پاورپوینت راهنمای کشوری استقرارنظام فراگیرگزارش دهی ودیده وری حذف مالاریا

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

راهنمای کشوری استقرارنظام فراگیرگزارش دهی ودیده وری حذف مالاریا

اسلاید 2 :

اهداف کلی:

1-اهمیت نظام گزارش دهی موارد مالاریا
2-آشنایی با تعاریف موارد مشکوک،محتمل وقطعی بیماری.
3-آشنایی با انواع طبقه بندی کانون
4-اهمیت تقسیم بندی کانونهای مالاریا درمنطقه تحت پوشش.
5-آشنایی با مراحل حذف مالاریا.
6-اصول طبقه بندی بیماری.
7-آشنایی باراهنمای استقرار نظام دیدهوری حذف مالاریا به منظورپیشگیری ازبروزمجدد.
8-اهمیت کانون درمدیریت برنامه حذف

اسلاید 3 :

مفاهیم کلیدی

Autochthonous
Indigenous
Introduced
Imported
Relapse
Induced
Cleared up foci
New potential foci
New active foci
Residual active foci
Residual non-active foci

مالاریا بومی
انتقال محلی
انتقال از وارده
وارده
عود
انتقال ازطریق خون
کانون پاک
کانون محتمل جدید
کانون فعال جدید
کانون فعال قدیمی
کانون غیرفعال قدیمی

اسلاید 4 :

اهداف یادگیری:

پس ازاین کارگاه شما قادرخواهید بود:

1- تقسیم بندی کانونهای مالاریا درمنطقه تحت پوشش.
2- تعاریف موارد مشکوک،محتمل وقطعی بیماری رابیان کند.
3- استقرار نظام دیدهوری حذف مالاریا به منظورپیشگیری ازبروزمجدد. 4-اصول طبقه بندی بیماری را بیان کند.
5-شرایط مراقبت اکتیو وپاسیو

اسلاید 5 :

مراحل داخل بدن پشه
مراحل داخل كبدي انسان
ااسيست
چرخه اسپوروگوني
چرخه شيزوگوني
خارج گلبولي
چرخه شيزوگوني گلبولي
سلول كبدي
سلول كبدي
عفوني شده
شيزونت
شيزونت پاره شده
مراحل داخل خوني انسان
تروفوزوئيت نا رس (مرحله رينگ)
تروفوزوئيت بالغ
گامتوسيت ها
شيزونت
شيزونت پاره شده
گامتوسيت ها
ااسيست پا ره شده
آزاد شدن اسپروزوئيت ها
ااكينت
ماكروگامتوسيت
ميكروگامتوسيت
فلاژل دار شده
ورود ميكروگامتوسيت
به داخل ماكروگامتوسيت
خونخواري پشه آنوفل ماده و داخل كردن اسپروزوئيت به داخل جريان خون
خونخواري پشه آنوفل ماده و داخل كردن گامتوسيتها به بدن خود
نيم ساعت
6 تا 16 روز
48 تا 72 ساعت
8 تا 30 روز

اسلاید 6 :

مراحل زندگي پلاسموديوم عامل بيماري مالاريا :

1 - شيزوگوني ( غير جنسي)
در بدن انسان
8 تا 19 روز

2 - اسپروگوني ( جنسي)
در بدن پشه ناقل
8 تا 30 روز
در كبد ( خارج گلبولي)
6تا 16 روز
تشكيل هيپنوزوئيت تنها در ويواكس و اواله
در خون ( داخل گلبولي)
48تا 72 ساعت
در معده مياني پشه
8 تا 30 روز
تشكيل شيزو نت خوني و يا گامتوسيت

اسلاید 7 :

پلاسموديوم هاي عامل بيماري مالاريا در انسان:
ويواكس
فالسي پاروم
اواله
مالاريه
P.vivax
P.falciparum
P.ovale
P.malariae

اسلاید 8 :

Malaria Case Notification System(MCNS)

هدف:
کشف وگزارش دهی موارد مالاریا درکوتاهترین زمان ممکن

مورد مشکوک:
مواردی که با توجه به نشانه های بیماری وشواهد اپیدمیولوژیکی فردبیمار
(درمعرض شرایط انتقال قرارگرفتن)ماموربهداشتی مشکوک به مالاریا می شود.

