دانلود مقاله سبزیکاری

بخشی از مقاله

سبزی های برگی :
خصوصیات عمده سبزی های برگی :
مقاومت به سرما (زمان کاشت دمای پایین).
گلدهی در روز بلند که باعث کاهش کیفیت.
اغلب انها یکساله اند و در انواع چند ساله به صورت یکساله کشت می شوند.

سبزی های برگی به دو دسته تقسیم میشوند
 سبزی هایی که به صورت پخته مصرف می شوند (اسفناج –تره- جعفری-کرفس).
 سبزی هایی که به صورت تازه مصرف می شوند (کاهو وسایر سبزی های برگی ).

اسفناج )) Spinacia oleraceae L

 اصل وقدمت
 نوع وحشی وخودرو آن در آسیای مرکزی است(ایران –ترکمنستان – افغانستان)
 Spinacia tetranda
مشخصات گیاهشناسی
 (خانواده چغندر ) Chenopodiacea
 یکساله و روز بلند
 در ابندای رشد ساقه کوتاه و برگها طوقه ای(روزت)
 ریشه اصلی عمیق تا عمق 140 سانتیمتر(مقاوم به شوری)
 برگ تخم مرغی یا بیضوی یا نیزه ای- دارای پهنک صاف یا چروکیده).
 چروکیده از نظر نگهداری در انبار مناسب تر هستند
 گل نر: کاسبرگ: 4- پرچم: 4
 گل ماده:کاسبرگ: 2 یا 4 – مادگی: یک خامه و4 تا 6 کلاله دارد
 انواع جنسیت در اسفناج
 1- پایه هایی که فقط گل نر دارند(برگ کم وزود گل).
 2- پایه هایی که فقط گل ماده دارند. (برگ زیاد ودیرگل).
 3- پایه های دوجنسی که گل نر و ماده به تعداد مساوی دارند.
 3- پایه های دوجنسی که گل نر بیشتر از ماده دارند.
 4- پایه های دوجنسی که گل ماده بیشتر از نر دارند.
 نوع 2 و 4 از نظر کیفیت و اقتصادی بهتر هستند.
 قند، کلروفیل و کاروتن در گیاه ماده بیشتر است.
 امروزه ارقام یک پایه با گل های نر بیشتر طوری اصلاح شده اند که برگ زیاد ودیرگل هستند.

انواع بذر در اسفناج
 1- بذر خاردار(انواع قدیمی-مقاوم به سرما- بذر پاشی با ماشین مشکل)
Spinacia oleraceae var oleraceae or Spinosa
2- بذر صاف
Spinacia oleraceae var inermis

ارزش غذایی
 1- 3 درصد پروتئین
 ) ABC)2-ویتامین های
 3- املاح معدنی( کلسیم – فسفر – آهن- منیزیم- پتاسیم)

 4- وجود اسید اگزالیک و نیترات در اسفناج برای سلامتی مضر است.
 5-اسید اگزالیک +کلسیم =اکسالات کلسیم(کمبود کلسیم)
 6- نیترات در آوندها ذخیره می شود پس دمبرگ و ساقه مملو از نیترات که در طول حمل و نقل و انبار این ماده به نیتریت و از ترکیب نیتریت+ آمین = نیتروزامین(سرطان زا )تولید می شود.
نکته :

 سبزی های برگی مثل کاهو و اندیو و کلم چینی نیترات بالایی دارند(روز ابری).
 سپس سبزی های ریشهای متوسط
 و در اخر سبزی های میوه ای می باشند.
شرایط محیطی
 1- آب و هوای خنک
 2-تابش زیاد آفتاب و دمای متوسط وهوای مرطوب بهترین رشد دارد.
 3-مقاوم به سرما و بعضی ارقام تا 7- تحمل می کنند.
 4- دوره رشد کوتاه (40-50 روز)و در بهار، پاییز و زمستان کشت می شود.
 رشد زایشی تحت تاثیر طول روز و گرما است.
 دمای 0تا5 درجه سانتیگراد به مدت 8-10 روز باعث تسریع گلدهی می شود(ورنالیزاسیون).
خاک

 زمین های عمیق با بافت متوسط و حاصلخیز که دارای هوموس و رطوبت کافی هستند.
 مناسب 6-7 می باشد. pH
در زیر 6 رشد کم ودر بالای 7 کلروز ناشی از کمبود منگنز ایجاد می شود.
کود

 کود حیوانی کاملا پوسیده( تازه باعث بیماری قارچی )
 دادن آهک 4 هفته قبل از کاشت به خاک اسیدی مناسب است (اسفناج خاک خنثی تا کمی قلیایی را ترجیح می دهد).
 کود شیمیایی (فسفر-ازت – پتاس) در انواع بهاره و زمین های قوی یک مرتبه قبل ازکاشت.
 اما در زمستانه و زمین های ضعیف، یک سوم کود ازت به همراه کودهای فسفره و پتاسه قبل از کاشت و دو سوم باقیمانده در دو مرحله به صورت سرک داده می شود.

 مقدار کود ازت براساس مقدار محصول و مقدار نیترات برگ محاسبه می شود.
 حد مجاز نیترات در برگ اسفناج است.ppm300
ارقام اسفناج
 انتخاب ارقام جدید بر اساس خصوصیات زیر:
 1- سرعت رشد زیاد

 2-تمایل کم به گل رفتن
 3-یکسان بودن برگ ها
 4-تمایل کم به زرد شن

 5- کم بودن مقدار نیترات
 6- مقاومت به سرما و افات وامراض(سفیدک دروغین).

 7- ارقام با شکل ایستاده
 ارقام ایران اسفناج برگ پهن ورامین و تعدادی ارقام خارجی است.
 بذر های هیبرید وجود دارند(کیفیت بالا وگران هستند)

کاشت و داشت
 جوانه زنی بذر در دمای زیاد(بالای 15 درجه)وکمبود آب و اکسیژن کاهش می یابد.
 کاشت: 1- دست پاش 2-ردیفی(15-25 سانتیمتر) –عمق کاشت :2-4 سانتیمتر
 زمان کاشت:بهاره(اخر اسفند) پاییزه (اخر تابستان) زمستانه(اخرپاییز).

 آب فراوان احتیاج دارد(افزایش محصول و جلوگیری از گل دادن ).
بر داشت
 وقتی برگ ها 5 تا 6 برگی شدند. بعد از ابیاری وتبخیر آب اضافی برداشت می شود.
 15-20 تن در هکتار و گاهی35-40 تن در هکتار است.

