بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از بخش های اقتصادی که تصمیمات مکانی و مکان نمایی در آن از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد حوزه بانکداری است. از این رو تحقیق حاضر به بررسی طراحی مدل بهینه مکان نمایی شعب بانک مهر اقتصاد در شعب استان آذربایجان شرقی پرداخته است. این تحقیق ضمن شناسایی عوامل موثر در مکان یابی شعب بانک مهر اقتصاد استان آذربایجان شرقی نقش مهمی در بررسی وضعیت موجود شعب و همچنین ارائه مدلی جهت استقرار و مکان یابی شعبات جدید ارائه می دهد. در این تحقیق با بکارگیری پرسشنامه به بررسی مهمترین عوامل موثر در مکان یابی شعبات بانک مهر اقتصاد پرداخته شده است.
از نظر عملیات آماری این تحقیق از یک جهت از نوع تحقیقات توصیفی و از یک جهت از نوع تحقیقات همبستگی است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه شعبات بانک مهر اقتصاد در استان آذربایجان شرقی می باشد که 37 شعبه فعال در سطح استان بود که از این میان 13 شعبه مورد مطالعه قرار گرفت. روش نمونه گیری، نمونه گیری چند مرحله ای آزمودنی ها بود.
در تحقیق حاضر علاوه بر بکارگیری پرسشنامه و روش میدانی، از روش مصاحبه با روسای شعب، معاونین و کارمندان نیز استفاده شد. در بخش آمار استنباطی از آزمون t مستقل، تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که 8 عامل حدود 73/60 درصد واریانس کل متغیرها را تبیین می کنند که این عوامل به ترتیب مشخصه محیطی، رقابت پذیری و دسترسی به تسهیلات شهری، مشخصه اقتصادی و رویت پذیری، مشخصه جمعیتی، نزدیکی به مراکز تجاری، مشخصه امنیتی و دسترسی مکانی، ویژگی های مشتری و انعطاف پذیری و درآمد هستند.
مقدمه
مکان یابی از موضوعاتی است که در سال های اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته و از عوامل کلیدی موفقیت و بقای مراکز تجاری، صنعتی و تولیدی در بخش های خصوصی و دولتی محسوب می شود. مکانی یابی بهینه برای فعالیت های مختلف نقش بسیار موثری در زمینه جلب و جذب مشتری، ارائه خدمات عادلانه، رقابت با شرکت هاو موسسات رقیب ، کاهش هزینه های حمل ونقل و به تبع آنها تاثیر مستقیم در میزان سود دهی دارد.
مکان یابی بهینه علاوه بر تاثیرات مستقیمی که در درون سازمان دارد می تواند در بعد برون سازمانی هم بر محیط پیرامون، اقتصاد، محیط زیست و مسائل اجتماعی و فرهنگی جامعه اثر گذار باشد. مکان یابی برای ایجاد شعب جدید یا تغییر محل موجود شعب بانک ها در دنیای رقابتی کنونی بسیار با اهمیت می باشد. در این بین مساله مکان یابی برای بنگاهایی که دارای شعب متعدد هستنداز حساسیت بیشتری برخوردار است.
در این میان بانک مهراقتصاد استان آذربایجان شرقی به منظور افزایش قدرت رقابتی و بالا بردن حجم سرمایه و میزان سود دهی خود نیازمند مکان یابی مناسب و یا تغییر محل فعالیت کنونی برخی از شعب خود می باشد، درتحقیق حاضرسعی شده با تکیه بر علم مکان یابی وضعیت مکان یابی شعب موجود بررسی و برای استقرار شعب جدید مدل بهینه مکان یابی ارائه گردد.
بیان مساله :
جایابی و جستجوی برای مکان های بهینه از دیرباز مورد توجه محققان و مدیران در سازمان های مختلف بوده است - 2005، - Cheng et al زیرا صرف هزینه های گزاف به منظور ایجاد بنگاه های اقتصادی و نیز توجه به ارتباطات و سهولت در دسترسی، بیانگر اهمیت موضوع مکان یابی صحیح و تعیین موقعیت مکانی مناسب برای این دسته از فعالان اقتصادی می باشد. - علی گلی و همکاران، - 1388 از جمله سازمان هایی که ارتباط تنگاتنگی با مفهوم مکان یابی دارند، بانک ها
هستند زیرا مکان شعبه ها نقش عمده ای در بازده این موسسات مالی- خدماتی ایفا می نمایند.
