بخشی از مقاله

پرورش زنبور عسل و جایگاه آن در اقتصاد و توسعه روستا

مطالعه موردی شهرستان ارومیه (دهستان روضه چای)

چکیده

زنبورداری یک از پردرآمد ترین شغل هایی است که مردم روستا و حتی مردم شهر در راستای درآمد و سود زیاد به آن مشغول هستند، در حال حاضر که تأمین اشتغال در نواحی روستایی از طریق بخش کشاورزی بدلیل کمبود عوامل تولیـد آب و خـاک در حوضه روضه چای با مشکل روبرو است و این کمبود عامل مهاجرت های بی رویه روستایی و کاهش شدید درآمد روستائیان گردیده است توجه به توان روستایی، همچون زنبورداری برای کارآیی محیط روستا بسیار موثر است، زیرا توسعه روستایی صرفا توسعه کشاورزی نیست، بلکه توسعه کشاورزی شاخه ای از توسعه روستایی است، برای انجام این پـژوهش از روش کتابخانـه ای و توصیفی استفاده شده و هدف از آن بررسی پرورش زنبور عسل و جایگاه آن در اقتصاد و توسعه روسـتا اسـت. و منطقـه مورد مطالعه دهستان روضه چای از دهستان های شهرستان ارومیه بوده که دارای 8181 خانوار و در کل دارای 36598 نفر جمعیت می باشد، با توجه به وجود مزارع و زمین های وسیع و سرسبز و اب هوایی عالی، پرورش زنبورداری می تواند یکی از بهترین شغل ها برای افزایش درآمد مردم و توسعه روستا باشد.


کلمات اصلی:

زنبور عسل، روضه چای، اقتصاد، روستا، توسعه

 

مقدمه

امروزه، زنبورداری به عنوان یکی از رشته های کشاورزی در اکثر کشور های جهان به رسمیت شناخته شـده اسـت (رسـتگار و همکاران، 1386، ص(2 و از آن جا که فعالیت های کشاورزی تابعی از محیط طبیعـی اسـت، همـواره انسـان سـعی کـرده تـا محدودیت های طبیعی را به حداقل برساند (دهقانیان و همکاران، 1379، ص.(75 بررسی ها نشان می دهـد کـه نقـش زنبـور عسل در افزایش تولیدات کشاورزی 69 تا 143 برابر تولیدات مستقیم آن است (طهماسبی و پور قرائی، 1379، ص .(131زنبور عسل افزون بر تولیدات غیر مستقیم خود، با تولیدات مستقیم اعم از (عسل، گرده، ژله رویال، زهـر و غیـره) و کـاربرد آنهـا در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، داروسازی، کاغذ سازی و غیره، بنیـان اشـتغال جمـع کثیـری از افـراد جامعـه را فـراهم ساخته است. ایران با دارا بودن شرایط اقلیمی مناسب از روزگاران قدیم مهد پرورش زنبور عسـل بـوده اسـت. و در شهرسـتان ارومیه و حوضه روضه چای این امر صادق بوده و وجود مزارع متنوع و مراتع وسیع، توان بالقوه ای برای پرورش زنبور عسـل را فراهم ساحته و صنعت زنبورداری به عنوان بخشی پردرآمد مورد توجه جمعی از مردم شهرستان قـرار گرفتـه اسـت. میـانگین تولید عسل شهد هر کندوی جعبه ای در ایران و سـایر کشـورهای آسـیایی 7 کیلـوگرم، در کشـورهای اروپـایی و روسـیه 10 کیلوگرم، در آمریکا 21کیلوگرم، در نیوزلند 30کیلوگرم، در استرالیا 36کیلوگرم، درکانادا 40کیلوگرم و در نقـاط پرگـل کانـادا گاهی به 80 کیلو گرم می رسد. بدیهی است مقدار تولید عسل شهد در نقاط مختلف کشور و حتـی نقـاط مختلـف هـر شـهر متفاوت است و به طور عمده به فراوانی منابع شهد، شرایط آب و هوایی و مدیریت زنبوردار بستگی دارد. باید توجه داشـت کـه علی رغم اعلام آمار میانگین 7کیلوگرم تولید عسل شهد به ازای هرکندو درسـال، در برخـی نقـاط خـوش آب و هـوا سرسـبز کشور، زنبورداران آگاه، باتجربه و فعال در امر کوچ دهی به موقع زنبورستان خود، توانایی تولید عسل شهد بـه میـزان بـیش از 50کیلوگرم به ازای هر کندو را دارند. در حال حاضر که تأمین اشتغال در نواحی روسـتایی از طریـق بخـش کشـاورزی بـدلیل کمبود عوامل تولید آب و خاک در این حوضه با مشکل روبرو است و این کمبود عامـل مهـاجرت هـای بـی رویـه روسـتایی و کاهش شدید درآمد روستائیان گردیده است توجه به توان روستایی، همچون زنبورداری برای کارآیی محیط روستا بسیار مـوثر است، زیرا توسعه روستایی صرفا توسعه کشاورزی نیست و توسعه کشاورزی یکی از زیر سیستم های توسعه روستایی محسوب می شود (سیانی، :1383 ص(6