مورد محتمل:
مواردی که نشانه های مالاریا را دارند ولی شواهدآزمایشگاهی مثبت ندارنداما با احتمال قوی ابتلا به مالاریا درمان ضد مالاریا دریافت نموده اند.

موردقطعی:
مورد مشکوکی که آزمایش خون محیطی یا کیت تشخیص سریع درخون محیطی انگل مالاریا مشاهده شود.

اسلاید 9 :

تعریف کانون وانواع طبقه بندی آن

تعریف کانون:(Foci)
منطقه مسکونی که شرایط انتقال درآن دربرهه ای ازسال فراهم است حتی اگربیمارمبتلا به مالاریا درآن محل ودرآن زمان وجودنداشته باشد.

کانون کوچکترین واحدعملیاتی است که به عنوان هدف فعالیت کنترل مالاریا بشمار میرود.

نکته:
واژه کنون نباید برای جایی که شرایط انتقال مالاریا فراهم نیست،حتی اگرانگل بیماری درافرادساکن آنجا(موقت یادائم)وجودداشته باشد،استفاده شود.دراین مواردازواژه“کانون کاذب“(Pseudo focus ) پیشنهاد میشود

انواع کانون:

1-کانون پاک ((Cleared up foci
2-کانون محتمل جدید (New potential foci)
3-کانون فعال جدید (New active foci)
4-کانون فعال قدیمی (Residual active foci)
5-کانون غیرفعال قدیمی (Residual non-active foci)

اسلاید 10 :

(Cleared up foci): 1-کانون پاک
کانونی که در36ماه گذشته هیچ موردی ازموارد بومی گزارش نشده

نکات:
تازمانی که هیچ مورد گزارش نشده باشد پاک باقی می ماند.

درصورت ورود بیمارمبتلا به مالاریا تا درمان کامل وموفق شرایط انتقال وجود نداشته باشد کانون همچنان پاک میباشد.

اگرشرایط انتقال وجود دارد اما انتقال رخ نداده کانون محتمل جدید.

اگرشرایط انتفال وجود دارد ومواردجدید کشف شده درکانون پاک انتقال محلی بود طبقه بندی پاک به کانون فعال جدید تبدیل میشود.

اسلاید 11 :

New potential foci 2-کانون محتمل جدید :

بدنبال گزارش موارد وارده طبقه بندی یک کانون پاک یا غیرفعال قدیمی به کانون محتمل جدید تغییر می کندمشروط براینکه:

همزمان با گزارش موارد مالاریا شرایط انتقال وجود داشته باشد.
(حداقل درفاصله زمانی ورود بیمار به کانون تا درمان کامل وموفق که امکان گامتوسیتومی را به صفر رسانده باشد شرایط انتقال وجود داشته باشد)
علی رغم حضورموارد وارده،شواهدی دال بربروزانتقال درکانون وجود ندارد.(مواردانتقال محلی وانتقال از وارده درکانون گزارش نشده است)

تفاوت کانون محتمل جدید وغیرفعال قدیمی:

کانون محتمل جدید تشدیداحتمال انتقال به دنبال اضافه شدن ذخایرانگلی ازخارج از کانون.
کانون غیرفعال قدیمی فقط مواردعود گزارش میشود وگزارش موارد وارده وجود ندارد.
منظور از دارا بودن شرایط انتقال وجود ناقل،دمای بیش از16درجه سانتیگرادویاکمتراز40درجه سانتیگراد،ورطوبت بیش از50%است
کانون محتمل جدید تا زمانی که موارد وارده درآن گزارش شده وانتقال رخ نداده باشد همان کانون محتمل جدید میباشد

دوحالت برای تغییر کانون محتمل جدید :

اگرانتقال مالاریا درآن بروز کند بلافاصله به فعال جدید تغییر می کند
اگربعداز24ماه پس ازآخرین مورد بیماری وارده انتقال رخ ندهد به کانون پاک تغییر میکند

اسلاید 12 :

(New active foci) 3-کانون فعال جدید :
کانونی که سابقه انتقال مالریا درگذشته راداشته بعد ازگذشت بعد از36 ماه لز آخرین گزارش انتقال بیماری انتقال مجددرخ دهد(چه وارده وچه انتقال محلی)کانون فعال جدید تلقی میشود.

