هدف از ارائه فهرست منابع مورد استفاده، نشان دادن میزان تلاش و کنکاشی محقق در بهره گیری از منابع گوناگون، احترام به حقوق سایر محققان و سهولت دستیابی خواننده به منابع مورد نظر است. لذا در انطباق منابع استفاده شده در متن بافهرست منابع دقت لازم صورت گیرد تا کاملا همخوانی داشته باشند

الف) شیوه های استناد کردن در پژوهشی:

 یکی از مهمترین بخش های تهیه پایان نامه یا هرگونه پژوهشی استناد کردن" است و نویسنده چگونگی استفاده از اندیشه های دیگران را به خواننده معرفی می کند. در واقع محققین به ندرت می توانند بدون استفاده از مطالعات دیگران تحقیق جدیدی را شروع کرده و یا نتایج بدست آمده را تفسیر کنند. از نظر اخلاقی و قانونی تمامی نویسندگان موظف هستند. مطالب «نقالی» شده از دیگران را در متن ارجاع دهینال در قسمت منابع ذکر کنند.

یکی از روش های پر استفاده در مرجع و منبع نویسی، روش مرجع نویسی هاروارد می باشد. در این روش، هر منبع با نام خانوادگی نویسنده اصلی آن شروع میشود و سال انتشار اثر پس از آن ذکر می شود.

در متن پایان نامه نقل قول به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم بکار برده می شود(سیف1376)

نقل قول مستقیم: در این نوع نقل قول اطلاعات بدست آمده بدون هیچ دخل و تصرفی، حتی اگر دارای غلط املایی و یا دستوری باشند عیناً در متن نوشته می شوند. اگر نقل قول مستقیم کوتاه و در حد چند سطر باشد آن را در داخل علامت گیومه («») قرار می دهند.

اگر مطالب نقل شده مختصر (کمتر از ۴۰ کلمه) باشد، آن را در داخل متن نوشته و قبل و بعد از آن علامت نقل قول یا برجسته نما می گذارند. معمولاً نام خانوادگی صاحب مطلب یا کتاب و یا اثر را همراه با تاریخ ذکر و قبل از اشاره از علامت ("")و یا (:) استفاده می کنند.

مثال:

امکان دارد عواملی مانند جامعه آماری متفاوت، جنسیت یا نوع جمع آوری اطلاعات موجب دوگانگی یافته ها شده باشد. چنانکه شکری (۱۳۷۵) نشان داد " رفع مشکلات افرادی که به مراکز مشاوره مراجعه می کنند به خصوصیات مختلف مرکز و درمانگران ارتباط دارد. "

گاهی نیز در انتهای مطالب نقل شده، نام صاحب اثر و تاریخ انتشار در داخل پرانتز آورده می شود.

مثال:

از آنجا که نظریه درمان رفتاری - شناختی هم جنبه رفتاری و هم جنبه شناختی افراد را در نظر می گیرد " کاربرد بیشتری نسبت به سایر نظریه ها دارد "(آلیس، 1973)

همچنین می توان در جهت تسریع منبع یابی برای خوانندگان شماره صفحه اثری که مطلب از آن گرفته شده بعد از تاریخ ایجاد اثر ذکر کرد. در مورد ذکر شماره صفحه منابع مورد استفاده توجه داشته باشید که هر گاه منبع مورد استفاده کتاب باشد بایستی نام خانوادگی نویسنده، سال انتشار کتاب و شماره صفحه کتاب که متن را ازآن نقل کرده اید نوشته شود.اما در مواردی که ارجاع و استنادبه مطالب مقالات مجله ها میباشد نیازی به ذکر شماره صفحه در متن نمی باشد اما در فهرست منابع انتهای پایان نامه بایستی شماره صفحه های مقاله ای که از آن مطلب نقل شده، مشخص شود.

مثال :

بنا به گفته مک برنی (۱۹۹۰، ص ۲۶۹) "علم یک فعالیت اجتماعی است، و از طریق مشارکت همگانی و به هم پیوستن دانش فراهم آمده از سوی فرد فرد دانشمندان رشد و گسترش مییابد"

مثال:

نتایج پژوهش های انجام شده درباره ارزشیابی استادان توسط دانشجویان را میتوان اینگونه خلاصه کرد که «ارزشیابی های دانشجویی بیش از آنکه نشان دهنده تغییرات محتوایی باشند نشان دهنده تغییرات روش آموزشی معلم یا طرز ارائه درس بوسیلهٔ او است، (دونکن، ۱۹۸۶، ص ۷۷)

در نقل قول مستقیم طولانی (بیش از ۴۰ کلمه) مشابه نقل قول کوتاه عمل می نمائیم اما از گیومه برای این قبیل نقل قول ها استفاده نمی شود. در این مواقع مطلب را از سر سطر بعدی و با فاصله بیشتری از فاصله سطرهای نوشته خود می نویسند. هر سطر آن را از دو طرف کوتاهتر می نویسند به نحوی که فاصله هر طرف از حاشیه کاغذ بیشتر از فاصله سطرهای اصلی نوشته باشد. فاصله هر سطر آن را کمی از فاصله سطرهای نوشته خود کمتر می گیرند و بعد از اتمام مطلب نقطه می گذارند. در سر سطر بعدی دنباله مقاله نوشته شده و فاصله این سطر با مطلب فوق نیز کمی بیشتر از فاصله معمول بین سطرهای نوشته خواهد بود.

