نمایه کوئیک
نظام نمایه سازی کلیدواژه در متن بر این اصل استوار است که عنوان یک مدرک، محتوای آن را نشان میدهد. این نظام ها معتقدند که عنوان، بخشی از چکیده مدرک است و واژه های مهم آن، موضوع مدرک را نشان میدهد. نمایه کوئیک نمایه ای است که مدخلی را زیر هر واژه مهم عنوان ایجاد می کند و آن را به همراه بخش باقی مانده عنوان به صورت دست نخورده می آورد. کلیدواژه ها به عنوان اصطلاحاتی برای ورود به نمایه هستند و کلی عنوان را نیز نمایش میدهند(پراشر،1989)
به عقیده نایت این نوع نمایه عنوان های مدارک را براساسی کلیدواژه های موجود در آنها مرتب می کند و هر کلیدواژه در نظمی الفبایی، نقش مهمی به عنوان مدخل دارد. نمایه کوئیک بسیار سریع و به صورت ماشینی ایجاد می شود؛ به همین دلیل در خدمات آگاهی رسانی جاری مفید است، زیرا مدارک جدید را به سرعت نمایه سازی می کند (نایت، ۱۹۷۰: ۷۸-۷۹).
از نظر لنکستر نمایه کوئیک نمایه ای گردشی است که اغلب از عنوان های انتشارات به وجود میآید. هر کلیدواژه ای که در عنوان قرار دارد، به صورت نقطه بازیابی در نظر گرفته می شود و به روشی (معمولا الفبایی) در مرکز صفحه مشخص میگردد و واژه های باقی مانده در عنوان، اطراف کلیدواژه قرار می گیرند.
این نوع نمایه ساده ترین روش برای تولید نمایه های چاپی با استفاده از رایانه است و از آن جهت که میتوان هر کلیدواژه را در درون بافت مربوط به خود مشاهده کرد، هنوز هم نمایه ای مناسب به شمار میآید. این نمایه ها معمولاً به نوعی شماره مدرک ارجاع می دهند و برای دستیابی به اطلاعات کتاب شناختی کامل مدرک، باید به شماره مورد نظر رجوع کرد. برنامه رایانه ای تولیدکننده این نمایه، کلیدواژه ها را از طریق فرایندی معکوس بازشناسی می کند. بدین ترتیب که واژههایی را تشخیص میدهد که کلیدواژه نیستند (واژه هایی که در سیاهه واژگان بازدارنده قرار دارند) و از قراردادن انها در نقطه بازیابی خودداری می کنند. این سیاهه واژه هایی را دربر دارد که عملکردی نحوی دارند (حروف تعریف، حروف اضافه، حروف ربط و غیره) و فاقد هرگونه محتوای موضوعی هستند. نمایه کوئیک روشی ارزان برای تهیه سطحی از دستیابی موضوعی به محتوای مجموعهای از مدارک است و در جایی که عنوان های مدارک گویای محتوای آنها باشد. این نمایه بسیار مفید است (لنکستر، 47- 45،1991 )
راولی نمایه های کوئیک را نمونه معروفی از نمایه ها میداند که در مجموعه های متوسط یا کوچک مدارک یا پایگاه های اطلاعاتی مورد استفاده قرار گرفته اند. نمایه کوئیت نام دیگر این نوع نمایه و به معنای کلیدواژه در عنوان است که به ندرت به کار میرود.این نوع نمایه براساس کلیدواژه های عنوان مدرک ایجاد می شود. کل واژه های عنوان مدرک به وسیله رایانه با یک سیاهه واژگان بازدارنده انطباق داده میشود. این سیاهه مجموعه ای از واژگان است که به عنوان نقطه دسترسی انتخاب نمیشوند و محتوای موضوعی ندارند. بدین ترتیب با استفاده از واژه هایی که در این سیاهه وجود ندارند، مدخلهای نمایه ایجاد میشوند.سپس این واژه ها به همراه دیگر واژه های عنوان و با شکلی متفاوت چاپ می شوند. واژههای مدخل به صورت الفبایی و به شیوه ای منظم (در ستونی در مرکز یا سمت چپ) ردیف می شوند. با این شیوه خط مجزایی از مدخلها، شامل عنوان و منبع مرجع (شماره مدرک) برای هر کلیدواژه مهم ایجاد می شود. راولی همچنین مزایا و معایب نمایه های کوئیک را این گونه بیان می کند:
مزایا
مزایای نمایه کوئیک عبارتند از:
عنوان هایی که نویسنده های متخصص یک حوزه به کار بردهاند، استخراج می شود.
معایب
معایب نمایه کوئیک عبارتند از:
بدین ترتیب نمایه کوئیک را میتوان یکی از ساده ترین نمایه های واژه ای دانست که مدخل های آن کلیدواژه های عنوان مدرک هستند که به صورت الفبایی و به همراه کل عنوان متن منظم شد ه اند. این نوع نمایه ، به وسیله رایانه و نسبتاً ارزان ایجاد می شود. در این نوع نمایه عناوین گزارشها، مقالات، و مانند آن به صورت ماشین خوان در میاید و به وسیله رایانه تقطیع می شود، برنامه رایانه ای واژهه ای معنادار را از میان واژهها انتخاب میکند و سپس هر عنوان را به گونه ای چاپ می کند که کلید واژه در موقعیتی برجسته (معمولا در ستونی در وسط عناوین) قرار گیزد و تمام عناوین براساس نظم الفبایی کلید واژه ها و حروف بعد از آن مرتب شوند. این شناسه ها با روش هایی مانند نوشته شدن به صورت ایرانیک یا سیاه، و یا فاصله گذاری از کلمات قبل و بعد در متن عنوان برجسته می شوند تا چشم هنگام بازیابی خسته نشود. از نشانه گذاری هم برای مشخص کردن ابتدا و انتهای عنوان استفاده میشود. برای مثال مدخل های نمایه کوئیک برای یک عنوان مثل "واژه نامه و دایرةالمعارف های کتابداری و اطلاع رسانی" به شکل ذیل در میآید( نیازی،1844-1843؛1385)
