مقدمه

آنچه که امروز از مشاهده شیوه زندگی مردم برداشت میشود، علاقه آنها به حضور در فضاهای شهری و گذران اوقات فراغت در بیرون از فضاهای خصوصی و همراه با سایرین است. این امر موجب میشود تا ایجاد فضاهای شهری سرزنده برای مردم، جزو مهمترین وظایف طراحان و برنامه جمعی و به دنبال آن تقویت حیات اجتماعی شهروندان شود. اما راه خلق فضاهای شهری سرزنده و پر از احتمال وقوع رویدادهای جمعی کدام است؟

یکی از راههای سرزنده سازی و ارتقای کیفیت فضاهای شهری، که اخراًی به طور گسترده در کشورهای جهان اتفاق میافتد، برگزاری مراسمها و آیینهایی است که گذشته از زنده نگه داشتن فرهنگهای بومی و مردمی، موجب گردهم آمدن مردم در فضاهای جمعی، انجام فعالیتهای مشترک، ایجاد خاطرههای جمعی در بین مردم، افزایش حس تعلق به فرهنگ و کشور خود، سرزنده شدن فضاهای شهری، تبلیغ فرهنگ بومی خود به دنیا و جذب توریست خواهد شد. مراسمهایی اعم از جشنهای سالیانه ایرانی ، سوگواریهای ملی، فستیوالهای هنری، نمایشهای خیابانی و غیره.

فضاهای شهری گذشته ایران نیز از دیرباز در دورههای تاریخی متفاوت، میزبان این گونه مراسمهای آیینی بودهاند. برای مثال جشنهای نوروز و مهرگان که هرساله در ایام خاصی از سال، مردم کوچه و بازار را به رقص و شادی وا میداشته و یا عزاداری برای قهرمانان ملی و مذهبی مانند سیاوش شاهنامه و یا امام حسین(ع) که مراسمی رسمی بوده و همه از حاکمان حکومتی تا مردم عادی در آن شرکت میکردهاند و یا نمایشهای آیینی و سنتی از قبیل نقالی و پردهخوانی، شاهنامهخوانی و نمایشهای عروسکی و شادیآور و همچنین تعزیه که علاوه بر پرداختن به جنبه فرهنگ ایرانی- مذهبی کشور، سرگرمیهای بسیاری را در فضاهای جمعی گذشته برای مردم ایجاد میکرده است. وجود این تاریخچه ارزشمند از حضور مراسمها و نمایشهای آیینی و سنتی در لابه لای فرهنگ عامه مردم ایران، نشان از علاقه مردم به اجرای این گونه گردهماییها و جشنها و نمایشها در زندگی روزمرهیشان دارد و تعبیه فضاهایی جهت تجمع مردم برای جشنها و اجرای نمایشها در شهرهایمان میتواند در افزایش کیفیت فضاهای شهری مؤثر واقع شود. اما رشد شهرها و از بین رفتن تکیهها، میدانها و فضاهای عمومی گذشته، نمایش های آیینی و سنتی را به فراموشی سپرده است. این پژوهش سعی دارد تا اثبات کند که یکی از راههای خلق فضاهای شهری پر از رویداد در ایران که به سبب حضور اتفاقهای جمعی، هر روزه مردم را به خود بخواند، باز زنده سازی مراسمها و نمایشهای آیینی و سنتی و همچنین گردهماییهای جمعی امروزی در فضاهای شهری با هدف مخاطب قرار دادن کلیه شهروندان، میباشد. فضاهای حاوی این عملکرد مکانی همگانی و به یاد ماندنی خواهند شد.