بررسی هیدرولوژیکی اقلیم ایران

از نظر هیدرولوژیکی، ایران کشوری نیمه خشک در منطقه خاورمیانه است. متوسط بارندگی در ایران نزدیک به 250 میلی متر است که نزدیک به یک سوم میزان جهانی است. علاوه بر میزان کم بارندگی، پراکنش مکانی و توزیع آن نیز در این کشور یکسان نیست بگونهای که در 28 درصد از سطح این کشور، مقدار بارش متوسط سالیانه کمتر از 100 میلیمتر و این مقدار در 96 درصد از سطح کشور از 200 میلیمتر کمتر میباشد .(Kavianirad, 2005)

ایران علیرغم اینکه حدود 1.1 درصد از خشکیهای جهان را بخود اختصاص داده است تنها 0.34 درصد از آبهای جهان را در اختیار دارد. میزان بارندگی سالیانه در ایران نزدیک به 400 میلیارد مترمکعب است که از این میزان نزدیک به 284 میلیارد متر مکعب 71) درصد) آن از طریق تبخیر و تعرق از دسترس خارج میگردد.

از حجم باقیمانده نزدیک به 61 میلیارد متر مکعب آن در مناطق مختلف نفوذ مینماید و در نهایت 55 میلیارد مترمکعب بصورت رواناب قابل استفاده و بهرهبرداری باقی میماند. بخش کشاورزی با مصرف نزدیک به 89 درصد، شرب وشهری با مصرف بیش از 6.5 ردصد و بخش صنعت با مصرف نزدیک به 4.5 درصد از منابع آب قابل استحصال، مهمترین مصرف کنندگان منابع آب ایران هستند.

از بین مناطق مرزی ایران، آب در مرزهای شرقی ایران با افغانستان از اهمیت خاصی برخوردار است. این مرزها درگیر مسائل مهمی همچون قاچاق مواد مخدر، فقر، مهاجران غیرقانونی و فعالیتهای گروههای تروریستی مستقر در خاک افغانستان و پاکستان هستند. علاوه بر این، اقلیم بشدت خشک این منطقه و کمبود بسیار شدید آب، بر مشکلات منطقه و اهمیت هیدروپولیتیک رودخانه های مرزی شرق ایران بویژه رودخانه هیرمند افزوده است .(Ettehad, 2010) حوضه آبریز هیرمند یک حوضه وسیع، بسته و خشک است که در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی افغانستان قرار دارد. مساحت این حوضه بطور تقریبی 310000 کیلومتر مربع است که نزدیک به 40 درصد از خاک افغانستان را دربر میگیرد.

دلتای سیستان که در انتهای این حوضه قرار دارد یکی از خشکترین نقاط دنیا است که بطور مشترک در ایران و افغانستان واقع شده است. میزان بارندگی در حوضه سیستان کمتر از 50 میلی متر در سال است این در حالی است که میزان پتانسیل تبخیر در این منطقه بیش از 4000 میلی متر در سال است که یکی از بیشترین نرخ های ثبت شده در دنیا است(.(Whitney, 2006 با توجه به این شرایط، زندگی، حیات و امنیت در این منطقه مرزی به شدت به منابع آب خارجی بستگی دارد و زندگی در این منطقه عملاً بدون وجود منابع آب امکانپذیر نخواهد بود.