اما برای این موضوع که چرا ایرانیان از قدیم ترین دوران در این جشن آتش می افروختند دلایل مختلفی ذکـر شـده اسـت از آن جمله اینکه : ایرانیان باستان آتش را از چند جهت الگوی خود قرار داده بودند : آتـش همـواره فرایـاز اسـت و رو بـه بـالا دارد. پاک و پاک کننده ، روشنایی بخش و روشنگر ، گرم و پراشتیاق و پرجنبش است.آنان آتـش را یکـی از چهـار عنصـر مقـدس ] آب ، باد ، خاک ، آتش [ و مقدس تر از سه عنصر دیگر می دانستند و همواره در جهت پاک نگه داشتن آن تـلاش مـی کردنـد در عرفان آتش نشان دانش ، معرفت و شناخت والای الهی است همچنان که دانش و دین به صورت آتش به زرتشت نـازل شـده است.( آریان نیا ،1377،ص(18
اما برای این موضوع که چرا ایرانیان از قدیم ترین دوران در این جشن آتش می افروختند دلایل مختلفی ذکـر شـده اسـت از آن جمله اینکه : ایرانیان باستان آتش را از چند جهت الگوی خود قرار داده بودند : آتـش همـواره فرایـاز اسـت و رو بـه بـالا دارد. پاک و پاک کننده ، روشنایی بخش و روشنگر ، گرم و پراشتیاق و پرجنبش است.آنان آتـش را یکـی از چهـار عنصـر مقـدس ] آب ، باد ، خاک ، آتش [ و مقدس تر از سه عنصر دیگر می دانستند و همواره در جهت پاک نگه داشتن آن تـلاش مـی کردنـد در عرفان آتش نشان دانش ، معرفت و شناخت والای الهی است همچنان که دانش و دین به صورت آتش به زرتشت نـازل شـده است.( آریان نیا ،1377،ص(18
در لغز آتش سده :
فرخی در لغز آتش سده نیز قصیده ای دارد که در ضمن ابیاتی از آن به پیدایش آتش اشاره دارد:
یکی گوهری چون گل بوستانی به زر و به دیدار چون زرکانی
به کوه اندرون مانده دیرگاهی به سنگ اندرون زاده باستانی
(دیوان، ص 363 ، ب ( 7328 -7327
پیدایش آتش را به هوشنگ پیشدادی نسبت می دهند که به احتمال زیاد اشاره ی فرخی نیز به همین داستان بوده و در شاهنامه ی فردوسـی نیز به این مطلب اشاره شده است :
بــه روایــت شــاهنامه حکــیم ابوالقاســم فردوســی : روزی هوشــنگ شــاه پیشــدادی بــا ســربازان و یــاران خــود از کــوهی عبــور می کـرد ، ناگـاه مـاری بـزرگ پدیـد آمـد بـه سـوی شـاه و همراهـانش حملـه ور شـد . هوشـنگ شـاه سـنگی را برداشـت و بـه ســوی مــار پرتــاب کــرد تــا مــار را هــلاک کنــد ، از قضــا ســنگ بــه مــار نخــورد و بــه روی ســنگ دیگــری اصــابت کــرد و شــراره ای از تصــادف دو ســنگ برخاســت . و بــه ایــن ترتیــب بــا پیــدایش آتــش شــاه جشــن گرفــت و آن روز را ســده نامیــد. ( عنقا ،( 81/11/10
