ريشه سير مانند پياز سطحي است بايد هنگام و چين و سله شکني دقت فراوان نمود تا به ريشه ها صدمه اي وارد نيايد از آفات سير (Hylemia antique) مي توان مگس سير را نام برد که علاوه براين گياه به کليه گياهان اين خانواده مثل پياز تره و تره فرنگي نيز خسارت وارد مي کند لارو اين مگس در مزارع سير و پياز زندگي مي کند و از ساقه برگ و به ويژه از سيرچه ها تغذيه مي کند زمستان گذراني آين مگس در درون خاک است و در آنجا به صورت شفيره زمستان را گذرانده و سپس از مساعدن شدن هوا پرواز مي کند اين مگس برروي گياه
سيرتخم گذراني کرده و سپس با ايجاد دالانهايــي خودرا به مرکز سير مي رساند و از داخل آن تغذيه مي کند براثر حمله اين آفت رنگ برگ از حالت سبزي به زردي تغيير مي کند براي مبارزه با آن معمولا بوته هاي آلوده را جمع آوري کرده و آنها را مي سوزانند. رعايت تناوب زراعي در دفع اين آفت بسيار مـــوثر است رنگ سير از بيماري عمــده اين محصول در منطقه گيلان است که همه ساله خسارات فراوان ببار مي آورد اين بيماري به صورت لکه هاي کوچک کروي و يا بيضي شکل و به قطر حداکثر تا 5 ميليمتر روي برگها ظاهر ميشود اين لکه ها به رنگ نارنجي تيره بود و تعداد آنها زياد
است مولد بيماري زنگ سير و قارچي است بنام Puccinia allii که فعاليت آن در ماههاي گرم و مرطوب تابستان شديد بوده و اسيوا آن زمستان را روي ميزبان سپري مي کند براي مبارزه با اين بيماري رعايت نکات زير ضروري است :
• در صورت امکان از سيرچه هايي براي کاشت استفاده شود ه در سال قبل به اين بيماري مبتلا نشده باشند.
• در صورت گسترش بيماري با سموم قارچ کش مانب (maneb) يا زينب (Zineb) به فاصله هر 3 هفته يکبار سمپاشي گردد.
زمان برداشت سير موقعي است که قسمتهاي هواي گياه تقريبا" خشک شده و شروع به افتادن کند از آنجايــي که سيرکاري در سطح کوچکي انجام مي گيرد. معمولا با بيل اقدام به کندن سير مي کنندو گياه کامل را چند روزي در مزرعه قرار مي دهند تا خشک شود سپس با چاقو قسمتهاي هوايــي و ريشه ها را از سير جدا مي کنند به منظور نگهداري سير معمولا قسمتهاي انتهايــي را بهم بافته و به صورت ريشه درمي آورند و در سقف منازل آويزان مي کنند نگهداري سير پس از درجه بندي در ظروف مشبک نيز براي مدتي امکان پذير است.
نظري برسخن پيشوايان :سير بخوريد و خود را با آن معالجه کنيدزيرا در سير شفاي هفتاد مرض مي باشد. (پيامبر اکرم ص)
يکي از اصحاب مي گويد خدمت امام محمدباقر (ع) رسيدم و آن حضرت درباره سير سوال کردم آن بزرگوار فرمود: پيغمبر خدا (ص) خوردن سير را به سبب پويش نهي مي کرد و مي فرمود و مي گفت کسي که از اين سبـــزي بدبـــو بخورد نزديک مسجد بيايد و لي کسي که سير بخورد و مسجد نيايد آشکالي ندارد. حسن زيات مي گويد: اعمال حج را بجا آوردم و به مدينه رفتم. احوال امام باقر(ع) را پرسيدم . گفتند: در ده ينبع است به آن ده رفتم و خدمت آن حضرت رسيدم آن
بزرگوار فرمود اي حسن ! اينجا آمده اي ؟ عرض کردم قربانت گردم، خوش نداشتم به مدينه بيايم و شما را زيارت نکنم حضرت فرمود من سير خورده بودم و خواستم از مسجد پيامبر خدا دور باشم.
اي بصير مي گويد: امام صادق (ع) راجع به سير سوال کردند. حضرت فرمودند: خوردن سير تازه و خشک و پخته آن مانعي ندارد و معالجه با آن نيز بدو اشکال است ، ولي هر کس سير خورد به مسجد نرود.
دکتر مولکر اثر ضدکرم - بخصوص در دفع آسکاريس و اکسيور - براي آن قائل است سير قواي جنسي را تقويت وادار را زياد مي کند.
در هر 100 گرم سير موادزير يافته مي شود.