درکانون فعال جدید ممکن است دردرجه اول فقط مورد انتقال وارده حضورداشته باشد ومتعاقبا ممکن است مواردانتقال محلی گزارش شود.

درزمانی که نمی توان تشخیص دادکه موردانتقال محلی ویا وارده می باشد معیارطبقه بندی انتقال مجددمالاریا درکانون بعد ازگذشت بیش از36ماه بعداز انتقال میباشد.

دوحالت برای تغییر کانون فعال جدید :

اگرانتقال مالاریا مجددا به فاصله 12ماه متوالی یا بیشتر بعدازاولین مورد انتقال مشاهده شود کانون فعال قدیمی
اگربعدازگذشت24ماه از آخرین موردانتقال انتقال مجدد مشاهده نشود تبدیل به کانون غیرفعال قدیمی

اسلاید 13 :

(Residual active foci 4-کانون فعال قدیمی: (

درکانون فعال قدیمی انتقال قطع نشده وکماکان ادامه دارد به کانونی که برای بیش ازیک سال متوالی انتقال مالاریا درآن گزارش شده است،اعم ازمواردانتقال از وارده ویامواردانتقال محلی.
درصورت قطع انتقال به مدت24ماه یک کانون فعال قدیمی به غیرفعال قدیمی تبدیل میشود

5-کانون غیرفعال قدیمی: Residual non-active foci))

انتقال مالاریا برای بیش از24 ماه درآن قطع شده(در24ماه گذشته موردانتقال ازوارده ویاانتقال محلی گزارش نشده است)اما ممکن است موارد عودیا انتقال ازخون گزارش شود.

طبقه بندی کانون درچه دوره زمانی باید انجام شود:

طبقه بندی هرکانون باید بلافاصله بعد ازگزارش هرمورد بیماری تحت بررسی قرار گیرد ودرصورت لزوم بازنگری شود.انتظارمیرود درمرکز بهداشت شهرستان فهرست به روز شده کانونهای تابعه شهرستان به تفکیک نام هرکانون وآخرین وضعیت طبقه بندی آن دردسترس باشد.

گزارش طبقه بندی کانون یک گزارش رسمی تلقی می شود ومرکزبهداشت شهرستان مسئول گزارش دهی آن شناخته میشود.بدیهی است طبقه بندی اولیه کانون بویژه درمناطق مالاریا خیز توسط مراکز بهداشتی درمانی انجام خواهد شد.

اسلاید 14 :

طبقه بندی اپیدمیولوژیک موارد مالاریا

1-از طریق خون:( (Induced
هرچندبعید میباشد ولی امکان آن وجود دارد

2-موارد وارده:(Imported)
زمانی که گزش انجام شده بیماردرخارج ازکانون مورد نظرما بوده است لازم به ذکراست که ملاک زمان ومحل گزش است نه بروزنشانه هاو

طبقه بندی موارد وارده به وارده ازخارج کشور و وارده ازداخل کشور الزامی است.

تمیزبین طبقه بندی وارده وانتقال محلی درکانونهای فعال جدید ویا فعال قدیمی

برای فردساکن درکانونهای داراری انتقال طبقه بندی وارده معنی ندارد حتی اگرسابقه مسافرت به مناطق مالاریا خیز دیگرداشته باشد

مسافری که قبل ازورودبه کانون علامت داشته ویا علائم آن کمترازیک هفته ازورود به کانون شروع شود وارده تلقی میشود

اسلاید 15 :

تمییز بین طبقه بندی وارده برای ساکنین کانونهای پاک ،محتمل ویاغیرفعال قدیمی
مسافرقبل ازورودعلائم داشته یا علائم مالاریا درمدت یک هفته بروزکرده
درصورت بروز علائم درصورت یک هفته درکانونی که انتقال مالاریادرآن درمدت 24ماه گزارش نشده.
سابقه مسافرت به منطقه مالاریا خیزدرفاصله یک تا8هفته قبل ازبروزنشانه ها مالاریا راداشته باشد
(درموردP.Vزمان بیشتررامی توان درنظرگرفت تا18ماه)

3-مواردعود:(Relapse)