مثال:

و یا به قول آریان پور (۱۳۴۵)

حقیمت پژوهی به عنوان نمادی اجتماعی تنها مشتمل بر دریافت حقیقت ها نیست، بلکه مستلزم انتقال حقیقت ها نیز هست.... کمال راستی تحقیقی به دو کسی نیازمند است: آن کسی که حقیقتی را فرا میدهد و آن کسی که حقیقت را فرا میگیرد. (ص ۴۰)

در مثال بخشی از متن حذف شده و بجای آن چهار نقطه گذاشته شده است. نقطه اولی علامت پایان جمله و سه نقطه بعد علامت مطالب حذف شده بین دو جمله است. بنابراین اگر از یک جمله واحد چند کلمه حذف شود و مطالب پس و پیش حذفی نقل شوند، بجای چهار نقطه سه نقطه کفایت می کند.

در نقل قول مستقیم اگر نیاز به توضیح و یا آوردن شکل صحیح کلمه باشد باید آن را در قلاب یا کروشه { } قرار داد.

نقل قول غیرمستقیم: آنچه را که پژوهشگر از متن نوشته و یا سخنرانی گوینده و یا اثر به جای مانده از هنرمند دریافت و درک نموده و به زبان نوشتاری خود تبدیل می کند نقل قول غیرمستقیم گویند.

مطالعه ای که بوسیله یک نویسنده انجام شده باشد:

مثال:

در بسیاری از پژوهش های انجام شده بر روی تصویر سازی ذهنی شباهت بین اشیای فیزیکی واقعی و باز نمائی های ذهنی آنها نشان داده شده است ( شپارد، 1971)

اگر نام خانوادگی نویسنده بخشی از جمله باشد، فقط سال انتشار مقاله را داخل پرانتز قرار میدهند.

مثال:

مک کلار (۱۹۷۲) دریافت که اکثر قریب به اتفاق افراد نه تنها تصویرهای ذهنی دیداری و شنیداری بلکه تصویرهای ذهنی بساوایی، حرکتی و چشایی را نیز تجربه می کنند.

در بعضی موارد سبک نوشتار اجازه میدهد که نام خانوادگی مؤلف و تاریخ انتشار اثر هر دو در متن بیایند. در چنین حالتی قرار دادن نام خانوادگی مؤلف یا تاریخ انتشار اثر در داخل پرانتز ضرورنیست.

مثال :

لین در سال ۲۰۰۳ به بررسی اثر آموزش بر رشد اقتصادی طی دوره ۲۰۰۰-۱۹۶۵ در کشور تایوان با اتکا بر معرفی یک تابع تولید پرداخت و به این نتیجه رسید که سرمایه گذاری در بخش آموزش اثری مهم و مثبت بر رشد اقتصادی کشور دارد.در صورت اشاره مجدد به اثر اگر ذکری از مؤلف برده شد نیازی به ذکر تاریخ نیست.

نوام چامسکی (۱۹۵۷) اظهار داشت که انسانها با یک دستور زبان فطری بدنیا می آیند........ چامسکی همچنین معتقد است که مکانیسمهای مغزی فطری برای درک و تولید واژکها برنامه ریزی شده اند.

از آنجائیکه در روش مرجع نویسی هاروارد نام خانوادگی نویسنده و سال انتشار اثر جزئی از متن به حساب میآیند، اگر در آخر جمله قرار گرفتند بایستی بعد از پرانتز مربوط به سال انتشار اثر، نقطه پایان جمله قرار داده شود.

مثال :

وقتی حرف میزنیم، جریان پیوسته ای از اصوات را تولید می کنیم، واجها همگی با هم ترکیب می شوند و حتی تا اندازهای توسط اصوات دیگر تغییر مییابند ( لیبرمن 1970)

در مطالعه ای که بوسیله دو نویسنده انجام شده باشد مرجع نویسی بدین صورت میباشد : پرانتز- نام خانوادگی نویسنده اول حرف «و» نام خانوادگی نویسنده دوم -تاریخ - پرانتز نقطه

مثال:

بر اساس پژوهشهای گسترده اسپیرمن در ارتش، مدارس و مشاغل، آزمونهای میزان شده بطور گسترده ای به منظور اندازه گیری این توانایی کلی بکار گرفته شدند (لوبنسکی و دیویس، ۱۹۹۲).

اگر نام خانوادگی پدیدآورندگان در جمله بیاید تاریخ در جلوی نام مؤلف دوم داخل پرانتز ذکر میگردد. مثال :

پژوهشی های اخیر ( جمشیدی و اکبری ، ۱۳۶۹) موید این هستند که .............

