گاهی نوشته ای دربارهٔ موضوعی علمی اجتماعی ادبی و تاریخی و مانند اینهاست که نویسندهٔ آن یا راه مشاهده درموضوعات علمی و اجتماعی راه مطلعه ( درموضوعات ادبی و تاریخی دقت ھرچه بیشتر آن مقاله را فراهم آورده است اساس نوشته های تحقیقی مشاهده و مطالعهٔ توام با دقت و استقصای کامل است و باید با کمال دقت وامانت از تمام منابع در بارهٔ موضوع مورد نظر خود استفاده کنند از آخرین نوشته ها و امکاناتی که باره آن موضوع به وجود اهده است بهره ور گردد بتوان نوشته او را يسك نوشته تحقیقی و واقعتى خوانندگان خود را با دادن هنا بع هو هوم و ضعیف گمراه نسازد . ثانياً آنچه را " از منبع با منابعی گرفته است با ذکر نشانی کامل باز نماید و آن را از خود بشمارنیاورد . ثالثا در انجه از اینجا و انجا اما تغییری بدلخواه خویش ( یا برمشاهده است کار مشکلتر اجتماعی که اساس موضوعات علمی پیچیده تراست یعنی شخص عالم محقق باید در آزمایشگاهها و مراکز علمی به کنجکاوی و بحث و مشاهده بپردازد آنگاه که فکر او شکل صحیح و معینی بخود گرفت آنرا بر روی صفحهٔ کاغذ بیاورد و بخوانندگان و علاقمندان عرضه دارد .
و یا شخصی محقق اجتماعی باید در میان اجتماع برود و از رفتار و عادات و زبان و رسوم آنها اطلاع حاصل کند و آن اطلاعات را به طور صحیح و علمی بخوانندگان خویش ارائه دهد . آنچه در این نوع نوشته اهمیت فراوان دارد، عالم و آشنا بودن نویسندهٔ آن است با موضوعی که می نویسد . در انواع نوشتههای قبلی که تاکنون دربارهٔ آنها بحث کردیم و نمونه هائی بدست دادیم، فکر نویسنده و ذوق و دقت او بود که مایهٔ اصلی نوشته میشد. اما در نوشتههای تحقیقی ، علم واطلاع نویسنده است که او را یاری می کند. از این جهت است که باید گفت، اگر برای دانشگاهها مشکل باشد که نویسنده هایی برای نوشته های دیگر تربیت کنند، نباید از زیر بار تربیت نویسندهٔ تحقیقی شانه خالی کنند، بلکه یکی از هدفهای اساسی دانشگاهها باید تربیت نویسندهٔ محقق باشد که در حقیقت آنها را می توان باعث پیشرفت مملکت و ملت در زمینه های تفکر و تفوق دانست . در دانشگاهها باید روش تحقیق که مایهٔ علمی این نوشته هاست برای دانشجویان تدریس گردد و آنها را با این روش آشنا کنند، تا آنان خود نیر از ذوق نویسندگی خود استفاده کنند و تحقیقات خود را بصورت نوشته های تحقیقی بدیگران عرضه دارند . این اث یکی از نوشته های تحقیقی بسیار جالب توجه را در اینجا بنظر خوانندگان ارجمند این کتاب میرسانیم که در نوع خود کم نظیراست .