فقط برای P.V ،P.Oمطرح می شودوهمچنین درکانونهای فعال جدیدوقدیمی معنی ندارد فقط کانونهای که انتقال مالاریا برای بیش از24 ماه قطع شده باشد مشروط به عدم مسافرت به مناطق پرخطر

اسلاید 16 :

(Introduced ) 5-موارد انتقال ازوارده:

وقتی که یک یا چند فرد محلی به دنبال ورود یک یا چند مورد وارده به مالاریا مبتلا شوند مشروط براینکه
منشاءعفونت(بیمار/بیماران وارده شناسایی شده باشد.
سابقه انتقال مالاریا در24ماه گذشته درکانون وجود نداشته باشد.

6-موارد انتقال محلی:(Indigenous)

اگریک فرد ساکن منطقه موردنظرازیک موردبومی دیگربیماری را دریافت می کندبه عبارتی درصورتی که قبلایک موردانتقال ازوارده یاانتقال محلی درکانون مشاهده شده است ومورد جدید مبتلا به مالاریادرکانون به فاصله یک دوره کمون بعد ازکشف مورد قبلی به بیماری مبتلا شده است موردانتقال محلی طبقه بندی میشود.

7-مواردبومی:(Autochthonous)

جمع موارد عود،انتقال ازوارده وانتقال محلی بنابراین دریک طبق بندی کلی مواردیاوارده است یا بومی
نکات:

درصورتی که نتوان بین وارده وانتقال محلی تمیز قائل شد انتقال محلی درنظرگرفته میشود
درصورتی که نتوان بین انتقال ازوارده وانتقال محلی تمیز قائل شد انتقال محلی درنظرگرفته میشود
درصورتی که نتوان بین عود وانتقال محلی تمیز قائل شد انتقال محلی درنظرگرفته میشود

اسلاید 17 :

طبقه بندی کلی شهرستانهای کشوردربرنامه حذف مالاریا

براساس شواهد اپیدمیولوژیک مبنای طبقه بندی شهرستانهای مختلف میزان بروز جدید Autochthonous مالاریا به ازای هرهزار نفر جمعیت درمعرض خطریاAPI /1000 میباشد.
(منظورازAPIدراینجا بروزسالانه موارد Autochthonousمیباشد نه بروزهمه موارد)

اهمیت کانون درمدیریت برنامه خذف مالاریا:

بدیهی است درمرحله حذف که تعداد موارد کم می شود،شاخص های مرسوم ملاریامتریک مانند
API(Annual Parasite Incidence)وSPR(Smear Positive Rate) کم وبیش درآنالیز اپیدمیولوژیک کم اهمیت میشود.درحالی که طبقه بندی اپیدمیولوزیک کانون اهمیت پیدا میکند،بطوریکه باید تاکید برخذف کانون های فعال وافزایش تعداد کانون های پاک باشد.پایش وضعیت کانون ها،همراه باشناسایی دقیق وضعیت عملکرد آنها (فعال یا غیرفعال،جدیدیاقدیمی)،شرط لازم واساسی موفقیت درقطع انتقال ملاریا وجلوگیری از بازگشت دوباره مالاریا درمنطقی است که امکان وجودکانون محتمل(کانون های دارای مورد وارده،اما بدون اثبات انتقال محلی)وجود دارد.ازاینرو تعریف عملیاتی کانون درپایش وارزشیابی برنامه حذف اهمیت خاصی پیدا میکند وطراحی نظام مراقبت جدید مالاریا،تعاریف بایستی به گونه تغییر کند که پاسخگوی نیازهای هدف حذف باشد.

اسلاید 18 :

مراحل حذف مالاریا

1-مرحله کنترل تشدید یافته:(Intensified control)
مناطقی که میزان بروز مواردجدیدAutochthonous مالاریا (API>5/1000) تحت برنامه عملیات کنترل تشدید یافته میباشد.

2-مرحله پیش حذف:(Pre-elimination)
5>API>1/1000ایران دراین مرحله قرار دارد.