در عصر حاضر به دلیل وجود رقابت بین بانک ها و موسسات مالی و اعتباری برای جذب بیشتر منابع، تسلط بر مولفه های موثر بر تجهیز منابع مالی اهمیت ویژه ای یافته است از این رو مکان یابی و مطلوبیت محل استقرار مکانی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری از مولفه های تاثیر گذار بر تجهیز منابع پولی در بانکداری نوین است - عشور نژاد و همکاران،. - 1390 در این راستا بررسی عواملی چون تراکم جمعیت، دوری یا نزدیکی به خیابان های اصلی، فاصله از شعب رقیب، فاصله از اماکن خاص مانند مراکز و مجتمع های تجاری و نیز ارزش زمین از معیارهای موثر در مکان یابی می باشند بنابراین تحقیق حاضر به بررسی وضعیت موجود مکان یابی و ارائه مدلی جهت مکان یابی شعب جدید بانک مهر اقتصاد در استان آذربایجان شرقی پرداخته است.
اهداف تحقیق :
- بررسی وضعیت موجود مکان یابی شعب بانک مهر اقتصاد استان آذربایجان شرقی
- ارائه مدلی جهت مکان یابی بهینه شعب جدید بانک مهر اقتصاد استان آذربایجان شرقی
فرضیات تحقیق :
- وضعیت مکان یابی شعب بانک مهر اقتصاد در استان آذربایجان شرقی بهینه است.
- بین دیدگاه مدیران و کارمندان شعب از نظر عوامل مکان یابی تفاوت معناداری وجود دارد.
تعاریف مفهومی:
مکان:
مکان Place - - صیغه اسم ظرف است مشتق ازکَون که به معنی بودن است و به معنی مطلق جا - لغت نامه دهخدا، - 1373 وموضع بودن چیزی است .
مکان یابی :
مکانیابی - - Location فعالیتی است که قابلیت و تواناییهای یک منطقه را از لحاظ وجود زمین مناسب و کافی و ارتباط آن با سایر کاربریها و پارامترهای دیگر برای انتخاب مکانی مناسب برای کاربری خاص مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد. مکانیابی: فعالیتی است جهت انتخاب مکانی مناسب برای کاربرد خاص، که قابلیت ها و توانایی های یک منطقه را از لحاظ وجود زمین مناسب و کافی و نیز ارتباط آن کاربری خاص با کاربری های شهری را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد - صالحی،
بهینه:
بهینهسازی عبارت است از: فعل »بهینه ساختن« که کلمه قویتری نسبت به »بهبود« میباشد و دست یابی به »بهینه« و »بهینهسازی« اشاره به عمل بهینه ساختن دارد. - امیدوار،. - 1384
شبکه شعب استانی:
به مجموعه ای از شعب بانک ها و موسسات مالی اعتباری که تحت مدیریت رییس شعب استانی و زیر نظر مدیر عامل و هیات مدیره شبکه شعب کشوری اداره می شود، شبکه شعب استانی اطلاق می شود.
شبکه شعب کشوری:
به مجموعه ای از شعب بانک ها و موسسات مالی اعتباری که تحت مدیریت هیات مدیره مرکزی اداره می شود شبکه شعب کشوری اطلاق می شود.
واژه بانک
واژه بانک از کلمه ایتالیایی »بنکو« به معنای نیمکت گرفته شده است . ایتالیاییها در قرون وسطی به هنگام انجام معاملات تجاری بر روی نیمکت مینشستند .این واژه به تدریج تغییر کرد و به کلمه بانک تبدیل شد. امروزه تمام کشورهای جهان دارای سیستم بانکیاند . - خرازی، - 1388 بانک یک اداره تجارتی است، که از نزد مردم پول را جمعآوری نموده و به دیگر تجاران، صنعتکاران و افراد ضرورتمند به قرض میدهد، که بانکهای فعلی در مقابل پولی که به تجاران و صنعتکاران قرض میدهند، درصدی سود از آنها میگیرد و از طرفی بانک هم به کسانی که پولهایشان را جمع کرده درصدی سود و فایده میدهد. درواقع به طور کلی بانکها موسساتی هستند که از محل سپردههای مردم میتوانند سرمایههای لازم را در اختیار صاحبان واحدهای صنعتی، کشاورزی و بازرگانی و اشخاص قرار دهند.
