میزان خطای اندازه گیری متغیرها:
برای اندازهگیری هر متغیر مشهود مقداری خطای اندازه گیری در نظر گرفته می شود. این مقدار خطا در رابطه بین دو متغیر اثر گذاشته و با آن جمع می شود
نکته:
متغیرهای تحقیق بر اساس نوع مقادیری که میتوانند اختیار کنند به دو دسته متغیرهای کمی و کیفی تقسیم می شوند اما انواع متغیرها بر اساس نقش آنها در تحقیق عبارتند از:
متغیر مستقل
متغیری است که در پژوهشهای تجربی به وسیله پژوهشگر دستکاری می شود تا تاثیر (یا رابطه) آن روی پدیده دیگری بررسی شود.
متغیر وابسته، متغیری است که تاثیر (یا رابطه) متغیر مستقل بر آن مورد بررسی قرار میگیرد. به عبارت دیگر پژوهشگر با دستکاری متغیر مستقل درصدد آن است که تغییرات حاصل را بر متغیر وابسته مطالعه کند.
متغیر تعدیل کننده متغیری است که می تواند بر جهت رابطه یا میزان رابطه متغیرهای مستقل و وابسته موثر باشد. اثرات این متغیر قابل مشاهده و اندازهگیری است. به متغیر تعدیل کننده گاهی متغیر مستقل فرعی نیز گویند. برای نمونه متغیر جنسیت در بررسی رابطه روش تدریس و یادگیری دانش آموزان یک متغیر تعدیل کننده است.
چون در یک پژوهش اثرات همه متغیرها قابل بررسی نیست، پژوهشگر اثرات برخی متغیرها را از طریق کنترل آماری یا کنترل های تحقیقی خنثی می کند. این گونه متغیرها را که اثرات آنها توسط پژوهشگر قابل حذف است متغیر کنترل می گویند.
متغیر مداخله گر از دیدگاه نظری بر متغیر وابسته تاثیر دارد امانه قابل مشاهده و سنجش است که به عنوان متغیر تعدیل کننده محسوب شود و نه اثرات آن قابل خنثی کردن است تا به عنوان متغیر کنترل محسوب شود.
متغیر میانجی
این متغیر به عنوان رابط بین متغیر مستقل و متغیر وابسته قرار میگیرد. برای نمونه در رابطه بین نقدینگی و تورم، متغیر قدرت خرید یک متغیر میانجی است.
سوالات و فرضیه های تحقیق
هنگام بیان فرضیه، محقق به بررسی روابط بین متغیرها میپردازد. به طور متداول این بیان به سه شکل صورت خواهد گرفت.
