بخشی از مقاله
موميايي هاي طبيعي
جسد يك مرده به چه سرعتي متلاشي مي‌شود؟
هنگامي كه انسان مي ميرد و آن گونه كه در آلمان و اروپا متداول است بر طبق آداب و سنن مسيحيان به خاك سپرده مي شوند. قبل از آنكه تابوت را درون گور بگذارند، پدر روحاني اين كلمات را قديمي و هميشگي ادا مي كند.«پس از آنكه خداي قادر متعال اراده كرده است روح اين بنده خدمتكار خود را بگيرد ما جسم او را به عناصر واگذار مي كنيم: از خاك به خاك، از خاكستر به خاكستر، از غبار به غبار». با اين جمله مقرون به حقيقت و واقعيت كليسا مي خواهد يك حقيقت بسيار ساده و در عين حال تلخ را به ياد حاضران اندازد؛ حقيقتي كه ما همه بسيار مشتايم آن را به ياد حاضران اندازد؛ حقيقت زندگاني همه ما پاياني دارد و بدن ما در پايان زندگي تجزيه خواهد شد و به مدار بزرگ چرخه طبيعت باز خواهد گشت.
اين تجزيه طبيعي جسد بازگشتش به «خاك، خاكستر، غبار» جرياني تدريجي و مداوم است كه در طول سالها انجام مي‌شود. طي اين جريان ابتدا قسمتهاي نرم بدن از ميان مي روند: جگر، كليه ها، ششها، روده ها ، مغز و ماهيچه ها. پس از آن نوبت نسوج شكل پذير فرا مي رسد: غضروفها، رگها و پي ها و مفصلها. و در نهايت مقاومترين قسمت بدن اسكلت نيز از هم مي پاشد و تجزيه مي‌شود. زماني كه براي طي اين مراحل لازم است از سرزميني تا سرزمين ديگر از مناطق جوي تا مناطق جوي ديگر و از نوع زمين تا نوع زمين ديگر متفاوت است. در واقع اين زمان مي تواند در هر محل و حتي در هر گورستاني و گوري متفاوت باشد. ميانگين زمان مراحل تجزيه جسد براي اروپاي مركزي به شرح زير است:
قسمتهاي نرم……………………….. 3 تا 4 سال
نسوج اتصالي ……………………… 5 تا 7 سال
اسكلت……………….. دهها سال
همانطور كه قبلاً گفته شد در اين ميانگين زمانها تفاوتها و استثناهاي زيادي وجود دارد. مثلاً اسكلتها مي توانند ميليونها سال دوام آورند؛ اكتشافات استخوانهاي جنجال برانگيز مربوط به انسانهاي ماقبل تاريخ در آفريقا و آسيا اين مطلب را ثابت كرده است. و در موارد استثنائي نيز گاهي جسدي به طول كامل سالم باقي مي ماند كه به آن «موميايي طبيعي» مي گويند.
چرا جنازه پس از مرگ متلاشي مي شود؟
تجزيه جسد قبل از هر چيز در اثر عملكرد باكتريها است. اين موجودات بسيار كوچك تك سلولي از همان آغاز احتضار و غلبه تدريجي مرگ از مكانهاي طبيعي زندگي خود از داخل بدن به بيرون هجوم مي آورند؛ از دهان، مجاري تنفسي، روده و آلت تناسلي. پس از آن از محيط خارج نيز به داخل جسد هجوم مي آورند و در آن فعل و انفعالات شيميايي بيشماري را به جراين مي اندازند. فعل و انفعالات شيميايي كه كارشناسان بر حسب اينكه در آنها اكسيژن مصرف شود يا نه تحت عنوان واژه هاي تخصص (تجزيه) «تعفني» (با اكسيژن) و (تجزيه) «تخميري» (بدون اكسيژن) جمع بندي مي كنند. به طور جزء و جزء تلاشي و تجزيه جسد بستگي
به شرايط بسيار ديگري نيز دارد: مثلاً به نوع باكتريهايي كه در كار سهيم هستند. به سن مرده، به حرارت محيط خارج، رطوبت هوا و غيره… بنابراين باكتريها نخستين و رويهمرفته مهمترين نابود كننده اجساد هستند؛ اما تنها نابود كننده نيستند. قبل از هر چيز در تدفين مردگان در سرزمينهايي كه در آن ها مردگان بدون پوشش يا فقط در پوششي از پارچه (كفن) به خاك سپرده مي شوند جانوارن كوچكي كه در زير زمين زندگي مي كنند و در آنجا مواد غذايي خود را مي يابند، مي توانند خود را به سادگي به جسد برسانند و از آن تغذيه كنند. البته در اروپا كه تابوتهاي سرپوشيده چوبي به كار برده مي شود اين عمل با تأخير انجام مي گيرد. ولي در هر حال فقط براي مدتي كوتاه زيرا وقتي پس از چند سال چوب پوسيده شود مردگان اروپايي نيز در معرض هجوم نابود كننده موجودات ريز زير زميني قرار مي گيرند.