پیشینه تحقیق

تاریخچه زندگی و قدمت زندگی زنبور عسل روی کره زمین، زندگی اجتماعی زنبور عسل در یک کلنی، نظم اجتماعی حاکم در کندو، قدرت خارق العاده زنبور عسل در معماری و ساختن حجره های مومی شان، موروثی بودن عموم اطلاعات کاربردی، ویژگی های خاص زیست شناسی، قدرت منحصر به فرد زنبور عسل در تبدیل شهد گیاهان یا شربت شکر به عسل به عنوان

یک غذای پر انرژی و دارویی شفا بخش، قدرت این حشره در ساختن موم و موم بافی، جمع آوری بره موم و کاربرد آن، ساختن شاه انگبین و چگونگی استفاده از آن و ساختن زهر به منظور استفاده از آن در هنگام دفاع و به عنوان یک داروی مهم و از همه این شگفتی ها مهم تر، قابلیت منحصر به فرد زنبور عسل در جمع آوری گرده گیاهان و گرده افشانی بسیاری از گیاهان گلدار که با این ویژگی، بطور مستقیم و غیر مستقیم حدود %50 غذای بشر تامین می شود و بسیاری از گیاهان و حیوانات امکان ادامه حیات می یابند. محمود ثالثی و همکاران در سال (1386) وضعیت اقتصادی صنعت زنبورداری در شهرستان نجف آباد اصفهان را مورد بررسی قرار داده اند. همچنین پور محمدی((1375 به بررسی اقتصادی صنعت زنبور عسل در ایران پرداخته است. بعد مجددا محمود ثالثی و همکاران (1382) به برآورد اقتصادی شغل زنبورداری جهت تامین مخارج یک خانواده پرداخته اند. همچنین سید محسن سیدان و آیدا مربوب((1386 تحلیل اقتصادی تولید عسل در واحد های زنبورداری استان همدان را مورد بررسی قرار داده اند.

مواد و روشها

منطقه مورد مطالعه:

برای انجام این تحقیق از روش کتابخانه ای و توصیفی استفاده شده است. که با بررسی های انجام شده نتیجه ای قابـل قبـول برای ما به ارمغان اورده است. دهستان روضه چای شهرستان ارومیه می باشد که دارای 8181 خانوار و متشکل از 18643 مرد و 17955 زن و در کل دارای 36598 نفر جمعیت می باشد. شهرستان ارومیه از لحاظ مختصات جغرافیایی در 45 درجه و 5 دقیقه طول جغرافیایی و 37 درجه و 32 دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد. که در ارتفـاع 1315/9 متـری از سـطح دریـا واقـع شده است (شکل .(1 با مراجعه به سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385 استان آذربایجـان غربـی اطلاعـات ایـن دهسـتان استخراج گردید.(جدول شماره (1


در جدول زیر جمعیت دهستان روضه چای را مشاهده می کنید، باتوجه بـه جمعیـت ایـن دهسـتان و وضـعیت اقتصـاد ایـن دهستان که بیشتر متکی به صنایع دستی و کشاورزی است لازمه توجه به وضعیت درآمد این دهستان ضـروری بـه نظـر مـی رسد و ایجاد کارگاه های زود بازده و همچنین پرورش زنبور عسل که در تحقیق مورد نظر هدف ماست (شکل .(2 همانطور که ملاحظه می شود بیشتر جمعیت را آبادی بالو به خود اختصاص داده است.

جدول :(1) آمار خانوار، جنسیت و سطح سواد دهستان روضه چای

 

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید