مقایسه اصطلاحنامه و هستی شناسی

شباهت ها و تفاوت های اصطلاحنامه و هستی شناسی را می توان این گونه بیان کرد:

شباهت ها:

شباهت اصطلاحنامه و هستی شناسی را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:

۱. هر دو فهرستی از واژگان و نمایشی از روابط میان آنها جهت ارائه  مفاهیم عرضه می کنند.

۲. هر دو نوعی نظام سازماندهی دانش هستند که بر پایه  مفاهیم برای نمایش می شوند موضوعی بنا می شوند.

۳. هر دو نظامی سلسله مراتبی هستند که برای اصطلاحات گروه بندی شده در داخل رده ها و ردههای فرعی به کار می روند.

۴. هر دو تصویری مفهومی از یک حوزه به منظور تسهیل ارتباط مؤثر کاربر و حوزه فراهم می آورند.

5. هر دو در سازماندهی منابع اطلاعاتی و بازیابی اطلاعات کاربرد مؤثری دارند.

در روش تدوین اصطلاحنامه ها و هستی شناسی ها تقریباً شیوه  مشابه ی دنبال می شود، مشخص کردن حوزه؛ جمع آوری واژگان و مفاهیم از متون، متخصصان و دیگران؛تعیین روابط بر اساس قواعد؛اصول و استاندارد ها  

ب. تفاوت ها

همان گونه که اشاره شد، اصطلاحنامه ها و هستی شناسی ها هر دو شبکه ای از اصطلاحات و روابط میان آنها را به نمایش می گذارند، ولی این دو نظام در موارد زیر از یکدیگر متمایز هستند .

1-از بعد کاربر:اصلاحنامه برای کاربران انسانی معنا دارو قابل درک است در حالی که هستی شناسی برای پردازش اطلاعات توسط ماشین ونیز انسان کاربرد دارد

2-بعد معنایی: اصطلاحنامه ها اگر چه  به ارائه  واژگان روابط میان آنها برای کمک به کاربران در درک مفهوم یک اصطلاح می پردازند، ولی فاقد مشخصه های کامل و صریحی از مفاهیم هستند. در واقع نوع اصطلاحات که به بیان مفاهیم دقیق کمک میکنند در اصطلاحنامه وجود ندارد. در حالی که هستی شناسی به طور واضحی دانش مفهومی را با استفاده از زبانی قراردادی (قواعد تعریف شده) براساس یک حوزه همراه با معانی دقیق آنها ارائه می کند؛ به طوری که این تفسیر غیر مبهم از اصطلاحات در قالب قواعد و توسط ماشین نیز به سهولت قابل استفاده است.

3. بعداز  پوشش متون: اصطلاحنامه سیاهه ای از واژگان است که برای منابع موجود به کار میرود؛ بیشتر درباره مدارک موجود و برای استفاده در مورد نوع خاصی از مدارک است در حالی که هستی شناسی به ارائه گستره  وسیعی از واژگان یک حوزه می پردازد. درباره  هستی شناسی همچنین به لحاظ قواعد وضع شده، اعمال یک کنترل یکنواخت به سهولت امکانپذیر است.
4. از بعد روابط معنایی میان مفاهیم: ابهام های معنایی موجود در اصطلاحنامه ها که ناشی از روابط تعریف شده محدود هستند، در هستی شناسی مرتفع شده است. در اصطلاحنامه، روابط عام و خاص به طور دقیقی تعریف نمی شود، بنابراین نمی تواند بیان کننده روابط معنایی واضح میان مفاهیم باشد. این روابط به طور عام به کار رفته و فاقد روابط برای بیان مفاهیم خاصی در حوزه های معین هستند؛ در حالی که روابط تعریف شده برای هر مدخل در یک حوزه خاصی از ویژگی های اصلی

هستی شناسی ها است. در اصطلاحنامه ها گاه روابط مربوط به نوع یا جنسی، روابط نشان دهنده  جزئی از کلی، و روابطی که برای نشان دادن نمونه یا مثال به کار میروند میتوانند در هم تلفیق شوند در صورتی که در برخی اصطلاحنامه ها، این روابط به جای هم به کار رفته اند. هستی شناسی به لحاظ ارائه  روابط معنایی دقیق، از این انتقاد مبرا است.

5.از بعد پشتیبانی ماشینی: زبان هستی شناسی ها برای پردازش دانش (توسط ماشین) قابل درک است؛ در حالی که در اصطلاحنامه ها به لحاظ ذخیره  اطلاعات در یک نظام پایگاه دادهای خاص، استفاده  مجدد از اطلاعات در پایگاه های دیگر وجود ندارد و بنابراین اشتراک اطلاعات ناممکن است. در هستی شناسی ها به لحاظ زبان تعریف شده در قالب استانداردهای آر. دی.

اف؛ ا... ال. آی؛ دی، ای. ام؛ و اول' امکان ویرایش برای روزآمد سازی هستی شناسی و استفاده  مجدد از دانش گرد آمده به سهولت امکانپذیر است. استفاده از این استانداردها این امکان را فراهم می آورد تا اطلاعات یک هستی شناسی را که برای یک نظام اطلاعاتی خاص طراحی شده است به یک نظام اطلاعاتی دیگر منتقل کرد و استفاده نمود.

همچنین قواعد تعریف شده در ساخت هستی شناسی ها، ویرایشی و در نتیجه روزآمد سازی هستی شناسی را به سادگی امکانپذیر میسازد. شکل ۷ مثال هایی از روابط وضع شده در یک هستی شناسی را برای تبدیل روابط در اصطلاحنامه اگرووک نشان میدهد

شکل ۷ روابط تعریف شده برای تبدیل روابط اصطلاحنامه اگرووک به هستی شناسی (صنعت جو، ۱۳۸۴).

لازمه  اینکه کاربران قادر باشند به جستجو در مجموعه های عظیم اطلاعاتی و نظام های برخوردار از قابلیتهای جستجوی پیچیده (نه صرفاً جستجوی آزاد) بپردازند، این است که نظام هایی با قابلیت های زیر وجود داشته باشند:

۱. بهبود تعامل پیشرفته کاربران با نظام سازماندهی دانش و در نتیجه بهبود فرمولبندی جستجو؛

۲. ارائه نظامی هوشمند برای گسترش جستجو؛

۳. پشتیبانی از هوش مصنوعی و وب معنایی

همه این کاربردها به نظامی با روابط معنایی دقیق نیاز دارد که تحت قواعدی منطقی و به زبانی قابل درک برای ماشین تعریف شده باشد. این نیاز و همچنین نارسایی های اصطلاحنامه ها، منجر به بازنگری در اصطلاحنامه ها و در نتیجه تکامل آنها به سمت هستی شناسی شده اند (صنعت جو، ۱۳۸۴).