بخشی از مقاله
چکیده
یکی از معضلات کشورهای جهان سوم، بیتوجهی به ساخت و سازهای اصولی با رویکرد حفظ محیط زیست و عدم مطابقت این ساخت و سازها با اهداف توسعهی پایدار است. کشور ایران با دارا بودن منابع غنی انرژیهای تجدید پذیر و نیز با استفاده روز افزون از منابع انرژی تجدید ناپذیر، نیازی مبرم به بهینهسازی مصرف انرژی و برنامهریزیهای خرد و کلان در این زمینه دارد. یکی از راهکارهای بهینهسازی مصرف انرژی، ساخت و ساز با بهکارگیری مصالح هوشمند میباشد. پژوهش حاضر طراحی بنا را با رویکرد اکو تکنولوژیک و بهکارگیری مصالح هوشمند در جهت تحقق معماری پایدار مورد بررسی قرار میدهد.
مقدمه
مفهوم اکو تکنولوژی در چند دهه اخیر علوم زیادی را تحت پوشش قرار داده است. این مفهوم در طراحی ابنیه به رویکردی اطلاق میشود که با توجه به آن، طراحی ساختمان بر اساس استفاده از برترین تکنولوژی روز دنیا با پیروی از اصول توسعه پایدار و باهدف بهینه سازی مصرف انرژی و به حداقل رساندن آلودگیهای زیست محیطی انجام میگیرد.
تجلی این رویکرد، بیشتر در ساخت و سازهای کشورهای پیشرفته مشهود است و توجه به منظر شهری با ایجاد بام سبز و دیوار سبز و استفاده از انرژیهای پاک از مواردی است که حاصل تلفیق مفاهیم توسعه پایدار و توسعه شهری است.
پیشینهی تحقیق:
با انقلاب کشاورزی و پس از آن انقلاب صنعتی در سالهای 1700 تا 1850 میلادی، دوره استفاده بیحد و مرز انسان از منابع طبیعی بدون توجه به توان محیط و آلودگیهای ناشی از آن آغاز گردید - ج.لانگ، . - 2004 پس از دورهی صنعتی و پای گذاشتن انسان به دورهی تکنولوژی، آسیبهای وارد شده به محیط زیست و مشکلات حاصل از این آسیبها مورد توجه دلسوزان محیط زیست قرار گرفت، تا جایی که متخصصین با ایجاد ارتباطی میان توسعه و محیط زیست، مبحث توسعه پایدار را باهدف استفاده از منابع طبیعی بهاندازه توان محیط، و لزوم قابل استفاده بودن آن برای آیندگان، مطرح نمودند و در ادامه، این رویکرد در دهه 1970میلادی به ابداع مفهومی به نام اکو تکنولوژی انجامید - گرجی مهلبانی، - 1389از مصادیق مهم حرکت در راستای اهداف توسعه پایدار، توجه به بهینه سازی مصرف انرژی است.
در پژوهش اربابیان - 1380 - به بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان پرداخته شده است. بهینه سازی به این نکته اشاره دارد که اکو تکنولوژی مخالف مصرف انرژی نیست بلکه به دنبال جلوگیری از اتلاف انرژی است. همچنین از اهداف اکو تکنولوژی، کاهش مصرف انرژی نیست بلکه استفاده بهینه از انرژی است. در ازای کل انرژیهای مصرفی در جهان، سهم ساختمان، صنعت و حمل و نقل به ترتیب 50 %، % 25 و % 25 بوده است. لازم به ذکر است که انرژی در ساختمان در چهار بخش کلی مصرف میشود که به ترتیب، روشنایی با 25 درصد، گرمایش و سرمایش با 45 درصد، وسایل و تجهیزات با 15 درصد و میزان تلفات انرژی نیز 15 درصد برآورد شده است.
