بخشی از مقاله
چکیده:
قرائت های متحجرانه از دین و مذهب و کج فهمی های دینی و بد اندیشی از آن عمری به دارازای تاریخ ادیان دارد و دین اسلام نیز از این قاعده مستثنی نیست. دین اسلام از آغاز تا کنون آکنده از حوادث مهم سیاسی و تأثیر گذاری نظیر فتنه قتل خلیفه سوم، سقیفه ،جنگ جمل و ... است که زمینه ساز اصلی و پشتوانه تاریخی شکل گیری فرقه های اسلامی و جریان های انحرافی بعدی بوده است. اما جنگ صفین و ظهور فرقه خوارج، از این نظر نقطه عطفی در تاریخ اسلام محسوب می شود؛ چرا که قرائت سطحی و کورکورانه از معارف اسلامی نه تنها سبب انزوای اهل بیت و تشتت و از هم گسیختگی جامعه اسلامی شد بلکه از این پس شیعه به عنوان یک گروه متمایز در برابر اکثریت اهل سنت و جریان های انحرافی مطرح شد.
تفکرات و اندیشه های خارجی گری در دوره های مختلف اسلامی در قالب های مختلفی از جمله سلفی گری، وهابیت، طالبانیسم، نو سلفی گری، تکفیریها و ...بازتولید شده و امروزه این تفکرات به مثابه پاشنه آشیل جوامع اسلامی، وحدت مسلمین را به مخاطه انداخته است.
این گروه های افراطی که به نام اسلام و دفاع از سنت با انجام اقدامات تروریستی به تکفیر مسلمانان میپردازند به بزرگترین چالش کنونی جهان اسلام، گفتمان تشیع و جمهوری اسلامی تبدیل شده اند. هدف از این پژوهش ریشه یابی تفکرات تکفیریهای معاصر و جریان های انحرافی معارض گفتمان جمهوری اسلامی ایران در دوران معاصر است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مهمترین هدف این جریان های تکفیری کاستن از نقش و نفوذ تدریجی حرکتهای اجتماعی- سیاسی متأثر از انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی در خاورمیانه به خصوص در کشورهای سنی نشین است.
مقدمه
منطقه غرب آسیا در سالهای اخیر بهعنوان چالش برانگیزترین منطقه جهان بهشمار رفته و تحولات آن به گونهای مؤثر تحولات جهانی را تحت تأثیر قرار داده است. وجود کشورهایی با ساختار سیاسی و اقتصادی ناموزون، ساختار اقتصادی مبتنی بر منابع زیرزمینی، وجود قومیتها و گروههای مختلف و عدم ثبات فرهنگی در این کشورها، شرایطی بحرانی را در این منطقه بوجود آورده است. از طرف دیگر وجود منابع زیرزمینی و موقعیت سوق الجیشی و ژئوپلیتیک نیز بر اهمیت منطقه غرب آسیا افزوده و باعث شده است تا همواره قدرتهای جهانی به این منطقه توجه خاصی داشته باشند.
یکی از جریانهایی که در سالهای اخیر نقش بسزایی در سیاستهای منطقهای ایفاء کرده و هر روز بر دامنه گسترش نفوذ آن در منطقه افزوده میشود، جریان "نو سلفی تکفیری" است. شکلگیری نوسلفیگری یکی از مهم-ترین رویدادهای ایدئولوژیکی و فکری تاریخ مسمانان بهشمار میآید که توانسته است به پشتوانه ادبیات فقهی و کلامی نیاز به گرایشها و جریانهای سلفی را مجسم و آنها را در اشکال روز باز تولید کند.
اتخاذ سیاستهای درست و کاربردی همراه با بکارگیری روشهای کم هزینه و در عین حال تنشزدا، برای چگونگی مقابله با گروههای نوسلفی در سالهای اخیر بخش قابل توجهی از منابع دیپلماسی کشور را متوجه خود نموده است. انتخاب چنین سیاستهایی نیازمند شناسایی و پژوهش مفصل در شناخت گروههای نوسلفی و مواضع آنها بهصورت مجزا از یکدیگر و همچنین نیازمند بازتفسیر رابطه منطقی میان سلفیگری و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران میباشد. از اینرو رسالت پژوهش حاضر شناسایی و واکاوی درونی گرایشات گروههای مؤثر نوسلفی در منطقه و ارزیابی تأثیر آنها بر گفتمان و اندیشه های جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
عوامل ظهور و شکل گیری جریانهای نوسلفی تکفیری معاصر
گروههای نو سلفی تکفیری پس از حوادث یازده سپتامبر 2001 میلادی و انشعاب پی در پی گروههای جهادی، راهبرد سیاسی در عربستان قوت گرفت و حرکت گروههای تکفیری در قالب راهبرد منطقهای عربستان ترسیم شد. مهمترین مسئله حیاتی عربستان، کاستن از نقش و نفوذ تدریجی حرکتهای اجتماعی- سیاسی متأثر از انقلاب اسلامی در خاورمیانه بهخصوص در کشورهای سنی نشین است. استمرار بیداری اسلامی در کشورهای اسلامی یعنی کاستن دامنه نفوذ عربستان یا به تعبیر دولتمردان ریاض، آسیب پذیری ایدئولوژی وهابیت است. جریان نوین تکفیری دو هدف را همزمان دنبال و پیگیری مینمایند. اول؛ سد سازی در برابر بیداری اسلامی که میتواند در دراز مدت کشورهای عرب خاورمیانه را از زیر سلطه پول و وهابیت خارج کند، دوم؛ ارائه الگوی جدید از بیداری
اسلامی با محوریت اندیشه وهابیت.
ریشه های تاریخی جریان های تکفیری
در خصوص اندیشه خارجی گری در دوران معاصر ذکر این نکته در ابتدای لازم است که بعد از جریان خوارج، گروه ها و فرقه هایی که در جهان اسلام مشابه با برخی از مبانی رفتاری و اعتقادی خوارج بودند، خارجی نامیده نشدند. مثلاً در قرن اخیر، چنین گروه هایی را ، تکفیری می نامند.