تناوب
 بعد از لوبیا و نخود فرنگی و سیب زمینی کشت می شود.
تاریخچه کاهو
 در مورد مبدا کاهو نقطه نظر های متفاوتی وجود دارد:

 1- نواحی دریای مدیترانه و آسیای صغیر
 2- نواحی اروپای جنوبی، مصر و آفریقای شمالی
 از دیدگاه هلم، نوع اولیه آن استLactuca serriola
 که در اثر جهش ژنی انواع امروزی به وجود آمده است.
گیاهشناسی
Compositae خانواده کاسنی
 گیاهی یکساله و روز بلند(امروزه ارقام روز خنثی اصلاح)
 گل آذین کلاهپرک
 گل ها دوجنسی و خود گشن

 ابتدا پس از کاشت ریشه عمودی عمیق سپس ریشه های فرعی ایجاد می کند
 کاشت مستقیم:ریشه عمیق- کاشت نشاء: ریشه ها سطحی

 برگ ها صاف و بدون کرک(طوقه ای که در رشد بعدی به هم می پیچد)
انواع کاهو
 (کاهو پرک)Lactuca sativa var crispum -
 (کاهو پیچ یا کلم)Lactuca sativa var capitata -

 (کاهوپیچ معمولی)Lactuca sativa var longifolia -
 (کاهو ساقه ای)Lactuca sativa var angustana -
کاهو پرک
 برگ ها کوچک و بدون پیچ و به شکل روزت
 در کشت های گلخانه ای در اروپا به طور وسیع کشت می شود

کاهو کلم

 کیفیت بالا و خوش مزه است.
 دو نوع مختلف دارد:
 1-Crisphead
 کاهوی زمستانه ایران- قابلیت انباری بالا- خوش مزه –شکل گرد و به هم چسبیده مثل کلم پیچ

 2- Butterhead
 برگ نرم ولطیف- در-کلیه نقاط دنیا کشت- قابلیت انباری کم
کاهو پیچ معمولی
 برگ های کشیده عمودی، زبر و مجعد دارد.

 کاهوی رومن معروف است.
 قدیمی ترین کاهو کشت شده است.
کاهو ساقه ای
 ساقه کوتاه وضخیم دارد که خوراکی (ارتفاع 70-120 سانتیمتر).

 دارای برگ های روزت بدون پیچ
ارزش غذایی
 سرشار از ویتامین ها و مواد ضروری است.
 دارای فسفر، آهن، سدیم و کلسیم است.
 سلولز زیادی دارد. کالری کم دارد(مناسب رژیم غذایی)
 گونه های اولیه دارای ماده تلخ(خواب آور) لاکتوسین، لاکتون، لاکتوپیکرین می باشند.
 در انواعی که تحت شرایط نور کم پرورش یافته اند تجمع نیترات در برگ زیاد است.
شرایط آب وهوایی
 گیاهان فصل خنک (دمای متوسط 10-20 درجه سانتیگراد)
 گرما و روز بلند باعث گلدهی
 گرمای زیاد باعث تلخی وایجاد ساقه گلدهنده قبل از رشد رویشی کافی
 با استفاده از بهنژادی ارقام روز خنثی تولید شده است
فصل کاشت کاهو در ایران
 نواحی گرمسیر: پاییز و زمستان

 نواحی بایخبندان زمستانه: بهار
 مناطقی باتابستان خنک: تابستان
خاک وکود
 مناسب ترین خاک : لومی سبک با مواد آلی زیاد( با نفوذ پذیری مناسب همراه ظرفیت نگهداری آب بالا)- : 5/5-5/7 – حساس به شوری(3/0 – 4/ 0 درصد) pH
 کاهوی بهاره: خاک سبک
 کاهوی تابستانه: زمین با آب کافی
 بستر نرم و یکنواخت احتیاج دارد و سله بستن خاک و تنش رطوبتی باعث کاهش جوانه زنی و رشد می شود.
 کاهوی تابستانه: زمین با آب کافی

 بستر نرم و یکنواخت احتیاج دارد و سله بستن خاک و تنش رطوبتی باعث کاهش جوانه زنی و رشد می شود.
مقدار کافی کود شیمیایی احتیاج دارد :
 1- ریشه سطحی
 2- کوتاه بودن دوره رشد

 3- کود شیمیایی زیاد باعث شوری وتجمع نیترات
 مقدار ازت: 80 کیلوگرم
 200 کیلوگرم - : k2o 80 کیلوگرم - : p2o5
15 کیلوگرم :mgo 50 کیلوگرم - : cao
بذر و نشاء

 1- بذر یکساله بر خلاف تازه قوه نامیه بالایی دارد(تهویه بهتر).
 حداکثر دما:24 درجه سانتیگراد
 حداقل دما: 2/7درجه سانتیگراد
 دمای اپتیمم: 5/15-5/ 18 درجه سانتیگراد
پرورش نشاء
 برای پیش رس کردن و کشت انواع بهاره از نشاء استفاده می شود.
 برای تهیه 1000 نشاء ، 2گرم بذر اصلاح شده و مرغوب لازم است.
 دمای پرورش نشاء: روز 16-18 درجه سانتیگراد و شب 10- 12 درجه سانتیگراد
 مدت پرورش: 25 روز

 نشاء در زمین اصلی به فاصله 25 در 25 یا 25در 30 کشت می شود.
بذر پاشی در زمین اصلی
 برای انواع پاییزه و تابستانه بذر پاشی در زمین اصلی استفاده می شود.
 سپس تنک کردن 3-6 هفته بعد از کاشت انجام می شود.

 عمق کاشت:5/1 تا 2سانتیمتر
 فاصله کاشت: 30 در 30 یا 30در 40 سانتیمتر
 مقدار بذر مصرفی: 2تا 5/2 کیلوگرم در هکتار

داشت و برداشت
 مبارزه با علف های هرز(کشت مستقیم 1-2 مرتبه- کشت نشاء 1 مرتبه).
 آبیاری منظم(140-160 لیتر آب در هر متر مربع).
 برداشت در چند مرحله انجام و متوسط آن 30-35 تن در هکتار است.
 بسته بندی کاهو در جعبه های چوبی به همراه کاغذ های ضد رطوبت در دمای 0 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 95 درصد حداکثر 7 هفته قابل نگهداری است.
 گاز اتیلن باعث لکه های قرمز در برگ و رگبرگ ها می شود.
سوختگی و نکروزه شدن لبه های برگ
 1- خاک سنگین به همراه رطوبت زیاد
 2- گرمای زیاد و تابش شدید آفتاب
 3- خشکی خاک و کاهش دمای خاک
تاریخچه کرفس
 در گذشته به صورت خودرو در مناطق باتلاقی و شوره زار اروپای شمالی یافت می شد. نوع اهلی آن از نوع خودرومنشاء گرفته است. Apium graveolens var graveolens L
گیاه شناسی
 نام علمی) )Apium graveolens
 ( خانواده چتریان) Umbelliferaceae
 گیاه دو ساله - در برخی شرایط سال اول گل می دهد.
 گل آذین چتر مرکب (گل های کوچک سفید دو جنسی دارد).
انواع کرفس

 (کرفس برگی)A. g. var. secalinum-
 (کرفس قمری)A. g. var. repaceum-
 (کرفس معمولی) A. g. var. dulce-

کرفس برگی
 ریشه افشان و ضخیم - برگ های نازک و پر پشت –دمبرگ کوتاه – برگ های معطر قابل مصرف-
کرفس قمری
 دارای عضو غده ای شکل که از مجموع محور زیر لپه، ساقه و ریشه به وجود آمده است. در ممالک غربی کشت می شود.
کرفس معمولی

 ریشه افشان – دمبرگ ضخیم وطویل(قابل مصرف)- برگ ها پهن تر از نوع برگی است.
 عامل گلدهی بهارش ( دمای 4-14)
ارزش غذایی
 املاح معدنی و ویتامین های فراوان دارد
 (EوC)

 دارای یک ترکیب گلوکزیدی آپیئن در برگ و ریشه است که از آن اسانس می گیرند.

