مقاله گردشگری روستایی و توسعه پایدار

بخشی از مقاله

گردشگري روستايي و توسعه پايدار

چکيده
امروزه گردشگري پايدار در بسياري از کشورها ، به منزله نمادي از هويت فرهنگي و يکي از بخشهاي مهم اقتصادي محسوب مي گردد . سياستگذاران توسعه در کشورهاي جهان ، گردشگري را روشي مطمئن با چشم انداز روشن براي توسعه پايدار معرفي کرده اند . گردشگري روستايي به عنوان يکي از زير بخشهاي گردشگري ، علاوه بر حفظ ارزشها و باورها ، با ايجاد فرصتهاي شغلي و کسب درآمد محلي و توسعه ساختارهاي زير بنايي امکان توسعه پايدار و يکپارچه روستايي را فراهم مي سازد که مي تواند نقش مهمي در کاهش فشارهاي روحي و رواني شهرها و جلوگيري از مهاجرتهاي بي رويه روستائيان به شهرها ايفا کند . از اينرو برنامه ريزي در جهت گسترش گردشگري بر پايه توسعه پايدار اقتصادي ، در راستاي رشد و تعالي جامعه روستايي موثر مي باشد . حال سوال اين است که پتانسيل هاي توسعه گردشگري روستايي کدامند ؟ چه راهبردها و راهکارهايي جهت توسعه گردشگري که منجر به توسعه روستاي سيمين ابرو مي شود ، وجود دارد ؟ به اين منظور مقاله حاضر با استفاده از روش پيمايي ، مطالعات ميداني و تعيين نقاط قوت و ضعف ، به ارائه استراتژي و راهبرد در گردشگري در روستاي مورد نظر پرداخته است .
کليد واژه
توسعه روستايي ، گردشگري روستايي ، گردشگري پايدار ، توسعه اقتصادي .
مقدمه
روستا به عنوان يک مکان اقتصادي ، اجتماعي و سياسي ، زيستگاه جماعتي از مردم در خارج از محدوده شهرهاست که داراي هويت تاريخي ، جغرافيايي و فرهنگي مخصوص به خود مي باشد . (شهبازي ١٣٨٤)
برخورداري بافت و معماري روستايي از زيبايي اکولوژيکي ، استفاده از مصالح بومي ، هماهنگي با شرايط محيطي در استقرار بافت و ساخت و ساز مسکن ، قرار گرفتن روستاها در بستر طبيعي و برخورداري از مناظر و چشم اندازهاي طبيعي ، مهمترين امتيازهاي روستا محسوب مي شود . (سرتيپي پور ١٣٨٨) اين خاصيتهاي محلي و جاذبه هاي سنتي ، زمينه مورد علاقه بسياري از گردشگران داخلي و خارجي محسوب مي گردد .
گردشگري
توريسم واژه اي فرانسوي و از ريشه تور است . تور در زبان فرانسه معناي پيمودن و گردش کردن است که معناي فارسي آن گردشگري مي باشد . (نوروزي- بقايي ١٣٨٤) گردشگري ، پديده اي است کهن که در جوامع انساني وجود داشته و طي مراحل مختلف تاريخي ، به موضع اقتصادي ، اجتماعي و صنعتي کنوني رسيده است .
گردشگري در نيمه دوم قرن ١٨ميلادي با گسترش شهرنشيني ، ارتقاء وسايل حمل و نقل ، گسترش خطوط راه آهن ، توسعه خطوط هوايي از سال ١٣٤٥ به بعد ، تغييرات اجتماعي ، افزايش طبقه مياني اجتماع و اوقات فراغت بيشتر ، توسعه يافت .
سير و سياحت در ايران از ديرباز رونق داشته است . آمد و شد خاور شناسان ، وجود کاروانسراها ، چاپارخانه هاي قديمي و راههاي گسترده در دوره هخامنشيان دليلي بر اين مدعاست .
