بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
اصول اقتصاد
اسلاید 2 :
سير تحولات علم اقتصاد
اسلاید 3 :
نتایج انتظاری درس
فهم علت اختلاف نظر میان اقتصاددانان
آشنایی مختصر با مکاتب اقتصادی
آشنایی با سیر تحولات علم اقتصاد
اسلاید 4 :
چرا مکاتب مختلف
همه مکاتب اقتصادی برای پاسخ به سه پرسش بنیادین بوجود آمده اند.
- چه چیزی را با منابع محدودمان تولید کنیم؟
- چگونه قیمت های تعادلی و اشتغال کامل منابع را تضمین کنیم؟
- چگونه استاندارد زندگی را الان و در آینده بالا ببریم؟
پیشرفت در اندیشه اقتصادی به سمت پاسخ به این سه پرسش درمراحل گسسته ای بوده است که در پاسخ به تغییر واقعیت های اقتصادی بوجود آمده اند. یک مکتب جدید به طور ناگهانی ظهورمی کند و عملکرد و آموزه های موجود را منسوخ می کند. مکتب جدید ممکن است در نهایت تبدیل به یک اجماع عمومی شود و سپس تبدیل به محرکی برای موج بعدی ازایده های جدید. این تحولات همواره ادامه دارد و هدف نهایی آن فهمیدن چگونگی عملکرد اقتصاد است.
اسلاید 5 :
سوداگران
مرکانتیلیسم (سوداگری) فلسفه اقتصادی اکثر بازرگانان و دولتمردان طی قرون هفدهم و هجدهم میلادی بود. سوداگران معتقد بودند که ثروت یک ملت در درجه اول از تجمع طلا و نقره بدست می آید. آنها معتقد بودند، کشورهای بدون معادن طلا و نقره تنها با افزایش صادرات در مقابل واردات می توانند ثروتشان را افزایش دهند.
بر این اساس، رهبران این کشورها در تجارت بین المللی خواهان مداخله گسترده در بازار، اعمال تعرفه بالا برای محدود کردن واردات (خروج طلا) و اعطای یارانه برای افزایش صادرات (ورود طلا) بودند. مرکانتیلیسم در واقع گسترش منافع تجاری را در قلمرو سیاست ملی می دانست.
مهمترین منتقدان: ادام اسمیت، دیوید هیوم و جان لاک
اسلاید 6 :
طبیعیون
فیزیو کراتیسم به معنی تسلط طبیعت: فیزیوکراتها، یک گروه از فیلسوفان فرانسوی قرن 18 بودند که ایده اقتصاد به عنوان یک جریان چرخش درآمد و تولید را توسعه دادند. آنها با سیاست سوداگران مبتنی بر ترویج تجارت به خاطر کشاورزی مخالف بودند. در واکنش به قوانین و مقررات تجاری فراوان سوداگران، طبیعیون از سیاست اقتصاد آزاد که حداقل دخالت دولت را تجویز می کرد حمایت می کردند.
دوران حیات این مکتب از سال ۱۷۵۸ تا سال ۱۷۷۶مصادف با تاریخ انتشار کتاب معروف و ارزشمند «ثروت ملل» آدام اسمیت است.
در واقع حیات این مکتب همزمان با پیشرفت علوم و فنون مکانیک وگسترش افکارناتورالیستی (یک جهان بینی فلسفی که بر اساس آن همه چیز به وسیله طبیعت و طبیعت تنها به وسیله خودش توضیح پذیر است) بوجود آمد.
فیزیوکراتیسم اولین مکتب اقتصادی است که به بیان قواعد علمی اقتصاد پرداخت و بیشترین سهم را در شکل گیری اصول اولیه نظام اقتصادی سرمایهداری داشته است. این مکتب با کلیسا مخالف بود و منکر وحی بود و عقل و ندای طبیعت را برای سعادتمند شدن انسان کافی میدانست.
اسلاید 7 :
کلاسیک ها
نظریه اقتصادی مکتب کلاسیک با ثروت ملل آدام اسمیت آغاز شد. به نظر اسمیت، اقتصاد ایده آل بر روی یک سیستم بازارکه خود را تنظیم می کند استوار است. او از نیروهای بازار به عنوان یک «دست نامرئی» نام برده است (دست نامرئی فقط 1 بار در کل کتاب آمده است).
ایده دست نامرئی: دنبال کردن منافع شخصی افراد، بیشترین منفعت را برای جامعه به عنوان یک کل دارد.
اسمیت برخی از ایده های طبیعیون از جمله اقتصاد آزاد را در نظریه های اقتصادی خود گنجانده است، اما این ایده که تنها کشاورزی مولد است را رد کرده.
در حالی که آدام اسمیت بر تولید درآمد متمرکز بوده، دیوید ریکاردو در توزیع درآمد در میان زمین داران، کارگران، و سرمایه داران متمرکز بوده است.