 اگر به اثری که به بیشتر از دو نفر تعلق دارد اشاره می کنید بار اول نام خانوادگی همه نویسندگان را ذکر کنید. پس از آن هر زمان دیگر که به آن اثر اشاره کردید لازم نیست که نام خانوادگی همه مولفان را بنویسید بلکه تنها نام خانوادگی مولف اول را بنویسید و به دنبال آن، عبارت "او همکاران "را با تاریخ انتشار اثر ذکر کنید.

مثال :

بار اول : حکمت، پویا، خسروی (۱۹۶۸) اظهار داشته اند ..................

بار دوم : حکمت و همکاران ( ۱۹۶۸) دریافتند که ...................

در زبان انگلیسی به جای "و همکاران" مینویسند .et al

Taylor, et al.(1968) found that

دو یا چند اثر بوسیله یک نویسنده در چند سال مختلف انجام شده باشد. برای این منابع از حروف الفبا (فارسی یا انگلیسی) استفاده می شود.

مثال :

Synder (1994 a, 1994 b) postulated...

مثال :

مطالعات انجام شده در این باره (احمدی، ۱۳۶۵ الف، ۱۳۶۵ ب) نشان میدهد که...

دو یا چند اثر بوسیله یک نویسنده در چند سال مختلف انجام شده باشد. ابتدا نام خانوادگی نویسنده را نوشته. سپس سال انتشار آثار را به ترتیب ذکر می کنند. برای جدا ساختن سال انتشار از کاما و یک کاراکتر فاصله استفاده می شود.

مثال:

الگوی خبر پردازی جایگزینی برای نظریه رشد شناختی پیاژها محسوب می شود. ‚( سیگلر1983-1991 )

مثال:

پژوهش های کلبرگ (۱۹۶۸, ۱۹۸۱, ۱۹۸۷) نشان میدهد که ...

دو یا چند اثر بوسیله نویسندگان مختلف انجام شده باشد. برای ذکر چندین منبع در یک پرانتز، باید آنها را به ترتیب سال انتشار نوشت و نویسندگان را بوسیله سمی کلون (:) و یک فاصله از هم جدا کرد.

مثال:

الگوی نظری پیاژه، مانند سایر نظریه های مرحله ای به علت نادیده گرفتن نسبی تفاوت های موجود در تجارب آموزشی و فرهنگی مورد انتقاد قرار گرفته است (بریسلین، ۱۹۹۳؛ بری و همکاران، ۱۹۹۲؛ شانس و فیشمن، ۱۹۸۷؛ کول و کول1989، .فلاول 1985)

هنگامیکه از آثار چاپ شده توسط سازمانها یا نهادها استفاده شود. بجای مؤلف نام سازمان یا نهاد درج می شود.

مثال:

معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد (۱۳۸۴) برای یک پایان نامه کارشناسی ارشد ۵ فصل پیشنهاد نموده است.

مثال:

در گزارشی که به تازگی انتشار یافته است (مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، ۱۳۸۳)

برای استناد کردن به نام موسسه یا سازمان برای بار دوم به بعد میتوانید از نام .اختصاری آن سازمان استفاده کنید اگر نویسنده اثر مشخص نباشد، بایستی از عبارت «بی نام "، استفاده کرد.

مثال:

This species has been reported in both Madison counties Anonymous 1986)

اگر مقاله از کتاب یا مجموعه ای که دارای چندین فصل با چندین نویسنده باشد. در چنین مواردی نیاز به نوشتن نام سر ویراستار کتاب یا سردبیر مجموعه نیست، فقط کافی است به نام نویسنده یا نویسندگان فصل مورد نظر و سال انتشار کتاب یا مجموعه اشاره کنید.

برای مقاله از کتاب ترجمه شده در متن میتوان داخل پرانتز اسم نویسنده و تاریخ بر حسب شمسی را آورد اما بهتر است بعد از ذکر نام مؤلف و تاریخ انتشار، نام .مترجم و تاریخ ترجمه آورده شود

مثال:

بلوم (۱۹۸۰) ترجمه سیف (۱۳۶۳) در این باره گفته است :.............................

معادل غیر فارسی ( انگلیسی یا فرانسه یا هر زبانی که عبارت از آن زبان گرفته شده است) واژه ها یا اصطلاح های فارسی که برای اولین بار به کار میرود به صورت زیرنویسی در همان صفحه که عبارت درج شده است آورده شود. زیرنویسی ها در هر صفحه با گذاردن شماره ی ۱، ۲ و ... فارسی در گوشه ی بالای آخرین کلمه در متن مشخص می شوند. در زیرنویس ها فقط معادل زبان خارجی واژه یا اصطلاح فارسی نوشته شود. در صورت وجود توضیحات بیشتر باید در قسمت پی نوشت ها آورده شود. توصیه میشود تا آنجا که برایتان ممکن است از بکار بردن واژه هایی با الفبای غیر فارسی خود داری نمائید.