از آنجا که زمینه های علاقه  افراد به کتابها متفاوت است و هریک از کتابهای علمی، اخلاقی، سیاسی، ادبی، داستان، فنی، آموزش، سرگرمی، تربیتی، خانه داری، پزشکی و... مورد نیاز یا علاقه  قشر خاضی است، شناخت محتوای کتب ضرورت پیدا می کند. برای شناخت اجمالی کتاب می توان از این راهها بهره گرفت:

۱- مرور سریع کتاب

۲ - مطالعه فهرست کتاب

۳ - خواندن مقدمه

۴ - خواندن خلاصه فصول کتاب

۵ - پرسیدن از اهل اطلاع و مطالعه البته در کتابهای قصه، مسأله مشکلتر است و اغلب جز با خواندن همه  داستان، نمی توان پی برد که موضوع داستان چیست و برای چه سطحی و کدام مخاطب مفید است.

باید خواند تا پیام آن را استخراج کرد. پیشنهاد می شود وقتی کتاب قضهای می خوانید، همان وقت، موضوع و سطح آن را یادداشت کنید تا برای اینده مفیل باشد. معمولانویسنده، در مقدمه توضیح میدهد که چرا و با چه ویژگی و در چه مراحلی کتاب را تألیف کرده است.

فهرستها هم اغلب گویاست. البته فهرستهایی هم وجود دارد که مثل عنوان برخی کتابها، گویا نیست و محتوا را نشان نمیدهد؛ مثلاً اگر در فهرست، تعبیری همجون «طلوع خورشید» است، از کجا میتوان فهمید مثلاً درباره  بعثت پیامبر است ؟ جز با مطالعه اصل مطلب ؟ فهرستهای موضوعی کتب و مجلات، در این زمینه راهنمای میتوان از موضوع و سطح کتاب آگاه شد.