توماس رابرت مالتوس از ایده کاهش بازده برای توضیح استانداردهای پائین زندگی استفاده کرد. او استدلال کرد که افزایش جمعیت با تصاعد هندسی به تولید مواد غذایی که با تصاعد حسابی زیاد می شود پیشی می گیرد.
اسلاید 8 :
منفعت گرایی (یوتیلیتاریانیسم)
نظریه ای در فلسفه اخلاق که بر محوریت حداکثر کردن مطلوبیت استوار است. در واقع مبنای خیر و شر را نتایج اعمال می داند و نه صرف انگیزه.
جان استوارت میل خود را از اقتصاددانان کلاسیک با نظر به ناگزیری توزیع درآمد تولید شده توسط سیستم بازار جدا کرد. میل به اختلاف مشخص بین دو نقش بازار اشاره کرد؛ تخصیص منابع و توزیع درآمد. به عقیده میل بازار ممکن است در تخصیص منابع کارآمد باشد اما نه در توزیع درآمد، و لذا نیاز به مداخله در جامعه هست و هدف باید حداکثر کردن مطلوبیت جامعه باشد.
اسلاید 9 :
مارجینالیست ها (نهائیون)
اقتصاددانان کلاسیک استدلال می کردند که قیمت ها توسط هزینه های تولید تعیین می شود. مارجینالیست ها تاکید کردند که قیمت ها علاوه بر هزینه تولید به سطح تقاضا، که به نوبه خود بستگی به میزان رضایت مصرف کننده از ارائه کالاها و خدمات دارد هم وابسته است.
مارجینالیست ها اقتصاد کلان مدرن را به ابزار تحلیلی عرضه و تقاضا، مطلوبیت مصرف کننده و چارچوب ریاضی برای استفاده از این ابزارها مجهز کردند. آنها همچنین نشان دادند که در یک اقتصاد بازار آزاد، عوامل تولید - زمین، نیروی کار و سرمایه – بازده ای برابر میزان سهم خود در تولید دریافت می کنند. این اصل گاهی اوقات برای توجیه توزیع موجود درآمد مورد استفاده قرار گرفته است: مردم دقیقا ما به ازای نیروی کار و یا سهم اموال خود در تولید، درآمد کسب می کنند.
انقلاب مارجینالیست ها به توضیح اختلاف قیمت آب و الماس و جایگزینی نرخ نهایی جانشینی به جای مطلوبیت کل انجامید.
اسلاید 10 :
مارکسیسم
مکتب مارکسیسم پایه های نظریه کلاسیک را به چالش کشید. کارل مارکس در اواسط قرن 19 سرمایه داری را به عنوان یک فاز تکاملی در توسعه اقتصادی بیان کرد. او معتقد بود که سرمایه داری در نهایت از بین می رود و به یک جهان بدون مالکیت خصوصی می انجامد.
با تبلیغ نظریه ارزش کار، مارکس معتقد بود که تمام تولید متعلق به نیروی کاراست چرا که کارگران تولید کننده ارزش در جامعه هستند. او معتقد بود که نظام بازار اجازه می دهد تا سرمایه داران، صاحبان ماشین آلات و کارخانه ها، با انکار سهم عادلانه کارگران از آنچه تولید می کنند استثمارشان کند.
مارکس پیش بینی کرد که سرمایه داری به رشد بدبختی برای کارگران می انجامد. چرا که تلاش سرمایه داران در به حداکثر رساندن سود منجر به استفاده از ماشین آلات سرمایه بر و صرفه جویی در کارگرمی شود که خود باعث ایجاد ارتشی از بیکاران می شود که در نهایت برمی خیزند و ابزار تولید را به دست می گیرند.
اسلاید 11 :
کینزین ها
در واکنش به شدت بحران و رکود جهانی دهه 30، جان مینارد کینز در سال 1936 با انتشارکتاب نظریه عمومی اشتغال، بهره و پول سنت کلاسیک ها مبنی بر عدم دخالت دولت را بهم زد. دیدگاه کلاسیک فرض می کرد که در یک رکود اقتصادی، کاهش دستمزدها و قیمت باعث بازگشت اشتغال کامل می شود. کینز معتقد به عکس این قضیه بود. به عقیده کینزکاهش قیمت و دستمزد، با فشار بر درآمد مردم، از احیای چرخه مصرف جلوگیری می کند. او اصرار داشت که دخالت مستقیم دولت برای افزایش تقاضای کل لازم است.
استدلال کینز یک دلیل منطقی برای استفاده از هزینه های دولت وکسب مالیات برای ایجاد ثبات در اقتصاد را فراهم کرده است. هر وقت تقاضای بخش خصوصی ناکافی و تهدیدی برای یک رکود اقتصادی وجود دارد، دولت هزینه هایش را زیاد و مالیات را کم می کند. وقتی مصرف خصوصی بیش از حد زیاد می شود و تهدیدی است برای تورم، دولت هزینه هایش را کاهش می دهد ومالیات ها را افزایش می دهد. چارچوب تحلیلی کینز با تمرکز بر عوامل تعیین کننده تقاضای کل، در مرکز تجزیه و تحلیل های اقتصاد کلان مدرن باقی مانده است. به قول نیکسون، ما الان همه کینزی هستیم.
