بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
هنر درمانی
اسلاید 3 :
هنر درمانی:
هنردرمانی شامل واسطه های هنری است که از طریق آن درمان جو می تواند درون خود را آشکار نماید و درمانگر نیز در مقابل، قادر است رفتار او را تجزیه و تحلیل و ارزیابی کند. «هنر» می تواند ظهور تجارب و احساسات درونی را سبب شود
اسلاید 4 :
اگرچه پیشینه هنردرمانی به دهه ۵۰ میلادی یعنی تقریباً ۲۳ قرن قبل باز می گردد، اما ردپای هنردرمانی به شیوه امروزی که روش های مختلف هنردرمانی و تحلیل روانی را شامل می شود، از دو قرن پیش قابل بررسی است. در سال ۱۹۴۲ دانشمندی به نام رید Read، استفاده از هنر به عنوان یک علم پایه ای در آموزش و پرورش را مورد تاکید قرار داد. وی معتقد بود «هنر باید پایه و اساس آموزش و پرورش را تشکیل دهد» همچنین: «در هر کاری که ما انجام می دهیم، هنر برای ارضاء احساسات ما وجود دارد.»
با این وجود، دنیا هنوز به اهمیت کاربرد هنر در روان درمانی، پی نبرده بود، تا اینکه در سال ۱۹۸۱ این رشته علمی به عنوان یک روش درمان، رسماً پذیرفته شد و در بسیاری از بیمارستانها، کلینیک ها و مراکز آموزشی مطرح و به کارگرفته شد. در سال ۱۹۸۹، ادواردزEdwards ، با توصیف وضع هنر و دیوانگی در قرون هیجده و نوزده میلادی، نشان داد که چگونه اندیشه ها و تصورات دیگر حوزه ها از جمله سنت های مذهبی و انسان شناسی زمینه محکم و استادانه ای برای هنردرمانی ایجاد می کند. وی با بررسی تاریخ هنر و تاریخ روان پزشکی نتیجه می گیرد که ریشه های این روش در نئوکلاسیسم قرن هیجده نهفته است. در آن زمان بشر با رویت تصاویر ترسیمی به وضع روحی هم نوع خود پی می برده است
اسلاید 5 :
هنردرمانی شامل واسطه های هنری است که از طریق آن درمان جو می تواند درون خود را آشکار نماید و درمانگر نیز در مقابل، قادر است رفتار او را تجزیه و تحلیل و ارزیابی کند. «هنر» می تواند ظهور تجارب و احساسات درونی را سبب شود. تجارب و احساسات درونی ایی که گاه به شکل بی نظم ممکن است ابراز شود؛ در فرآیند هنر، به شکل منظم تری خود را نشان می دهند. مواد هنری، وسایل قابل لمسی را در اختیار ما می گذارند که جنبه های آگاهانه و ناآگاهانه فرد را نشان می دهند. این واسطه های هنری در واقع بهانه ای است که درمانگر بتواند درمانجو را مورد مطالعه قرار دهد.
یکی از ویژگی های هنردرمانی این است که امکان کار با گروه های مختلف را فراهم می سازد و تمامی گروه های سنی از کودک تا مسن را تحت پوشش قرار می دهد. براساس نظریه هنردرمان ها، کارهنری علاوه بر بالفعل کردن توانایی های درونی فرد، تعادل و هماهنگی بین انرژی های فیزیکی و احساسی ایجاد می کند و فعالیتی التیام آور و تسکین دهنده است
اسلاید 6 :
درمان جو یا مددجو، هرکسی می تواند باشد. بیماران روانی، افراد معلول (جسمی و ذهنی)، زندانیان، افرادی که تحت تاثیر آسیب های اجتماعی بوده اند و حتی افرادی که شامل هیچ یک از موارد فوق نمی شوند، اما از زندگی خود رضایت ندارند. این افراد می توانند تحت درمان توسط هنردرمانی قرار گیرند
اسلاید 7 :
چایکوفسکی می گوید: «نهال یک تصنیف به طور ناگهانی و غیرمنتظره به وجود می آید. اگر خاک مستعد باشد، این نهال ریشه دوانده، رشد می کند و شاخه و برگ می دهد. این تعبیر من از خلق یک اثر هنری است. مهم ترین مسئله برای رشد و نمو این نهال، زمان مناسب آن است، پس از آن همه چیز خود به خود شکل می گیرد.» به همین ترتیب اگر درمانگر نیز فضای سالمی برای درمانجو فراهم کند، زمینه مساعد برای درمان را به وجود آورده است. این که درمانگر از کدام یک از روش های درمانی استفاده کند مهم نیست، مهم این است که او زمینه ای را برای درمانجو یا بیمار فراهم کند تا او با گذشته خویش آشنا شود. این فرآیند به وجود آورنده زمینه اعتماد به نفس در درمانجو است، که از آن طریق، احساس خواهد کرد می تواند همه چیز را برای درمانگر بیان کند
اسلاید 8 :
درمانگران علاوه بر اینکه آموزش هایی را به صورت آکادمیک در علوم هنر و روان شناسی دیده اند، اطلاعات وسیعی در مورد اقوام مختلف و بافت سنتی اقشار مختلف جامعه دارند. درمانگران عموماً متناسب با شرایط روحی و جسمانی درمانجو و با لحاظ کردن سن و توانایی های او به صورت فردی و در قالب تیم، یکی از روش های هنردرمانی (موسیقی درمانی، نقاشی درمانی، قصه درمانی، رنگ درمانی، تئاتردرمانی و.) را برای درمان انتخاب می کنند.
