نحوه تنظیم فصل پنجم- بحث ونتیجه گیری:
حاصل پژوهشی در فصلی پنجم ارائه میشود و در واقع تلفیقی از نتایج بلاست آمده در فصل چهارم با یافته ها در فصل دوم است و پاسخ صریحی به سؤالات زیر است.
- یافته های تحقیقی تا چه اندازه یا مقدار با پایه های نظری پژوهشی و یافته های تحقیقات دیگران هماهنگ یا متضاد است ؟
- محدودیت های پژوهشی چه بوده و نتایج مطالعه تا چه حد میتواند به جامعه مربوط تعمیم داده شود؟
آیا نتایج می تواند فقط حاصل تعامل این متغیرها باشد و یا متغیرهای دیگری نیز میتوانسته در این موقعیت یا وضعیت مؤثر باشد؟
پژوهشگر در فصل های قبل، نظریات و نوشته های مختلف موافق و مخالف درباره موضوع تحقیق را منعکس و آن را تجزیه و تحلیل می کند، بدون اینکه عقیده ای ابراز کند، بنابراین تمامی گزارش مرکب از عقاید دیگران، اسناد و مدارک مختلف جمع آوری شده مربوط به موضوع است، ولی در این فصلی، محقق از کار جمع آوری اطلاعات و آزمایش ها و تجزیه و تحلیل آن بهره گرفته و نظرات و دیدگاه های خود را بیان می کند و بر جنبه های تازه و مهم پژوهشی خود و بر نتایجی که می توان از آنها گرفت و مورد استفاده قرار دارد، تأکید می کند.
در این فصل باید، تجزیه و تحلیل مطالب عینی و واقع گرایانه باشند. و از تفسیرهای نادرست و ارائه مطالب به صورت ناقص به شدت خودداری شود. در هنگام تنظیم این فصل بایستی به نکات ذیل توجه کرد:
- از حذف شواهد و یا نتایجی که مخالف فرضیه یا عقیده شخصی است، جلوگیری کرد.
- از بیان مطالب متکی به قضاوتهای شخصی و دور از حقیقت، پرهیز کرد.
- نباید تعداد محدود و معدودی از داده ها را برای یک جامعه گسترده تعمیم داد. خلاصه آنکه پژوهشگر در فصل بحث و نتیجه گیری، ارتباط یافته های تحقیق با یافتههای مطالعات قبلی را شرح میدهد و محدودیت ها و چگونگی ارتباط آن با مطالعات مشابه و کارهای دیگران را توضیح کامل میدهد و در نهایت پیشنهادهایی در مورد نتیجه تحقیقی حاصل شده ارائه می شود و اقداماتی که برای اجرای این پیشنهادها لازم است، ذکر می شود. همچنین زمینه هایی که نیاز به تحقیقی بیشتر دارند، جهت استفاده سایر محققان تذکر داده میشود.
پژوهشگر بایستی بدون تعصب، پیشداوری و سوگیری نسبت به یک موقعیت خاص، توصیه و پیشنهادهای لازم را مطرح کند و به محدودیت های پژوهشی و امکان تعمیم نتایج اشاره کرده و راههای رفع مشکلات، موانع و محدودیتهای پژوهشی را به همراه راهکارهای کاربردی برای پژوهشهای آینده پیشنهاد کند.