 طعم تلخ آن مربوط به گلوکزید دیگر است.
 دانه آن برای ادویه وروغن دانه آن در پزشکی مصرف دارد.
شرایط آب وهوایی و خاک
 آب و هوای معتدل(رشد رویشی دمای کم و رشد زایشی دمای بالا)- یخبندان تا منهای 5 درجه تحمل می کنند.
 درنقاط خنک و باران مناسب رشد خوبی دارد.
 خاک عمیق نیمه سنگین با مواد آلی کافی وبه خشکی خاک حساس است.
 6تا5/7:Ph
 رطوبت زیاد
کود

 کود دامی پوسیده (خاک شنی).
 کود شیمیایی در هکتار:
 مقدار ازت: 160 کیلوگرم
 20 کیلوگرم - :mgo 100 کیلوگرم - : p2o5 –

 150 کیلوگرم : cao
 250 کیلوگرم: k2o
 در خاک شنی مقدار مصرف بیشتر است.
 زمان کاشت:

 انواع بهاره: در نقاط با تابستان خنک کشت می شود(زود رس). انواع تابستانه: در نقاط با پاییز طولانی کشت می شود(متوسط رس).
 انواع پاییزه : در نقاط بازمستان ملایم کشت می شود (دیر رس).
 کلسیم ، منیزیوم و بر برای افزایش عملکرد احتیاج است.
 کمبود کلسیم: سوختگی نوک برگ- سیاه شدن مغز
 کمبود بر: سوختگی برگ مرکزی- ترکیدگی دمبرگ ولکه های قهوه ای

 کمبود منیزیوم: کلروزه شدن

بذر ونشاء
 بذر در خزانه در دمای 18 درجه کشت سپس نشاء منتقل می شود.
 بذر ریز دارد که در گرما وتاریکی جوانه نمی زند.
 خیساندن بذرها (4- 5 روز) باعث تسریع جوانه زنی می شود (ریشه چه آشکار).
 پرورش نشاء 2 ماه(خزانه اول و دوم) در دمای 16-18 درجه است.

 بذر پاشی در خزانه برای هر مترمربع 5گرم که به صورت دست پاش یاخطی(5سانتیمتر)می باشد.
 ازنشاء های بزرگ به وزن 10 گرم(3-5 برگ) عملکردبالاتر وکیفیت بیشتر به دست می آید.
 گلدهی بی موقع در کرفس :

 1-دمای پایین در خزانه باعث گلدهی در سال اول می شود.
 2-بذر های ضعیف
 3-ژنتیک بذر
 4-کم آبی و خشکی
 دمای بالای 25-30 درجه به مدت 10 روز قبل از نشاء باعث د ورنالیزاسیون می شود.
داشت و برداشت

 آبیاری منظم وحذف علف های هرز برای بوته های جوان ضروری است.
 سفید کردن کرفس: Blanching
 برای افزایش کیفیت (طعم و لطافت) ، مقدار فعالیت کلروفیل بامحروم کردن گیاه از نور خورشید کاهش داده می شود که با خاک دادن پای بوته یا استفاد

ه ازپوشش انجام می شود.
 امروزه از ارقام اصلاح شده که دارای دمبرگ سفید یا سبز روشن هستند استفاده می شود.
 Self blanching
پس از برداشت
 دردمای صفر درجه و رطوبت نسبی 90-95 درصد به مدت 4 هفته نگهداری می شود.
جعفری
تاریخچه جعفری:

بومی مناطق ساحل دریای مدیترانه (اروپای شرقی و آسیای غربی )
گیاه شناسی
Petroselinum crispum

( خانواده چتریان) Umbelliferaceae
جعفری جزء گیاهان دوساله است و گلدهی بعد از بهار ش در سال دوم است..
جعفری دارای ریشه اصلی عمیق تا عمق 160 سانتیمتر است. ریشه فرعی کم دارد.
ساقه گلدهنده در سال دوم ایجاد وبه صورت چتر به رنگ زرد مایل به سبز است.
بذر به رنگ سبز مایل به خاکستری که دارای بوی خاصی است.
انواع جعفری
(جعفری برگی): P. c. var. vulgar-
دارای مواد معطر زیاد
(جعفری فری یا مجعد)P. c. var. hortens-
اختلاف سرعت رشد در نقاط بین آوندها می باشد.
(جعفری ریشه ای) P. c. var. tubresum-
دارای غده کشیده مثل هویج و سطح زیر کشت آن در دنیا پایین است.
ارزش غذایی
املاح معدنی به ویژه کلسیم و آهن
ویتامین های موجود در جعفری (AوC)
دارای روغن های فرار بسیاری مثل آپیول و مریستیسین است که باعث معطر شدن غذاها می شود.

شرایط آب وهوایی
گیاه سایه دوست و مقاوم به سرما است اما به خشکی حساس است .
بهترین نتیجه در آب و هوای خنک می دهد.
خاک وکود
خاک لومی وعمیق به همراه هوموس و مواد غذایی کافی احتیاج دارد. خاک نرم و مرطوب احتیاج دارد.
: 6-7 pH
کود دامی پوسیده و کود شیمیایی مخصوصا ازت بعد از هر بار برداشت احتیاج است(برای تولید برگ زیاد)
مقدار ازت: 90-100 کیلوگرم در هکتار در دو مرحله
130-160 کیلوگرم - :k2o 80 کیلوگرم - : p2o5 –
کاشت
زمان کاشت :
سبزیکاری های بزرگ: بهار در بعضی مناطق پاییز
سرما در سال اول باعث ایجاد ساقه گلدهنده می شود.
جوانه زنی بذر و رشد آن بسیار کند است که با خیساندن بذر جوانه زنی تسریع می شود.
کاشت :1- ردیفی( فاصله 15-25) 2- کرتی( عمق کاشت 2-3 سانتیمتر)
داشت و برداشت
 عملیات داشت: سله شکنی- آبیاری منظم- مبارزه باعلف های هرز-
 جلوگیری از گل دادن و نگهداری در مرحله جوانی:
 1-کود و آبیاری زیاد
 2- چیدن متناوب
 3-شدت نور کم
 برداشت: تعداد دفعات برداشت زیاد(25 تن در هکتار در 3چین)