گردشگري ( توريسم ) روستايي
کميسيون جامعه اروپا در سال ١٩٨٦ ، توريسم روستايي را اينطور تعريف مي کند : توريسم روستايي تنها شامل گردشگري کشاورزي نيست ، بلکه همه فعاليتهاي گردشگري در مناطق روستايي را شامل مي شود . توريسم روستايي يک اصطلاح جامعي است که در بر دارنده مفاهيم گوناگوني مانند گردشگري در طبيعت ( اکوتوريسم )، گردشگري کشاورزي ( اگرو توريسم ) ، گردشگري تاريخي ، فرهنگي ، هنري و ... مي باشد . به دليل اشکال متعدد و متنوع ، ارائه تعريفي جامع و کامل از آن دشوار است . بخش عمده اي از صنعت توريسم را گردشگري روستايي تشکيل مي دهد که سهم عمده اي در اقتصاد مناطق روستايي دارد و منبع مهمي براي اشتغال نيروي غير ماهر و کساني که کارهاي پاره وقت را ترجيح مي دهند ، به ويژه زنان و مهاجران فقير روستايي مي باشد که مي تواند به طور قابل توجهي به توانمند سازي زنان و کاهش فقر آنها کمک کند .
اين اشتغال مي تواند در بخشهاي مرتبط با گردشگري مانند : صنايع دستي ، خدمات اقامتي و رفاهي و کشاورزي انجام شود .
(منشي زاده ١٣٨٢)

جاذبه هاي توريسم روستايي
مهمترين و اصلي ترين جاذبه گردشگري روستايي بطور سنتي ، خود روستا مي باشد . (منشي زاده ١٣٨٢)
عواملي که باعث جذب گردشگران به روستاها مي شوند ، عبارتند از : شرايط طبيعي و مورفولوژيکي ، شيوه زندگي ، آداب و رسوم فرهنگي ، صنايع دستي و محلي ، جاذبه هاي بکر پيراموني ، حيوانات اهلي و بومي ، حيات وحش و حيوانات غير اهلي ، گياهان خاص و کمياب (گياهان دارويي) ، آثار تاريخي و باستاني ، غذاهاي محلي و سنتي ، فعاليتهاي ورزشي (آبي ، هوايي .
زميني) . (بقايي- نوروزي ١٣٨٤)
يکي از جاذبه هاي مهم روستا معماري بومي و منظر مرموز آن است . از مهمترين عواملي که در شکل گيري منظر و ايجاد
جاذبه براي روستاها موثرند ، عبارتند از :
- ترکيب مناسب و هماهنگي منظر سخت ( بخشهاي مصنوع مانند خانه ها ، کوچه ها و ... ) با منظر نرم ( بستر طبيعي و پوشش گياهي منطقه )
- هماهنگي و شباهت ساختمانهاي روستا که در عين تنوع و تفاوت ، تابلوي موزوني را تصوير مي کنند .
- استفاده از مصالح بوم آورد و قدرت ابتکار سازندگان ابنيه در به کارگيري اين مصالح .
- بافت ارگانيک روستاها و تنوع پرسپکتيو براي عابرين در معابر پيچ در پيچ و گاه شيب دار .
- استفاده از ابعاد و مقياس انساني که در معماري روستايي به بهترين وجه ديده مي شود .
- عدم وجود عنصر بيهوده و لغو در معماري روستايي و استفاده بهينه از هر چيز که در دسترس باشد .
- وجود تقارن و نظم هندسي در نما و حجم که هم در صحن و هم در نماي ساختمانها حک شده است .
تاريخچه گردشگري روستايي در جهان
گردشگري پديده اي است کهن که از دير باز در جوامع انساني وجود داشته است و به تدريج طي مراحل مختلف تاريخي به موضوعي فني ، اقتصادي ، اجتماعي و اکولوژيکي کنوني خود رسيده است . (رضواني ١٣٨٤) واژه گردشگري به قدمت تمدن مي باشد . بررسي تاريخچه مزبور گوياي اين است که گردشگري هميشه با تجربه خوشايند همراه نبوده است . مردم متعلق به تمدنهاي ماقبل تاريخ با اين انگيزه مسافرت مي کردند که بتوانند غذا به دست آورند ، از خطر دوري جويند يا به مناطقي که داراي آب و هواي مساعدتري است نقل مکان کنند . با افزايش مهارت و کسب فنون ، از دوره هاي بعد انسان با انگيزه تجارت و تبادل کالا مسافرت مي کرد . (فرجي ١٣٨١)
شروع بازديد از جوامع روستايي توسط شهروندان ساير مناطق جهان ، چندان مشخص نيست و مي توان حدس زد که از زمان شکل گيري شهرها و گسترش تمدنهاي بشري ، انسان به دليل روابط اقتصادي و اجتماعي به انگيزه هاي مختلف ، هميشه در طول تاريخ ، گردشگري را تجربه کرده است . (شريف زاده ١٣٨١)
در ايران سابقه گذران اوقات فراغت و تفريحات به زمان قاجاريه باز مي گردد که خاص شاهان و طبقه دربار بود . اما در زمان حکومت پهلوي رشد بيشتري يافت . با اين وجود شناسايي منابع گردشگري با تاخير زيادي روبرو شد . اولين اقدام نظام يافته در تهيه فهرست منابع گرشگري ايران ، به عنوان بخشي از طرح جامع گردشگري توسط شرکت توريست کانسالت انجام شد و در گزارش فني تحت عنوان " فهرست منابع موجود جهانگردي ، خط مشي ، الويت ها و تسهيلات " در سال ١٣٥٣ ارائه گرديد .
