انواع تحقيق

تحقیقی بر دو نوع است. تحقیق بنیادی و تحقیقی کتابخانه ای،

*تحقیقی بنیادی یا میدانی

اطلاعات لازم در آزمایشگاه، یا در محیط آزاد، در اجتماع (از طریق پرسشنامه،مصاحبه، ...) انجام میگیرد. و در تحقیقی کتابخانهای از محتوای منابع موجودی که درمورد موضوعی خاضی نوشته شده و مطالب و آراء موافقی و مخالف را جمعآوری کرده و نظریه خود را و آنچه را که می خواهیم ثابت کنیم و با نفی نماییم به صورت مستند و براساس نظریات اهل فن به صورت منطقی و قابل قبول به خوانندگان خود ارائه می دهیم. لازم است آشنایی با این روشهای تحقیق در مدارس از سطح راهنمایی به صورت اصولی به جوانان تعلیم داده شود تا در مراحل بعدی زندگی و در تحصیلات عالی بتوانند به طریق پربارتری به کسب علم و تجربه اندوزی مبادرت نمایند و حتماً در میانشان محققان و پژوهشگران برجستهتری نیز پیدا خواهد شد. در برنامه های درسی دبیرستانها درس مستقلی که محصل را با این امر حیاتی آشنا سازد وجود ندارد. لازم است پایه های ایجاد روحیه  کنجکاوی و پژوهندگی را در سنین

پایین و قبل از دانشگاه در جوانان ایجاد کرد و پرورش داد. در مدارس، درسها باید به گونهای باشد که به جای تکیه بر محفوظات و تکرار یک سلسله مطالب مجرد، کمک کند تا محصلی بتواند ارتباط منطقی میان مطالب علمی و هنری و ادبی و غیره برقرار سازد تا ذهن وی مرتب پویا و جویای یافتن مطالب تازهتر گردد. در دانشگاهها و در تقریباً همه  رشته ها وضع بهتر از این نیست و درس اصول و روش تحقیق مورد بی مهری مطلقی قرار دارد.

در کنفرانس بررسی مسایل پژوهشی دانشگاهها که در تیرماه ۱۳۶۴ توسط دانشگاه فردوسی در مشهد تشکیل گردید، رییس یکی از مؤسسات تحقیقاتی تهران اظهار داشت از حدود سی نفر پزشک عمومی فارغ التحصیل دانشگاههای کشور داوطلب استخدام، هیچکدام کمترین اطلاعی از مسایل مربوط به روش تحقیق و پژوهشی نداشتند. امید است برای افزودن این درسی به برنامه همه  رشته های دانشگاهی هر چه زودتر اقدام گردد.

 تحقیقی کتابخانهای

به طورکلی آموزش اصول و روش تحقیق کتابخانهای را که کاربرد بیشتری در رشته های علوم انسانی دارد و در عین حال در همه  رشته های دیگر علمی نیز می تواند به کارگرفته شود می توان به دو صورت آموزش داد: «به صورت تحقیق کنترل شده و به شکل تحقیق آزاد.»

* تحقیق کنترل شده

در تحقیقی نوع اول که می تواند به گونه  آزمایشی و تمرین برای مبتدیان انجام گیرد،دانشجو مقالهای می نویسد براساس مطالب و محتویات مربوط به موضوعی معین در مجموعه مقالات کنفرانسها، یک جنگ با مجموعهای که در زمینه های خاصی از علوم و فنون و هنر و ادنب و غیره تهیه شده است. ناگفته نماند که گاه به علت اهمیت مطالب این گونه مجموعه ها می توان مقالات غنی، حساب شده و محققانه را نیز به شکل کنترل شده تهیه کرد.

حسن این طریقه در آن است که چون همه  منابع مورد نیاز در یک جا جمع است نویسنده ی مقاله را از کندوکاو و جستجو در میان برگه دانها و قفسه های کتابخانه و مجلات و منابع گوناگون برای تهیه ی اطلاعات (data) آسوده میسازد. ولی در عوض فرصت تمرین کافی جهت ردیابی و یافتن منابع مورد نظر و آشنایی با کتابخانه و طریق مراجعه به کتابهای مرجع و اخل اطلاعات لازم از کارت یا فیش های مختلف و پیدا کردن مطالب مورد نظر در لابلای سطور و بندها و فصل های کتاب های پرحجم بدون صرف وقت زیاد و بدون مطالعه در زمینه های فرعی و خواندن مطالبی که اکثر آن در ارتباط با موضوع تحقیق و تهیه  مقاله مورد نظر ضرورت آنی ندارد، پیدا نمیکند. هدف اصلی از تدریس روش تحقیق ایجاد تجربه و ورزیدگی در همین زمینه ها برای سهولت انجام تحقیقات و پژوهشهای بعدی می باشد. ولی در هر صورت این روش برای شروع کار و سرعت بخشیدن به تمرین عملی مقاله نویسی به نحو علمی بسیار نافع است.