تئاتردرمانی یکی از شیوه های هنردرمانی است که در زیرمجموعه «گروه درمانی»ها (گروه های تحلیل ارتباط متقابل، گروه های خودیاری، روان کاوی، تئاتردرمانی و موسیقی درمانی) قرار می گیرد. این شیوه از جمله روش های روان درمانی است که دارای جذابیت هایی برای متخصصان روان درمانی و مددجوها است
اسلاید 9 :
اندیشه تئاتردرمانی برای اولین بار از سوی جاکوب لوی مورنو به هنگام مشاهده و مطالعه و تحلیل بازی های کودکان شکل گرفت. مورنو(متولد سال ۱۸۸۲، بخارست) هم زمان با تحصیل در دانشکده پزشکی، وارد فعالیت های اجتماعی شد و به همراه پزشکان با گروهِ درمانی کوچکی به نام «یاری به خود» کار در زمینه گروه درمانی را آغاز کرد. این فعالیت مورنو شروع روان درمانی گروهی و همچنین مثال اولیه ای از روان پزشکی اجتماعی است که در تاریخ رشد روان درمانی ثبت شده است
(.اما. انسان)اگرچه اولین حرکت تئاتردرمانی درکشور بود، اما در گام نخست خوش درخشید و حرکتی بدیع و نو در عرصه بهداشت و درمان کشور محسوب می شود. از آنجایی که چنین پروژه هایی می تواند احیا کننده توان روحی ـ روانی هزاران معلول جسمی ـ حرکتی کشورمان باشد، جا دارد مورد قدردانی، توجه و حمایت مسئولان و سازمان های ذی ربط قرارگیرد
اسلاید 10 :
هنردرمانگر:
هنردرمانگر در اصطلاح به شخصی اطلاق میشود که با شناخت و احاطه بر جوانب مختلف هنر و روانشناسی وبا کمک یک تیم متشکل از پزشکان و هنرمندان تلاش میکند با بهرگیری از شیوههای هنری ویژه به درمانگیرکمک کند تا مکنونات غیر کلامی خود را در قالب اثری بدیع و خلاق به منصه بروز و اظهار برساند. یک در مانگر با چنین هدفی میتواندجلسات درمانی خود را بسته به شرایط به صورت انفرادی، خانوادگی یا گروهی هدایت کند. همچنین تفکیک جنسیتی در بعضی از موارد خاص جایز خواهد بود. درمانگر متخصص در بکار گیری شیوههای مختلف هنر درمانی معولاً مطالب مورد بحث و ابزار مورد نیاز خود را از قبل آماده کرده و هیچگاه بدون تمهید مقدمات وآمادگی کامل جلسه درمان راآغاز نخواهد کرد
اسلاید 11 :
هنردرمانی گروهی:
هنردرمانی گروهی (Group - Therapy) فرایندی است که کیفیت شفا بخش و درمانی هنر را با روان درمانی گروهی تلفیق میکند. در اجرای هر گونه فعالیت گروهی هنردرمانی، افرادی در فرایند اصلی آفرینش درگیرند وباید به نحوی کارشان را با دیگران به اشتراک بگذارند تا اعضای گروه بتوانند درباره کارشان هم درخلال فرایند تولید و هم پس از آن به بحث و گفتگوی تحلیلی بپردازند. پیامد این مشارکت جمعی خلق اثری هنری است، که جنبههای روانشناسانه آن برتوانمندیهای هنری اثر ارجحیت دارد. اثر هنری حاصل شده در نتیجه چنین فرایندی میتواند به مثابه فرصتی باشد برای به اشتراک گذاشتن انگیزهها، تحلیلها، شیرینی در ادراک دیداری و فرا فکنی تعار ضات و هیجانات سرکوب شده درمان گیران
اسلاید 12 :
نقاشیدرمانی:
ترسیم کردن توانست خیلی زود بعنوان یک تکنیک نتیجه بخش برای تشخیص شرایط آسیب شناختی بکار رود.[بطوریکه از همین امکان تشخیص ابتدایی، به تدریج روشهای منظم بسیاری به وجود آمد که امروز آنهاراآزمون نقاشی مینامند.این آزمونها در تحلیل روانکاوانه پدید آورندهاثر نقش به سزایی دارد. در سال۱۹۲۵ نولان لوئـیس بعنوان یک تحـلـیلگرروانی استفاده از نقاشیآزاد را برای تحلیل رفتار بزرگسالان روان رنجور آغاز کرد. واین شاخهٔ تازه تاسیس بسرعت بعنوان یک پارامتر اساسی در کار روانشناسان جای مناسبی یافت.