پروتيد -------3 گرم********گلوسيد----12 گرم******ليپيد 2/0 گرمو نبيد مقداري ويتامين هاي C,A
ترکيبات سير : توجه به اثرات فراوان و چند جانبه غذايي و دارويــي اين گياه ، محققين را برآن داشت تا ترکيبات غدد اين گياه را مشخص سازند يک کله سير از شصت و پنج درصد آب و بيست و شش درصد مواد آلي بدون ازت هشت درصد مواد الي ازت دار ، يک و نيم درصد مواد معدني و عناصر نادر و يک چهارم تا پنج دهم درصد روغن استردار تشکيل شده است اين مواد به طور کلي عبارتند از :
آلين : آلين مواد پايه ترکيبات گوگردار سير مي باشند (مانند دي سولفيد دي آميل ، دي سولفيد دي پروپيل تري سولفيد دي آليل و تتراسولفيد دي آليل) آليل ماده اوليه آلپسين و يکي از مواد موثر سير است اين ماده بي بو بوده و اثر آنتي باکتريل ندارد اما خيلي مهم است زيرا هرگز بدون آلين ماده آلپمين در سير بوجود نمي آيد.
آليناز : آليناز از گروه خاص پروتئين مي باشد. وظيفه آن در سير و در نتيجه در بدن انسان انجام مراحل خاص بيوشيمي است لذا مي توان اين ماده رابيوکاتاليز اتور ناميد اين ماده با پروتئين خاصي يعني آلين ليپاز فعاليت دارد از اين رو تبديل آلينس را ممکن است.
ساير آنزيم ها : در سير غير از آليناسها ، پروتئين هاي ديگري نيزموجود مي باشد از جمله آنزيم ارکيناز، هيروسناز، پراوکسي از تي روسينا و مي زوکسي ري بوندلاز
آلي سين : امروزه آلي سين بعنوان ماده اصلي سير مشخص شده است اين ماده با غلظت زياد در روغن سير موجود مي باشد و از آلي پن بوجود مي آيد و باعث بوي سير مي گردد. آلي سين بيشترين اثر را برروي ارگانيسم بدن انسان دارا بود و از نظر پزشکي ارزش سير را معلوم مي کند اين ماده در سير بنفش به مقدار زيادي وجود دارد و همين امر باعث ارزش بالاي سير بنفش مي شود آلي سين آنتي بيوتيک بوده که عامل بيماريها را نابود کرده و جلوگيري از رشد و نمو آنها مي نمايد و نيز امراض مبارزه کرده و نيروهاي مدافع بدن را تقويت مي نمايد. اهميت پزشکي آلي سين در ارقام قابل بازگو مي باشد تاثير يک دهم ميلي گرم آب سير مانند 10 ميکروگرم پنيسيلين (penicili) و يا سي ميکروگرم تتراسايکلين است.
آيــون : اين ماده توسط محققطن آمريکائــي دکتر اريک بل
وک و دکتر اکونور بين سالهاي 1971 تا 1975 در سير مشخصي شد آيون مي تواند خون را دقيق و از لخته شدن آن جلوگيري نموده و در نتيجه از رسوب دهي در رگها و خطر حمله قلبي جلوگيري نمايد.
آدنوزيـــن : آدنوزين به مقدار زياد در سير موجود مي باشد اين ماده که در بدن از لخته شدن خون جلوگيري مي نمايد در ساير مواد غذايي نيز موجود مي باشد اما اگر توسط آنها وارد بدن گردد در معده و روده جذب نشده و دفع مي گردد و فقط زمانيکه توسط سير وارد بدن گردد جذب مي شود جذب اين ماده در بدن توسط مواد گوگرد دارد که در سير موجود است امکان پذير مي شود.
کلسيم : سير محتوي کلسيم بوده که براي اسکلت بدن ، دندانها، استخوانها، اعصاب ، ماهيچه ، انعقاد خون مهم است بـــه همين جهت در زمانهاي گذشته به منظور جلوگيري از خميدگي پشت زنان به آنها مقدار زيادي سير مي دادند همچنين پزشکان خوردن آن رابه خانمها توصيه مي نمايند تا به بيماري osteoporoses مبتلا نگردند.
سيستين : سيستين يک نوع اسيدآمينه مي باشد که به روغن سير خاصيت ضدسمي مي دهد اين ماده مستقيما" برروي جگر انسان ، عضوي که سموم بدن را تجزيه و دفع اثر نموه و باعث تقويـت ، فعاليت بيشتر و سلول سازي آن مي گردد به همين علت انسان
هاي که مرتبا" و به مقدار کافي سير تغذيه مي نمايند در مقابل عوامل محيطي مقاومترند.
استروييد : استرويد باعث فعالشدن اعمال حياتي و نيروي جنسي در بدن شده و اثر مثبتي برروي افراد سرد مزاج دارد به همين علت سير بخصوص نوع بنفش آن را به منظور فعاليت بيشتر جنسي مصرف مي نمايند.
فلافونوئيد : اين ماده زنگ گياهي در سير است و بخصوص در سير بنفش به مقدار زيادي موجود مي باشد فلافونوئيد باعث ايجاد عکس العملي در بدن مي گردد که فشار خون را کنترل مي نمايد. يعني فشار بالاي خون را پايين و فشار پايين خون را بالا برده ، طوري که هميشه شخصي که سير مصرف مي کند فشار خون عادي دارد اين عمل يکي از اعمال اعجاب انگيز طبيعي و خدادادي است.