3-مرحله حذف:(Elimination)
API>1/1000

4-مرحله پیشگیری ازبازگشت بیماری:
(Prevention of re introdution)

مناطقی که درسه سال گذشته موردی ازانتقال مالاریا نداشته باشند

باتوجه به وجودعوامل زمینه ساز انتقال مالاریا این مناطق خود به دودسته تقسیم میشودک:

مناطق پرخطر:مناطقی با پتانسیل بالای برقراری چرخه انتقال مالاریا وبرگشت مجدد
مناطق کم خطر:مناطقی با پتانسیل کم انتقال مالاریا که عملادارای خطرکمتری برای برگشت مجددبیماری میباشند.

اسلاید 19 :

انواع مراقبت

1-)Activeمراقبت فعال روتین-مراقبت بررسی کانون)

کانونهای محتمل جدید،فعال جدید،فعال قدیمی وغیرقدیمی که دردوسال گذشته مورد مبتلا به مالاریا درآن گزارش شده طبق برنامه منظم هردوهفته یکبار(اولین نوبت بیماریابی بایدبلافاصله در24ساعت پس ازکشف موردمالاریا).
کانون پاکی که پتانسیل انتقال مالاریا را دارند(دما،رطوبت مطلوب وناقل مالاریا)

گروه هدف: کسانی که احساس کسالت (بدون تب یاتبدار)دارند،دریکماه گذشته سابقه ابتلا به تب وسایرعلایم مالاریا دارند.

محدوده جغرافیای: در روستای کمتراز50خانوار تمام خانوارها ودرشهروروستای بیش از50خانوار 50خانواراطراف

مراقبت بررسی کنون از چه افرادی لام بررسی تهیه میشود؟

کسانی که احساس کسالت می کنند،ویا سایر علائم مالاریا رادارند وبه اصطلاح تب دارمشکوک.
کسانی که دریک ماه گذشته سابقه ابتلا به تب ویاسایرعلائم مالاریا راداشته اند.

نکات مهم:

پس ازیک ماه بعدازکشف موردجدید مراقبت فعال روتین به مدت دوسال انجام میشود.
برای پوشش کانونهای محتمل جدید،فعال قدیمی هردو روش مراقبت فعال وغیرفعال کاربرد خواهد داشت.
برای کانونهای پاک که تبادل جمعیتی با مناطق آلوده ندارند صرفا مراقبت پاسیو کاربرد دارد.

اسلاید 20 :

2-Pasive

مراقبت پاسیو کانونهای فعال جدید یامحتمل جدید:
بمنظورکشف ذخایرپنهان، لام خون محیطی تهیه میشود
کسانی که احساس کسالت می کنند،ویا سایر علائم مالاریا رادارند وبه اصطلاح تب دارمشکوک.
کسانی که دریک ماه گذشته سابقه ابتلا به تب ویاسایرعلائم مالاریا راداشته اند.
کسانی که سابقه ابتلا به مالاریادارند،حتی چنانچه درحال حاضر علائم ندارند
اتباع افغانستان وپاکستان حتی اگر نشانه مالاریا ندارند.
درمراقبت پاسیوچه کسانی برای آزمایش مالاریا به آزمایشگاه ارجاع میشوند:

1-مناطق مالاریا خیز(کانونهای که موارد مالاریا در2سال گذشته درآن گزارش شده است):

کسانی که احساس کسالت می کنند،ویا سایر علائم مالاریا رادارند وبه اصطلاح تب دارمشکوک.
کسانی که دریک ماه گذشته سابقه ابتلا به تب ویاسایرعلائم مالاریا راداشته اند.

2-مناطق پاک(هیچ مورد مبتلا به مالاریا در3سال گذشته درآن گزارش نشده):

کسانی که احساس کسالت می کنند،ویا سایر علائم مالاریا رادارند وبه اصطلاح تب دارمشکوک هستندودرعین حال سابقه سفربه منطقمالاریاخیز داخل یا خارج کشور رادر18ماه گذشته را دارند ویاسابقه ابتلا به مالاریا را دارند.
اتباع افغانستان وپاکستان واتباع سایرمناطق اندمیک دنیا که به کشور سفر کرده اند ممکن است به دلیل ایمنی نسبی بدون علامت باشند اما پارازیتمی را درخون داشته باشند.لذا توصیه میشود نسبت به آزمایش روتین آنها به خصوص درابتدای شروع فصل انتقال حتی اگربدون نشانه مالاریا باشند اقدام شود.