اسلاید 13 :
هدف نقاشیدرمانی:
فراهم آوردن فرصتی برای افراد بود تا از طریق رنگها و خطوط احساسات، عواطف، نیازها و حتی دانستههای خود را آزادانه و به نحوی که مایل اند بیان کنند.
نقاشی و سایر هنرها مانند پلی میان دنیای درون و واقعیتهای بیرونی قرار میگیرند و تصویر مانند یک مـیانجـی در فاصله ایـن دوعمل کرده و جنبههای خودآگاه و ناخودآگاه، گذ شته، حال و آیندهٔ فرد را بازگو میکند.
نقاشی بیش از آنکه در تشخیص اختلالهای روانی بزرگسالان مفید باشد، درشـناخـت و درمان مشـکلات کودکان سازش نیافته، پرخاشگر و بیقرارمناسـب تر است و برای این گونه کودکان زمینهای فراهم میکند تا قابلیت و خلاقیت خود رابروز دهند. روند ساختن، ترسیم و نقاشـی فرایند پیچیدهایاست که درطیآن کودکاجزای گوناگونی از تجربیاتش را برای پدید آوردن کـلـیـت یک اثر مـعـنادار مورد استفاده قرار میدهد. در این فرایند تولیدی، کودک در قالب یک اثر هنری، چیزی بیش از محصول و در واقع بخشی از خود را به ما باز مینمایاند؛ اینکه چگونه فکرمیکند، چه احساسی دارد و چگونه میبیند؟
اسلاید 14 :
به هنگام ترسیم، فرد نه تنها خود را به شکل غیرکلامی، بیان میدارد و از این طریـق پویاییروانی و ارتباط بین فردیش را به نمایش میگذارد بلکه تعارضات بسیار عمیق خود را نیز فرا فکن میسازد. بنا بر این با استفاده از این ابزار میتوان نـخسـتین علائم آسیبهای روانی افراد را شناسایی کرد[.
اسلاید 15 :
شیوههایاجرایی:
1.جلسـات متوالی نقاشـیآزاد برای دانش آموزان ترتیب داده میشود؛ بدین صورت که کلیهٔ وسایل نقاشی مانند: ماژیک، مداد، مدادرنگی، مدادشمعی، گواش، آبرنگ در رنگهای متنوع در اختیار دانش آموزان قرار گرفته و طی یک جلسـه ابتدایی شیوهٔ استفاده از هر کدام از این ابـزارها برای آنان تشـریح و امتحان میشود. در جلسات بعدی ورقهای سفید در اختیار هر کدام از آنان قرار گرفته و از افراد خواسته میشود تا هر موضوعی را که به آن علاقه و اشتیاق دارند بصورت کاملاً آزادانه و فارغ از دغدغههای تکنیکی و پرداختن به جزئیات، نقاشـی کنند
اسلاید 16 :
اگر در طول جلسه کودکی از کشیدن نقاشی امتناع کند تعقیب هدف درمانی ایجاب میکند تا در معرض اصرار و تحمیل قرار نگیرد. اما در صورت ترسیم و اتمام نقاشـی از کودکان خواسته میشود تا به اختصار در مورد آنچه که کشیدهاند و آنچه که دیگران ترسـیم کردهاند اظهار نظر نموده وبه بحث و گفتگو بپردازند. اینگونه بحثها در کلاس و درپایان جلسات نقاشی میباید صرفا در خصوص محور محتوایی نقاشیها بوده و از ورود به مباحث مربوط به ساختار و تکنیک بدور باشد. آثار نقاشی شده در پایان هر جلسه جمع آوری شده و تا آخر دوره نگهداری میشود ودر پایان دوره یکبار دیگر تمامی آثار نقاشی شده به وسیله دانش آموزان د ر معرض تماشای همه و مورد بررسی گروهی قرار میگیرد و از این طریق میزان پیشـرفت ارزیابی و درک تغییرات حاصل شده برای هر یکاز آنان مقدور میگردد.