-1تطابق معماری با اقلیم
کشور ایران به دلیل دارا بودن اقلیمهای متنوع، رویکردهای گوناگونی را در بحث ساخت و ساز سازگار با محیط زیست میطلبد. یکی از معیارهای ساختوساز با رویکرد اکو تکنولوژیک، توجه به طراحی اقلیمی در هر منطقه است. واضح است که مصالح استفاده شده در یک اقلیم شرجی، در اقلیم گرم و خشک کارایی لازم را ندارد و مهمتر این که این مصالح، حاصل تکامل دانش بشر نسبت به سازگاری زندگی در طبیعت است.
-2تناسب مکانی
یافتن محل مناسب برای احداث بنا یکی دیگر از معیارهای ساخت و ساز به سبک اکو تکنولوژیک است. بهتر است برای احداث یک ساختمان پایدار، مجاورتها و حریمها بررسی گردند. همچنین به کار بردن تجهیزات تولید انرژی پاک ناکارآمد در یک ساختمان موجب میشود که با صرف هزینه اولیه زیاد، بازدهی مناسب را از دست بدهیم
-3طراحی بنا
برای اینکه رویکرد اکو تکنولوژیکی در جایجای ساختمان نمود داشته باشد، نیاز به نقشهای مناسب همیشه احساس میشود. نقشهای که علاوه بر رعایت نکات زیبایی شناختی، دارای حداکثر بهرهبرداری از انرژیهای موجود در سایت باشد. بهعلاوه باید در طراحی از تأسیساتی استفاده شود که حداقل نشتی و اتلاف انرژی را داشته باشند. یکی دیگر از ملاکهای طراحی سازگار با طبیعت، طراحی نمای با الهام از طبیعت است. سازهای که در نگاه اول انسان را به یاد عناصر طبیعت میاندازد، میتواند نوعی فرهنگ سازی بهحساب آید.
شورای ساختمان سازی ایالات متحده امریکا تعریف مدرسه سبز را به این صورت بیان نموده است: ساختمان مدرسه سبز محیطی سالم است که منجر به یادگیری میشود، در حالی که سبب صرفه جویی در انرژی، منابع و پول میشود - صفری و ملک محمودی، . - 1390همچنین باید از سایه اندازی تا و آفتابگیریهای نامتعارف جلوگیری گردد چرا که در تابستان و زمستان افراد را با مشکلاتی نظیر عدم تعدیل دما و غیرقابل استفاده شدن مواجه میسازد. یکی دیگر از معیارهای طراحی مناسب بنا، توجه به فرهنگ استفادهکنندگان است. طراحی بنا باید بهگونهای باشد که مغایر اعتقادات، مذهب و نژاد جلوه نکند
-4استفاده از مصالح سازگار با اقلیم مورد نظر
مصالح قابل بازیافت و استفاده مجدد به حفظ منابع طبیعی کمک شایانی میکنند.همچنین مصالحی مانند چوب که قابل تجزیه باشد نیز موجب کاهش نخالههای ساختمانی میگردد.
✓ نصب پنجرههای دوجداره با قابهای فلزی ترمالبریک، چوبی و یا PVC استاندارد
✓ عایقکاری کانالهای هوا، لولههای تأسیسات و سیستم تولید آبگرم
✓ نصب سیستمهای کنترل کننده موضعی نظیر شیرهای ترموستاتیک بر روی رادیاتورها
✓ نصب سیستمهای کنترل مرکزی هوشمند و مجهز به سنسور اندازهگیری دمای هوای محیط عایقکاری دیوارهای خارجی ساختمان
-5استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر
به دلیل اینکه کشور ایران کشوری آفتاب گیر است، میتوان حداکثر استفاده از این منبع لایزال الهی را با استفاده از سلولهای خورشیدی اعمال نمود. همچنین از انرژی بادی نیز در مناطقی که باد خیر هستند، میتوان بهره جست. همچنین باید با ایجاد سیستم گرمایش و سرمایش از کف با تأمین انرژی توسط پنل خورشیدی، دمای متعادلی را به محیط بخشید.