تره
Allium sp
(سوسنی ها) Liliaceae
گیاهی چند ساله با برگ های باریک وطویل که مقاوم به سرما است.
از سبزی های قدیمی ایران که دارای املاح معدنی و ویتامین های زیاد به ویژه آهن است.
آب و هوای سرد و مرطوب
خاک هوموسی آهکی احتیاج دارد.
کاشت و داشت و برداشت
کاشت :1- ردیفی( فاصله 20-25) 2- کرتی( عمق کاشت 2-3 سانتیمتر)
کود دامی پوسیده و کود شیمیایی مخصوصا ازت بعد از هر بار برداشت احتیاج است(برای تولید برگ زیاد)
مقدار ازت: 120 کیلوگرم در هکتار در سه مرحله
200کیلوگرم - :k2o 80 کیلوگرم - : p2o5
برداشت: تعداد دفعات برداشت زیاد- مرحله اول برداشت دور ریخته می شود.
نعناع
Mentha piperata
(نعناعیان) Labiateae
Mentha longifoliaپونه -
نعناع هم مصرف دارویی و هم ادویه ای دارد.
کاشت ونگهداری آن آسان است و خاک حاصلخیز و مرطوب احتیاج دارد.
ازدیاد : تقسیم ریشه و قلمه
برداشت: چندین مرتبه
ترتیزک یا ترتیزک باغی
Lepidum sativum ترتیزک باغی
Lepidum officinale ترتیزک آبی
(چلیپائیان) Brassicaceae
ترتیزک باغی یا شاهی دارای املاح معدنی کلسیم وپتاسیم ویتامین های موجود در شاهی (AوC) ویتامین های برای درمان کم خونی و تصفیه خون
شوید(شبت)
Anethum graveolense hortorum var
Umbelliferaceae
گیاه یکساله و روز بلند که منشاء شوید آسیای صغیر و اروپای جنوبی است.
دارای روغن های آلی فرار است.
زمین های نیمه سنگین باهوموس احتیاج دارد.
حساس به زمین های آبگیر است.
فاصله کاشت در کشت ردیفی 15تا25 است.
 مقدار ازت: 66 کیلوگرم در هکتار در سه مرحله
 200کیلوگرم - :k2o 23کیلوگرم - : p2o5
گشنیز
Coriandrum sativum
Umbelliferaceae
گشنیز گیاهی یکساله وحساس به سرما
شبیه جعفری اما برای گلدهی احتیاج به بهارش ندارد.
کمبودکلسیم: سوختگی کنار برگ
کمبودمنیزیوم: زرد شدن برگ
چغندر برگی
Beta vulgaris var vulgaris or flavesence
Chenopodiaceae
گیاهی دو ساله با برگ های طوقه ای در سال اول و در سال دوم ساقه گلدهنده تولید می کند.
برگ آن مورد تغذیه وریشه نازک و فیبری آن برای درمان بعضی بیماری ها به کار می رود.
ارزش غذایی آن شبیه اسفناج ودارای پروتئین، ویتامین و املاح معدنی زیاد اما اسید اگزالیک کمتر است.
شیکوره
Cichorium intybus L
)Compositae خانواده کاسنی)
آندیو فرانسوی بومی اروپا وآسیا است.
دائمی و روز بلند (دمای بالا و روز بلند باعث گلدهی).
نیازمند به بهارش.(دمای <15درجه و طول روز >16ساعت).
برگ های ترد ونرم قابل استفاده اما برگ های زبرطعم نامطبوع.
گلاذین دارای گل های زرد وآبی وگاهی سفید و خودگشن.
دمای مناسب 15-18 درجه.
گرمای قابل تحمل بالاتر از کاهو.
سرما در هنگام جوانه زنی و نونهالی باعث گلدهی.
رشد کم و بطئی (در طول دو ماه 5-7 برگ).
انواع شیکوره:
(شیکوره قمری )Cichorium intybus var sativum
قسمت قابل مصرف ریشه ضخیم و برگ ها.
(شیکوره سالادی) Cichorium intybus var foliosum
قسمت قابل مصرف ساقه جوان و برگ ها.
ماده تلخ در شیکوره .inthybin
کاسنی
Cichorium endivia L
)Compositae خانواده کاسنی)
معروف به کاسنی فری یا آندیو.
تلاقی Cichorium pumilum -.Cichorium intybus
سرما در هنگام جوانه زنی و نونهالی باعث گلدهی.
زمین نیمه سنگین با هوموس کافی و محل آفتابی.
کشت نشاء
با توجه به شکل برگ دارای دو نوع:
1- اسکاریول(بدون بریدگی )
2- آندیو فری

تهیه شیکوره با برگ لطیف و سفید
1- بذر در بهار کشت.
2- پاییز برداشت .
قطع برگ های ریشه غده ای باحفظ جوانه مرکزی.
3- قرار دادن ریشه ها در خزانه ( ماسه و خاک اره).
4- رسیدن در دمای 16 درجه در حدود 30 تا 35 روز.
5- تلخ شدن برگ ها در اثر نور.
سیب زمینی
تاریخچه و گیاه شناسی سیب زمینی:
آمریکای جنوبی و مرکزی ( بانک ژن انواع مقاوم به سرما وآفات و بیماری ها).
ایران: زنجان، آذربایجان شرقی وغربی، همدان، اصفهان، فارس و خراسان.
Solanum tuberosum
Solanaceae
سیب زمینی گیاهی دائمی که قسمت های هوایی یکساله.
سیب زمینی بذری دارای دارای ریشه اصلی عمودی به همراه ریشه های فرعی زیاد.
سیب زمینی غده ای دارای ریشه افشان .
چشمک های روی غده منشاء ساقه های هوایی ( معمولا سبز گاهی قرمز یا بنفش) .
برگ ها ابتدا ساده سپس مرکب و پرز دار.

در بیشتر ارقام گل ها قبل از لقاح می ریزد.
تبدیل گل ها به میوه در آب و هوای خنک و ملایم.
رنگ میوه سبز گاهی سیاه وبنفش.
جوانه هایی از انتهای ساقه که زیر خاک منشاء تولید استولون.
تشکیل غده از ضخیم شدن انتهای استولون.
استولون با طول متفاوت در ارقام مختلف.
پوشش خارجی غده، پوست یا پریدرم که برای محافظت در مقابل رطوبت و بیماریهای قارچی.
سلول های پوست چوب پنبه ای(قهوه ای) که دیواره آنها شامل اسید های چرب با وزن ملکولی زیاد.
رنگ های دیگر پوست وجود آنتوسیانین درجدار سلول های پارانشیم.