اسلاید 17 :
بررسی نمرا ت دانش آموزان نشان میدهد که نقاشی درمانی حتی در مورد دانش آموزان عـقب مانده ذهنی کمتر از ۷ سال با بهره هوشی حدود ۴۰ درصد که قادر به ترسیم تصاویر دقیق نیستند نیز میتواند مؤثر باشد.
اسلاید 18 :
2.یک جعبه مداد رنگی شامل هفت رنگ: آ بی، سبز، زرد، بنفش، قهوهای، قرمز، سیاه و یک مداد معمولی، یک پاک کن و یک برگ کاغذ A۴ بصورت عمودی دراختیار کودکان قرار میگیرد و به آنان گفته میشود که «روی کاغـذ یک آدم بکشـند و تاآنجاکـهامکان دارد قشـنگ باشد»
در موردانتخاب محل قرارگیری آدمـک، جنسیت، اضافه کردن عناصر و استفاده یاعدم استفاده از رنگ اختیار وآزادی کامل داده می شـود. تفاوت آشکار این تکنـیک با آزمایش آدمک گودیناف در امکان تکرارتمرین در جلسات متوالی و نیز آزادی عمل دراضافه کردن تصاویر حاشیهای به نقاشیاسـت. در پایان جلسات (که می توانداز ۵ تا ۱۰جلسه متغیر باشد) کلیهٔ نقاشیهای ترسیم شدهٔ هـرکودک در جلسهای با حضور همه شـرکت کنندگان در معرض تماشا قرارگرفته و به بحث و بررسی گذارده میشـود این تمرین می تواند بصورت فردی و گروهی باشـد.
اسلاید 19 :
تایج پژوهشی بر روی بیماران مبتلابه عارضه دوقطبی بستری شده در بیمارستانروزبهتهران بـه منظور«بررسی شاخصهای ابعاد و رنگ در ترسیم آدمک رنگی» نشان میدهد :
الـف) هر چند طول و سطح ترسیم درگروه پسران بطور قابل توجهی بزرگتر از گروه دختران بود منتها به دلیل انحراف معیار بالا درهرد و شاخص به خصوص درمورد«سطح» تفاوتها معنا دارنبوده و نمی توان چنین نتیجه گرفت که جنسیت تأثیری دراندازهٔ نقاشیها داشته است.
ب) هر چند که انتظار میرفـت اکثر شرکت کنندگان درآزمون، نقاشی خود را رنگ کنند، اما ۶۴٪ ازآنان درنقاشی خود از رنگ استفاده نکرده و ۳۶٪ باقی مانده نیز اکثراً در نقاشیهای خود از رنگ گرم درترسیم استفاده کردهاند.در پایان این تحقیق پژوهشگر با انطباق یافتههای خود نتیجه می گیرد که در میان بیماران مبتلا به اختلال دوقبطـی ارتباط قوی میان کیفیت خلق و اندازهٔ ترسیم با رنگآمیزی آن وجود ندارد که این مورد با یافتههای بورکیت که همین آزمون را درموردکودکان عادی درسنین ۵ تا ۱۲ سال انجام داد مطا بقت ندارد
یافتههای بورکیت نشان میدهد که :
اسلاید 20 :
الف) یک ارتباط خطی بین احساسات و عواطـف نقاش با رنگهای مورد استفاده مشاهده می شود.
ب) کودکان رنگهای خوشایند را برای رنگ آمیزی تصاویر خوشایند رنگ گرم و رنگهای ناخوشایندرا برای تصاویر ناخوشایند (سیاه و به طورکلی تیره) و نیز رنگهای خنثی(خاکستری) را برای تصاویر خنثی بکار بردهاند.
ج) کودکان کم سن و سال، رنگهای ( قرمز و بنفش ) و بزرگترها رنگهای تیره تر را بیشتر ترجیح دادهاند.
د) رنگ زرد و آبی بین پسران و قرمز در میان دختران غلبه داشته اسـت
ازمطابقت نتایج حاصلازاین دو پژوهش، می توان نتیجه گرفت کهاختلاف فاحشی درچگونگی ترسیم میان دانش آموزان سالم و عادی با کودکان دارای ناهنجاریهای روانی وجود دارد. جلسات گروهی نقاشی درمانی بخصوص در هنگام تحلیل گروهی آثار، می تواند شناخت جدیدی نسبت به شکل، رنگ و چگونگی ا ستفاده ازآنها را به کودکان منتقل کند
