قاعده غرور

این قاعده نیز به منظور جلوگیری از پدیدههای اجتماعی مثل دغلکاریها و نیرنگهایی که ممکن است از ناحیه شخصی بر فردی وارد شود و باعث ایجاد خسارت و ضرر و زیان مالی در او گردد وضع شده است و فرد غار یعنی کسی که باعث ضرر و زیان در مغرور (فریب خورده) شده را ملزم به جبران خسارت و ضرر و زیان وارده میکند. فلذا این قاعده از قواعد معروف و مشهور فقهی و حقوقی میباشد که به دنبال حمایت از مال و اموال افراد، آنها را ملزم به رعایت اصول اخلاقی در معاملات مینماید. این قاعده علاوه بر معاملات در باب ضمانات قهری که در حقوق از آن به مسئولیت مدنی یاد میشود و باب طلاق و ... نیز جاری میباشد.

قاعده اتلاف

قاعده اتلاف را میتوان به عنوان یکی دیگر از قواعد مسلّم فقهی یاد کرد که به طور غیر مستقیم به حمایت از اموال و سرمایههای افراد در جامعه میپردازد و مانع ضرر و خسارت بر اموال افراد میشود و در صورت ایجاد ضرر و زیان آنها را ملزم به جبران مینماید تا به وسیله قاعده مانع اتلاف و تضییع اموال و سرمایههای افراد در زندگی شخصی و اجتماعی شود.

تعریف قاعده

از جمله قواعد فقهی قاعده اتلاف است. »من اتلف مال غیره فهو ضامن«؛ »هر کس مال دیگری را بدون اجازه او تلف یا مصرف کند، ضامن است.« اتلاف از ریشه تلف به معنای نابودی و از بین رفتن است، مثل اینکه کسی دیوار دیگری را تخریب کند و یا فردی مال متعلق به دیگری را از بین ببرد. (مکارم شیرازی، 1411ق.، ج2، ص.(193 همچنین آن را به معنای از بین بردن از روی اسراف نیز معنا کردهاند. در لغت به معنای تضییع و از بین بردن مال است (فیومی، بی تا، ص(76 و از نظر فقهی تضییع مال یا منفعت متعلق به دیگری را اتلاف میگویند که اتلاف کننده علاوه بر گناهکار بودن، ضامن مال یا منفعت از بین رفته است و باید به نحو مقتضی خسارت را جبران نماید، بدین معنا که یا باید همانند آن را به صاحبش تحویل دهد یا قیمت آن را به وی بپردازد. (مکارم شیرازی، 1411ق.، ج2، ص.(193