از لحاظ گرایش
چکیده از لحاظ گرایش به دو دسته تقسیم می شود: عام و سو گرفته
چکیده عام
در این نوع چکیده، تمرکز موضوع چکیده دقیقاً تابع محوریت متن اصلی است. یعنی اگر بخشی در متن اصلی برجسته است، باید در چکیده هم منعکس شود؛ زیرا هر گونه تغییر در چکیده، در ذهن خواننده این مسئله را به وجود می آورد که متن اصلی نیز چنین است. پس چکیده عام عبارت است از: چکیده ای که سیمای تمام عیار متن اصلی با تمام برجستگی ها و افتادگی هاست (حری، ۱۳۸۱).
مثال:
آشنایی با شبکه بینالمللی اینترنت
علی اصغر شیری
چکیده
اینترنت بزرگ ترین شبکه اطلاع رسانی جهان است. این شبکه مجموع پیچیدهای از شبکههای کوچک تر است که باید با یکدیگر تبادل اطلاعات دارند پروتکلهایی که این تعامل را میان رایانه ها ممکن میسازند به پروتکل نظارت بر انتقال/پرو تکل اینترنت مشهورند. تاریخچه اینترنت، شبکه های تشکیل دهنده، آن عمدهترین فعالیت های شبکه، ساختار نظارتی و مالی و ... مورد بحث این مقاله هستند. همچنین ابزارهای اساسی این شبکه از قبیل تلنت، پروتکل انتقال فایل، پست الکترونیکی، اخبار شبکه، آرکامی، سیستم گوفر، ویس، شبکه جهانی وب، فهرست های کتابخانه ای پیوسته، خبرنامه و مجلات الکترونیکی معرفی می شوند.
برگرفته از : شیری ، علی اصغر.آشنایی با شبکه بین المللی اینترنت. فصلنامه کتاب، دوره پنجم، شماره سوم و چهارم، پائیز و زمستان ۱۳۷۳.
چکیده سو گرفته (سویافته)
حری، چکیده سو گرفته را این گونه شرح میدهد که: این نوع چکیده، محوریت را با توجه به مخاطب تغییر می دهد (حری، ۱۳۸۱). به عبارتی دیگر اگر قسمتی از مطالب نوشته ای که از آن چکیده تهیه می شود، در زمینه خاصی است و چکیده با توجه به قسمت خاص تهیه شود، آن را چکیده سو گرفته مینامند (سلطانی، ۱۳۷۹: ۱۲۸).فرض کنید مقاله ای تحت عنوان «آسیبشناسی تومور لثه» در دو کتابخانه مختلف چکیده نویسی می شود. مخاطبان کتابخانه اول دندانپزشکان هستند. لذا چکیده تهیه شده لثه را از لحاظ دندانپزشکی بررسی می کند، و در کتابخانه دوم، مخاطبان پاتولوژیست ها (آسیبشناسی ها) هستند، لذا چکیده تهیه شده لثه را از لحاظ آسیب شناسی بررسی می کند. پس در این نوع چکیده بسته به نوع مخاطب، نوع چکیده و سمت و سوی آن متفاوت است.
اگر چکیده نویس بخواهد از چکیده مثال قبل (آشنایی با شبکه بین المللی اینترنت) چکیده راهنما تهیه کند و تأکیدش صرفاً بر قسمت خاصی از متن مانند «خبرنامه» و «مجلات الکترونیکی» باشد، به روش زیر به تهیه چکیده اقدام می کند.
مثال:
آشنایی با شبکه بین المللی اینترنت علی اصغر شیری
چکیده
اینترنت بزرگ ترین شبکه اطلاع رسانی جهان است. این شبکه مجموع پیچیده ای از شبکههای کوچکتر است که باید با یکدیگر تبادل اطلاعات دارند. پروتکل هایی که این تعامل را میان رایانه ها ممکن میسازند به پروتکل نظارت بر انتقال پروتکل اینترنت مشهورند. تاریخچه اینترنت ، شبکههای تشکیل دهنده، آن عمده ترین فعالیت های شبکه، ساختار نظارتی و مالی و ... مورد بحث این مقاله هستند. همچنین دو ابزار اساسی این شبکه یعنی خبرنامه و مجلات الکترونیکی به طور کامل معرفی می شوند.
برگرفته از : شیری، علی اصغر.آشنایی با شبکه بین المللی اینترنت. فصلنامه کتاب، دوره پنجم، شماره سوم و چهارم ، پائیز و زمستان ۱۳۷۳.
