نیاز1 به عنوان فاصله بین آنچه هست و آنچه بایـد باشـد تعریـف شـدهاسـت (اسـتفن و تریراگانن2، ( 2009، و نیازسنجی3 مطالعهاي است کـه طـی آن اطلاعـاتی بـراي بـرآورد نیازهاي یک گروه، جامعه یا سازمان جمعآوري مـی شود(جاکوبسـن4 و اوکـانر5،.(1998 همچنین گفتهشدهاست: نیازآموزشی6 به کمبودهـا و نقایصـی برمـیگـردد کـه از طریـق آموزش قابل رفع اسـت(عباسزادگـان و تـرك زاده، .(1379 در ایـن تحقیـق، منظـور از نیازهاي آموزشی فرهنگی نقائص و کمبودهایی است کـه زنـان درموضـوعات فرهنگـی همچون باورها، عادتها و آداب و رسوم با آن مواجه بوده و خود از آن شکایت داشته یـا نقایص فرهنگی که خود آنها نیز بدان توجه نداشته اما از مقایسه وضعیت فرهنگی آنها با فرهنگهاي دیگـر قابـل درك اسـت. ایـن تعریـف مبتنـی بـر تعریـف نیـاز آموزشـی، تقسیمبندیهاي موجود از انواع نیازها و تعریف فرهنگ است. فرهنگ 7 در لغت به معنـاي علم، دانش، ادب، معرفت، تعلیم و تربیت و آثار علمی و ادبی یـک قـوم یـا یـک ملـت است(عمید، .(1374 از فرهنگ تعاریف متعددي ارائه شدهاست. تـري یانـدي(1378) 8، در کتاب فرهنگ و رفتار اجتماعی مینویسد فرهنگ براي جامعه همچون حافظـه بـراي انسان است و یکی از جامع ترین تعاریف مربـوط بـه فرهنـگ را کـه بسـیار کوتـاه نیـز میباشد از هرسکویتز9 نقل می کند. هرسکویتز در کتاب خودش به نـام انسـان شناسـی فرهنگی تعریف فرهنگ را چنین ارائه داده است: فرهنگ، بخش انسان سـاختهي محـیط است.
منظور از نیازهاي آموزشی اجتماعی، نقائص و کمبودهایی است که به علت آنهـا زنـان احساس میکنند در انجام وظایف و مسئولیتهاي خود در قبال جامعه نـاتوان هسـتند و یا نقایص و مشکلاتی در کار خود میبینند و یا نقایصی که در این موارد دارند اما خـود به راحتی متوجه آنها نبوده و تنها یک بینندة فهیم از مقایسه وضعیت اجتماعی آنهـا بـا سایر گروهها متوجه نقایص آنها میشود.
نیازسنجی آموزشی میتواند به برنامهریزي درسی، شناسایی مشکلات افراد، اندازهگیـري یادگیري فراگیران، پاسخگو کردن، بهبود فعالیتها یا ارائـه بـازخورد بـه افـراد و مداخلـه آموزشی کمک کند(گرانت 1،(2002 شناسایی نیازهاي آموزشی زنان نوسواد در ابعاد فرهنگی و اجتماعی میتواند گام یزرگی در جهت توسعه وضعیت اجتماعی و فرهنگی زنان محسوب میشود. در حالیکه تهیـه و تدارك هرگونه محتواي آموزشی براي نوسوادان ضرورت نیازسنجی آموزشـی را مطـرح می سازد، اما اطلاعاتی که پیرامون نیازهاي آموزشی زنان در ابعـاد فرهنگـی و اجتمـاعی بدستمیآید میتواند فراتر از برنامههاي معمول سوادآموزي، مورد استفاده دسـتگاههاي دیگر نیز قرارگیرد.