گسترش شهرنشيني و مهاجرت روستاييان به نقاط شهري از يک طرف و افزايش درآمد سرانه از سوي ديگر ، زمينه هاي اجتماعي و اقتصادي گردشگري داخلي نيز فراهم گرديد . بدين ترتيب گردشگري در مناطق روستايي شکل گرفت و احداث خانه هاي دوم (ييلاقي) در مناطق خوش آب و هواي روستايي اطراف شهرهاي بزرگ ، به خصوص پايتخت رونق گرفت . اين روند با پيروزي انقلاب اسلامي و بعد از مدتي توقف ، رشد چشمگيري داشت و علاوه بر حومه پايتخت ، در حال حاضر دره هاي دامنه جنوبي البرز از سمنان تا طالقان و شمال استان قزوين را در برگرفته است . دره هاي شمالي رشته کوه هاي البرز ، مناطق ساحلي درياي خزر در گلستان ، مازندران و گيلان ، دامنه هاي کوه هاي زاگرس در استان اصفهان ، اطراف سهند در آذربايجان شرقي ، اطراف قلعه شير کوه در استان يزد و دره هاي ارتفاعات شمال خراسان ، در حوزه توسعه خانه هاي دوم قرار دارند .
گردشگري روستايي در ايران و همدان
کشور ايران از نظر منابع طبيعي جزء ١٠کشور برتر دنيا مي باشد که مي تواند از ثمرات گردشگري درکاهش مشکلات بيکاري و درآمد اقتصادي استفاده کند . اما با توجه به آمارهاي موجود ايران ، از اين فرصت بهره کافي را نبرده است . به طوريکه تنها در ميان کشورهاي اسلامي رتبه دهم را داراست . (ابوالحسني نژاد ١٣٨٢) روستاهايي که در استان همدان واقع هستند و داراي جاذبه هاي گردشگري مي باشند شامل روستاي سيمين ابرو ، ورکانه ، خاکو ، حبشي و عليصدر مي باشد .
جايگاه تاريخي همدان :همدان ، اولين پايتخت نخستين تشکيلات حکومتي در ايران بوده که آنرا هگمتانه مي ناميدند . آثار مکشوفه از تپه باستاني هگمتانه ، کتيبه هاي گنج نامه و غار عليصدر و سرابها ، طبيعت بکر و ... آثاري از آن زمان مي باشند .
اين آثار موجب شد تا در جلسه مورخ ١٣٧٠.٢.٢شوراي عالي شهرسازي و معماري کشور ، همدان به عنوان يکي از شش شهر تاريخي- فرهنگي کشور شناخته شود . کاوشهاي باستان شناسي انجام شده در تپه گيان نهاوند ، وجود تپه باستاني باباکمال و مهاجرت حيقوق پيامبر به تويسرکان ( حدود ٧٠٠سال قبل از ميلاد مسيح ) نيز حاکي از قدمت اين شهر است .
درگردشگري روستايي ، بايد از فراغت به عنوان يک روش براي رسيدن به توسعه روستايي استفاده کرد . کشاورزي اولين جنبه اي است که بايد مورد توجه قرار گيرد . توريسم روستايي مزايايي براي کشاورزان فراهم مي کند ، اما تنها تمرکز بر روي طبيعت و محيط ندارد بلکه براي جذب مشتري جهت يابي گرديده است و تلاشهايي براي تدارک يک خدمات خوب براي بازديد کنندگان صورت گرفته است .