اسلاید 12 :
نهادگرایان
اقتصاددانان نهادگرا رفتار اقتصادی فرد را به عنوان بخشی از یک الگوی اجتماعی بزرگتر که تحت تاثیر راه فعلی زندگی و شیوه های اندیشه است می دانند. آنها دیدگاه محدود کلاسیک که انگیزه اصلی مردم را در درجه اول منافع شخصی اقتصادی می داند رد می کنند. نهادگرایان مخالف نگرش بازار آزاد راجع به نقش دولت در اقتصاد هستنتد وخواستار کنترل دولت و اصلاحات اجتماعی که توزیع درآمد را عادلانه تر می کند هستند.
در ایران دو جریان اصلی نهادگرایی و اقتصاد بازار آزاد پیروان زیادی دارد. به عقیده نهادگرایان، بازار نتیجه مقابله تعداد زیادی از نهاد ها شامل افراد، بنگاه ها، دولت، هنجارهای اجتماعی، تبلیغات و .. است. بنابراین نهادگرایان اقتصاد را جدا از سیاست و سیستم اجتماعی نمی دانند.
در واقع اقتصاد رفتاری نوعی از اقتصاد نهادگرایی است که رفتار انسان را فقط مبتنی بر فرض های نئوکلاسیکی نمی داند و به بررسی رفتار انسان بر اساس علوم ادراکی و روانشناسی می پردازد.
به جای فرض عقلانیت کامل، ترجیحات سازگار و تعادل، نهادگرایی روی عقلانیت محدود، یادگیری و تکامل تمرکز دارد.
اسلاید 13 :
مکتب اتریش
خلاصه بنیان مکتب اتریش : نظریه هایی که کار و یا هزینه را منشا ارزش می دانند بی اعتبارند. آنچه باعث می شود مردم کالایی را به قیمت بازار بخرند، میزان رضایت از آن کالا است. بنابراین عنصر تعیین کننده قیمت ترجیحات انسان است و این ترجیهات قابل اندازه گیری نیست. پس باید تولید و تجارت در فضایی کاملا آزاد و بدون مداخله عناصر بیرون از بازار به ویژه دولت رخ دهد تا تولیدکنندگان بر اساس علائمی که از مصرف کنندگان دریافت می کنند، نوع و میزان کالای مورد نیاز جامعه را شناسایی کنند.
از برجسته ترین یافته های مکتب اتریش که وارد اقتصاد متعارف شده است، نظریه مطلوبیت نهایی است.
منگر: افراد در صورتی حاضر به مبادله می شوند که کالای دریافتی بیش ازکالای از دست رفته برایشان مطلوبیت داشته باشد.
مکتب اتریش اعتقادی به اقتصاد سنجی و مطالعات تجربی ندارد.
اسلاید 14 :
نظریه های جدید
نظریه کینز با تاکید بر سیاست های فعال دولت برای پیشبرد اشتغال بالا، سیاست گذاری اقتصادی در دوره پس از جنگ جهانی را تحت سلطه خود قرار داده بود. اما، نظریه های اقتصادی دائما در حال تغییرهستند. در اواخر دهه 60 میلادی، مشکل تورم و رشد ناکافی بهره وری، اقتصاددانان را واداشت تا به روش های جدید روی آورند. دراین جستجو، نظریه های جدید پدید آمده است:
پول گرایان که تجزیه و تحلیل اقتصاد کلان قبل از کینز را به روز کردند. آنها نقش حیاتی رشد پول در تعیین نرخ تورم را آشکار کردند.
نظریه انتظارات عقلایی که منطقی برای سنت پیش از کینزمبتنی بر دخالت محدود دولت در اقتصاد را فراهم می کند. آنها استدلال می کنند که توانایی بازار برای پیش بینی اقدامات سیاستی دولت، اثربخشی مداخله دولت را محدود میکند.
اقتصاددانان طرف عرضه، نگرانی مکتب کلاسیک-که رشد اقتصادی را پیش نیاز اساسی برای بهبود رفاه جامعه می داند- را به یاد می آورند. آنها تاکید دارند که رشد اقتصادی مستلزم انگیزه برای پس انداز و سرمایه گذاری است.
اسلاید 15 :
سیر تحولات در علم اقتصاد
بزرگ ترین ایده پردازانی که در سیر تحولات علم اقتصاد نقش داشتند:
- آدام اسمیت، مالتوس، ریکاردو، جان استوارت میل، مارکس، منگر، مارشال، فیشر، میس، کینز، فریدمن
مکاتب اقتصادی:
پول گرایان، اتریش، کینزین، مارکسیسم، سوداگران، طبیعیون، کلاسیک ها، نهادگرایان، مارجینالیست ها، منفعت گرایی