روي زمين در خانه هاي اموات و غارهايي كه به عنوان مقبره به كار مي روند قبل از هرچيز نوزادان انواع معيني از حشره ها در كار نابود سازي اجساد باكتري ها سهيم مي شوند. بوي عفونت اجساد آنها را تحريك مي‌كند و راه خود را از ميان شكافها و درزها به داخل قبر مرده پيدا مي كنند و در آنجا كار خود را اغلب با سرعتي نفس گير به انجام مي رسانند. ساكنان مستعمره هاي يونان قديم در آسياي صغير با اين پديده از طريق مشاهده عيني آشنا بودند و از اين رو صندوقهاي دفن مردگان خود را كه سنگ، گل رس، يا چوب ساخته مي شد «زاركوفاگوس» مي ناميدند. كه به معناي «گوشت خوار» است. واژه «زاركوفاگوس» امروزه در زبان آلماني براي «تابوتهاي مجلل به كار مي رود و به صورت كوتاه «زارگ» در زبان عاميانه مردم وارد شده است.(كه به فارسي معناي تابوت را مي دهد).
قديمي ترني موميايي هاي خشك طبيعي در كجا يافت شده اند؟
«سرويليام ماتيو فليند رزپتري» مصر شناس معروف انگليسي (1942-1853 ميلادي) در سال 1892 (1271 هجري شمسي) در ساحل غربي رود نيل در حدود شمال غرب آبادي «نگاده» (نكده يا نقده نيز نوشته شده است) در زير شنهاي كويرليبي، منطقه بزرگي شامل 3000 گور را كشف نمود، كه از اين گورها آثار و شواهدي از 2 دوران تمدن كه تا آن زمان ناشناخته بود به دست آمد. امروزه ما اين تمدنها را با نامهاي «تمدن نكده اول» (حدود سالهاي 4000 تا 3500 قبل از ميلاد) مي شناسيم. اين كشف به عنوان يك عمل پيشرو و پويا محسوب شد. زيرا پژوهشها و آزمايشهاي بعدي نشان داد كه: تمدن هاي نكده پيشتازان تمدن بزرگ مصر بودند. از اين تمدنها نخست طي سالهاي 3100 تا 3000 قبل از ميلاد مسيح يك عصر متحد و يكپارچه ايجاد گرديد و پس از آن (از حدود سال 3000 قبل از ميلاد) حكومت جهاني فراعنه گسترش يافت. از زمان كشف قبور تمدنهاي نكده تاكنون گورستانهاي ديگري از دوران فراعنه نيز كشف و حفاري شده است.
مراسم خاكسپاري و تزئين مردگان در گورستانهاي مربوط به دوران نكده، در مقايسه با فرهنگ خاك سپاري در مصر قديم بسيار ساده و ابتدايي بود. بيشتر به خاك سپرده شدگان دوران نكده خيلي ساده و در ملحفه هاي كتاني، چرم يا پوست پيچيده و يا دوخته شده، با پاهاي جمع شده در چاله اي با كف صاف نهاده شده و بر آن پوشش ضخيم پتو مانند انداخته شده بود. چاله نيز با شن پر شده و چند سنگ سنگين بر روي آن غلطانيده شده بود تا كفتارها و ديگر جانوران لاشه خوار نتوانند به جسد دست يابند. به هر حال اين روش ساده خاك سپاري نتيجه اعجاب انگيزي را براي حفارهاي باستانشناسي در برداشت؛ بسياري از مردگان در اثر شنهاي داغ كويري در زماني چنان كوتاه تمام رطوبت خود را از دست داده بودند كه قبل از آنكه تجزيه جسد به درستي آغاز شود به مومياييهاي خشك طبيعي تبديل شده بودند.
موميايي هاي خشك دوران نكده امروزه در بسياري از موزه هاي جهان مشاهده مي شوند. يكي از اين مومياييها «جينجر» نامگذاري شده است، كه متعلق به مردي مصري است كه 5000 سال قبل مرده و كمي به سمت جنوب آبادي «نكده» در گورستان «جبل عين» به خاك سپرده شده بود. از اوايل قرن حاضر او در ويترني در موزه بريتانياي شهر لندن نگهداري مي شود. نام «جينجر» را دانشمنداني كه در موزه كار مي كنند بر اين موميايي نهاده اند، زيرا موهايش با گذشت اين مدت زمان طولاني رنگ زرد متمايل به قرمز زنجبيلي به خود گرفته است Ginger در زبان فارسي به معناي زنجبيل است. از نظر مردم آن دوران به خاك سپرده شدگاني چون «جينجر» مرده نبودند. آنها خوابيده بودند، و بعضي اوقات بيدار مي شدند آنگاه از جا بر مي خواستند به اطراف خود نگاه مي كردند از موادي كه در قبر آنها نهاده بودند و يا از سفره قرباني غذا مي خوردند و آنگاه دوباره دراز كشيده و به استراحت مي پرداختند.