تغییرات آب وهوایی به ویژه آبیاری زیاد پس از یک دوره خشکی باعث :
1- بد شکل شدن و ترک خوردن غده ها.
2-کوچک ماندن غده ها (اصطلاح زنجیره ای)

ایجاد زخم در پوست باعث فعال شدن فلوژن(سلول های زیرین پوست) وتولید ماده سوبرین (اسید چرب پلی مریزه).
سپس لایه چوب پنبه از کامبیوم تولید.
در غده ها های نارس همزمان با رشد تدریجی پوست پاره شده و پوست جدید تولید و پس از پایان رشد غده پوست حقیقی تولید.
قسمت های مختلف غده
1- پریدرم
2- کورتکس (2میلی متر) دارای پروتئین زیاد و نشاسته کم
3-پارانشیم ذخیره ای دارای دیواره نازک با سلول های پارانشیمی مملو از نشاسته.
4- لایه آوندی دارای بافت آبکش در خارج وچوب در داخل
5- مغز(سلول های خارجی تر نسبت به داخلی تر دارای نشاسته بیشتر)
ارزش غذایی
 100 گرم غده سیب زمینی:
 75تا80 گرم آب.
 21گرم کربوهیدرات.
 2گرم پروتئین.
 1/1 گرم املاح معدنی (پتاسیم).
 چربی وسلولز.
 .A -C- B6 -B1 -B2 ویتامین
 با بزرگ شدن غده و نگهداری کاهش . C ویتامین
 مقدارپروتئین در قسمت خارجی غده بیستر.
 نشاسته به سمت داخل زیاد اما در مغز کاهش.
 سولانین ماده سمی که در غده های در حال جوانه زدن بیشتر(مقدار متفاوت در ارقام مختلف).
خصوصیات سیب زمینی خوراکی
دارای شکل ، رنگ پوست و گوشت مناسب.
چشمک ها سطحی.
قابلیت نگهداری به مدت طولانی.
سیاه نشدن و از هم نپاشیدن در هنگام پختن.
سیاه شدن به علت تبدیل تیروزین به ملانین.
شرایط آب و هوایی
محصول فصل خنک
روز بلند وحساس به سرما
دمای مناسب رشد 16-21 درجه (در شب کمتر). در 26 درجه متوقف
دمای مناسب تولید غده 12 درجه - در 29 درجه متوقف.
جوانه زدن غده ها در دمای 8-10 درجه.
حداکثر محصول در تابستان طولانی و باران متناسب.
درهنگام گلدهی خشکی و رطوبت زیاد از حد زیان دارد.
دوقلو شدن در اثر عدم تعادل در ابیاری.
خا ک و تهیه بستر
خاک سبک شنی یا شنی رسی با مواد آلی زیاد.
آهن، آلومینیم و منیزیم کافی.
3/ 5 تا 4/6 : Ph
تهیه بستر:
شخم عمیق و اضافه کردن کود حیوانی در پاییز.
رها کردن زمین تا بهار(ذخیره آب و نرم شدن خاک).
کاشت در بهار.
کود
در مراحل اولیه وقتی غده ها کوچک احتیاج کم (غده مادری نقش اصلی).
در مراحل بعدی و گلدهی نیاز گیاه حداکثر.
تولید حد اکثر محصول نیاز به کود شیمیایی وحیوانی
کود حیوانی:
افزایش کمیت وکیفیت محصول ضروری.
کود دامی ( دیر وقت ) باعث کاهش نشاسته و دیر رسی.
برای ارقام زود رس کود حیوانی کمتر مصرف و استفاده از کود های شیمیایی با قابلت جذب بالا.
کودسبز برای زمین های سبک بسیار موثر(افزایش ذخیره آب، اصلاح خاک و افزایش کمیت و کیفیت).

کود شیمیایی
10تن در هکتار سیب زمینی:
مقدار ازت: 50 کیلوگرم
15 کیلوگرم - :mgo 20 کیلوگرم - : p2o5
30 کیلوگرم : cao
80 کیلوگرم: k2o
1:1:1/7 = N:p:K
ازت
ارقام زود رس ( نیترات) ارقام دیر رس ( کود هایی که تدریج تجزیه).
زمان استفاده: یک هفته قبل از کاشت و سرک بعد از کاشت.
تاخیر در استفاده باعث دیر رسی، کاهش نشاسته وخاصیت انباری.
ازت زیاد باعث کاهش نشاسته ، دیر رس شدن ، حساس به آفات وبیماری ها وآسیب پذیری در هنگام حمل ونقل.
فسفر
زمان استفاده پاییز.
در صورت افزایش ازت با مصرف فسفر نشاسته وخاصیت انباری افزایش.
پتاسیم
نیاز به پتاسیم بالا به ویژه در زمین های سبک.
پتاسیم باعث افزایش خاصیت انباری وسفتی پوست و گوشت و نشاسته.
کاهش پتاسیم باعث کاهش طعم، افزایش سولانین وبیماری ویروسی.
زمان استفاده پاییز.
حساس به کلرو کلرور پتاسیم نامناسب (سولفات پتاسیم ومنیزیم مناسب).
ازدیاد سیب زمینی
سیب زمینی تازه قادر به جوانه زنی نیست (2تا 3 ماه بعد قادر به جوانه زنی).
از بین بردن دوره استراحت:
فیزیکی
قرار دادن غده تحت دمای مختلف سرد وگرم.
زخمی کردن یا تکان دادن غده ها.
شیمیایی
استفاده از ترکیبات اتیلن ، اسید جیبرلیک ، تیوسیانات پتاسیم
یا رندایت.
بعد از رفع موانع جوانه زنی بالاترین چشمک در تاج غده جوانه می زند و در صورت از بین رفتن، جوانه های دیگر رشد می کنند.
جلوگیری از جوانه زنی
دمای پایین (4- 7درجه).
دمای یک درجه بالای صفر قابلیت نگهدری 1تا2 سال .
زیر دمای 4 درجه باعث شیرین شدن سیب زمینی خوراکی
به علت عدم مصرف قند حاصل از تجزیه نشاسته و کاهش کیفیت چیپس .
استفاده از مواد شیمیایی که مانع تنفس(اورتان) قابلیت جوانه زنی کم.
استفاده از اشعه گاما (قابلیت جوانه زنی کم).
استفاده از مالیک هیدرازید دو هفته قبل از برداشت.
کاشت
تکثیر غیرجنسی(غده های 50 تا 60 گرم).
جوانه های موجود در چشمک ها مرکب(رشد یکی از آنها).
کوتاه کردن زمان سبز شدن : جوانه دار کردن غده ها 4 هفته قبل از کاشت(دمای 8-10).
تقسیم غده ای بزرگ به قطعات کوچک.
عمل پیدایش پریدرم در قسمت های بریده سوبریزه گویند.
ایجاد پریدرم در قسمت های بریده به مدت 6 تا 8 روز(دمای 10 تا 18 درجه و رطوبت 85 تا 95 در صد).
فاصله کاشت 30 سانت در عمق 6سانتیمتر.
زمان کاشت بعد از رفع خطر یخبندان.
داشت و برداشت
حذف علف های هرز به علت رشد کند در ابتدای رشد.
خاک دادن پای بوته.
زمان برداشت:
زرد شدن برگ های گیاه.
سخت شدن پوست غده.
جدا شدن آسان از استولون ها.
در مناطق سردسیر برداشت محصول دیر رس قبل از یخبندان.
مناطق گرمسیر برداشت محصول بهاره قبل از گرمای تابستان.
پس از برداشت مقاوم سازی در دمای 10 درجه و رطوبت 90 درصد(2هفته)انجام.
سپس نگهداری در دمای 4 درجه(ارقام زود رس) 7درجه(ارقام دیر رس).

