کهن ترین منبع پس از اسلام و مفاد آن

کهن ترین منبع پس از اسلام مربوط به دوران پیش از اسلام شاهنامه فردوسی اسـت کـه در ضـمن آن، شـاعر دربـاره ی بـر تخـت نشسـتن فریدون در مهرگان ابیاتی را سروده است. این نکته می تواند یادآور این مطلب باشد که جشن مهرگان از هزاره های دور آن قدر نزد مردم اهمیت داشته که فریدون برای تاجگذاری خود این روز را برگزیده است. ابن بلخی نیز معتقد است که روزی را کـه فریـدون بـرای شـروع فرمانروایی خود برگزید جشن گرفته شد.

به طور کل از آن چه از منابع دوران اسلامی به خصوص دیوان شاعران می توان فهمید آن اسـت که مهرگان به نام فریدون بوده و آن را جشن فریدون می خوانده اند که بدین ترتیب نوعی جنبه ی رسـمی و حکـومتی نیـز بـدان داده مـی شده است.(ر.ک. بیانی، 1383،ص( 85 » جا حظ بصری این جشن را به فریدون نسبت داده می گوید : فریدون در روز مهر، ماه مهر ضحاک ستمگر را زندانی نمود و ابتـدای ایـن جشن را دو هزار و پنجاه سال بعد از نوروز یاد می کند.« (جا حظ، نقل از : پیران ، ( 77/7/13 بلعمی مورخ بزرگ نیز جشن مهرگان را به فریدون و روز بر تخت نشستن وی نسبت می دهد.(ر.ک . عنقا ، ( 81/7/16

ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه و التفهیم این جشن را به پیروزی کاوه ی آهنگر و فریـدون بـر ضـحاک نسـبت مـی دهـد و مـی گوید : سبب آنکه ایرانیان این روز را بزرگ دانسته اند این است که کاوه ی آهنگر علیه ضحاک قیام کرد و مردم را بـه اطاعـت از فریدون دعوت کرد مردم دور فریدون جمع شده ، ضحاک را گرفتند و در کوه دماوند محبوس ساختند ، پرچم کاوه را عزیـز داشتند و آن را به جواهرات گوناگون و نفیس مزین ساختند.( بیرونی، نقل از : کاظمی ، ( 87/7/19