در اين راستا استان همدان با برخورداري از جاذبه هاي طبيعي فراواني که دارد يکي از قطبهاي گردشگري ايران محسوب مي شود . طبيعت زيبا ، ارتفاعات و کوهها ، آثار باستاني ، آبشارها ، غار عليصدر و ... مي تواند اين استان را در رديف پر درآمد ترين استانها از نظر جذب توريست قرار دهد . از طرفي بسياري از اين جاذبه ها در محيط روستاها قرار گرفته است که متاسفانه برنامه ريزي عملياتي موثري در رابطه با اين پديده و راههاي گسترش آن صورت نگرفته است . در اين تحقيق سعي بر اين مي باشد که با بررسي تعاريف مربوط به گردشگري روستايي و انواع آن و تاکيد بر استان همدان به ارائه راهکارهايي در جهت گسترش صنعت گردشگري بپردازد .
استان همدان به وسعت ١٩٤٩٣کيلومتر مربع ، شامل ٩ شهرستان ، ٢٧شهر ، ٢٣ بخش ، ٧٢دهستان و ١٢١٢روستا مي باشد که تعداد ١٠٨٥ روستا داراي سکنه مي باشد . (سالنامه آمار استان همدان سال ١٣٨٥) شهرستان همدان يکي از شهرستانهاي هشتگانه استان مي باشد . همدان مرکز و بزرگترين شهر استان مي باشد . مساحت اين شهرستان ٤١١٨کيلومتر مربع است که ١٩.٣ درصد از مساحت استان را شامل مي شود . شهرستان همدان داراي ٥ شهر بنامهاي همدان ، مريانج ، فامنين ، قهاوند و جورقان به مرکزيت شهر همدان و داراي ١٧٧ آبادي داراي سکنه و سه بخش و ١٢ دهستان مي باشد .
بخش مرکزي شامل ٦دهستان به نامهاي هگمتانه ، گنبد ، سنگستان ، ابرو ، الوندکوه غربي و الوند کوه شرقي است .

بررسي تاريخي دوران تحول وتاثيرات متقابل آن بر روستا
تاريخچه منطقه : شهر همدان داراي پيشينۀ بسيار قديمي است . اين شهر با نام هگمتانه پايتخت حکومت مادها شد که خود طايفه اي از قوم هندو ايراني بودند که در نواحي شمال غربي ايران سکني گزيدند . از همان دوران اين شهر اهميت بسيار يافت و همواره مورد توجه فرمانروايان و شاهان و در معرض هجوم و آسيب بود . جداي از هجومهاي گاه و بيگاه اقوام متمدن و بدوي اطراف و اکناف اين منطقه ، در جابجايي قدرت بين حکومتهاي شاهنشاهي ايران هم موقعيت ممتازي داشته است . چنانکه پس از به قدرت رسيدن داريوش بزرگ به يکي از شهرهاي مهم هخامنشي تبديل شد . آثار به جا مانده از ابنيه اشکاني بويژه شيرسنگي نشان از اهميت شهر در آن دوره دارد . در دورة ساساني هم اين منطقه از مناطق مهم اطراف بيستون به شمار مي رفته تا درجه اي که آخرين مقاومت ساسانيان در برابر هجوم اعراب در اين منطقه در هم شکست . سکونتگاههاي پراکندة اين محدوده قطعا متاثر از تحولات منطقه دستخوش دگرگونيهايي شده اند .
معرفي روستا ، تحولات و علل آن :
روستاي کوهستاني سيمين از شهرستان همدان ، بخش مرکزي ، دهستان ابرو مي باشد . اين روستا دره اي سرد و خشک واقع در ١٠کيلومتري جنوب خاور همدان است . در طول جغرافيايي ٤٨ درجه و ٣٥ دقيقه و عرض جغرافيايي ٣٤ درجه و
٤١دقيقه و در ارتفاع ٢٢٦٠متري از سطح آبهاي آزاد و در ٤کيلومتري روستاي ابرو و ١٦کيلومتري مرکز شهر همدان قرار گرفته است . در شمال شرقي قلۀ کلاه قاضي از قلل الوند و در امتداد قلۀ شاه نشين بزرگ قرار دارد . از اين کوهها چشمه ساران متعددي سرچشمه مي گيرد که روستاي سيمين و ساير روستاهايي که در دامنه قرار گرفته اند را مشروب مي سازد . به طور کلي اين روستا در منطقه اي قرار گرفته که آب و هواي آن متأثر از توده هاي هوايي مديترانه اي است که داراي زمستانهاي سرد و طولاني و تابستانهاي تقريباً خشک و گرمي است . متوسط بارندگي سالانه روستا نسبت به شهر همدان بيشتر و دورة سرماي آن پايدارتر است (متوسط بارندگي ساليانه ٣٠٠الي ٥٠٠ميليمتر) . براساس گزارش ايستگاه هواشناسي سداکباتان ميانگين سالانه دمابراي يک دورة ٢٠ساله ٩.٧درجه ثبت گرديده است . ميانگين حداکثرهاي دماي گرمترين ماه (تير) ٣٢درجه و ميانگين حداقلهاي دماي سردترين ماه (دي ) ٩.٧-درجه مي باشد . باد غالب منطقه از جهت جنوب غربي به شمال شرقي است و بادهاي مطلوب تابستاني از جهت شرق و جنوب شرقي به شمال غربي مي وزند .

زبان آنها فارسي با گويش لري است . دين آنها اسلام و مذهبشان شيعه است . کار و پيشه آنها کشاورزي ، دامداري ، باغداري ، پرورش زنبور عسل ، کارگري و قاليبافي است .
کشت آنها آبي و ديمي و آب کشاورزي و آشاميدني آنها از چشمه و رودخانه مي باشد . فرآورده هاي آنها شامل گندم ، جو ، لوبيا ، نخود ، گردو ، زرد آلو ، بادام ، سيب درختي ، آلو سياه ، سنجد ، چوب درختان صنوبر و بيد است . گياهان ختمي ، شيرين بيان ، خاکشير ، بومادران ، کاسني ، پونه ، گل گاو زبان و گون که کاربرد دارويي و صنعتي دارند .
پوشش گياهي براي چراي دام از رستنيهاست . جانوران و پرندگان آنها شامل شغال ، گرگ ، روباه ، خرگوش ، کبک و تيهو است . اين روستا داراي دبستان ، نهضت سواد آموزي ، مسجد ، امامزاده ، حمام و شوراي ده است . مردم آبادي از کليه تسهيلات استان همدان بهره مي گيرند . ( فرهنگ جغرافيايي . (1385
روستاي سيمين که به گفته اهالي و آثار به جاي مانده که حاکي از دانش کهن خانه سازي و يکجانشيني است ، از جمله زيستگاههاي کهن منطقه به شمار مي رود . اين روستا در دوره هاي مختلف بسته به شرايط جابجا شده است . جاي نخستين در انتهاي درة کلاه قاضي و نزديک به اين قله بوده است و سپس طي دوره هاي زماني به پائين تر منتقل شده است . محل فعلي روستا به گفته اهالي قدمتي بيش از ٣٠٠سال دارد . از آنجا که اجداد ساکنين اين مناطق از طايفۀُ لر و اقوام آريا و سوار کار بوده اند قطعاً از آغاز ساکن دشتها و نواحي مسطح بوده اند . در جستجو براي يافتن علت سکونت در ارتفاعات فوق الذکر اين علل قابل شمارش است : دين ، جنگ ، سرما ، اقوام بومي و ... . وجود معادن سنگ سيليس در محدودة روستا که امروزه مورد بهره برداري هم قرار دارد ، بدليل جلوة خاصي که در راهها و دامنه هاي اطراف روستا ايجاد مي کند ، مي تواند دليل نام گذاري روستا شده باشد .

شناخت و بررسي ويژگيهاي معماري در بافت و مسکن روستا :
١ - شناخت و بررسي تغييرات و تحولات تاريخي روستاي سيمين ابرو :
ايلات قراگوزلو که از ارتفاعات و مراتع اين قسمت استفاده مي کردند به طرفداري از صفويان برخاستند و پس از به قدرت رسيدن صفويه قدرت را در منطقه به دست گرفتند و اراضي همدان تحت اختيار ايشان درآمد . ايلات و عشاير در مسيرهاي حرکت خود در مناطقي که قابل استراحت بود بتدريج امکاناتي ايجاد مي کردند . آثار فونداسيون سنگي براي برپايي چادرها يا نگهداري چارپايان در مسير حرکت ايلات وجود دارد . اين نقاط بتدريج با علاقه مند شدن کوچ نشينان به محل و ماندگاري ، تبديل به هسته هاي اوليه روستاهاي منطقه شد . مناطق متعددي از اين دست در طول درة کلاه قاضي يافت مي شود که به اين صورت مورد استفادة کوچ نشينان بوده است . چهار دورة سکونت و جابجايي در همين نقاط شکل گرفته است .