سبزی های ریشه ای
 هویج
 ترب و تربچه
 چغندر لبویی
 شلغم
هویج
 تاریخچه و گیاه شناسی هویج :
 منشاء آن حوالی افغانستان سپس مناطق ساحلی مدیترانه بعد اروپا و چین در آخر ژاپن برده شد.
Dacus carota L. sativus
( خانواده چتریان) Umbelliferaceae
هویج گیاهی دو ساله ( سال اول ریشه ضخیم و برگ های طوقه ای و در سال دوم ساقه گل دهنده).
گلاذین چتر مرکب و گل ها دوجنسی ونر(گل ها پروتاندروس).
قهوه ای شدن بساک ها و تبدیل پرچم ها به گلبرگ باعث نرعقیمی.
بذر ها در حقیقت میوه شیزوکارپ که از دو قسمت مریکارپ تشکیل .
ابتدا رشد طولی ریشه کامل سپس رشد قطری و رنگ پذیری.
ریشه هویج دارای رنگ های متفاوت(زرد، نارنجی و بنفش) که امروزه با اصلاح انواع با کیفیت بالا (میزان کاروتن بالا ) تولید.
هویج شامل سه قسمت:
پریدرم ، کورتکس و مغز( چوبی).
انواع زود رس: نسبت گوشت به مغز 6 به 1
انواع دیر رس: نسبت گوشت به مغز 2 به 1
ارزش غذایی
 ). A رنگ نارنجی در اثر کاروتن آلفا و بتا ( تبدیل به ویتامین
 کاهش دما (زیر 14 درجه ) باعث کاهش کاروتن.
 .(Bو C) ویتامین
 طعم ومزه از ترپن ها.
 مقدار نیترات بالا(کاهش ارزش غذایی).
 ماده خشک 12 درصد.
 ارزش غذایی در هویج های تیره تر بالاتر.
شرایط آب و هوایی
 تاثیرشرایط آب و هوایی در رشد و رنگ پذیری هویج بالا.
 دمای پایین و تراکم کم بوته باعث ایجاد هویج ضخیم و بد رنگ .
محصول فصل خنک و مقاوم به سرما و یخبندان سطحی اما حساس به گرما و خشکی.
گلدهی در روز بلند که احتیاج به بهارش (دمای 1 تا 10 درجه به ویژه 4 درجه).
دمای بالا 20 درجه (د ورنالیزاسیون).
دمای مناسب رشد 18درجه.
دمای بالای 25 درجه باعث کاهش طول ریشه.
دمای زیر 14 درجه باعث افزایش طول ریشه.
کودوخاک
خاک شنی تا لومی شنی با مواد آلی کافی و عمق مناسب.
خاک قابل نفوذ و بدون سنگ و غنی از مواد غذایی.
خاک سنگین و وجود مانع در خک های سبک باعث چند شاخه شدن.
خاک سبک باعث هویج های یکدست و برداشت راحت تر.

اختلالات رطوبتی باعث ترکیدگی و انشعابا ت ریشه.
احتیاج به کود زیاد.
کود دامی پوسیده احتیاج اما کود تازه باعث گسترش آفات وبیماری ها و بی رنگ شدن و چند شاخه شدن.
بیشترین نیاز به مواد غذایی در هنگام ضخیم شدن ریشه.
هویج حساس به نمک زیاد مخصوصا در مرحله جوانه زنی (بنابر این کود دهی در سه مرحله).

مقدار ازت: 80 تا 120 کیلوگرم در هکتار(در سه مرحله یک مرحله قبل از کاشت و دو مرحله بعد از کاشت).

80 کیلوگرم. قبل از کاشت. : p2o5
240 کیلوگرم.قبل از کاشت.: k2o
اضافه کردن آهن ومنیزیوم در صورت کمبود آهن ومنیزیوم.

ارقام هویج
هویج مطلوب گوشت زیاد، خوش رنگ (افزایش رنگ نارنجی) و استوانه ای شکل.
اکثرموارد بذر هویج از خارج وارد.
انواع هویج ایرانی محدود به انواع محلی(اصلاح صورت نگرفته).
انواع هویج ا نظر طول دوره رشد:
زود رس: طول دوره رشد 2 تا 3 ماه(بهاره)

متوسط رس: طول دوره رشد 3 تا 4 ماه(تابستانه)
دیر رس: طول دوره رشد 5 تا 6 ماه(پاییزه)
کاشت
عمق کاشت : دو سانتیمتر (بذر ریز که با ماسه مخلوط).
فاصله بوته ها 3 تا 5 سانتیمتر( زود رس کمترین فاصله و دیر رس بیشترین).

جوانه زنی بذر ها در دمای پایین یک تا 3 هفته (دمای بالا باعث خواب ثانویه).
تسریع جوانه زنی در نور.
تراکم زیاد هویج کوچک وتراکم کم هویج بزرگ.
زمان کاشت:
1- نقاط سرد سیر(بهار).
1- نقاط گرمسیر(زمستان) .
1- نقاط نیمه گرمسیر(پاییز).
داشت
حذف علف های هرز به علت رشد کند در ابتدای رشد.
استفاده از علف کش شیمیایی در مواردی که مواد آلی کافی نیست باعث کاهش محصول و کاروتن.
حساسیت دانهال های جوان در مقابل خشکی ،نمک زیاد وکمبود اکسیژن.
برداشت
زمان برداشت:
زرد شدن برگ های گیاه.
عدم یکنواختی هویج: خاک ضعیف، آبیاری نا منظم، گرمای زیاد، تراکم علف هرز، درصد جوانه زنی پایین.
برداشت در سطح وسیع با ماشین های برداشت سیب زمینی.
نگهداری در سردخانه در دمای 1-0 درجه (4-6 ماه) و در دمای 5-2 درجه (2-3 ماه).
ترب و تربچه
 تاریخچه و گیاه شناسی :
 مصرف آن از قبل از میلاد مسیح در مصر.
 توسط رومی ها به اروپا وارد سپس به آمریکا بعد چین و ژاپن.
 Rhaphanus sativus
Brassicaceae
نام علمی آن از دو کلمه یونانی مشتق شده است.
سریع الرشد).)Rhaphanus
قسمت ضخیم شده در ترب (ریشه و هیپوکوتیل و در بعضی ارقام ساقه هم).
قسمت ضخیم شده در تربچه ریشه و هیپوکوتیل (در ارقام کشیده) و در ارقام گرد (هیپوکوتیل).
علت گسترش تربچه:
دوره رشد کوتاه ، کم نیاز بودن و مصرف خام .
قابلیت داشت وبرداشت در تمام طول سال(طول دوره رشد 3 تا 4 هفته).
ترب دو ساله وتربچه یک ساله.
انواع رنگ سفید، صورتی، بنفش و سیاه.
رنگ قرمز در اثر رنگدانه آنتوسیانین.
هرچه رنگدانه آنتوسیانین بیشتر رنگ پر رنگ تر.
ترب و تربچه از گیاهان روز بلند (4 کاسبرگ + 4گلبرگ+6 پرچم +2 برچه ای).
ارزش غذایی
ترب:
.(Bو2 C) ویتامین
طعم تند آن روغن های آلی تیوسیانات.
خواص طبی بالا(بیماریهای کلیوی- قلبی- روماتیسم- یرقان)