آرامگاه كاپوچينو در پالرمو چگونه ايجاد شد؟
در سال 1634 ميلادي (913 هجري شمسي) كاپوچينوئيها، كه يك فرقه مذهبي قدرتمند جوان و نوپا از شاخه قابل احترام و قديمي فرقه مذهبي فرانسيسكن بودند جلوي دروازه هاي شهر پالرمو نخستين صومعه خود را در خاك جزيره سيسيل بنيان گذاشتند. در آنجا برادران پيرو عقايد مذهبي شديد آنها در ساختمانهايي بدون آرايش و زينت و در اطاقكهايي اساسي فرقه خود كرده بودند. بعضي وقف: عبادت: تحقيق و تعليم كتاب مقدس پرستاري و نگهداري فقرا و بيماران. فقر و تسليم بي چون و چرايي كه تا زمان مرگ با آنان همراه بود، آنگاه هنگامي كه يكي از آنها مي مرد، جسد او را به سادگي رد يك پارچه مي پيچدند و آن را كه به صورت يك جسم رقت انگيز درآمده بود، به داخل دخمه هايي تنگ و قبر مانند رها مي كردند تا سرنوشت هر آنچه را كه مي خواهد برسرش آورد . اين شيوه تدوين نخست هنگامي كه تغيير كرد كه كاپوچينوييها در اواخر
قرن شانردهم ميلادي مجبور شدند از گورستانهاي قديمي خود دست برداند زيرا جاي كافي براي تدفين تعداد رو به افزايش راهبان اين فرقه وجود نداشت. در آن هنگام آنها تصميم گرفتند در زير محراب بزرگ آرامگاهي بزگتر بنا كنند. به هر حال اين اقدام آنها با موضوعاتي تعجب برانگيز و غافلگيركننده خاتمه يافت. هنگامي كه برادران فرقه براي انتقال 40 جسد هم كيشان خود را از آرامگاه قديمي به آرامگاه جديد وارد دخمه ها شدند ، در نهايت تعجب دريافتند كه برخلاف انتظارشان با تعدادي اسكلت سرو كار دارند بلكه با تعدادي موميايي خشك روبرو هستند.
آيا اين پيامي الهي بود؟ به هر حال اين كشف شگفت انگيز و غير عادي موجب گرديد كه اسقف اعظم فرقه تصميمي جدي و سرنوشت ساز درباره نحوه دفن اجساد اتخاذ كنند. او به جاي آنكه اجساد قديمي را به صورت سرپوشيده به خاك بسپارد دستور داد اين مومياييها را در كنار ديوار به طور ايستاده قرار دهند. تا هشداري براي ساير راهبان فرقه باشند كه خود را در نهايت دلسوزي و دل نگراني دريابد اين بود كه: او با اين اقدام خود ناخواسته نوعي تمدن و فرهنگ مردگان را بنا مي نهد كه در زمان پس از او ابعاد وسيعي به خود ميگيرد.
جنازه هاي باتلاق چيست؟
جنازه هاي باتلاق مردگاني هستند كه با آب باتلاق موميايي شده اند. اين نوع خاص موميايي طبيعي قبل از هر چيز ديگر در اثر مواد دباغي بسيار غني كه در آبهاي باتلاق وجود دارد، ايجاد مي شود. اين مواد نوعي تركيبات شيميايي هستند كه قادرند پوست را به چرم تبديل كنند.
آب باتلاق علاوه بر مواد دباغي، نوعي اسيد ضعيف كه اصطلاحاً اسيد هومين (Humin acid) ناميده مي شود، دارد. اين اسيد وقتي داراي غلظت كافي در آب مي شود نمك كلسيم اسكت جنازه را تجزيه و از استخوان جدا مي‌كند. اسيد هومين تحت شرايطي به عضلات و امعاء و احشاء جنازه نيز حمل مي‌كند و لذا برخي اوقات اين حالت پيش مي آيد كه از بعضي از جنازه هاي باتلاق فقط يك پوست دباغي شده باقي مي ماند. در كنار اين دو عامل فعل و انفعالات شيميايي متعددي در موميايي كردن جنازه ها در باتلاق نقش دارند كه پرداختن به يكايك اين فعل و انفعالات كاري مشكل و دقيق است. به دليل اين فعل و انفعالات مختلف شيميايي جنازه هاي باتلاق در هر شكل و حالت ممكن و متصوري پيدا مي شوند. در بعضي جنازه ها فقط پوست و اجزاي نرم باقي مانده است در برخي ديگر فقط اسكلت باقي مانده است و در بين اين دو كليه
مراحل تحولي ديگر وجود دارد. اما به ندرت مي توان تمام اعضا و اجزا را شامل پوست، عضلات، امعاء و احشاء و استخوان با همديگر به صورت كنسرو شده مشاهده كرد.