نخستين محل استقرار روستا که امروزه بنام دکان بازار يا ديدمان داش يا سنگ آسياب خوانده مي شود در فاصله تقريبا ٦ کيلومتري محل فعلي روستا و در انتهاي درة کلاه قاضي قرار داشته است . دومين محل بنام سيمين خرابه کمي پايين تر از محل قبلي و سومين محل بنام سيمين در کنار امام زاده عبدا... در فاصلۀ ٢کيلومتري محل فعلي قرار دارد . آثار اندکي از سکونتگاههاي پيشين باقي مانده است ، چرا که با توجه به دشواري تهيۀ سنگهاي چهارتراش مورد استفاده در ساخت ابنيه براي ساکنين ، اغلب از همان مصالح سکونتگاه قبلي براي ساخت خانه هاي جديد استفاده مي شد . روستا داراي قلعه ديدباني برفراز يکي از تپه هاي جبهه مقابل دره و رو به روستا بوده است که به مرور زمان پس از بلا استفاده ماندن سنگهاي آن براي ساخت و تعمير خانه هاي روستا استفاده شده است . پيش از احداث راه آسفالته فعلي راههاي مالرو که براساس تجارب ساکنين منطقه شکل گرفته بود مورد استفاده قرار مي گرفت . اين راه ها با توجه به شيب طبيعي زمين و محدوديت حرکت چارپايان و نيز قرارگيري در دامنه هاي آفتاب گير و قابليت استفاده در زمستان شکل گرفته بود . راه دسترسي روستاي سيمين مسير مالرو و بالادست روستا بود که از روستاي چشين به آنجلاس و از آنجا به سيمين مي رسيد . پس از متروک ماندن آنجلاس راه جديد از ابرو به سمت سيمين شکل گرفت . دسترسي روستاي سيمين از راه مالرو از طريق مسيري است که از منبع آب و گورستان ده گذشته به محل حمام ، مسجد و آسياب قديمي مي رسد و در ادامه بافت ارگانيک روستا را شکل مي دهد . استقرار گورستان و ساير اماکن عمومي در مسير ورودي روستا سنتي ديرينه است که در اغلب نقاط کشور ديده مي شود . علت عدم انطباق دسترسي هاي داخلي بافت با ورودي فعلي روستا نيز همين مسئله است .
يکي از عوامل با اهميت در انتخاب محل سکونت وجود آب است که در منطقه مورد مطالعه بصورت چشمه وجود دارد . محل استقرار فعلي روستا يکي از مظاهر عمده چشمه ها است . در کل روستا که مساحتي کمتر از ١٣ هزار متربع دارد تعداد ٦ چشمه وجود دارد . شيب ملايم نسبي رو به جنوب ، وجود چشمه هاي متعدد و نزديکي به جاده و رودخانه ، عواملي است که مي تواند موجب شکل گيري اوليه روستا در اين محل شده باشد . چنان که از چيدمان خانه ها و شکل دسترسي ها پيداست ، واحدهاي همسايگي در اطراف چشمه ها شکل گرفته و با گسترش روستا به هم پيوسته شده اند . آب هر چشمه به وسيله جويهايي از زير خانه ها به هر يک از منازل واحد همسايه وارد شده و نهايتا به بيـرون مي رفته است . بافت متراکم فعلي در محدوده بافت قديم در طي صدها سال بازسازي و نوسازي شده است . گسترش دروني اين واحدهاي همسايگي در يک محدوده معين به شکل فعلي در آمده است .
شکل شناسي بافت :

روستاي سيمين داراي دو نوع بافت فشرده و پراکنده است .
بافت فشرده که بافت قديم روستا را نيز شامل مي شود ، داراي دو محله بالا و پايين است . محله بالا که شامل مرکز محله مسجد و حمام قديم است ، در قسمت شمالي و بالا دست قرار گرفته و ورودي روستا نيز از همين سمت است .
محله پايين که ديرتر شکل گرفته است از محل چشمه مرکزي روستا به سمت جنوب شکل گرفته و شامل مرکز محله بقالي مي باشد . بافت نوساز و پراکنده که بصورت خانه باغي مي باشد از يک سو در امتداد مسير مالرو بطرف پايين دره کلاه قاضي در جهت شمالي شرقي و از سوي
ديگر در امتداد جاده اصلي به طرف همدان در جهت شمال غربي شکل گرفته است .