تربچه:
منیزیم، فسفر، پتاسیم و مس.
.(B6) ویتامین
شرایط آب و هوایی
 ترب:
 خشکی و کمبود مواد غذایی و آفتاب شدید باعث طعم تند و خشبی شدن.
 گلدهی توسط بهارش (دمای 9-5) و روز بلند.
تربچه:
 سازگار به هر نوع آب و هوا.
 کاهش قسمت خوراکی (کاهش نور،افزایش دما و تراکم بوته ).
 گرمای زیاد باعث پوکی.
 خاک سبک وخشک باعث طعم تند وپوک.
 افزایش دما به همراه افزایش شدت نور(حرارت بالا با کاهش شدت نور باعث توسعه برگ).
خاک و کود
ترب:
 خاک سبک وپوک همراه مواد آلی.
 خاک خیلی شنی باعث طعم تند وپوک.
 خاک رسی باعث بد شکلی و انشعاب غده.
 نیاز به مواد غذایی با ضخیم شدن غده افزایش.
 انواع زود رس :
 مقدار ازت: 60 کیلوگرم در هکتار.
40 کیلوگرم. : p2o5
100 کیلوگرم. : k2o
انواع دیر رس :
 مقدار ازت: 100 کیلوگرم در هکتار.
80 کیلوگرم. : p2o5
180 کیلوگرم.: k2o
خاک وکود
تربچه:
 خاک های نرم وهوموس دار(به کلر حساس).
 در تناوب زراعی مناسب احتیاج به کود نیست.
 مقدار ازت: 40 کیلوگرم در هکتار.
30 کیلوگرم. : p2o5
80 کیلوگرم.: k2o
کاشت
ترب:
کشت مستقیم بذر در زمین اصلی به عمق 3 سانتیمتر.
زمان کاشت:
ارقام زود رس بهاره: اول بهار (دوره رویش 50 روز)
ارقام متوسط رس یا تابستانه :تیرو مرداد (70 روز)
ارقام دیررس یا پاییزه: تیرو مرداد (120 روز)
تربچه:
کشت مستقیم بذر در زمین اصلی به عمق 1-3 و فاصله 4-5 سانتیمتر.
عمق بیشتر از 3 سانت باعث کشیده شدن غده.
زمان کاشت: اول فروردین تا آخر پاییز (زمستان در گلخانه).
داشت وبرداشت
ترب:
سله شکنی ، دفع علف های هرز، کود سرک و آبیاری.

برداشت:
دمای انبار برای نگهداری صفر درجه (چند ماه).
انواع تابستانه در خاک قابل نگهداری.
تربچه:
برداشت:
در سطح وسیع با ماشین که ابتدا برگ ها قطع سپس غده ها برداشت.
دمای انبار برای نگهداری پنج درجه.
دلایل پوک شدن:
- دیر برداشت کردن.
- دمای بالا.
 دوره رشد طولانی (واریته دیر رس).
 - کمبود نور.
 -کمبودآب و مواد غذایی.
 جلوگیری از پوک شدن :
انتخاب رقم مناسب.
برداشت به موقع.
جلوگیری از توقف رشد.
چغندر لبویی
تاریخچه و گیاه شناسی :
منشاء آن مناطق ساحلی مدیترانه.
Beta vulgaris var. conditiva
Chenopodiaceae
چغندر گیاهی دو ساله ( سال اول ریشه ضخیم و برگ های طوقه ای و در سال دوم ساقه گل دهنده).
قسمت ضخیم شده در چغندر ریشه و هیپوکوتیل (در ارقام کشیده) و در ارقام گرد (هیپوکوتیل).
بلند(5 کاسبرگ +5گلبرگ+5 پرچم +کلاله 3 شاخه).
گرده افشانی با باد وحشرات.
ریشه عمیق و مقاوم به خشکی.
د مبرگ طویل و برگ بیضوی و بدون بریدگی(سبز و قرمز).
ارزش غذایی
استفاده از رنگ چغندر در صنایع غذایی (گلیکوزید بتانین از آنتوسیانین ها).
.(Bو C) ویتامین
طعم ومزه از نسبت متعادل قند به اسید.
کاروتن کم ونیترات زیاد.
روبیدیوم ، فسفر و ویتامین ب (تسکین دهنده اعصاب).
مناسب برای بیماری های عفونی و ضعف.
ماده ساپونتین و اسید اگزالیک باعث طعم نا مطبوع.
پتاسیم و منیزیم بالا و ضد سرطان.
شرایط آب و هوایی
دمای متوسط و رطوبت بالا.
دما وطول روز 10 ساعت برای رشد برگ ها لازم سپس تشکیل غده .
مرحله زایشی در اثر بهارش(5- 9) و روز بلند.
سرمای بهاره یا تنش باعث گلدهی در سال اول.
دمای زیاد باعث د ورنالیزاسیون.
هوای گرم باعث کاهش رنگ قرمزوقند.
دمای کم پررنگ تر(نوسانات حرارتی باعث حلقه های تیره و روشن).
خاک متوسط (خیلی شنی : نگهداری آب کم و خاک رسی : بد شکلی).
8/ 6 تا 2/ 7 : Ph
کمبود بر و منگنز در خاک آهکی.
کمبود بر باعث پوسیدگی جوانه مرکزی.
کود
احتیاج به کود دامی پوسیده زیاد.
کود شیمیایی:
مقدار ازت: 120 کیلوگرم در هکتار(در 2 مرحله).
120 کیلوگرم. : p2o5
240 کیلوگرم.: k2o
اضافه کردن براکس( 20 کیلوگرم در هکتار) یا اسید بوریک به خاک ها ی قلیایی.
کاشت و داشت و برداشت
معمولا کشت مستقیم بذر در زمین اصلی (تولید نشاء برای تولید محصول پیش رس ).
معمولا میوه آن که دارای چند بذر کشت سپس تنک کردن .
فاصله کاشت: اندازه کوچک 25 سانت و اندازه بزرگ 35 سانت.
زمان کاشت:
نقاطی که یخبندان زمستانه ندارد ( آخر تابستان ،پاییز و زمستان).
نقاطی که سردسیر بهار.
طول دوره رشد 12 تا 15 هفته.
در سطح وسیع با ماشین که ابتدا برگ ها قطع سپس غده ها برداشت.
شلغم
 تاریخچه و گیاه شناسی :
منشاء آن روسیه.
Brassica napus var. napobrassica
Brassicaceae
شلغم گیاهی دو ساله ( سال اول ریشه ضخیم و برگ های طوقه ای و در سال دوم ساقه گل دهنده). ریشه آن به شکل ها و رنگ های مختلف.
دارای قند، املاح معدنی، ویتامین وپروتئین.
خاک لومی شنی عمیق و حاصلخیز
شرایط آب و هوایی شبیه چغندر.
6 تا 5/ 7 : Ph
کاشت مستقیم بذر (عمق 2 سانت).
داشت:
وجین، سله شکنی، آبیاری و کود سرک (در مرحله تشکیل ریشه).

