ویژگیهای چکیده خوب
ویژگی هایی یک چکیده خوب را میتوان با کلمات «صحبت» و «وضوح» بیان کرد. چکیده نویسی باید از مطالب حشور (زائد) پرهیز کند. به ویژه، چکیده باید براساس اطلاعات موجود در عنوان مدرک نوشته شود، نه اینکه آن را تکرار نماید. برای مثال، عنوان مقاله ای عبارت است از: بررسی میزان مطالعه و کتابخوانی در میان ایرانیان. حال اگر اولین خط از یک چکیده این گونه باشد؛ نتایج یک بررسی که در سال ۱۹۸۵ درباره میزان مطالعه ایرانیان انجام شد. بدیهی است که این جمله چیز زیادی، جزء ارائه تاریخ، بر عنوان نیفزوده است.
چکیده نویس باید سایر اطلاعاتی را که احتمالا خواننده میداند یا ممکن است مورد علاقه مستقیم او نباشد حذف کند. پیشینه یا اطلاعات تاریخی از این جمله اند. مثلاً اگر متن اصلی راجع به انقلاب اسلامی در ایران باشد، آوردن سال پیروزی انقلاب اسلامی (یعنی سال ۵۷) در چکیده حشو و زائد است. چکیده نویس باید بیشتر انچه که نویسنده انجام داده است را ارائه دهد، نه انچه که میخواسته انجام دهد اما نتوانسته یا میخواهد بعدا انجام دهد.
تا جایی که مفهوم واضح باشد و صحت قربانی نشود، هر چه چکیده کوتاهتر باشد، بهتر است. کلمات غیر ضروری مثل «نویسنده» یا «مقاله» را میتوان حذف کرد. مثلاً «این مقاله... را بررسی می کند»، را میتوان این گونه نوشت: «... بررسی می شود»؛ یعنی کلمات «این مقاله» حذف می شود. در ضمن، میتوان از کلمات اختصار استانداردها و آغازهها در هر جایی که برای خوانندگان قابل فهم است، استفاده کرد. به عبارت دیگر، در جایی که معنای کلمات اختصاری تعریف شدهاند میتوان از آنها استفاده کرد. مثلاً نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) در نظر دارد از ورود اشرار به کشور به شدت جلوگیری نماید. بنابراین، ناجا با به کارگیری...».
در بعضی از حوزه های علوم ممکن است در چکیده ها از علائم اختصاری زیادی استفاده شود. گرچه این کار باعث صرفهجویی زیادی در فضا می شود، اما از وضوح چکیده میکاهد و خواننده باید برای مطالعه آن زمان زیادی را صرف کند..
علی رغم اختصار نویسی، چکیده ها باید به خود متکی باشند؛ اگر خواننده ای نیاز داشته باشد که برای فهم چکیده ناچار به مراجعه به اصلی مدرک باشد، یکی از اهداف اصلی چکیده ناکام مانده است.
باید از زبان نامفهوم و دست و پا شکسته پرهیز کرد. کلمات نامفهوم ممکن است برای گروههای مختلف خوانندگان معانی متفاوتی داشته باشد و ممکن است برخی از افراد اصلاً آنها را نفهمند.
کولیسون (۱۹۷۱) شدیداً بر این نکته تأکید می کند که: این نکته مهم است که چکیده نویسی، تا حد ممکن باید از واژگان نویسنده استفاده کند؛ تعبیر و تفسیر کلمات خطرناک است و میتواند خواننده را به مسیرهایی بکشاند که مورد نظر نویسنده نبوده است (لنکستر، ۱۳۸۲: ۱۶۴ - ۱۶۳).
پائو، برخی ویژگیهای نگارش چکیدههای خوب را این گونه بیان می کند: عنوان های نشریه نباید تکرار شود، جمله ها نباید با کلمه های زائد و نا مربوط نظیر «این بررسی نتیجه.... است»، یا «این مقاله تلاشی است در راه....» یا «آزمایشی برای رسیدن به هدف خود...، یا نویسنده در... موفق شده است» آغاز شود (پائو، ۱۳۷۹:185 )
کلیولند و کلیولند ویژگی هایی یک چکیده خوب را این گونه بیان می کند:
