بررسی پراکندگی و قانون پراکندگی برادفورد ...
با این داده ها فرد می تواند تعیین کند که تا چه حد می توان دامنهٔ پوششی یک پایگاه اطلاعاتی را توسعه داد که مقرون به صرفه باشد. در برآورد دامنهٔ پوششی یک پایگاه اطلاعاتی، آگاهی از پدیده پراکندگی اهمیت زیادی دارد. این پدیده در مقابل پایگاه بسیار تخصصی، کتابخانه بسیار تخصصی یا مرکز اطلاع رسانی قرار دارد و از ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی، کتابخانه یا مرکز عمومی تر پشتیبانی میکند. مثلاً یک مرکز اطلاع رسانی تخصصی در حوزه بیماری ایدز را درنظر بگیرید که می خواهد همهٔ منابع موجود در این زمینهٔ موضوعی را گردآور ری کرده و یک پایگاه جامع فرآهم آورد.
در شکل ۵۳ تا ۵۹ و براساس جستجوهایی که در سال ۱۹۸۸ در پایگاه اطلاعاتی مدلاین انجام شد، ابعاد این مشکل به تصویر کشیده شده است. شکل ۵۳ نشان میدهد که تا پایان سال ۱۹۸۲، فقط ۲۴ مقاله مجله ای درباره این موضوع منتشر شده بود درحالی که در سال ۱۹۸۷، تعداد مقالات به ۸۵۱۰ عنوان رسید. در سال ۱۹۸۲، همهٔ منابع موجود تنها به سه زبان منتشر شده بودند، درحالیکه در سال ۱۹۸۷، مقالات به ۲۵ زبان و با مشارکت ۵۴ کشور جهان انتشار یافتند (شکل ۵۴ و ۵۵). شکل ۵۶ بسیار گویاتر است و نشان می دهد که همهٔ متون مربوط به بیماری ایدز در سال ۱۹۸۲ را فقط در ۱۴ مجله می توان یافت اما در سال ۱۹۸۷ تعداد این مجلات تقریباً به ۱۲۰۰ عنوان رسیده است.
همهٔ این شکل ها پدیده پراکندگی را نشان می دهند. با رشد انتشار مدارک در یک موضوع، پراکندگی (از نظر تعداد کشورهای درگیر، زبانهای مورد استفاده، تعداد مجلات، انواع مختلف مدارک) آن نیز بیش از پیش افزایش یافت و در نتیجه شناسایی، گردآوری و سازمانده ی مدارک دشوارتر شد.
اسف بارترین جنبهٔ پراکندگی، پخش مقالات در مجلات مختلف بوده است. این برادفورد بود که در سال ۱۹۳۴ پدیده پراکندگی را شناسایی کرد و اکنون این پدیده را قانون پراکندگی برادفورد مینامند. این مسئله به وضوح در شکل ۵۷، که پراکندگی مقالات مجلات در زمینه بیماری ایدز در دوره زمانی ۱۹۸۷-۱۹۸۲ است، نشان داده شده است. در یک دوره شش ساله، مجلهای که در ابتدای فهرست قرار گرفته ۵۵۰ مقاله، دومی ۳۵۱ مقاله و سومی ۳۷۱ مقاله منتشر کرده اند. توجه داشته باشید که دو مجله هر یک ۶۷ مقاله، دو مجله دیگر هر یک ۴۷ مقاله منتشر کردهاند و به همین صورت تا انتهای فهرست ادامه می یابد جایی که ۴۵۲ مجله هر یک تنها یک مقاله دربارهٔ بیماری ایدز در طول شش سال منتشر کرده اند.
به بیان دقیق تر، بیش از یک سوم مقالات در کمتر از ۱۵ مجله انتشار یافتهاند. به هرحال، یک سوم بعدی مقالات در ۱۲۳ مجله انتشار یافته اند درحالی که آخرین یک سوم مقالات بین هزار مجله باقیمانده پراکنده شدهاند. این توزیع، به طور چشمگیر، قانون بازده نزولی " را به نمایش میگذارد. این مسئله در شکل ۵۸، که درصد مقالات را در برابر درصد مجلات ترسیم می نماید، با وضوح بیشتری نشان داده شده است. توجه کنید که هرچه به سمت بالای منحنی حرکت کنیم، پراکندگی مقالات در بین عناوین مجلات، تقریباً افزایش هندسی می یابد: اولین یک سوم مقالات در بین ۱۵ مجله، دومین یک سوم در بین ۱۲۳ مجله (۸/۲×۱۵) و آخرین یک سوم بین ۱۰۰۸ مجله (تقریباً ۸/۲۲×۱۵) پراکنده اند. چنین توزیعی را توزیع برادفورد مینامند.