سبزی های پیازی
پیاز، سیر، موسیر، تره فرنگی و پیازچه متعلق به خانواده
Liliaceae
زیر خانواده گیاهان پیازی Alliodeae
زیر خانواده گیاهان مارچوبه ای Asparagoideae
همه از همین جنس وتک لپه) )Allium
توصیه برای بیماران دیابتی و مبتلا به چربی خون.
پیاز Allium cepa
تاریخچه :
منشاء آن آسیا ( نواحی بین فلسطین و هندوستان).
گیاهی قدیمی و دو ساله دارای ریشه های سطحی.
ارزش غذایی
.(Bو C) ویتامین
طعم ومزه از قند و روغن های گوگرد دار (آلیل دی سولفید و آلیل پولی سولفید).
هضم غذا ، خواب راحت ، جلوگیری از سرما خوردگی، درمان فشار خون ( استخراج ماده پروستوگلندین) ودرمان بیماریهای کلیوی .

گیاه شناسی:
انواع پیاز:
- پیازهای منفرد (واریته های با ارزش تجاری).
 - پیازهای مجتمع.
 - پیازهای درختی.
 پیاز فاقد ساقه حقیقی که قاعده برگ های پیاز منشاء ساقه
مجازی هستند.
 ریشه اولیه بعد از جوانه زنی از بین رفته سپس از قسمت قاعده ساقه ریشه اصلی تولید.
 گلاذین به صورت چتر ساده که دارای 50 تا 200 گل.
 گل ها سفید مایل به آبی و هرمافرودیت که دارای 6 پرچم در دو ردیف و تخمدان سه برچه ای ( هر برچه دارای دو تخمک).
 وجود نرعقیمی در بعضی واریته های پیاز(اولین رقم نرعقیم ایتالین رد).
 بذر سیاه رنگ درشت.
شرایط آب و هوایی
عکس العمل گیاه در واریته های مختلف به طول روز ودما متفاوت.
نیاز به تابستان های خشک و زمستان های سرد.
در اغلب واریته ها دمای کم باعث گلدهی وطول روز بلند و دمای زیاد باعث تشکیل غده.
طول روز کوتاه در ابتدای رشد (75 روز اول) و سپس طول روز بلند.
در بهار بذر پاشی انجام (رشد کم در ابتدای رشد).
سپس در طول روز بلند و دمای زیاد تشکیل غده.
دمای بالای 25 درجه باعث افزایش غده ها و ایجاد شکل گرد.
رسیدن پیاز(آخر شهریور).
سرما دهی یا بهارش( 9-13 درجه)
روز های آفتابی به همراه آب کافی.
و کاشت پیازها ( سال بعد)، گلدهی در مرداد وتولید بذر در شهریور.
خاک و کود
خاک قوی و نیمه سنگین و حساس به اسیدی بودن خاک.
8/ 7 تا 5/ 7 : Ph
آب فراوان در هنگام رشد ونمو(زمین خشک در آخر دوره نمو و زمان برداشت).
کمبود مس باعث کاهش محصول، رنگ پریدگی و کاهش قابلیت انبارداری.
کمبود منیزیوم باعث کلروزه شدن.
کمبود منیزیوم باعث پیچیدن برگ ها.
ازت ، فسفر و پتاسیم به علت ریشه سطحی باید در دسترس.
در مناطق سردسیر در پاییز شخم وکود دامی اضافه سپس کاشت در بهار پس ازتسطیح زمین.
پیاز حساس به شوری و نماتد ریشه و کود دامی زیاد.
کود دامی زیاد باعث دیر رسی پیاز و گسترش نماتد.
استفاده از کود دامی پوسیده درخاک های سنگین .
کود شیمیایی:
مقدار ازت: 100 کیلوگرم در هکتار(در 2 مرحله، قبل از کشت و بعد ).
80 کیلوگرم. : p2o5
200 کیلوگرم.: k2o
ارقام پیاز
پیاز های قرمز : (خاصیت انبار داری پایین).
پیازهای آذرشهر و ری.
کشت پیاز آذر شهر در نقاط سرد سیر مخصوصا آذربایجان( عملکرد بالا و قابلیت انباری بالا).
پیاز های سفید : (خاصیت انبار داری بالا).
پیازهای قم وکاشان
پیاز های بنفش(کهریزک) و صورتی(نوشهر).
کاشت
روش های مختلف کاشت پیاز:
تکثیر جنسی
1- بذر پاشی:
متداول ترین روش کاشت وپیاز های حاصل دارای قابلیت انباری بهتر.
کاشت بذر (عمق 2 تا 3 سانت) در اول بهاربه مقدار 15 تا 20 کیلوگرم در هکتار (فاصله ردیف 25 سانت).
تنک کردن 4تا 6 هفته بعد به فاصله 5 تا10 سانت.
2- نشاء کاری:
کاشت بذر در خزانه گرم و انتقال نشاء به زمین اصلی(بهار).
کشت زود هنگام باعث گلدهی و دیر هنگام باعث دیر رسی.
کشت پاییزه:
این روش کشت مستقیم در جنوب کشور در مناطق گرمسیر در مهر و آبان.
روش غیر جنسی
تهیه پیاز کوچک :
به منظور پیش رس کردن پیاز بهاره (کشت در خزانه با تراکم زیاد 75 تا 150 کیلوگرم در هکتار در طول زمستان).
کاشت پیاز کوچک:
در باغات خانوادگی استفاده.
قطر پیازها 1 تا 5/1 سانت(قطر بیشتر باعث ایجاد ساقه گل دهنده).
قرار دادن پیازهای کوچک در دمای 30 تا 40 درجه و شرایط خشک به مدت 3 تا 4 هفته به منظور کاهش ساقه گل دهنده.